Шумерлік қала мемлекеттердің жалпы тарихы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

СӨЖ
Тақырыбы: Ежелгі қосөзен қала мемлекеттерінің тарихы

Орындаған:
Қабылдаған:
Тобы:

2025 жыл

Жоспар
Кіріспе
Ежелгі қосөзенге шолу
Негізгі бөлім
2.1 Оңтүстік Месопотамия қоғамы
2.2 Шумерлік қала мемлекеттердің жалпы тарихы
2.3 Аккадтың қосөзен аралығындағы саяси экономикалық үстемдігі
2.4 lll Ур династия тұсындағы қосөзеннің саяси және әлеуметтік - экономикалық тұрғыдан өрлеуі
2.5 Ежелгі вавилон қоғамы және оның әлеуметтік құрылымы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Ежелгі қосөзенге шолу
Ежели дүние тарихын оқығанда құл иеленуші қоғамның, таптық қоғамның қалай пайда болғанын, қандай түрде болғанын, әр спдер үшін өзіндік қандай ерекшеліктерінің, өзгешектерін, елеуметтік экономикалық және саяси дамудағы айыраанныырардың немен байланысты болғанын түсіну жалпы заңдылыктары аңғару негізгі мақсат. Онсыз адам қоғамының даму процесіндегі көптеген күрделі мәселелерді экономикасының дамуындағы, саяси биліктің түрлеріндегі айырмашылықтарды, заңдылықтарын түсіну қиын болар еді. Ежелгі дүние тарихы ең бірінші таптық қоғамның пайда болу, өсу, даму және құлауының тарихы. Бірінші тапқа бөліну, таптық езу, қанаушылық, құл иеленуші қоғамда: меншік иесі, құл иесі толық құқықты еріктілер мен еріксіз, өзі біреудің меншігі болған құлдар арасында болды, ежелгі дүние тарихы осы құл иеленуші қоғамның, күл иеленуші еплердін (Шығыстық, Батыстық), мемлекеттердің тарихы. Иеленуші қоғамның әлеуметтік экономикалық даму дорежестте карай: төменгі, жоғарғы екі сатысы болды. Бірінші төменгі сатысыныстық патриархалдық құлдық деп аталды. Онда құл негізгі өндіргіш күш емес, негізгі өндіруші күш ерікті қауым мүшелері шаруалар, жаулап алған елдердің бағынышты тұрғындары түрліше салықтар төлеп, көптеген міндеткерліктер атқаратын қаналушь тап, мүнда құлдардың еңбегі шаруашылықта қосымша орында гана болды. Күл еңбегінің шаруашылықтың барлық саласында да кенінен, -көптеп пайдаланылып, құлдардың негізгі өндіргіш күшке айналғаны антикалық Ежелгі Греция мен Ежелгі Римконе заманда болды. Соңғы уақытта біраз Шығысты зерттеуші тарихшылар Шумерлік қала-мемлекеттерде және Ежелгі Вавилонда классикалық құл иелену болды денеш айтып жүр. Сонымен құл иеленуші қоғамның жоғарғы классикалык, томенгі патриархалдық сатылары болды. Осы жағдайға лайық, мем Пекеттің саяси биліктің де түрліше формалары болды. Бұл арада егіншіліктің бірінші шарты жерді қолдан суландыру, яғни ирригациялық жүйелер, ал оның өзі не қауымның, не провинциялардың, не орталық үкіметтің ісі болып табылады. Шығыстық биліктің әркашанда да үш мекемесі болды; олар қаржы мәселесі ел ішіндегі қанау, согыс ел ішіндегі және бөтен елдерді қанау және қогамдық өндіріс қамы. Caistudмдық жұмыстар ұдайы. Ертедегі коне заманнан сақталған жазба деректерді табу, окып түсіну, өз жұмысына қажетті мәліметті танып ала білу тарихшы үшін оңай жүмыс емес ол үшін алдымен өз тақырыбына байланысты классиктердін пікіріне ертедегі шығыс қоғамы антикалық қоғам, бұл қоғам тартатындіріс тәсілі, өндіргіш күштер, меншік, жерге меншіктің шығыстарінші түрі, антикалық, екінші түрі туралы деректерді; таптық қоғам, таптар мен топтар, олардың ара қатынастары соғыс, оның түрлері, сипаттары туралы саяси құрылыс, оның негізгі түрлері туралы әр түрлі ғылыми еңбектерді оқып, пайдалану тарихи когамдық дамудың жалпы заңдылықтарын түсініп, өз мамандығында, зерттеу жұмысында пайдалана отырып Ежелгі Шумерлік кала-мемлекеттердің және Ежелгі Вавилонның әлеуметтік экономикалық және саяси сипатын анықтау біздің зерттеу мәселені өзектілігін анықтайды. Яғни, Ежелгі Шығыстағы шаруа падак жүйесінің даму барысын Ежелгі Шумер Аккад және Ежелгі Вавилонтеры арнасында қарастыру басты мақсат міндет болып табылады.
Негізгі бөлім
2.1 Оңтүстік месопотамия қоғамы
Солтустігінде Армения тауларынан бастап, оңтүстігінде Парсы шығанына дейін, ал шығысында Иранның таулы аймақтарынан батысында ария-Месопотамиялық далаға дейін созылған кең алқапты алып жатқан территорияны ежелгі грек географтары Месопотамия деп атаған. Көне грек тілінен аударғанда Месопотамия атауы Қосөзен деген мағына береді. Орыс тілді әдебиеттерде көбінесе Қосөзен (ек озен) Ежелгі Месопотамияның байырғы тұрғындары Евфрат пен Тигр өзендерін Ащы өзен деп атаған. Евфрат өзенінің екі ірі салалары Балих және Хабур, ал Тигр өзенінің ірі салалары Жоғарғы және Төменгі Заб, Диялы өзендері болып табылады. Ежелгі Месопотамия жерін адамдар ежелден, жаңа тас ғасырынан (неодим еткен. Алғаш мекен еткен шумерлік субарей тайпалары болын толады. Олардан хассун және халаф сияқты археологиялық мәдениет ескерткіштері қалған. Олардың тілдері шығыссемиттік аккад тілдер тобына жатады. Олардың тілдері бірнеше диалектіде болған. Оңтүстік Месопотамияда вавилондық диалекті болса, керісінше Солтүстік Месопотамияда ассириялық диалекті болган. Екі мыңжыл бойы Шығыстағы ежелгі өркениеттерли трі орталығы болып келген Вавилонның пайда болуы мен өрлеуіне Месопотамиядағы өте шиеленіскен бірқатар саяси оқиғалар легі өз әсерін тигізбей қойған жоқ. ІІІ Ур династиясы құрған бір орталықтанган мемлекеттер Шумер және Аккад патшалықтары б.з.д. ІІІ мыңжылдықтың аяғы мен б.з.д. ІІ мыңжылдыгын басында батыстан, Сирия даласынан келген мал шаруамен айналысатын батыссемиттік сути тайпаларының күшті соққысынан кулады. Аккадтықтар оларды аморей тайпалары деп атады. Аккад пен аударғанда Амурру атауы, Сирия немесе батыс деген ұғымдарды береді. Сонымен қатар жеңіл олжадан оңтүстік Месопотамияға басып кірген эламиттер де бас тартқан жоқ. Ур династиясынын соны элам басып алуымен аяқталды, Ибби-Суэн патша түтқынға түседі. Ур династиясынын құлауымен Вавилонияның бірлігі, ынтымағы уақытша тоқырауға тап болады. Гегемондыққа бір уақытта екі кала, орталық Вавилониядағы Исин қаласы және оңтүстіктегі Ларс қаласы таласты. Екі қаланың династияларының атауларына баса назар аударатын болсақ, олар семиттік атаулар. Бан біздің байқайтынымыз Шумердің интенсивті түрде семиттену кубылысы. Латшалары әлсіз билеушілер болды, олар шығыста эламиттермен күрес жүргізсе, батысында аморейлермен, өз ішінде сеператистік ағымдармен күрес жүргізулеріне тура келді. Дәл осындай қауіптер Ларс патшаларына да төнген болатын. Кейін келе патшалар Урукта пайда болды, солтүстікте Сумуабума негізін салған династия көтерілді. Сол кездегі патша аттарына мұқият көңіл бөліп қарайтын болсақ, олардың шыққан тектері аморей тайпасынан болатындығын байқаймыз. Осы Сумуабума династиясының өкілдері Вавилонды Азиядасы ретінде атағын шығарғандар болды. Сумуабума патшаны Сумалаилу Вавилонды Азияның басты қаласы, негізгі орталығы етуге тырысып, осы мақсат жолында бірқатар шараларды іске асырды.Атап айтсақ, ол үсақ аморей патшалықтарының түгелдей басын біріктірді, және өзінің патшалығына Киш және Сиппар патшалықтарын қосып алды. Сумалаилу құрған патшалықта өзге жерлік династия өкілдері болған жоқ, ол таза аморей династиясынан куралды.Сумалаилудың ұлы оның мұрагері Забум жергілікті Мардук күдай қүрметіне Эсагила храмын тұрғызған болатын.Осы патшалықты солтүстігінде жаулап алушылық, басқыншылық Пиғындары басқа да семиттік патшалықтар орналасқан болатын. Диалы (Гинда)енин басқы ағысында Хольвандағы Серипул-Зохаба таулы аймағында. Гагр алқабынан Элам жеріне өтер жерде Анубанини патша өз барельефін салған болатын.
2.2 Шумерлік қала мемлекеттердің жалпы тарихы
Біздің заманымызға дейінгі Ⅲ мыңжылдықтың бірінші жартысындағы Шумерлік мемлекеттер тарихын (тек орталық астаналарынын ауысып отыруы) үш кезеңге бөлу дәстүрге айналған. Олар: ертед кезенд 1 кезең, ертединастиялық ІІ және ертединастиялық ІІІ Төртінші кезең (біздің заманымызға дейіңгі ХХҮІІІ-ХXYII ғасырлар) 1 Киш династиясының билік етуімен және Киш қала-мемлекетінің өрлеуімен сипатталады. Оның билеушілерінің ішінде әсіресе Этана есімі шумерлік мифтердің басты кейіпкеріне айналған. Мифтердің айтылуында ол бүркіт қанаттары арқылы аспанға көтеріліп, ол жерден жаратылыс шөбін алып Шумердің патшалығына негіз салған. Киштің атақ даңқы мықты болғаны соншалық, одан кейінгі билеушілер Киш дугальі деген атақты алуға тырысты және ол атақты алғаннан кейін билеушілер лугаль-гегемон атағына сай болды. Володинастиялық кезеңнін алғашқы кезеңінін соңында Урук мемлекет двуірлеуі басталады. Оның алғашқы билеушілері Энмеркар мен Лугальскаганда мифологиялық жауынгерлерге теңестірілген. Олардын өмірбаяндарына көптеген эпикалық шығармалар арналған. Соның ішіндегі ең маңызды қүндысы Энмеркар және Араттың жоғарғы абызы атты поэма болып табылады. Аталған шығармада Шумердін сыртқы байланыстары туралы және шығыстағы таулы ел Аратт пен Уруктың өзара қарым-қатынастары туралы бай мәлімет беріледі. Онда Шумерден Араттка астық пен мал тасылды, ал Араттан Шумерге құрылыс тастары, ағаш, металлдар (алтын, күміс, қола, мыс) жене лазурит тасып әкелінді. Ертединастиялык кезеннін екінші кезені (біздің заманымызға дейінгі ХХУІ-ХХҮІ ғасырлар) Киштің әлсірей бастауынан басталады. Киштии Асіресін Гильгамеш басқарған Урук ұтымды пайдаланды. Кейін келе Пламен шумердің, одан кейін аккадтың сүйікті эпос кейіпкеріне айналады. Гильгамеш Киш патшасы Агоймен күресте жеңіске жетіп, Урукты киш гегемониясынан азат етеді. Гильгамеш және оның мұрагерлері тұсында Уруктың сол кездегі ең ірі әскери отрядтары болды, оның билеушілері Лагашта, Ниппурда және басқа қалаларда құрылыстар түрғызды. Кейін келе Гильгамештің өзі қүдайға теңестіріліп, ежелгі шығыс әдебиетінің тамаша туындысы болып табылатын Бәрін көрген деген эпоста мадақталған. Ертединастиялық кезеңнің үшінші кезені біздің заманымызға дейінгі ХХҮ-ХХІҮ ғасырларды қамтиды. Ол кезеңге өзара бір орталыққа үмтылу, бүкіл Шумерді қамтитын ирригациялық жүйе құруға талпыныс жасау дерге сәтті жаулап алушылық жорықтар жасау, жане мемлекет таулық және далалық тайпалар шабуылынан қорғау. Қала мемлекеттер арасындағы кескілескен ұрыстар барысында 1 династия билік еткен Ур мемлекеті өрлейді.
2.3 Аккадтың қосөзен аралығындағы саяси экономикалық үстемдігі
Аккад патшалығының негізін салушы Саргон (Шаррум-кен) есімі ақиқатпасы деген мағына береді. Көптеген тарихи болжаулар негізіне сүйенетін болсақ ол патша немесе ақсүйек түқымынан шықпаған. Ал кейіңгі кездегі тарихи қүжаттарға сүйенетін болсақ ол Киш патшалығы билеушісінің өгей яғни өзінің су тасушысының үлы болған. Ал билік басына Саргон Лугальзагеси мемлекетімен соғыста әлсіреген Киш билеушісінің иелігіндегі сарай төңкерісі нәтижесінде келген делінеді.Киш, Упи-Акшак және басқа да солтүстік қалаларды өзіне бағындырған жаңа патша Киш лугалці, Ел лугальі деген атақтарды қабылдады. Сонымен қатар оған бүкіл мемлекеттің атын білдіретін Тигр титулиралыгында кұрғызылған жана астана Аккад лугальі деген Игоштын жаулап алушылық соғыстарының келесі кезеңі Лугальнаген және оның одақтастарымен арадағы соғыс болды. Аталған соғыс 50 билеушіні өзіне бағындырған Саргон жеңісімен аяқталды. Алайда осы жеңістерге қарамастан бірқатар шумер ірі қалалары (Ур, Умма жене Лагаш) аккадтық басқыншыға мейлінше қарсылық көрсетіп бақты. Саргон тек 34 жорықтан кейін барып Парсы шығанағында өзиниң женіс тойын тойлады.Аккадтықтар Шумерді бағындырумен бағындырумен қатар қатар солтүстік-батыс бағытта бірқатар сәтті жаулап алушылық соғыстар жүргізді. Мари, Эбла және де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.