Халықаралық көлік құқығы
Мазмұны:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1халықаралық дербес көлік құқығының түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Халықаралық тасымалдаудың жеке түрлері ... ... ... ... ... ...
1.2 Жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілік және жолаушы мен теңдеме жукті тасымалдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 Тасымалдаудың шарттық міндеттемелері және оларды құқықтық реттеу
2.1 Тасымалдау шарты туралы жалпы ережелер ... ... ... ... ... ...
2.2 Жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты және тасымалдау шартының а түрлерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3 Халықаралық көліктік тасымалдауды жүзеге асырудағы мемлекеттік бақылау
3.1 ҚР көліктік.транзиттік потенциалы және оны тиімді пайдалану
мәселелері.
3.2. ЕурАзЭС.ке мүше мемлекеттердің тауар және көлік транзиті жағдайларын жетілдіру мәселелері
Пайдалынылған дереккөздер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1халықаралық дербес көлік құқығының түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Халықаралық тасымалдаудың жеке түрлері ... ... ... ... ... ...
1.2 Жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілік және жолаушы мен теңдеме жукті тасымалдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 Тасымалдаудың шарттық міндеттемелері және оларды құқықтық реттеу
2.1 Тасымалдау шарты туралы жалпы ережелер ... ... ... ... ... ...
2.2 Жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты және тасымалдау шартының а түрлерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3 Халықаралық көліктік тасымалдауды жүзеге асырудағы мемлекеттік бақылау
3.1 ҚР көліктік.транзиттік потенциалы және оны тиімді пайдалану
мәселелері.
3.2. ЕурАзЭС.ке мүше мемлекеттердің тауар және көлік транзиті жағдайларын жетілдіру мәселелері
Пайдалынылған дереккөздер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Транзит – экономиканың тұрақты дамып отырған саласы. Ол оның құрамдас бөліктерін терең таңдауды қажет етеді. Әлемдік экономиканың жақандануы, халықаралық сауда көлемінің тез өсуі Еуропа және Азия елдерінің күштерін біріктіріп өзара көліктік байланыстарын дамытуды қажет етеді. Еуразия материгінің Шығыс пен Батыс елдері арасында сауда экономикалық байланыстың даму тарихы ұзақ және бай. Қазіргі таңда Еуропа және Азия арасындағы тасымалдау негізінен теңіз арқылы жүреді. Ол жол сервистің жоғары деңгейімен қамтылған.
Халықаралық тасымалдау деп - мүліктерді және жолаушыларды бір мемлекеттен екінші мемлекетке халықарарлық тасымалдаумен жеткізу немесе транзитпен жүктерді, жолаушыларды өткізу болып саналады.
Халықаралық көліктік тасымалдаудың қайнар көздері ретінде -халықаралық конвенциялар, ұлттық заңдар, халықаралық әдет-ғұрып болып танылады. Халықаралық тасымалдау шарты жасалған болып, шарттын екі жақ тараптары да өзара еркіндік білдіруі болған кезді есептейді. Яғни, жукті тасымалдау шарты ереже бойынша, консенсуалдық шарт болып көрсетіледі, -ол шарттың мазмұны мен екі тарап танысқан сәттен бастап құқықтық нәтижені тудырады, бірақ Басқа да жағдайлар бар, олар әр түрлі ұлттық заңдарда көрсетіледі.
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі транзит – экономикалық күрделі және кешенді болмысы. Оның тиімділігі ұтымды маршруттардың қалыптасуына, көліктік инфрақұраламының дамуына, ақылға қонатын тарифтерге және т.б. факторларға байланысты. Оның нәтижелігі әлемдік шаруашылықтың түрлі субъекттердің өкілдерінің (тасымалдаушылар, брокерлер, сақтандырушылар және т.б.) қызметімен қамтылады.
Қазақстанның географиялық орналасуы, Еуразияның ортасында орналасуы, маңызды жолдардың торабында орналасуы – республиканың бас байлығының бірі болып табылады. Қазақстан оны бүкіл әлемге таныта білу керек. Қазір Республика трансконтинентальды тасымалдаудың жаңа халықаралық маршруттарын қалыптастыруда. Ғасырлап қалыптасқан Шығыс пен Батыс тасымалдау жүйесіне Қазақстан жаңа бұрын ретінде, жаңа бағытқа бұрушы, тасымалдаушылар үшін тиімдірек жолдарды ұсынушы ретінде кіру керек.
Әлемдік тәжірибеде транзиттің түсінігіне белгілі бір мемлекеттің территориясын кесіп өтетін шетел тауарлары, багаждары, көлік құралдары және халықаралық почта жіберілімдері өтетін мемлекеттің территориясы арқылы транзиттің толық маршрутының жүру жолының бір бөлігі оның шегінен тыс жерде болса, яғни басталуы мен аяқталуы. Басқаша айтқанда, тауарлары және көлік құралдарының халықаралық транзиті – бұл белгілі бір мемлекеттің территориясынан, оның белгілі бір шекарасынан кесіп өткен тауарлар және көлік құралдары.
Транзит – экономиканың тұрақты дамып отырған саласы. Ол оның құрамдас бөліктерін терең таңдауды қажет етеді. Әлемдік экономиканың жақандануы, халықаралық сауда көлемінің тез өсуі Еуропа және Азия елдерінің күштерін біріктіріп өзара көліктік байланыстарын дамытуды қажет етеді. Еуразия материгінің Шығыс пен Батыс елдері арасында сауда экономикалық байланыстың даму тарихы ұзақ және бай. Қазіргі таңда Еуропа және Азия арасындағы тасымалдау негізінен теңіз арқылы жүреді. Ол жол сервистің жоғары деңгейімен қамтылған.
Халықаралық тасымалдау деп - мүліктерді және жолаушыларды бір мемлекеттен екінші мемлекетке халықарарлық тасымалдаумен жеткізу немесе транзитпен жүктерді, жолаушыларды өткізу болып саналады.
Халықаралық көліктік тасымалдаудың қайнар көздері ретінде -халықаралық конвенциялар, ұлттық заңдар, халықаралық әдет-ғұрып болып танылады. Халықаралық тасымалдау шарты жасалған болып, шарттын екі жақ тараптары да өзара еркіндік білдіруі болған кезді есептейді. Яғни, жукті тасымалдау шарты ереже бойынша, консенсуалдық шарт болып көрсетіледі, -ол шарттың мазмұны мен екі тарап танысқан сәттен бастап құқықтық нәтижені тудырады, бірақ Басқа да жағдайлар бар, олар әр түрлі ұлттық заңдарда көрсетіледі.
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі транзит – экономикалық күрделі және кешенді болмысы. Оның тиімділігі ұтымды маршруттардың қалыптасуына, көліктік инфрақұраламының дамуына, ақылға қонатын тарифтерге және т.б. факторларға байланысты. Оның нәтижелігі әлемдік шаруашылықтың түрлі субъекттердің өкілдерінің (тасымалдаушылар, брокерлер, сақтандырушылар және т.б.) қызметімен қамтылады.
Қазақстанның географиялық орналасуы, Еуразияның ортасында орналасуы, маңызды жолдардың торабында орналасуы – республиканың бас байлығының бірі болып табылады. Қазақстан оны бүкіл әлемге таныта білу керек. Қазір Республика трансконтинентальды тасымалдаудың жаңа халықаралық маршруттарын қалыптастыруда. Ғасырлап қалыптасқан Шығыс пен Батыс тасымалдау жүйесіне Қазақстан жаңа бұрын ретінде, жаңа бағытқа бұрушы, тасымалдаушылар үшін тиімдірек жолдарды ұсынушы ретінде кіру керек.
Әлемдік тәжірибеде транзиттің түсінігіне белгілі бір мемлекеттің территориясын кесіп өтетін шетел тауарлары, багаждары, көлік құралдары және халықаралық почта жіберілімдері өтетін мемлекеттің территориясы арқылы транзиттің толық маршрутының жүру жолының бір бөлігі оның шегінен тыс жерде болса, яғни басталуы мен аяқталуы. Басқаша айтқанда, тауарлары және көлік құралдарының халықаралық транзиті – бұл белгілі бір мемлекеттің территориясынан, оның белгілі бір шекарасынан кесіп өткен тауарлар және көлік құралдары.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Бекмаганбетов М. К проблеме развития транзитного потенциала РК./ Транзитная экономика. 2001 г. №4.
2. Бодаубаева Г. Стратегические подходы к формированию транспортно-транзитной политики Казахстана./Саясат. 2007 г. №12.
3. Гусева Е. Транспортный и транзитный потенциал РК. /Транзитная экономика. 2001 г. №3.
4. Даулет Б.С. Проблемы реалиации транзитного потенциала в Казахстане. /Транзитная экономика. 2002 г. №4-5.
5. Департамент транзитного политики и внешних связей Министерства транспорта и- коммуникаций РК «В отношении развития международных транзитных коридоров»./Информационный бюллетень МТК РК. 2002 г. №5.
6. Джапаркулов Д. Перспективы развития международных связей Казахстана со странами СНГ. /Транзитная экономика. 2006 г. №1.
7. Бекмаганбетов М. Развития международных транспортных коридоров в регионе Центральной Азии и Китая. Выступление на семинаре «ТРАНСЕКА» г. Алматы, 2 сентября 2004г.
8. Бекмаганбетов М.\ транспортная составляющая реформ. Ж-л «Мысль», 2007 г. №12.
9. Исингарин Н. Транспорт и логистика: кластер «Степной транзит»./Магистраль – 2005 г. №9.
10. Казбеков А. Интеграционные возможности развития экономики Казахстана./Транзитная экономика. 2005 г. №5-6
11. Козырь И. Транзитный потенциал произведственной инфраструктуры на жележнодорожном транспорте РК. /Транзитная экономика. 2006 г. №1.
12. Информационно-аналитический сборник «Казахстан за годы независимости». Агентсво Рк по статистике. / Алматы. 2006г.
13. Сәбітов Ә. Бәсекелестік бағыттар және ТрансҚазақстан темір жолы магистралі жетістіктерін бағалау. /Саясат. 2006 ж.№4.
14. Сухова Л.Ф. транспорное обслуживание международных экономических свяхей./Алматы,1998 г.
15. Титарнеко М. Трансконтинентальный мост «Азия - Европа» и перспективы российско-китайского сотрудничества. АвтоТранс Инфо.8 июля 2002 г. С.21-13.
16. Мадиярова Д.М., Текенов У.А., Акбаева Б.М. международные транспортные перевозки и управление таможенным делом. /изд-во «Экономика», Алматы, 2000 г.
17. Шеденов И. Маркетинговые услуги на предприятиях железнодорожного транспорта. /Транзитная экономика. 2003 г.№3.
18. Шеръязданова К. Транспортные каридоры Казахстана в контексте центарально-азиатской транспортной инфраструктуры: проблемы и перспективы. /Саясат . 2007 г. №3.
19. Флинг О. «О транспортном предназначении Казахстана»./Эксперт-Казахстан, LFM/NEWS/Loqistics and business news/Burden of transit. 2004 г.
20. Хасенова А. Транспорт Евразии: взгляд в 21 век. /М.: Магистраль, 2003 г. № 1.
21. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. Алматы, 2003.
22. Азаматтық құқық. Жайлин Ғ.А., Оқулық, Ерекше бөлім. 1 том.- Алматы: Заң әдебиеті.-2005.- 90-110 б
23. Гражданское право: Учеб. / Под ред. М.К. Сулейменова, Ю.Г. Басина. Алматы, 2000.
24. Басин Ю.Г. Избранные труды по гражданскому праву (Сер. Классика казахстанской цивилистики). Алматы, 2003.
25. Басин Ю.Г. Принципы гражданского законодательства Республики Казахстан // Гражданский кодекс РК (Общая часть) – толкование и комментирование. Алматы, 1996. Вып.
26. А.П. Сергеев пен Ю.К. «Гражданское право часть 2» 1997г
27. Жайлиннің Азаматтық құқық. А., 2004 т.б.
1. Бекмаганбетов М. К проблеме развития транзитного потенциала РК./ Транзитная экономика. 2001 г. №4.
2. Бодаубаева Г. Стратегические подходы к формированию транспортно-транзитной политики Казахстана./Саясат. 2007 г. №12.
3. Гусева Е. Транспортный и транзитный потенциал РК. /Транзитная экономика. 2001 г. №3.
4. Даулет Б.С. Проблемы реалиации транзитного потенциала в Казахстане. /Транзитная экономика. 2002 г. №4-5.
5. Департамент транзитного политики и внешних связей Министерства транспорта и- коммуникаций РК «В отношении развития международных транзитных коридоров»./Информационный бюллетень МТК РК. 2002 г. №5.
6. Джапаркулов Д. Перспективы развития международных связей Казахстана со странами СНГ. /Транзитная экономика. 2006 г. №1.
7. Бекмаганбетов М. Развития международных транспортных коридоров в регионе Центральной Азии и Китая. Выступление на семинаре «ТРАНСЕКА» г. Алматы, 2 сентября 2004г.
8. Бекмаганбетов М.\ транспортная составляющая реформ. Ж-л «Мысль», 2007 г. №12.
9. Исингарин Н. Транспорт и логистика: кластер «Степной транзит»./Магистраль – 2005 г. №9.
10. Казбеков А. Интеграционные возможности развития экономики Казахстана./Транзитная экономика. 2005 г. №5-6
11. Козырь И. Транзитный потенциал произведственной инфраструктуры на жележнодорожном транспорте РК. /Транзитная экономика. 2006 г. №1.
12. Информационно-аналитический сборник «Казахстан за годы независимости». Агентсво Рк по статистике. / Алматы. 2006г.
13. Сәбітов Ә. Бәсекелестік бағыттар және ТрансҚазақстан темір жолы магистралі жетістіктерін бағалау. /Саясат. 2006 ж.№4.
14. Сухова Л.Ф. транспорное обслуживание международных экономических свяхей./Алматы,1998 г.
15. Титарнеко М. Трансконтинентальный мост «Азия - Европа» и перспективы российско-китайского сотрудничества. АвтоТранс Инфо.8 июля 2002 г. С.21-13.
16. Мадиярова Д.М., Текенов У.А., Акбаева Б.М. международные транспортные перевозки и управление таможенным делом. /изд-во «Экономика», Алматы, 2000 г.
17. Шеденов И. Маркетинговые услуги на предприятиях железнодорожного транспорта. /Транзитная экономика. 2003 г.№3.
18. Шеръязданова К. Транспортные каридоры Казахстана в контексте центарально-азиатской транспортной инфраструктуры: проблемы и перспективы. /Саясат . 2007 г. №3.
19. Флинг О. «О транспортном предназначении Казахстана»./Эксперт-Казахстан, LFM/NEWS/Loqistics and business news/Burden of transit. 2004 г.
20. Хасенова А. Транспорт Евразии: взгляд в 21 век. /М.: Магистраль, 2003 г. № 1.
21. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. Алматы, 2003.
22. Азаматтық құқық. Жайлин Ғ.А., Оқулық, Ерекше бөлім. 1 том.- Алматы: Заң әдебиеті.-2005.- 90-110 б
23. Гражданское право: Учеб. / Под ред. М.К. Сулейменова, Ю.Г. Басина. Алматы, 2000.
24. Басин Ю.Г. Избранные труды по гражданскому праву (Сер. Классика казахстанской цивилистики). Алматы, 2003.
25. Басин Ю.Г. Принципы гражданского законодательства Республики Казахстан // Гражданский кодекс РК (Общая часть) – толкование и комментирование. Алматы, 1996. Вып.
26. А.П. Сергеев пен Ю.К. «Гражданское право часть 2» 1997г
27. Жайлиннің Азаматтық құқық. А., 2004 т.б.
Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1халықаралық дербес көлік құқығының түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.1 Халықаралық тасымалдаудың жеке түрлері ... ... ... ... ... ...
1.2 Жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілік және жолаушы мен теңдеме жукті тасымалдау ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
2 Тасымалдаудың шарттық міндеттемелері және оларды құқықтық реттеу
2.1 Тасымалдау шарты туралы жалпы ережелер ... ... ... ... ... ...
2.2 Жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты және тасымалдау шартының а түрлерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3 Халықаралық көліктік тасымалдауды жүзеге асырудағы мемлекеттік бақылау
3.1 ҚР көліктік-транзиттік потенциалы және оны тиімді пайдалану
мәселелері.
3.2. ЕурАзЭС-ке мүше мемлекеттердің тауар және көлік транзиті жағдайларын жетілдіру мәселелері
Пайдалынылған дереккөздер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Транзит - экономиканың тұрақты дамып отырған саласы. Ол оның құрамдас бөліктерін терең таңдауды қажет етеді. Әлемдік экономиканың жақандануы, халықаралық сауда көлемінің тез өсуі Еуропа және Азия елдерінің күштерін біріктіріп өзара көліктік байланыстарын дамытуды қажет етеді. Еуразия материгінің Шығыс пен Батыс елдері арасында сауда экономикалық байланыстың даму тарихы ұзақ және бай. Қазіргі таңда Еуропа және Азия арасындағы тасымалдау негізінен теңіз арқылы жүреді. Ол жол сервистің жоғары деңгейімен қамтылған.
Халықаралық тасымалдау деп - мүліктерді және жолаушыларды бір мемлекеттен екінші мемлекетке халықарарлық тасымалдаумен жеткізу немесе транзитпен жүктерді, жолаушыларды өткізу болып саналады.
Халықаралық көліктік тасымалдаудың қайнар көздері ретінде -халықаралық конвенциялар, ұлттық заңдар, халықаралық әдет-ғұрып болып танылады. Халықаралық тасымалдау шарты жасалған болып, шарттын екі жақ тараптары да өзара еркіндік білдіруі болған кезді есептейді. Яғни, жукті тасымалдау шарты ереже бойынша, консенсуалдық шарт болып көрсетіледі, -ол шарттың мазмұны мен екі тарап танысқан сәттен бастап құқықтық нәтижені тудырады, бірақ Басқа да жағдайлар бар, олар әр түрлі ұлттық заңдарда көрсетіледі.
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі транзит - экономикалық күрделі және кешенді болмысы. Оның тиімділігі ұтымды маршруттардың қалыптасуына, көліктік инфрақұраламының дамуына, ақылға қонатын тарифтерге және т.б. факторларға байланысты. Оның нәтижелігі әлемдік шаруашылықтың түрлі субъекттердің өкілдерінің (тасымалдаушылар, брокерлер, сақтандырушылар және т.б.) қызметімен қамтылады.
Қазақстанның географиялық орналасуы, Еуразияның ортасында орналасуы, маңызды жолдардың торабында орналасуы - республиканың бас байлығының бірі болып табылады. Қазақстан оны бүкіл әлемге таныта білу керек. Қазір Республика трансконтинентальды тасымалдаудың жаңа халықаралық маршруттарын қалыптастыруда. Ғасырлап қалыптасқан Шығыс пен Батыс тасымалдау жүйесіне Қазақстан жаңа бұрын ретінде, жаңа бағытқа бұрушы, тасымалдаушылар үшін тиімдірек жолдарды ұсынушы ретінде кіру керек.
Әлемдік тәжірибеде транзиттің түсінігіне белгілі бір мемлекеттің территориясын кесіп өтетін шетел тауарлары, багаждары, көлік құралдары және халықаралық почта жіберілімдері өтетін мемлекеттің территориясы арқылы транзиттің толық маршрутының жүру жолының бір бөлігі оның шегінен тыс жерде болса, яғни басталуы мен аяқталуы. Басқаша айтқанда, тауарлары және көлік құралдарының халықаралық транзиті - бұл белгілі бір мемлекеттің территориясынан, оның белгілі бір шекарасынан кесіп өткен тауарлар және көлік құралдары.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Мемлекеттiң шығу тарихымен айналысатын заңгер-ғалымдарымыздың қатарына. Лунц А.А. , Садиков О.Н. Гуреев С.А. атауға болады. Жұмыс барысында мемлекеттің пайда болуы жақындағы жинақталған білімді сараладым, сонан кейін қолдан келгенше өзім ой түюге әрекет жасадым.
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың басты негізгі мақсаты-осы халықаралық көліктік тасымалдауды жүзеге асырудағы мемлекеттік бақылау болып табылады.
Зерттеу жұмысының жоғарыда көрсетілген алдына қойған мақсатына жету үшін төмендегі мiндеттердi шешуге бағытталған:
- көкөліктік аясындағы мемлекетаралық жәнехалықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыруға;
- меншiк нысанына қарамастан көкөліктіктiң барлық түрлерiнiң құқықтық және нормативтi мәртебесiн анықтайтын заңдық және өзге де актiлердiң, стандарттардың, нормалардың жобаларын жасауға;
- көкөліктіктiң барлық түрлерiн дамытудың тұжырымдамалары мен мемлекеттiк (ұлттық) бағдарламаларын жасауға; инвестициялық, ғылыми-техникалық және әлеуметтiк саясатты қалыптастыру мен жүргiзуге, сондай-ақ кадрларды оқыту мен дайындауға;
-- көкөліктік қызметтерiн тұтынушылардың құқықтарының сақталуын бақылауға;
Зерттеудің объектісі - халықаралық көліктік тасымалдауды жүзеге асырудағы мемлекеттікбақылауды талдау. Жұмыстың пәні тасымалдау қатынастарының пайда болуы мен жүзеге асуын, олардың қатысушыларының тиiстi тәртiбiн және т.б. қамтамасыз ететiн құқықтық құралдардың бiрi болып табылады.
Зерттеу барысында бақылау, сипаттау, салыстыру сияқты эмпирикалық таным әдістері; талдау, синтездеу, логикалық сықылды эмпирикалық және теориялық таным әдістері пайдаланып отыр.
Жұмыстың барысында құқықтың қайнар көздерін оқытып, беру кезде әдістемелік тірек болатын мағлұматтар жиналды жүйелерден де көп материалдар алынды және де кейбір құқықтың қайнар көздерін оқытуда тарихи маңызды орын алған құқықты дәстүрдің нақты түрлері ұсынылған.
Зерттеу жұмысының теориялық және тәжірибелік маңызы. Зерттеу жұмысының негізгі нәтижелері қазiргi уакытта жоспар тасымалдауды жүзеге асыратын ұйымдардың iшкi, шаруашылық қызметi үшiн ғана маңызды, сондықтан ойымызды, тасымалдауға қатысты шарттар - тасымалдау шарттары туралы өрбiткен дұрыс болар.
Жұмыстың құрылымы және көлемі. Диплом жұмысы кіріспеден, 3 тараудан, бөлімшелерден, қорытынды мен пайдаланылған дерек көздер тізімінен тұрады.
1 Халықаралық дербес көлік құқығының түсінігі
1.1 Халықаралық тасымалдаудың жеке түрлері
Халықаралық көлік құқығы - бұл халықаралық құқық бір саласы болып табылады. Ххалықаралық дербес көлік құқығы халықаралық дербес құқықтың бөлігі ретінде ұлттық заңнамада, халықаралық көлік конвенциялары мен келісім-шарттарында мазмұндалған, тасымалдау қатынастарын реттейтін құқықтық қағидалар мен нормалар кешен болып саналады.
Халықаралық дербес көлік құқығының пәні ретінде жеке және заңды тұлғалар қатысушысы болып келетін көлік міндеттемелері саналады. Жукті, жолаушыларды және теңдеме жукті тасымалдаудың құқықтық реттеуіндегі ерекшелік ретінде оның халықаралық сипаттағы нормалар мен әдет-ғұрыппен қатар, коллизиялық және ұлттық заңнама нормаларымен реттеледі.
Бұл нормалар мүліктік қатынастарды реттейді, сондықтан азаматтық құқыққа жатады. Ол өзбетінше ерекше қатынастар тобын құрайды және азаматтық құқықтың бір бөлігі болып келетін,халықаралық дербес құқықпен реттеледі.
Бұл халықаралық дербес көлік құқығында ерекше бір сұрақ халықаралық көлік ұйымдары. Халықаралық құқық халықаралық ұйымды үш егемОсы мемлекеттен тұратын, тұрақты органдары бар және өкілеттігі анықталған қызмет тәртібі бар түрінде қарастырады. Бұл бірлестік, байланыстың мақсаттары мен қағидалары көрсетіліп, бірлесіп әзірленген шартқа қарастырады.
Осы халықаралық дербес көлік құқығы нормаларының әзірленуіне табыс жасаған көлік ұйымдарын қарастыруға болады.
1. Бұл теңіз көлігі аумағында - халықаралық теңіз комитеті (ХТК) - 1897 жылы құрылған. Кемелердің соқтығысуы үшін жауапкершілік және кеме иелерінің жауапкершілігін шектеу сұрақтарымен қарастырады. Бұл комитет 20 жуық конвенцияны әзірлеуге ат салысқан.хТК-ның бастамасымен Гаага ережелері деген атпен белгілі 1924 жылғы коносамент жөнінде кейбір ережелерді унификациялау туралы Брюссель конвенциясы қабылданды.[2]
Халықаралық теңіз ұйымы (ХТҰ) БҰҰ-ның мамандандырылған мекемелерінің бірі, 1958 жылы құрылған. хТҰхалықаралық теңізде жүзу сұрақтары бойынша көпжақты келісімдердің жобаларын дайындаумен қарастырады. Сондықтан да, мына Конвенциялар қабылданды: 1969 ж. Мұнаймен қоршаған ортаны ластағаны үшін азаматтық жауапкершілік туралы Конвенция; 1974 ж. Жолаушылар мен теңдеме жукті теңіз бойынша тасымалдау туралы Афиндік Конвенция және тағы басқалары.
2. Әуе көлігі тасымалдау аясында - Азаматтық авиация халықаралық ұйымы (ИКАО), 1947 жылы құрылды. ИКАО Халықаралық авиациялық регламенттер деп аталатын халықаралық азаматтық авиация қызметіндегі сұрақтар бойынша әлемдік стандарттар мен тәжірибені айтады..
Сондықтан да, жарылған, тез жанатын, радиактивтi, улы жəне Басқа да қауiптi жүктердi жөнелтетiн жəне алатын жүк жөнелтушiлер мен жүк алушылар жəне темiр жолдар, олардың қауiпсiз тасымалданатына кепiл болуға, бұл жүктердi тасымалдау кезiнде авариялық жағдайлар мен олардың салдарын, олар пайда болған жағдайда, жоюға қажет құралдар мен мобильдi бөлiмшелерде иеленуге мiндеттi.
Әлемдік темiр жолмен тасымалдау кеңiнен қолданылатынтан оларға қатысты жүктердi тасымалдауға беру мен қабылдау кезiнде туындайтын тараптардың құқықтары мен мiндеттерiн атап өтеміз. Тасымалдаушы жүк жөнелтушiнi көкөліктік құралының дайын екендiгi туралы алдын ала ескертедi. Со себепті, жүк жөнелтушiнiң құралдарымен тиеу үшiн вагондар мен контейнерлердiң берiлу уақыты туралы станция жұмысшысы жүк жөнелтушiнi вагондар берiлгенге дейiн екi сағаттан кем емес мерзiмдехабарландыруға тиiс.
Әлемдік халықарарлық көліктік жүктерiн құятын мұнай битумы үшiн цистерналар мен бункеркөліктік жартылай вагондарды дайындау жол есебiнен шарт бойынша темiр жолмен немесе жүк жөнелтушiмен жүзеге асырылады, ал мамандандырылған (жалпы тармақтағы парк цистерналарынан Басқа) жалға алынған, өз цистерналарын - жүк жөнелтушiнiң өздері шығарады.. Жылжымалы мүшелердің жарамдылығын анықтау жəне комерсиялық мағынада тиiстi жүктi тасымалдауға дайындауды жүзеге асыру: вагондар - жүк жөнелтушiмен, мысалға оның немесе көліктік жолдың құралдарымен қабылдайды, егер тиеу темiр жолдың құралдарымен жүзеге асырылса; контейнерлер, коммерциялық вагондар - жүк жөнелтушiмен Халықаралық көліктік жол кiрiс жолға тиелген вагондарды өткiзу кезiнде жүктердiң белгiлi бiр түрiн тиеуге олардың техникалық жапандылығын біріккен операциялар тəртiбiмен біріккен.[13]
Басқа азаматтық авиация аймағында аймақтық авиа ұйымдархалықаралық қатынастардың дамуына үлкен ықпал етеді - Азаматтық авиацияның Еуропалық конференциясы (ЕКАК), Қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша Еуропалық ұйым (Еуробақылау), Азаматтық авиацияның Африка комиссиясы (АФКАК), Аэронавигацияға қызмет көрсетудің Орталық америка ұйымы (КОКЕСНА), Азаматтық авиацияның Латынамерикандық комиссиясы (ЛАКАК) және Араб мемлекеттерінің азаматтық авиация кеңесі (КАКАС). Сонымен бірге, көптеген үкіметтік емес авиа ұйымдар бар. Мәселен, Әуе тасымалдаушыларының халықаралық қауымдастығы (ИАКА), көліктік тасымалдаушыларының қауымдастығы (АККА) сол сияқтылары
3. Көліктік тасымалдау көлігі саласында арнайы халықаралық ұйымдар осы қызмет атқарады: Көліктік тасымалдаудардың байланыс ұйымы (ТБҰ) және Жүк вагондарының жалпы паркі (ЖВП). ТБҰ-ның негізгі мақсаты - халықаралық жолаушылар мен жүк қатынастары туралы келісімдердің істерін жүргізу. ЖВП - қатысушылармен жалпы паркіге басқа, көліктік тасымалдау вагондарының бірлескен пайдаланылуын қамтамасыз ету үшін құрылған еуропалық мемлекеттердің арнайы халықаралық бірігуі.
Көліктік тасымалдау аясында тағы бір ұйым ретінде Бернде орналасқанхалықаралық көліктік тасымалдау қатынастарының орталық бюросы табылады. Бұл ұйымның мақсаты - халықаралық келісім-шарттар бойынша істерді жүргізу және әзірлеу мен қайта қарау табылады. Бұл ұйым құқықтық материалдар мен сот практикасын кешОсы түрде хабарлайды.
Мемлекеттік емес ұйымдар да үлкен рөль атқарады - Берндегі халықаралық көлігінің тасымалдпау комитеті.
Еуропалық құқықтық комиссияның ішкі көлік бойынша комитеті 1947 жылы БҰҰ-ның Құқықтық және Әлеуметтік Кеңесінің 4 сессиясындағы шешімімен болған Бұл Комитет көліктік тасымалдау, автожол және су көлігі сұрақтары бойынша Еуропалық экономикалық комиссияның кеңесші органы және оның мақсаты - көлік саласындағы қатысушы-мемлекеттер арасында байланыстарды дамытуға көмек көрсету болып қарастырылады.
Азия және Қиыр Шығыс мемлекеттерінің құқықтық комиссиясының ішкі көлік бойынша комитеті 1951 жылы құрылған. Бұл ұйым Еуропадағы сияқты мақсаттарды аз дамыған және дамушы мемлекеттерде пайда болған.
Көліктік тасымалдаудардың халықаралық одағы (ТХО) 1922 жылы құрылды. 1951 жылдың 1 қаңтарында ТХО-мен бір жағынан және Жолаушылар мен теңдеме жүк вагондары бойынша халықаралық одақ, Жүк вагондары бойынша халықаралық одақ, Жүк тасымалдау кестесі бойынша Еуропалық конференция, Көліктік тасымалдау көлігініңхалықаралық комитеті және Еуропалық жолдарда автожол қызметін көрсету бойынша одақ екінші жағынан қызметтерді тығыз Басқару және сұрақтарды шешуде келісімге келді. [15]
Автокөлік саласында арнайы мамандандырылғанхалықаралық үкіметтік ұйымдар жоқ. Үкіметтік емес ұйымдар ішіндехалықаралық автокөліктің дамуына үлкен үлесін қосып келе жатқан ұйым - Автокөліктіңхалықаралық одағы (АХО) табылады, ол 1948 жылы құрылған. Орналасу жері - Женева қаласы. Одақ мақсаты - барлық мемлекеттерде ұлттық жәнехалықаралық автокөліктің дамуы, кәсіби тасымалдаушылардың мүдделерін қорғау және олардың еңбегін жеңілдету табылады. Негізгі міндеттер қатарына кедОсы к қиындықтарды жою табылады.
Осы міндеттерді іске асыру үшін Еуропалық құқықтық комиссияның шегінде ос бастамамен тир Конвенциясы қабылданды. Конвенциямен белгіленген МДП кітапшаларын қолдану жүктердің транзитті авто тасымалдауының дамуына әкеледі. 1955 жылы АХО-ның бастамасымен тез бұзылатын азық-түліктердің тасымалдауы бойыншахалықаралық ұйым құрылған. Осындай тауарлардың ірі тасымалдаушылары осы ұйымның жұмысшылары.
Тасымалдаушы тасымалдау құжатында көрсетiлген жүк алушыға жүктi беруге мiндеттi, ал соңғысы өз кезегiнде, тиiстi тасымал бойынша тиесiлi төлемдердi төлеуге қатысты болады.. Жүк алушы оны алу барысында бұл туралы жол ведомостiне қол қояды. Жүктi жүк алушының өкiлеттi тұлғасына да беруге болады. Егер алушының атына жеткiзуi шартпен, келiсiмшартпен көзделмеген, сондайақ атауы көліктер накладнойына сəйкес келмейтiн жүк болса, жүк алушы оны жауапты түрде сақтауға дұрыс. Жүк ортақ пайдалану орындарында алынған кезде жүк алушы өз атына келген жүктi қабылдауға жəне станциядан алып кетуге мiндеттi.
Жүктiң сапалы болмауы немесе зақымдану салдарынан оны пайдалану соны толығымен немесе сол жоғалтылатындай өзгерiске ұшыраған да жүк алушы жүктi қабылдаудан бас тартуы мүмкін.. Баратын станцияға келген жүктер 24 сағат iшiнде тегiн сақталады. Бұл мерзiмнiң ерекшелiгi оның басталуы жүк немесе контейнер темiр жолдың құралдарымен түсiрiлген күннiң немесе жүк жүк алушының құралдарымен түсiрiлуге берiлген күннiң 24 сағатына тураланатындығында айтылады. Со көрсетілген жүк аталған мерзiмнен артық сақталатын болса, онда көліктер еркiн тарифтер бойынша артық төленеді.
Тасымалдаушы жеңуге болмайтын күш жағдайларының орын алды нəтижесiнде жүктi жеткiзуге немесе жүктi сақтаудың шектi мерзiмдерi iшiнде оны құжатта көрсетiлген жүк алушыға беруге мүмкiндiгi болмаған кезде көліктер жүкке қатысты жүк жөнелтушiнiң нұсқауы бойынша шара қолданады. Жүк атқарушы мұндай нұсқауды өзiне баяндамада келген күннен бастап бiр тəукөліктік iшiнде беруге құқылы болоады..
Жүк көліктік тасымалдау оның жайкүйiн тексерусiз болады. Жеткiзiлетiн станцияда жүктiңжайкүйiн, салмағы мен санын тексеруге заңнамада көзделген негiздер болған кезде ғана жол берiледi. Яғни бұл жерде болжамды түрде жүктiң жеткiкөліктіксiз болу, бүлiну, жойылу жағдайлары туралы сөз болып отыр Экспедициялық қауымдастықтардың халықаралық федерациясы (ФИАТА) 1926 жылы құрылған ұйым болады.[4]
Осы ұйымның негізгі мақсаттарына көлік қызметтердің сапасын жақсылату және кеңейту болып өарастыруға болады. ФИАТА экспедиторлық фирмалардың мүдделерін БҰҰ-ның құқықтық және әлеуметтік ұйымдарында қарастырады.
1.2 Жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілік және жолаушы мен теңдеме жукті тасымалдау
Тасымалдау шартын жасасудың экономикалық мақсаты жүктер мен адамдарды бір жерден екінші жерге апару кажеттілігі болып табылады. Көлік ұйымдарының, жүк жөнелтушінің жукті алушының жолаушылардың мемлекеттер арасында жукті тасымалдауды жүзеге асыруда пайда болатын осы қатынастар тасымалдау шартымен негізделген және осы шартпен реттеледі.
Осы тараптар арасындағы құқықтық қатынастар ең алдымен, олардың өзара жасасқан шартымен және Сол себепті, осы шартты реттейтін заңдылықтармен анықталады.
Тасымалдау шартын жасасу мен орындау нәтижесінде туындайтын құқықтық қатынастардың жалпы жиынтығын білу үшін оны құрайтын элементтерді қарастыру кажет, әсіресе, жукті тасымалдау мен жолаушылар қол жүгін ажырата білген дұрыс.
Тасымалдау шартын жасаудың негізі жүк тасымалдаушының жукті немесе жолаушыны бір орыннан екінші жерге белгілі бір көлік құралымен сыйақыға өткізуге міндеттенуі болып табылады.
Сонымен,халықаралық тасымалдау дегеніміз - мүліктерді және жолаушыларды бір мемлекеттен екінші мемлекетке жеткізу немесе транзитпен жүктерді, жолаушыларды өткізу.
Халықаралық көлікті тасымалдауды ішкі тасымалдаудан айырудың негізгі белгілері:
Жүк, жолаушы кеден шекарасынан өтуі керек;
Жукті немесе жолаушыны шекарадан өткізбей-ақхалықаралық тасымалдау шарты аркылыхалықаралық тасымалдау деп есептеуге болады;
Халықаралық тасымалдауда ұлттық валютадан Басқа шетелдік валюта қолданылады;
Халықаралық тасымалдаудың қайнар көздері ретіндехалықаралық конвенциялар, ұлттық заңдар,халықаралық әдет-ғұрып танылады.
Халықаралық тасымалдау шарты жасалған болып, шарттын екі жақ тараптары да өзара еркіндік білдіруі болған кезде есептеледі. Осылайша, жукті тасымалдау шарты ереже бойынша, консенсуалдық шарт болып табылады, яғни шарттың мазмұны мен екі тарап танысқан сәттен бастап құқықтық нәтижені тудырады, бірақ Басқа да жағдайлар бар, олар әр түрлі ұлттық заңдарда бекітілген.
Жукті тасымалдау шарты бойынша бір тарап (тасымалдаушы) өзіне Басқа тараптың (жүк жөнелтушінің) сеніп тапсырған жүгін белгіленген мекенге жеткізуге және жукті алуға уәкілетті адамға (алушыға) оны беруге міндеттенеді, ал жүк жөнелтуші жукті тасымалдағаны үшін шартка немесе тарифке сәйкес ақы төлеуге міндеттенеді.
Жолаушы мен теңдеме жукті тасымалдау шарты тиісінше халықаралық көліктік тасымалдауімен және теңдеме жүк түбіртегімен рәсімделеді. Халықаралық көліктік тасымалдауі мен теңдеме жүк түбіртегінің нысаны көлік туралы заң актілерінде көзделген тәртіпте белгіленеді.
Шарт нақты болып табылады және жүк жөнелтушінің жукті белгілі мекенге жеткізуге тасымалдаушыға беріп, оның осы мақсатты жүзеге асыруды қабылдап алған сәтінен жасалған деп танылады.[1]
Жолаушыны тасымалдауға қатысты шарт жасасқан кезде келісім қай кезден басталатынын анықтау қажет. Құқықтық доктрина және сот тәжірибесі бұл сұрақты шешудің бірнеше жолын ұсынады (ті сатып алу сәті, көлік құралына отырғызу басталған сәтте және т.с.с).
Халықаралық дербес көлік құқығында тасымалдау шарты екі жақты сипатқа ие және көліктік жабдықтауды қайтарумен байланысты бола бермейді, сонымен катар, кұқықтық доктрина және сот тәжірибесі тасымалдау шартының қайтарымсыздығын білдіреді.
Сондықтан әр мемлекеттердегі тасымалдау шартының нақты анықтамасы өзара ұқсас, Сондықтан да, өзара айырмашылықтарға ие.
Тасымалдау шартында әр түрлі құқықтық субъектілер қатысады.халықаралық тасымалдау талаптарының субъектісі ереже бойынша жеке және заңды тұлға табылады. Шарттың бір тарабы ретінде тасымалдауға мүдделі және осы тасымалдау үшін белгілі бір акшалай сыйақыны төлеуге дайын тұлға танылады; тасымалдау шартының екінші тарабы ретінде көлік құралын иеленуші және сондықтан, белгілі бір сыйақы үшін жөнелту бойынша қызметті жүзеге асырушы тұлға қатысады. Шарт бойынша бір тарап болып табылатын тасымалдаушы ретінде көлік ұйымы, яғни тасымалдаушы танылады, бірақ тасымалдаушы деген ұғымның өзі эволюцияға ұшырады. Англо-саксондық, француз, неміс құқығы бойынша тек қана тасымалдау шартын жасасқан көлік құралын меншіктенуші (Shipowner - англ; Ship Her - неміс; le bourdeois -француз). Француз және неміс құқығында көлік иеленушімен (armature, Reeder) қатар фрахтователь (freteur, Verfracher) термині пайда болады, осындай өзгерістер Солтүстік Еуропаның көптеген елдерінде және Голландияда пайда болды. АҚШ-та олар freightcon tractors деп аталады.
1921 жылы Гаага ережесінде тасымалдаушы термині енгізілді (transporteur - франц., carrier - ағыл.; transportowiec - поляктық).
Қазақстан Республикасының Көлік туралы Заңына сәйкес тасымалдаушы - бұл меншік құқығы негізінде немесе Басқа да заңдылық негізде көлік құралын иеленетін жукті, жолаушыны, теңдеме жукті және поштаны өтемақыға немесе, сәйкесінше, рұқсат не белгіленген тәртіпте басқа лицензия негізінде жалдауды ұсынатын жеке немесе заңды тұлға.
Халықаралық тасымалдауда тасымалдаудың бірнеше түрі бар.
1.Теңіз тасымалдауы.
2. Әуе тасымалдауы.
3. Көліктік тасымалдау тасымалдауы.
4. Автокөлік тасымалдауы.
5. Аралас тасымалдау.
Теңіз тасымалдауы ең күрделі құқықтық мәселелерхалықаралық теңіз тасымалдауында туындайды. Бұл осы алдағы қатынастардың әр түрлілігімен және кұқықтық қайнар көздердің әр түрлі сипатта болуымен түсіндіріледі.
Көптеген мемлекеттердің заңдылықтарында жукті теңіз тасымалдауына қай елдің заңы қолдану керектігін қарастыратын коллизиялық нормалар жоқ. Бұл мәселелер сот тәжірибесімен шешіледі. Ұлыбритания және Франция соттарында (француз заңдылығына сәйкес) кеменің жалау заңы қолданылады, ал Германия соттарында мүлікті қабылдаған жердің заңы қолданылады. Польша елінің заңдылығына сәйкес тараптардың еркіндік заңы қолданылады. Тасымалдау шарттарында еркіндік болмаса, тасымалдаушының заңы қолданылады.[15]
Жукті теңіз тасымалдауы әр түрлі негізде жүзеге асырылуы мүмкін. Егер мұндай тасымалдау теңіз тасымалдаушысының бүкіл немесе жарты, яғни бір бөлігін беруді ұсынбайтын болса, онда тасымалдауға қатысушылардың арасындағы қатынас коноссаментпен рәсімделеді.
1924 жылы Брюссельде коносамент туралы кейбір ережелерді унификациялау туралы конвенция жасалды. Бұл конвенцияны қысқаша Гаага ережесі деп атайды. Қазіргі заманда бұл конвенцияны қолдануға байланысты өзгерістер енгізілген.
Тасымалдау шартының екінші тарабы болып жүк жөнелтуші, фрахтователь танылады.
Жукті қабылдап алушы тұлға болып белгіленген жерде оған жукті беруін немесе жолда келе жатқан жукті беруді талап ете алатын танылады.
1924 жылы Гаага ережелері бойынша қарастырылған мәселелер:
коносаменттің мәртебесі; тасымалдаушының жауапкершілігі; тасымалдаушының жауапкершіліктен босатылуы; арыз беру жағдайы.
Егер тараптар Гаага ережесін қолданатын болса - бұл ереже бойынша аса қауіпті жүктерді және жануарларды тасымалдамайды.
Гаага ережесі бойынша тасымалдаушының міндеттері:
1) тасымалдаушы кемені жүзуге дайындық жасау керек. Ол үшін техникалық құралдарын қарап, калай жүретінін карастыру керек;
2) экипажды дайындау керек;
3) егер тез бұзылатын тағамдар болса, олар үшін арнайы бір бөлме бөлу керек.
Егер тасымалдаушы жүк берушіден жукті қабылдаған кезде жуктің саны мен сапасы инвойс бойынша сәйкес келмесе, онда тасымалдаушы коносаменттің шетіне жуктің саны мен сапасы сәйкес емес деп жазады да бұны Лас коносамент деп атайды. Егер құжат бойынша және фактілі түрде тексерілгенде саны мен сапасы сәйкес болатын болса, онда тасымалдаушы Таза коносаментті жүк жөнелтушіге ұсынады.
Гаага ережесі бойынша тасымалдаушы 13 жағдайда жауапкершіліктен босатылады. Жалпы бұны форсмажорлық жағдай деп атайды және де новигациялық кателіктер бойынша да босатылады. Ал егер тасымалдаушы кінәсіздігін дәлелдей алмайтын болса, жауапкершілікке тартылады. Жүк қабылдаушы жукті қабылдағаннан кейін жукті қарап шығуы керек. Жуктің саны жетіспеуіне байланысты жүк тасымалдаушыға үш күн ішінде жазбаша түріндехабарлауға міндетті. Талап мерзімі - 1 жыл. Гаага ережесіне 1968 жылы өзгертулер енгізіліп, ол 1978 жылы күшіне Осы . Осы конвенцияны қысқаша Правила Висби деп атайды.
Висби ережелерінің ерекшеліктері - тек қана конвенцияға қосылған мемлекеттер арасында қолданылады және тасымалдаушы жауапты болатын болса, ол жуктің ақысын төлеу керек. Осы ереже бойынша әр жуктің орнына 10000 франк төлеу керек. Ал егер жуктің орнын анықтай алмаса, онда әрбір жуктің брутто кг. бойынша өлшенеді.
Қазіргі заманда сауда жүгін жеткізу үшін теңіз тасымалдауында шарттары қолданылады. Бұл көбінесе делдалдық арқылы жасалатын шарт және бірнеше міндеттейтін жағдайлары бар: стивидорлық жұмысқа ақы төлеу, диспачқа, демереджге.[16]
Мұнда фрахт жуктің салмағына қарай төленеді. Фрахттың бірнеше түрі бар:
1. Егер кеменің ішінде жүк толығымен орын алып тұрса, ол нақты фрахт деп аталады.
2. Ал егер жүк жартылай толтырылса, оның жартысы бос болған жағдайда мұндай фрахтты өлік фрахт деп атайды.
3. Аванс басқа фрахт. Мұнда жукті тиер алдында алдын ала фрахт төлейді.
Әуе тасымалдауы жаңа тасымалдаудың бір түрі. XX ғасырдың басы XIX ғасырдың соңында әуе тасымалдауына байланысты ең бірінші 1929 жылы конвенция қабылданды. Ол Әуе тасымалдауының кейбір ережелерін унификациялау туралы Варшавалық конвенция.
1944 жылы Азаматтық авиация туралы Чикаго конвенциясы қабылданды. Осы конвенцияға Қазакстан Республикасы да косылған.
Қазақстан Республикасы мен Германияның арасында әуе қатынасы туралы келісім жасалды. Қазіргі уакытта, әуе қатынасы бойынша Казақстан Республикасы 20 мемлекетпен шартқа кол қойған.
Варшава конвенциясы мынадай жағдайларда қолданылмайды:
а) аралас тасымалдауында;
ә) пошталық корреспонденцияны тасымалдамайды.
Әуе тасымалдауында жүкке қатысты әуе жүк құжаты қолданылады, оны жүк жіберуші үш данада толтырады. Әуе жүк құжатында жүк жөнелтушімен тасымалдаушының қолы болуы керек. Қазіргі кезде Штемпель қолданылады.
Тасымалдаушы егер тауарды уақытында жеткізбесе немесе жоғалтып алса жауапкершілікке тартылады.
Жүк қабылдаушы тауарды қабылдап алғаннан кейін, тауар жетіспесе жеті күн ішіндехабарлауы керек. Егер тауар уақытында жеткізілмесе онда қосымша 20 күн беріледі.
Әуе тасымалдауында лік тасымалдау колданылады. Бұл шартта фрахтователь - тасымалдаушы, фрахтовщик - жүк жіберуші.
Көліктік тасымалдау тасымалдауы
Көп уақыт бойы көліктік тасымалдау тасымалдауы аясында ең маңызды келісімдердің бірі болып Жукті және жолаушыны көліктік тасымалдау тасымалдауы туралы Берн конвенциясы танылды. 1980 жылы Берн конвенциясын қайта қарау конференциясында жаңахалықаралық көліктік тасымалдау тасымалдауы туралы келісім (КОТИФ) қабылданды. Оған 38 мемлекет қатысты.
КОТИФ ережесі бойынша жукті мерзімінен кешіктіріп жеткізгені үшін жукті қабылдап алушы зиян шеккен жағдайда оған жукті тасымалдау өтемақысы үш есе етіп қайтарылады.
Біздің Қазақстан Республикасывда 2001 жылы 8 желтоқсанда Көліктік тасымалдау көлігі туралы Заң қабылданды.
Осы Заңның 65-бабына сәйкес: жолаушыны тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы оған халықаралық көліктік тасымалдауқұжатына (іне) сәйкес тасымалдау е орын беріп, оны баратын жеріне, жеткізуге міндеттенеді, ал жолаушы халықаралық көліктік тасымалдауақысын төлеуге міндетті.
Тасымалдау жөніндегі міндеттемелерді орындағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін тасымалдаушылардың өзара жауапкершілігі болады.
Автокөлік тасымалдауы
Халықаралық көліктік тасымалдауережелері 1949 жылғы 19 қыркүйектегі Халықаралық көліктік тасымалдаубелгілері және сигналдар туралыхаттамалармен реттеледі. Сол себепті,халықаралық жукті тасымалдау туралы Кеден конвенциясы қолданылады (1975 жыл).
Еуропалық елдер арасындағы жукті халықаралық автокөлікпен тасымалдау шартының талаптары 1956 жылғы 19 мамырдағы жуктіхалықаралық халықаралық көліктік тасымалдаушарты туралыКонвенциямен реттеледі.
Автокөлік тасымалдауында автокөлікпен үшінші тұлғаға зиян келтіруде кепілдік беруді қамтамасыз ету маңызды болып табылады.
Осылайша автокөлікхабарламаны ұйымдастыру туралы келісімдер бойынша, яғни екі жақты, автокөлік тасымалдауында, Азаматтық жауапкершілікті сақтандыру міндетті түрде карастырылуы кажет.
Бұндай жағдайды қарастыру жауапкершілікті айқындау
кезінде үлкен рөлге ие болып табылады.
3. Жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілік. Тасымалдау шарты бойынша тасымалдау жөніндегі міндеттемелер орындалмаған немесе тиісті дәрежеде орындалмаған жағдайда жукті тасымалдаушы, жүк жәнелтуші, жукті алушы мүліктік жаупкершілікте болады. ТМД елдерінде шектеулі жауапкершілік кағидасы қолданылады.
АҚШ-тың заңдылығы: белгілі бір жағдайларға байланысты тасымалдаушының шарттың жауапкершілігіне шектеуге жол береді. Германияның жукті автокөлікпен тасымалдау туралы заңы алыс жолға тасымалдау кезінде кәсіпкер заңдылық бойынша белгіленген немесе тариф бойынша белгіленген тасымалдау шартында көрсетілгОсы ктен жауапкершілікті шектей не алып тастай алмайды.
Француз заңдылығы: тасымалдау шартында тек қана жукті жеткізудегі мерзімнің өтіп кетуіне байланысты жауапкершілік қана әрекет етеді.
Жуктіхалықаралық тасымалдау кезінде тараптардың жауапкершілігін шектеу немесе жоғарылатуға жол берілмейді.
Кейбір елдердің ұлттық заңдылығында жәнехалықаралық келісімдерде белгіленген шектеу немесе жауапкершіліктен босату, егер тасымалдаушы алдын ала ойластырып немесе немқұрайдылығына байланысты залал келтірген жағдайда қолданылмайды деп қарастырылған.
Жуктіхалықаралық тасымалдау кезінде тасымалдаушы жукті жөнелтуге қабылдап алған сәттен бастап, оны жеткізгенге дейін жуктің сақталуына жауапты болады (жоғалуы, жетіспеушілігі, бүлінуі немесе зақымдануы). Бұл жауапкершілік кінә қағидасы бойынша құрылады.
Тасымалдау кезінде арақашықтықты анықтау және көліктің жүру маршруты әрқалай анықталады. Кейбір елдерде оны тасымалдаушының өзі біріккен, ал кейбір кезде келісім-шартта көрсетіледі.
Жолаушыны және теңдеме жукті тасымалдау.[21]
Жолаушыны және теңдеме жукті тасымалдаудағыдай сияқты шарт негізінде жүзеге асырылады. Жолаушыны тасымалдау шарты - ол бір тарап тасымалдаушы жолаушыны мекенге жеткізуге міндеттенеді, ал екінші тарап жолаушының белгіленген жолақысын төлеуге міндеттенуі.
Жолаушыны тасымалдау шарттың тараптары болып жеке тұлға (жолаушы) және тасымалдаушы танылады. Жолаушыны тасымалдау шарты ауызша және жазбаша түрде жүзеге асырылады.
Тасымалдау шартының сипаттамасы. Тасымалдау шартына тəн ерекше белгiлер жүктердi тасымалдау шартында неғұрлым айқын көрiнедi. Өзiнiң құқықтық табиғаты жағынан ол реалды шарт болып табылады, тасымалдаушы өзiне сенiп тапсырылған жүктi белгiленген мекенге жеткiзуге мiндеттенедi. Осылайша, тасымалдау шартын бекiту тараптардан, тасымалдау шартының алғышарттары ретiнде бағалауға болатын, белгiлi бiр əрекеттердi жүзеге асыруды талап етедi. Кейбiр жағдайларда тасымалдауға мүдделi жүк жөнелтушi мəлiмдеме (тапсырыс) жасайды.
Ағылшын кұқығы бойынша осы рейске басқа , егер онда шарттар көрсетілген болса, шарт құжат болып табылады. Бірақ та, кдла ішіндегі бұл жолаушының ақысын төлеп, шарт талаптарын орындады дегОсы білдіреді.
Сол себепті ол тасымалдау шартында тiкелей бекiтiлетiн тараптардң құқықтары мен мiндеттерiн анықтау үшiн аса зор маңызға ие. Тасымалдауды ұйымдастыру туралы шартта тасымалдаудың көлемi, мерзiмдерi, сапасы жəне тасымалдау үшiн көкөліктік құралдары мен жүктердi берудiң Басқа да жағдайлары анықталады.
Тасымалдау шарты - екi жақты жəне ақылы шарт, оның бұл сипаттамалары оның элементтерiн, соның iшiнде ерекше тұрғын жүктердi тасымалдау шартының мазмұнын, одан əрi қарастыру кезiнде көрiнетiн болады. Заңнама (жүктердi) тасымалдау шартына қатаң талаптар қояды. Ол көкөліктік наклоднойын, коносаменттi, тауарлыкөкөліктік накладнойын немесе көкөліктік туралы заңды актiлермен көзделген, жүкке деген Басқа да құжаттард толтырумен рəсiмделедi.
Тауарлы көкөліктік құжатында (накладной мен коносаментте) шарттың негiзгi жағдайлары туралы ақпарат болады. Оның (Басқа да тасымалдаудың құжаттарының) нысаны Қазақстан Республикасының көкөліктік жəне коммуникация министрлiгiмен жасалады. Осылайша тасымалдау шарттары ерекше формулярлы жазбаша нысанда бекiтiлетiндiгi туралы айтуға болады.
Тасымалдау шартының ерекшелiгi - оның қатысушыларының құқықтары мен мiндеттерiнiң көпшiлiгi тiкелей нормативтiк актiлермен реттелгендiгiнде. Жалпы алғанда тасымалдау шарты жария сипатқа ие
Жолаушыны халықаралық тасымалдауда да тасымалдау шартын жасау пен бекітіледі.халықаралық келісімдер тің мазмұнына кейбір ерекше талаптарды кояды.
Жолаушы құқықтары:
oo өзімен бірге балаларды тегін немесе өзге де жеңілдікті жағдайларда алып жүруге кұқылы;
oo белгіленген нормалардың шегінде өзімен бірге қол жүгін ақысыз алып жүруге құқылы;
oo теңдеме жукті тариф бойынша ақы төлеп, тасымалдауға тапсыруға құқығы бар;
Құқықтарымен катар, жолаушы міндеттерге де ие. Оның негізгі міндеті болып, жол ақысын төлеу міндеті табылады. Жолаушылардың жол ақысын төлеуі сәйкесінше, тариф негізінде жүзеге асырылады.
Жалпы ереже бойынша теңдеме жукті тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы белгіленген мекенге жеткізуге міндеттенуі, ал екінші тарап жолаушы теңдеме жукті тасымалдауына ақы төлеуіне міндеттенеді. Теңдеме жукті тасымалдау құқығы жолаушыны тасымалдаушы шарты негізінде жүзеге асырылады.
Осы жолаушыны және теңдеме жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілікті сипаттайық.
Жолаушыны тасымалдау шарты бойынша екі тарап та нормативтік тәртіпте белгіленген ретте мүліктік жауапкершілікте болады. ТМД елдері арасында теңдеме жукті тасымалдау кезінде шектеулі жауапкершілік қағидасы әрекет етеді. Жолаушыны тасымалдайтын көлік құралын жөнелтуді кідірткені немесе мұндай көлік құралынын баратын жеріне кешігіп барғаны үшін (қалалық және қала маңы қатынастарындағы тасымалдауды қоспағанда) тасымалдаушы, мысалы, кідірту немесе кешігу дулей күштің салдарынан орын алғанын дәлелдемесе, жолаушыға көлік туралы тиісті заң актілерінде белгіленген мөлшерде айыппұл төлейді.[6]
Тасымалдау процесi барысында қозғалыс қауiпсiздiгi қамтамасыз етiлуге тиiс. Клиенттiң көкөліктік қызметi нарығында көкөліктік уакыттау еркiндiгi шектелмеуге тиiс. Тасымалдаушы жөнелтiлетiн жүктiң өз сертификатына сəйкестiгiн куəландыратын құжаттарды алуға, əлеуеттiк маңызды жəне қорғаныс тасымалдарын жүзеге асыруға мемлекеттiк жəне жергiкөліктіктi өкiлдi жəне атқарушы органдардың талаптарын сақтауға мiндеттi. (Егер осындай тасымалдаудың бағалары көкөліктік шығындарын өтемесе, онда тиiстi компенсациялық дотация жүзеге асырылуға тиiс).
Реттелетiн тасымалдаулардан Басқа, тасымалдаушы баға қалыптастыру ережелерiне сəйкес тасымалдаудың бағаларын еркiн белгiлеуге құқылы. Тасымалдаудың барлық түрлерi бойынша клиенттiң құқықтық жағдайы оған оның жəне тасымалдаушының арасында бекiтiлген шартты орындауды талап ету, тасымалдау сапасы деңгейiнiң оның сертификатына сəйкестiгiн даулау, келтiрiлген зиянды, соның iшiнде ақша эквивалентiндегi уақыт шығынын, өтеудi талап ету мүмкiндiктерiн (құқықтарын) берумен сипатталады. Клиенттiң өзi де тасымалдаушымен бекiткен шарт жағдайларын сақтауға мiндеттi. Ол сондайақ жүктiң өз сертификатына сəйкестiгiн куəландыратын құжатты тасымалдаушыға беруге, тасымалдау ережелерiн орындауға, жүктер мен көтерме жүктi тасымалдауға дайын күйiнде беруге тиiс. Тараптардың құқықтары мен мiндеттерi. Тараптардың құқықтары мен мiндеттерiн (жүктердi тасымалдау шартын мысалға келтiре отырып) қарастырайық. Жүктердi тасымалдау шартын орындау кезiнде тасымалдаушы тиiстi жүктi тасымалдау үшiн жарамды күйдегi көкөліктік құралын беруге мiндеттi. Яғни, тасымалдаушы қандай да бiр жағдайда, қажеттi көкөліктік құралының түрiн өзi біріккен. Ол жүк пен қылқыбырдың қалдықтарынан таза, реквизиттерi алынған күйiнде, қажет болған жағдайларда жуылған, дезинфекцияланған күйiнде бермедi. Жүк жөнелтушi жүктi жөнелтпеуге (тасымалдауға) бiрқатар талаптарды сақтай отырып бередi. Олардың бiр бөлiгi жалпы сипатқа ие жəне тасымалдаудың барлық жағдайларында қолданылады.
Жалпы талаптар жүктiң саны мен атауына, оның салмағын, салатын ыдысы мен буып түюiн анықтауға таралады. Сондайақ олар маркировка мен бағалығынхабарлауға қатысты. Арнайы талаптар тасымалдауға қабылданатын жүктiң ерекше сипатымен немесе қайсыбiр талаптар қойылатын көкөліктік түрiне байланысты. Жүктердi вагондар мен автомобильдерге тиеу, сондайақ, оларды одан түсiру мыналармен жүзеге асырылады: а) жалпы пайдаланыс орындарында темiр жолмен, жүктердi тиегенi мен түсiргенi үшiн көліктер жүк жөнелтушiден, жүк алушыдан еркiн тарифтер бойынша алым алады; б) жалпы пайдаланыстағы емес орындарда жүк жөнелтушi мен жүк алушымен сондайақ, жалпы пайдаланыстан, орындарда қауiптi жəне тез бұзылатын заттарды, iшкi жануар өнiмдерiн, ауыр (бiр орында 0,5 тоннадан артық) жəне габариттi емес жүктердi. Құю үйiндi жəне төгу арқылы мамандандырылған жылжымалы составпен тасымалданатын жүктердi жəне жүк жөнелтушi мен жүк алушылардың жолсерiктерiнен жөнелтiлетiн жүктердi де.[3]
Осылайша, аталған жүктердiң түрлерiн дұрыс тиеумен байланысты т көліктік кел қауiптерi тiкелей жүк жөнелтушiлер мен жүк алушыдарға жүктеледi. Жүктердi тиеу, бекiту мен тасымалдау үшiн қажет құрылғылар мен материалдарды жүк жөнелтушi беруге тиiс.Жекелеген тасымалдау құрылғылар (нан жəне көкөнiс қалқандары) жəне буыптүю құралдары (тұғырықтар, арқандар, қысқыштар) шарттық жағдайларда, тиiстi алымдарды ала отырып, темiр жолмен де берiлуi мүмкiн. Бұл құрылғылар мен материалдарды тиеу кезiнде орнату мен түсiру кезiнде алу, тиеу мен түсiру кiмнiң құралдарымен жүзеге асырылатынына қарай, жүк жөнелтушiмен, жүк алшымен немесе темiр жолмен жүзеге асырылады. Орнатылған қондырғылар туралы жүк жөнелтушi накладнойда көрсетедi, бұл кейiн (дау туындаған жағдайларда) жүк жөнелтушi тараптың тиеу бойынша өз мiндеттемелерiнiң тиiстi түрде орындау дəрежесiн бағалауға мүмкiндiк бередi. Қондырғылардың техникалық жай күйi үшiн жауапкершiкөліктік (темiр жолмен берiлгендерiнен Басқа) жүк жөнелтушiлерге жүктеледi. Механизацияланған жəне механизацияланбаған əдiстермен жүзеге асатын тиеу белгiленген мерзiмдерде аяқталуға тиiс. Бұл мерзiмдерден асып кеткен жағдайда тиеу мiндетi жүктелген тарап мерзiмдi өткiзiп алғаны үшiн жауапты болады.
Жоғарыда айтылғандай, жүтердi тасымалдау контейнерлермен де жүзеге асырылады. Жүктердi тасымалдау үшiн стандарттар талаптарына сай келетiн жəне темiр жолдарға, соның iшiнде шетелдiк кəсiпорындарға, ұйымдарға, теңiз жəне өзен кеме шаруашылықтарына, порттарға тиесiлi контейнерлер қолданылады. Контейнерлерде тасымалдауға тыйым салынатын жүктердiң тiзiмi жүктердi тасымалдау ережелерiмен белгiленедi.
Контейнерлер əмбебап жəне арнайы боп бөлiнедi. Əмбебап контейнерлерде əртүрлi жүктердi тасымалдауға болады. Бiрақ, оларда сасық иiстi жүктердi жəне контейнердiң қабырғалары мен еденiн, сондайақ қара жəне түстi\ металдардың жаңқасы мен сынықтарын қатты ластайтын жүктердi тасымалдауға тыйым салынады.
Жолаушы көлік құралы жөнелтілуінің кідіруі себебінен тасымалдаудан бас тартқан жағдайда, тасымалдаушы жолаушыға кіре ақысын толық көлемде қайтаруға, сондай-ақ жолаушыға осындай кідіруге байланысты ол шеккен залалдың орнын толтыруға міндетті.
Басқа елдерде (Англия, Франция т.б.) бұған жол берілмейді. Осылайша, Францияда тасымалдаушының жолаушыны тасымалдау кезіндегі жауапкершіліктен босату әр жақта қарастырылған. Англияда жауапкершіліктің талаптары шарт негізінде жүзеге асырылады.[5]
Халықаралық тасымалдаудағы жолаушыны тасымалдау немесе теңдеме жукті тасымалдау бойынша жауапкершіліктің нақты талаптары көлік конвенцияларыңда нақты көрсетілген. Бірақ, ескеретін нәрсе, керсетілгенхалықаралық келісімдер жауапкершілікке байланысты мәселені шешпейді, ол тек қана ұлттық заңдылық нормаларына сілтеме жасайды. Жукті және жолаушыны тасымалдау бойынша шарт негізінде белгіленетін жауапкершіліктің көлемін немесе талаптарын тараптар не өзгерте алмайды, не алып тастай алмайды.
2 Тасымалдаудың шарттық міндеттемелері және олардың құқықтық реттеуі
2.1 Тасымалдау шарты туралы жалпы ережелер
Тасымалдаушылар қызметтерiн тұтынатындар үшiн тасымалдаудың бiрыңғай параметрлерiн қамтамасыз ету де (негiзiнен) аса зор маңызға ие. Осы саладағы құқықтық реттеудi бiр iзге келтiру үшiн 21 қыркүйек 1994 жылы "Қазақстан Республикасындағы көкөліктік туралы "Заң қабылданды. Онда Қазақстан Республикасындағы көкөліктік қызметiмен байланысты жария сипаттағы қатынастарды реттейтiн нормалармен қатар тiкелей азаматтық құқықтық қатынастарды реттейтiн нормалар (жалпы сипаттағы) да бар. Жария жəне жеке нормаларды орналастыру - Басқа да көкөліктікқұқықтық актiлердiң ерекшекөліктік белгiсi. Бiрақ, бұл мұндай жағдайда қандай да бiр əкiмшiкөліктікқұқықтық "дақтары" бар шарт туралы айту қажет екенiн бiлдiрмейдi, алайда оларды мүлдем ескермеуге де болмайды. Көкөліктіктiң кейбiр түрлерiнiң қызмет ету аясы табиғи монополияларға жатқызылған, сондықтан олардың қызметiне 9 шiлде 1998 жылғы Қазақстан Республикасының "Табиғи монополиялар туралы" заңы да қолданылады.
Тасымалдау шартының сипаттамасы. Тасымалдау шартына тəн ерекше белгiлер жүктердi тасымалдау шартында неғұрлым айқын көрiнедi. Өзiнiң құқықтық табиғаты жағынан ол реалды шарт болып табылады, тасымалдаушы өзiне сенiп тапсырылған жүктi белгiленген мекенге жеткiзуге мiндеттенедi. Осылайша, тасымалдау шартын бекiту тараптардан, тасымалдау шартының алғышарттары ретiнде бағалауға болатын, белгiлi бiр əрекеттердi жүзеге асыруды талап етедi. Кейбiр жағдайларда тасымалдауға мүдделi жүк жөнелтушi мəлiмдеме (тапсырыс) жасайды.
Жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты бойынша жауапкершiкөліктік. Жолаушы мен теңдеме жүктi тасымалдау бойынша мiндеттемелердi орындамаған кезде тасымалдаушы заңнамамен белгiленген жауапкершiкөліктікке тартылады. Заңнама мен белгiленген жауапкершiкөліктіктiң ерекшелiгi болып көкөліктіктiң барлық түрлерiме тасымалдауға қатысты қолданылатын жауапкершiкөліктік туралы нормалардың унификациялануы табылады. Жолаушыны тасымалдайтын көкөліктік құралын жөнелтудi кiдiрткенi немесе мұндай көкөліктік құралының баратын жерiне кешiгiп барғаны үшiн (қалалық жəне қала маңы қатынастарындағы тасымалдауды қоспағанда) тасымалдаушы, егер кiдiрту немесе кешiгу дүлей күштiң салдарынан орын алғанын дəлелдемесе, жолаушыға көкөліктік туралы тиiстi заң актiлерiнде белгiленген мөлшерде айыппұл төлейдi. Аталған жағдайларда жолаушы тасымалдаудан бас тартуға құқылы, онда тасымалдаушы жолаушыға кiре ақысын толық көлемiнде қайтаруға, сондайақ жолаушыға осындай кiдiртуге байланысты ол шеккен залалдың орнын толтыруға мiндеттi.
Бiздiң ойымызша сөз алдын ала шарттың ерекше бiр түрi жайлы болып отыр. Заң шығарушы екi мағыналы тұжырымды қолданған. Ұзақ мерзiмдi шарт мəнiсi жағынан алдын ала шартпен көзделген жағдайларда тасымалдаудың негiзгi шарттарын (болашақта) бекiту туралы келiсiм болып табылады (ҚР АК 390б.). Оның алдын ала шарт екенiне қарамастан, тасымалдаушылар мен жүк жөнелтушiлер мүдделерiнiң маңыздылығын ескере отырып, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1халықаралық дербес көлік құқығының түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.1 Халықаралық тасымалдаудың жеке түрлері ... ... ... ... ... ...
1.2 Жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілік және жолаушы мен теңдеме жукті тасымалдау ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
2 Тасымалдаудың шарттық міндеттемелері және оларды құқықтық реттеу
2.1 Тасымалдау шарты туралы жалпы ережелер ... ... ... ... ... ...
2.2 Жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты және тасымалдау шартының а түрлерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3 Халықаралық көліктік тасымалдауды жүзеге асырудағы мемлекеттік бақылау
3.1 ҚР көліктік-транзиттік потенциалы және оны тиімді пайдалану
мәселелері.
3.2. ЕурАзЭС-ке мүше мемлекеттердің тауар және көлік транзиті жағдайларын жетілдіру мәселелері
Пайдалынылған дереккөздер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Транзит - экономиканың тұрақты дамып отырған саласы. Ол оның құрамдас бөліктерін терең таңдауды қажет етеді. Әлемдік экономиканың жақандануы, халықаралық сауда көлемінің тез өсуі Еуропа және Азия елдерінің күштерін біріктіріп өзара көліктік байланыстарын дамытуды қажет етеді. Еуразия материгінің Шығыс пен Батыс елдері арасында сауда экономикалық байланыстың даму тарихы ұзақ және бай. Қазіргі таңда Еуропа және Азия арасындағы тасымалдау негізінен теңіз арқылы жүреді. Ол жол сервистің жоғары деңгейімен қамтылған.
Халықаралық тасымалдау деп - мүліктерді және жолаушыларды бір мемлекеттен екінші мемлекетке халықарарлық тасымалдаумен жеткізу немесе транзитпен жүктерді, жолаушыларды өткізу болып саналады.
Халықаралық көліктік тасымалдаудың қайнар көздері ретінде -халықаралық конвенциялар, ұлттық заңдар, халықаралық әдет-ғұрып болып танылады. Халықаралық тасымалдау шарты жасалған болып, шарттын екі жақ тараптары да өзара еркіндік білдіруі болған кезді есептейді. Яғни, жукті тасымалдау шарты ереже бойынша, консенсуалдық шарт болып көрсетіледі, -ол шарттың мазмұны мен екі тарап танысқан сәттен бастап құқықтық нәтижені тудырады, бірақ Басқа да жағдайлар бар, олар әр түрлі ұлттық заңдарда көрсетіледі.
Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі транзит - экономикалық күрделі және кешенді болмысы. Оның тиімділігі ұтымды маршруттардың қалыптасуына, көліктік инфрақұраламының дамуына, ақылға қонатын тарифтерге және т.б. факторларға байланысты. Оның нәтижелігі әлемдік шаруашылықтың түрлі субъекттердің өкілдерінің (тасымалдаушылар, брокерлер, сақтандырушылар және т.б.) қызметімен қамтылады.
Қазақстанның географиялық орналасуы, Еуразияның ортасында орналасуы, маңызды жолдардың торабында орналасуы - республиканың бас байлығының бірі болып табылады. Қазақстан оны бүкіл әлемге таныта білу керек. Қазір Республика трансконтинентальды тасымалдаудың жаңа халықаралық маршруттарын қалыптастыруда. Ғасырлап қалыптасқан Шығыс пен Батыс тасымалдау жүйесіне Қазақстан жаңа бұрын ретінде, жаңа бағытқа бұрушы, тасымалдаушылар үшін тиімдірек жолдарды ұсынушы ретінде кіру керек.
Әлемдік тәжірибеде транзиттің түсінігіне белгілі бір мемлекеттің территориясын кесіп өтетін шетел тауарлары, багаждары, көлік құралдары және халықаралық почта жіберілімдері өтетін мемлекеттің территориясы арқылы транзиттің толық маршрутының жүру жолының бір бөлігі оның шегінен тыс жерде болса, яғни басталуы мен аяқталуы. Басқаша айтқанда, тауарлары және көлік құралдарының халықаралық транзиті - бұл белгілі бір мемлекеттің территориясынан, оның белгілі бір шекарасынан кесіп өткен тауарлар және көлік құралдары.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Мемлекеттiң шығу тарихымен айналысатын заңгер-ғалымдарымыздың қатарына. Лунц А.А. , Садиков О.Н. Гуреев С.А. атауға болады. Жұмыс барысында мемлекеттің пайда болуы жақындағы жинақталған білімді сараладым, сонан кейін қолдан келгенше өзім ой түюге әрекет жасадым.
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың басты негізгі мақсаты-осы халықаралық көліктік тасымалдауды жүзеге асырудағы мемлекеттік бақылау болып табылады.
Зерттеу жұмысының жоғарыда көрсетілген алдына қойған мақсатына жету үшін төмендегі мiндеттердi шешуге бағытталған:
- көкөліктік аясындағы мемлекетаралық жәнехалықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыруға;
- меншiк нысанына қарамастан көкөліктіктiң барлық түрлерiнiң құқықтық және нормативтi мәртебесiн анықтайтын заңдық және өзге де актiлердiң, стандарттардың, нормалардың жобаларын жасауға;
- көкөліктіктiң барлық түрлерiн дамытудың тұжырымдамалары мен мемлекеттiк (ұлттық) бағдарламаларын жасауға; инвестициялық, ғылыми-техникалық және әлеуметтiк саясатты қалыптастыру мен жүргiзуге, сондай-ақ кадрларды оқыту мен дайындауға;
-- көкөліктік қызметтерiн тұтынушылардың құқықтарының сақталуын бақылауға;
Зерттеудің объектісі - халықаралық көліктік тасымалдауды жүзеге асырудағы мемлекеттікбақылауды талдау. Жұмыстың пәні тасымалдау қатынастарының пайда болуы мен жүзеге асуын, олардың қатысушыларының тиiстi тәртiбiн және т.б. қамтамасыз ететiн құқықтық құралдардың бiрi болып табылады.
Зерттеу барысында бақылау, сипаттау, салыстыру сияқты эмпирикалық таным әдістері; талдау, синтездеу, логикалық сықылды эмпирикалық және теориялық таным әдістері пайдаланып отыр.
Жұмыстың барысында құқықтың қайнар көздерін оқытып, беру кезде әдістемелік тірек болатын мағлұматтар жиналды жүйелерден де көп материалдар алынды және де кейбір құқықтың қайнар көздерін оқытуда тарихи маңызды орын алған құқықты дәстүрдің нақты түрлері ұсынылған.
Зерттеу жұмысының теориялық және тәжірибелік маңызы. Зерттеу жұмысының негізгі нәтижелері қазiргi уакытта жоспар тасымалдауды жүзеге асыратын ұйымдардың iшкi, шаруашылық қызметi үшiн ғана маңызды, сондықтан ойымызды, тасымалдауға қатысты шарттар - тасымалдау шарттары туралы өрбiткен дұрыс болар.
Жұмыстың құрылымы және көлемі. Диплом жұмысы кіріспеден, 3 тараудан, бөлімшелерден, қорытынды мен пайдаланылған дерек көздер тізімінен тұрады.
1 Халықаралық дербес көлік құқығының түсінігі
1.1 Халықаралық тасымалдаудың жеке түрлері
Халықаралық көлік құқығы - бұл халықаралық құқық бір саласы болып табылады. Ххалықаралық дербес көлік құқығы халықаралық дербес құқықтың бөлігі ретінде ұлттық заңнамада, халықаралық көлік конвенциялары мен келісім-шарттарында мазмұндалған, тасымалдау қатынастарын реттейтін құқықтық қағидалар мен нормалар кешен болып саналады.
Халықаралық дербес көлік құқығының пәні ретінде жеке және заңды тұлғалар қатысушысы болып келетін көлік міндеттемелері саналады. Жукті, жолаушыларды және теңдеме жукті тасымалдаудың құқықтық реттеуіндегі ерекшелік ретінде оның халықаралық сипаттағы нормалар мен әдет-ғұрыппен қатар, коллизиялық және ұлттық заңнама нормаларымен реттеледі.
Бұл нормалар мүліктік қатынастарды реттейді, сондықтан азаматтық құқыққа жатады. Ол өзбетінше ерекше қатынастар тобын құрайды және азаматтық құқықтың бір бөлігі болып келетін,халықаралық дербес құқықпен реттеледі.
Бұл халықаралық дербес көлік құқығында ерекше бір сұрақ халықаралық көлік ұйымдары. Халықаралық құқық халықаралық ұйымды үш егемОсы мемлекеттен тұратын, тұрақты органдары бар және өкілеттігі анықталған қызмет тәртібі бар түрінде қарастырады. Бұл бірлестік, байланыстың мақсаттары мен қағидалары көрсетіліп, бірлесіп әзірленген шартқа қарастырады.
Осы халықаралық дербес көлік құқығы нормаларының әзірленуіне табыс жасаған көлік ұйымдарын қарастыруға болады.
1. Бұл теңіз көлігі аумағында - халықаралық теңіз комитеті (ХТК) - 1897 жылы құрылған. Кемелердің соқтығысуы үшін жауапкершілік және кеме иелерінің жауапкершілігін шектеу сұрақтарымен қарастырады. Бұл комитет 20 жуық конвенцияны әзірлеуге ат салысқан.хТК-ның бастамасымен Гаага ережелері деген атпен белгілі 1924 жылғы коносамент жөнінде кейбір ережелерді унификациялау туралы Брюссель конвенциясы қабылданды.[2]
Халықаралық теңіз ұйымы (ХТҰ) БҰҰ-ның мамандандырылған мекемелерінің бірі, 1958 жылы құрылған. хТҰхалықаралық теңізде жүзу сұрақтары бойынша көпжақты келісімдердің жобаларын дайындаумен қарастырады. Сондықтан да, мына Конвенциялар қабылданды: 1969 ж. Мұнаймен қоршаған ортаны ластағаны үшін азаматтық жауапкершілік туралы Конвенция; 1974 ж. Жолаушылар мен теңдеме жукті теңіз бойынша тасымалдау туралы Афиндік Конвенция және тағы басқалары.
2. Әуе көлігі тасымалдау аясында - Азаматтық авиация халықаралық ұйымы (ИКАО), 1947 жылы құрылды. ИКАО Халықаралық авиациялық регламенттер деп аталатын халықаралық азаматтық авиация қызметіндегі сұрақтар бойынша әлемдік стандарттар мен тәжірибені айтады..
Сондықтан да, жарылған, тез жанатын, радиактивтi, улы жəне Басқа да қауiптi жүктердi жөнелтетiн жəне алатын жүк жөнелтушiлер мен жүк алушылар жəне темiр жолдар, олардың қауiпсiз тасымалданатына кепiл болуға, бұл жүктердi тасымалдау кезiнде авариялық жағдайлар мен олардың салдарын, олар пайда болған жағдайда, жоюға қажет құралдар мен мобильдi бөлiмшелерде иеленуге мiндеттi.
Әлемдік темiр жолмен тасымалдау кеңiнен қолданылатынтан оларға қатысты жүктердi тасымалдауға беру мен қабылдау кезiнде туындайтын тараптардың құқықтары мен мiндеттерiн атап өтеміз. Тасымалдаушы жүк жөнелтушiнi көкөліктік құралының дайын екендiгi туралы алдын ала ескертедi. Со себепті, жүк жөнелтушiнiң құралдарымен тиеу үшiн вагондар мен контейнерлердiң берiлу уақыты туралы станция жұмысшысы жүк жөнелтушiнi вагондар берiлгенге дейiн екi сағаттан кем емес мерзiмдехабарландыруға тиiс.
Әлемдік халықарарлық көліктік жүктерiн құятын мұнай битумы үшiн цистерналар мен бункеркөліктік жартылай вагондарды дайындау жол есебiнен шарт бойынша темiр жолмен немесе жүк жөнелтушiмен жүзеге асырылады, ал мамандандырылған (жалпы тармақтағы парк цистерналарынан Басқа) жалға алынған, өз цистерналарын - жүк жөнелтушiнiң өздері шығарады.. Жылжымалы мүшелердің жарамдылығын анықтау жəне комерсиялық мағынада тиiстi жүктi тасымалдауға дайындауды жүзеге асыру: вагондар - жүк жөнелтушiмен, мысалға оның немесе көліктік жолдың құралдарымен қабылдайды, егер тиеу темiр жолдың құралдарымен жүзеге асырылса; контейнерлер, коммерциялық вагондар - жүк жөнелтушiмен Халықаралық көліктік жол кiрiс жолға тиелген вагондарды өткiзу кезiнде жүктердiң белгiлi бiр түрiн тиеуге олардың техникалық жапандылығын біріккен операциялар тəртiбiмен біріккен.[13]
Басқа азаматтық авиация аймағында аймақтық авиа ұйымдархалықаралық қатынастардың дамуына үлкен ықпал етеді - Азаматтық авиацияның Еуропалық конференциясы (ЕКАК), Қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша Еуропалық ұйым (Еуробақылау), Азаматтық авиацияның Африка комиссиясы (АФКАК), Аэронавигацияға қызмет көрсетудің Орталық америка ұйымы (КОКЕСНА), Азаматтық авиацияның Латынамерикандық комиссиясы (ЛАКАК) және Араб мемлекеттерінің азаматтық авиация кеңесі (КАКАС). Сонымен бірге, көптеген үкіметтік емес авиа ұйымдар бар. Мәселен, Әуе тасымалдаушыларының халықаралық қауымдастығы (ИАКА), көліктік тасымалдаушыларының қауымдастығы (АККА) сол сияқтылары
3. Көліктік тасымалдау көлігі саласында арнайы халықаралық ұйымдар осы қызмет атқарады: Көліктік тасымалдаудардың байланыс ұйымы (ТБҰ) және Жүк вагондарының жалпы паркі (ЖВП). ТБҰ-ның негізгі мақсаты - халықаралық жолаушылар мен жүк қатынастары туралы келісімдердің істерін жүргізу. ЖВП - қатысушылармен жалпы паркіге басқа, көліктік тасымалдау вагондарының бірлескен пайдаланылуын қамтамасыз ету үшін құрылған еуропалық мемлекеттердің арнайы халықаралық бірігуі.
Көліктік тасымалдау аясында тағы бір ұйым ретінде Бернде орналасқанхалықаралық көліктік тасымалдау қатынастарының орталық бюросы табылады. Бұл ұйымның мақсаты - халықаралық келісім-шарттар бойынша істерді жүргізу және әзірлеу мен қайта қарау табылады. Бұл ұйым құқықтық материалдар мен сот практикасын кешОсы түрде хабарлайды.
Мемлекеттік емес ұйымдар да үлкен рөль атқарады - Берндегі халықаралық көлігінің тасымалдпау комитеті.
Еуропалық құқықтық комиссияның ішкі көлік бойынша комитеті 1947 жылы БҰҰ-ның Құқықтық және Әлеуметтік Кеңесінің 4 сессиясындағы шешімімен болған Бұл Комитет көліктік тасымалдау, автожол және су көлігі сұрақтары бойынша Еуропалық экономикалық комиссияның кеңесші органы және оның мақсаты - көлік саласындағы қатысушы-мемлекеттер арасында байланыстарды дамытуға көмек көрсету болып қарастырылады.
Азия және Қиыр Шығыс мемлекеттерінің құқықтық комиссиясының ішкі көлік бойынша комитеті 1951 жылы құрылған. Бұл ұйым Еуропадағы сияқты мақсаттарды аз дамыған және дамушы мемлекеттерде пайда болған.
Көліктік тасымалдаудардың халықаралық одағы (ТХО) 1922 жылы құрылды. 1951 жылдың 1 қаңтарында ТХО-мен бір жағынан және Жолаушылар мен теңдеме жүк вагондары бойынша халықаралық одақ, Жүк вагондары бойынша халықаралық одақ, Жүк тасымалдау кестесі бойынша Еуропалық конференция, Көліктік тасымалдау көлігініңхалықаралық комитеті және Еуропалық жолдарда автожол қызметін көрсету бойынша одақ екінші жағынан қызметтерді тығыз Басқару және сұрақтарды шешуде келісімге келді. [15]
Автокөлік саласында арнайы мамандандырылғанхалықаралық үкіметтік ұйымдар жоқ. Үкіметтік емес ұйымдар ішіндехалықаралық автокөліктің дамуына үлкен үлесін қосып келе жатқан ұйым - Автокөліктіңхалықаралық одағы (АХО) табылады, ол 1948 жылы құрылған. Орналасу жері - Женева қаласы. Одақ мақсаты - барлық мемлекеттерде ұлттық жәнехалықаралық автокөліктің дамуы, кәсіби тасымалдаушылардың мүдделерін қорғау және олардың еңбегін жеңілдету табылады. Негізгі міндеттер қатарына кедОсы к қиындықтарды жою табылады.
Осы міндеттерді іске асыру үшін Еуропалық құқықтық комиссияның шегінде ос бастамамен тир Конвенциясы қабылданды. Конвенциямен белгіленген МДП кітапшаларын қолдану жүктердің транзитті авто тасымалдауының дамуына әкеледі. 1955 жылы АХО-ның бастамасымен тез бұзылатын азық-түліктердің тасымалдауы бойыншахалықаралық ұйым құрылған. Осындай тауарлардың ірі тасымалдаушылары осы ұйымның жұмысшылары.
Тасымалдаушы тасымалдау құжатында көрсетiлген жүк алушыға жүктi беруге мiндеттi, ал соңғысы өз кезегiнде, тиiстi тасымал бойынша тиесiлi төлемдердi төлеуге қатысты болады.. Жүк алушы оны алу барысында бұл туралы жол ведомостiне қол қояды. Жүктi жүк алушының өкiлеттi тұлғасына да беруге болады. Егер алушының атына жеткiзуi шартпен, келiсiмшартпен көзделмеген, сондайақ атауы көліктер накладнойына сəйкес келмейтiн жүк болса, жүк алушы оны жауапты түрде сақтауға дұрыс. Жүк ортақ пайдалану орындарында алынған кезде жүк алушы өз атына келген жүктi қабылдауға жəне станциядан алып кетуге мiндеттi.
Жүктiң сапалы болмауы немесе зақымдану салдарынан оны пайдалану соны толығымен немесе сол жоғалтылатындай өзгерiске ұшыраған да жүк алушы жүктi қабылдаудан бас тартуы мүмкін.. Баратын станцияға келген жүктер 24 сағат iшiнде тегiн сақталады. Бұл мерзiмнiң ерекшелiгi оның басталуы жүк немесе контейнер темiр жолдың құралдарымен түсiрiлген күннiң немесе жүк жүк алушының құралдарымен түсiрiлуге берiлген күннiң 24 сағатына тураланатындығында айтылады. Со көрсетілген жүк аталған мерзiмнен артық сақталатын болса, онда көліктер еркiн тарифтер бойынша артық төленеді.
Тасымалдаушы жеңуге болмайтын күш жағдайларының орын алды нəтижесiнде жүктi жеткiзуге немесе жүктi сақтаудың шектi мерзiмдерi iшiнде оны құжатта көрсетiлген жүк алушыға беруге мүмкiндiгi болмаған кезде көліктер жүкке қатысты жүк жөнелтушiнiң нұсқауы бойынша шара қолданады. Жүк атқарушы мұндай нұсқауды өзiне баяндамада келген күннен бастап бiр тəукөліктік iшiнде беруге құқылы болоады..
Жүк көліктік тасымалдау оның жайкүйiн тексерусiз болады. Жеткiзiлетiн станцияда жүктiңжайкүйiн, салмағы мен санын тексеруге заңнамада көзделген негiздер болған кезде ғана жол берiледi. Яғни бұл жерде болжамды түрде жүктiң жеткiкөліктіксiз болу, бүлiну, жойылу жағдайлары туралы сөз болып отыр Экспедициялық қауымдастықтардың халықаралық федерациясы (ФИАТА) 1926 жылы құрылған ұйым болады.[4]
Осы ұйымның негізгі мақсаттарына көлік қызметтердің сапасын жақсылату және кеңейту болып өарастыруға болады. ФИАТА экспедиторлық фирмалардың мүдделерін БҰҰ-ның құқықтық және әлеуметтік ұйымдарында қарастырады.
1.2 Жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілік және жолаушы мен теңдеме жукті тасымалдау
Тасымалдау шартын жасасудың экономикалық мақсаты жүктер мен адамдарды бір жерден екінші жерге апару кажеттілігі болып табылады. Көлік ұйымдарының, жүк жөнелтушінің жукті алушының жолаушылардың мемлекеттер арасында жукті тасымалдауды жүзеге асыруда пайда болатын осы қатынастар тасымалдау шартымен негізделген және осы шартпен реттеледі.
Осы тараптар арасындағы құқықтық қатынастар ең алдымен, олардың өзара жасасқан шартымен және Сол себепті, осы шартты реттейтін заңдылықтармен анықталады.
Тасымалдау шартын жасасу мен орындау нәтижесінде туындайтын құқықтық қатынастардың жалпы жиынтығын білу үшін оны құрайтын элементтерді қарастыру кажет, әсіресе, жукті тасымалдау мен жолаушылар қол жүгін ажырата білген дұрыс.
Тасымалдау шартын жасаудың негізі жүк тасымалдаушының жукті немесе жолаушыны бір орыннан екінші жерге белгілі бір көлік құралымен сыйақыға өткізуге міндеттенуі болып табылады.
Сонымен,халықаралық тасымалдау дегеніміз - мүліктерді және жолаушыларды бір мемлекеттен екінші мемлекетке жеткізу немесе транзитпен жүктерді, жолаушыларды өткізу.
Халықаралық көлікті тасымалдауды ішкі тасымалдаудан айырудың негізгі белгілері:
Жүк, жолаушы кеден шекарасынан өтуі керек;
Жукті немесе жолаушыны шекарадан өткізбей-ақхалықаралық тасымалдау шарты аркылыхалықаралық тасымалдау деп есептеуге болады;
Халықаралық тасымалдауда ұлттық валютадан Басқа шетелдік валюта қолданылады;
Халықаралық тасымалдаудың қайнар көздері ретіндехалықаралық конвенциялар, ұлттық заңдар,халықаралық әдет-ғұрып танылады.
Халықаралық тасымалдау шарты жасалған болып, шарттын екі жақ тараптары да өзара еркіндік білдіруі болған кезде есептеледі. Осылайша, жукті тасымалдау шарты ереже бойынша, консенсуалдық шарт болып табылады, яғни шарттың мазмұны мен екі тарап танысқан сәттен бастап құқықтық нәтижені тудырады, бірақ Басқа да жағдайлар бар, олар әр түрлі ұлттық заңдарда бекітілген.
Жукті тасымалдау шарты бойынша бір тарап (тасымалдаушы) өзіне Басқа тараптың (жүк жөнелтушінің) сеніп тапсырған жүгін белгіленген мекенге жеткізуге және жукті алуға уәкілетті адамға (алушыға) оны беруге міндеттенеді, ал жүк жөнелтуші жукті тасымалдағаны үшін шартка немесе тарифке сәйкес ақы төлеуге міндеттенеді.
Жолаушы мен теңдеме жукті тасымалдау шарты тиісінше халықаралық көліктік тасымалдауімен және теңдеме жүк түбіртегімен рәсімделеді. Халықаралық көліктік тасымалдауі мен теңдеме жүк түбіртегінің нысаны көлік туралы заң актілерінде көзделген тәртіпте белгіленеді.
Шарт нақты болып табылады және жүк жөнелтушінің жукті белгілі мекенге жеткізуге тасымалдаушыға беріп, оның осы мақсатты жүзеге асыруды қабылдап алған сәтінен жасалған деп танылады.[1]
Жолаушыны тасымалдауға қатысты шарт жасасқан кезде келісім қай кезден басталатынын анықтау қажет. Құқықтық доктрина және сот тәжірибесі бұл сұрақты шешудің бірнеше жолын ұсынады (ті сатып алу сәті, көлік құралына отырғызу басталған сәтте және т.с.с).
Халықаралық дербес көлік құқығында тасымалдау шарты екі жақты сипатқа ие және көліктік жабдықтауды қайтарумен байланысты бола бермейді, сонымен катар, кұқықтық доктрина және сот тәжірибесі тасымалдау шартының қайтарымсыздығын білдіреді.
Сондықтан әр мемлекеттердегі тасымалдау шартының нақты анықтамасы өзара ұқсас, Сондықтан да, өзара айырмашылықтарға ие.
Тасымалдау шартында әр түрлі құқықтық субъектілер қатысады.халықаралық тасымалдау талаптарының субъектісі ереже бойынша жеке және заңды тұлға табылады. Шарттың бір тарабы ретінде тасымалдауға мүдделі және осы тасымалдау үшін белгілі бір акшалай сыйақыны төлеуге дайын тұлға танылады; тасымалдау шартының екінші тарабы ретінде көлік құралын иеленуші және сондықтан, белгілі бір сыйақы үшін жөнелту бойынша қызметті жүзеге асырушы тұлға қатысады. Шарт бойынша бір тарап болып табылатын тасымалдаушы ретінде көлік ұйымы, яғни тасымалдаушы танылады, бірақ тасымалдаушы деген ұғымның өзі эволюцияға ұшырады. Англо-саксондық, француз, неміс құқығы бойынша тек қана тасымалдау шартын жасасқан көлік құралын меншіктенуші (Shipowner - англ; Ship Her - неміс; le bourdeois -француз). Француз және неміс құқығында көлік иеленушімен (armature, Reeder) қатар фрахтователь (freteur, Verfracher) термині пайда болады, осындай өзгерістер Солтүстік Еуропаның көптеген елдерінде және Голландияда пайда болды. АҚШ-та олар freightcon tractors деп аталады.
1921 жылы Гаага ережесінде тасымалдаушы термині енгізілді (transporteur - франц., carrier - ағыл.; transportowiec - поляктық).
Қазақстан Республикасының Көлік туралы Заңына сәйкес тасымалдаушы - бұл меншік құқығы негізінде немесе Басқа да заңдылық негізде көлік құралын иеленетін жукті, жолаушыны, теңдеме жукті және поштаны өтемақыға немесе, сәйкесінше, рұқсат не белгіленген тәртіпте басқа лицензия негізінде жалдауды ұсынатын жеке немесе заңды тұлға.
Халықаралық тасымалдауда тасымалдаудың бірнеше түрі бар.
1.Теңіз тасымалдауы.
2. Әуе тасымалдауы.
3. Көліктік тасымалдау тасымалдауы.
4. Автокөлік тасымалдауы.
5. Аралас тасымалдау.
Теңіз тасымалдауы ең күрделі құқықтық мәселелерхалықаралық теңіз тасымалдауында туындайды. Бұл осы алдағы қатынастардың әр түрлілігімен және кұқықтық қайнар көздердің әр түрлі сипатта болуымен түсіндіріледі.
Көптеген мемлекеттердің заңдылықтарында жукті теңіз тасымалдауына қай елдің заңы қолдану керектігін қарастыратын коллизиялық нормалар жоқ. Бұл мәселелер сот тәжірибесімен шешіледі. Ұлыбритания және Франция соттарында (француз заңдылығына сәйкес) кеменің жалау заңы қолданылады, ал Германия соттарында мүлікті қабылдаған жердің заңы қолданылады. Польша елінің заңдылығына сәйкес тараптардың еркіндік заңы қолданылады. Тасымалдау шарттарында еркіндік болмаса, тасымалдаушының заңы қолданылады.[15]
Жукті теңіз тасымалдауы әр түрлі негізде жүзеге асырылуы мүмкін. Егер мұндай тасымалдау теңіз тасымалдаушысының бүкіл немесе жарты, яғни бір бөлігін беруді ұсынбайтын болса, онда тасымалдауға қатысушылардың арасындағы қатынас коноссаментпен рәсімделеді.
1924 жылы Брюссельде коносамент туралы кейбір ережелерді унификациялау туралы конвенция жасалды. Бұл конвенцияны қысқаша Гаага ережесі деп атайды. Қазіргі заманда бұл конвенцияны қолдануға байланысты өзгерістер енгізілген.
Тасымалдау шартының екінші тарабы болып жүк жөнелтуші, фрахтователь танылады.
Жукті қабылдап алушы тұлға болып белгіленген жерде оған жукті беруін немесе жолда келе жатқан жукті беруді талап ете алатын танылады.
1924 жылы Гаага ережелері бойынша қарастырылған мәселелер:
коносаменттің мәртебесі; тасымалдаушының жауапкершілігі; тасымалдаушының жауапкершіліктен босатылуы; арыз беру жағдайы.
Егер тараптар Гаага ережесін қолданатын болса - бұл ереже бойынша аса қауіпті жүктерді және жануарларды тасымалдамайды.
Гаага ережесі бойынша тасымалдаушының міндеттері:
1) тасымалдаушы кемені жүзуге дайындық жасау керек. Ол үшін техникалық құралдарын қарап, калай жүретінін карастыру керек;
2) экипажды дайындау керек;
3) егер тез бұзылатын тағамдар болса, олар үшін арнайы бір бөлме бөлу керек.
Егер тасымалдаушы жүк берушіден жукті қабылдаған кезде жуктің саны мен сапасы инвойс бойынша сәйкес келмесе, онда тасымалдаушы коносаменттің шетіне жуктің саны мен сапасы сәйкес емес деп жазады да бұны Лас коносамент деп атайды. Егер құжат бойынша және фактілі түрде тексерілгенде саны мен сапасы сәйкес болатын болса, онда тасымалдаушы Таза коносаментті жүк жөнелтушіге ұсынады.
Гаага ережесі бойынша тасымалдаушы 13 жағдайда жауапкершіліктен босатылады. Жалпы бұны форсмажорлық жағдай деп атайды және де новигациялық кателіктер бойынша да босатылады. Ал егер тасымалдаушы кінәсіздігін дәлелдей алмайтын болса, жауапкершілікке тартылады. Жүк қабылдаушы жукті қабылдағаннан кейін жукті қарап шығуы керек. Жуктің саны жетіспеуіне байланысты жүк тасымалдаушыға үш күн ішінде жазбаша түріндехабарлауға міндетті. Талап мерзімі - 1 жыл. Гаага ережесіне 1968 жылы өзгертулер енгізіліп, ол 1978 жылы күшіне Осы . Осы конвенцияны қысқаша Правила Висби деп атайды.
Висби ережелерінің ерекшеліктері - тек қана конвенцияға қосылған мемлекеттер арасында қолданылады және тасымалдаушы жауапты болатын болса, ол жуктің ақысын төлеу керек. Осы ереже бойынша әр жуктің орнына 10000 франк төлеу керек. Ал егер жуктің орнын анықтай алмаса, онда әрбір жуктің брутто кг. бойынша өлшенеді.
Қазіргі заманда сауда жүгін жеткізу үшін теңіз тасымалдауында шарттары қолданылады. Бұл көбінесе делдалдық арқылы жасалатын шарт және бірнеше міндеттейтін жағдайлары бар: стивидорлық жұмысқа ақы төлеу, диспачқа, демереджге.[16]
Мұнда фрахт жуктің салмағына қарай төленеді. Фрахттың бірнеше түрі бар:
1. Егер кеменің ішінде жүк толығымен орын алып тұрса, ол нақты фрахт деп аталады.
2. Ал егер жүк жартылай толтырылса, оның жартысы бос болған жағдайда мұндай фрахтты өлік фрахт деп атайды.
3. Аванс басқа фрахт. Мұнда жукті тиер алдында алдын ала фрахт төлейді.
Әуе тасымалдауы жаңа тасымалдаудың бір түрі. XX ғасырдың басы XIX ғасырдың соңында әуе тасымалдауына байланысты ең бірінші 1929 жылы конвенция қабылданды. Ол Әуе тасымалдауының кейбір ережелерін унификациялау туралы Варшавалық конвенция.
1944 жылы Азаматтық авиация туралы Чикаго конвенциясы қабылданды. Осы конвенцияға Қазакстан Республикасы да косылған.
Қазақстан Республикасы мен Германияның арасында әуе қатынасы туралы келісім жасалды. Қазіргі уакытта, әуе қатынасы бойынша Казақстан Республикасы 20 мемлекетпен шартқа кол қойған.
Варшава конвенциясы мынадай жағдайларда қолданылмайды:
а) аралас тасымалдауында;
ә) пошталық корреспонденцияны тасымалдамайды.
Әуе тасымалдауында жүкке қатысты әуе жүк құжаты қолданылады, оны жүк жіберуші үш данада толтырады. Әуе жүк құжатында жүк жөнелтушімен тасымалдаушының қолы болуы керек. Қазіргі кезде Штемпель қолданылады.
Тасымалдаушы егер тауарды уақытында жеткізбесе немесе жоғалтып алса жауапкершілікке тартылады.
Жүк қабылдаушы тауарды қабылдап алғаннан кейін, тауар жетіспесе жеті күн ішіндехабарлауы керек. Егер тауар уақытында жеткізілмесе онда қосымша 20 күн беріледі.
Әуе тасымалдауында лік тасымалдау колданылады. Бұл шартта фрахтователь - тасымалдаушы, фрахтовщик - жүк жіберуші.
Көліктік тасымалдау тасымалдауы
Көп уақыт бойы көліктік тасымалдау тасымалдауы аясында ең маңызды келісімдердің бірі болып Жукті және жолаушыны көліктік тасымалдау тасымалдауы туралы Берн конвенциясы танылды. 1980 жылы Берн конвенциясын қайта қарау конференциясында жаңахалықаралық көліктік тасымалдау тасымалдауы туралы келісім (КОТИФ) қабылданды. Оған 38 мемлекет қатысты.
КОТИФ ережесі бойынша жукті мерзімінен кешіктіріп жеткізгені үшін жукті қабылдап алушы зиян шеккен жағдайда оған жукті тасымалдау өтемақысы үш есе етіп қайтарылады.
Біздің Қазақстан Республикасывда 2001 жылы 8 желтоқсанда Көліктік тасымалдау көлігі туралы Заң қабылданды.
Осы Заңның 65-бабына сәйкес: жолаушыны тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы оған халықаралық көліктік тасымалдауқұжатына (іне) сәйкес тасымалдау е орын беріп, оны баратын жеріне, жеткізуге міндеттенеді, ал жолаушы халықаралық көліктік тасымалдауақысын төлеуге міндетті.
Тасымалдау жөніндегі міндеттемелерді орындағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін тасымалдаушылардың өзара жауапкершілігі болады.
Автокөлік тасымалдауы
Халықаралық көліктік тасымалдауережелері 1949 жылғы 19 қыркүйектегі Халықаралық көліктік тасымалдаубелгілері және сигналдар туралыхаттамалармен реттеледі. Сол себепті,халықаралық жукті тасымалдау туралы Кеден конвенциясы қолданылады (1975 жыл).
Еуропалық елдер арасындағы жукті халықаралық автокөлікпен тасымалдау шартының талаптары 1956 жылғы 19 мамырдағы жуктіхалықаралық халықаралық көліктік тасымалдаушарты туралыКонвенциямен реттеледі.
Автокөлік тасымалдауында автокөлікпен үшінші тұлғаға зиян келтіруде кепілдік беруді қамтамасыз ету маңызды болып табылады.
Осылайша автокөлікхабарламаны ұйымдастыру туралы келісімдер бойынша, яғни екі жақты, автокөлік тасымалдауында, Азаматтық жауапкершілікті сақтандыру міндетті түрде карастырылуы кажет.
Бұндай жағдайды қарастыру жауапкершілікті айқындау
кезінде үлкен рөлге ие болып табылады.
3. Жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілік. Тасымалдау шарты бойынша тасымалдау жөніндегі міндеттемелер орындалмаған немесе тиісті дәрежеде орындалмаған жағдайда жукті тасымалдаушы, жүк жәнелтуші, жукті алушы мүліктік жаупкершілікте болады. ТМД елдерінде шектеулі жауапкершілік кағидасы қолданылады.
АҚШ-тың заңдылығы: белгілі бір жағдайларға байланысты тасымалдаушының шарттың жауапкершілігіне шектеуге жол береді. Германияның жукті автокөлікпен тасымалдау туралы заңы алыс жолға тасымалдау кезінде кәсіпкер заңдылық бойынша белгіленген немесе тариф бойынша белгіленген тасымалдау шартында көрсетілгОсы ктен жауапкершілікті шектей не алып тастай алмайды.
Француз заңдылығы: тасымалдау шартында тек қана жукті жеткізудегі мерзімнің өтіп кетуіне байланысты жауапкершілік қана әрекет етеді.
Жуктіхалықаралық тасымалдау кезінде тараптардың жауапкершілігін шектеу немесе жоғарылатуға жол берілмейді.
Кейбір елдердің ұлттық заңдылығында жәнехалықаралық келісімдерде белгіленген шектеу немесе жауапкершіліктен босату, егер тасымалдаушы алдын ала ойластырып немесе немқұрайдылығына байланысты залал келтірген жағдайда қолданылмайды деп қарастырылған.
Жуктіхалықаралық тасымалдау кезінде тасымалдаушы жукті жөнелтуге қабылдап алған сәттен бастап, оны жеткізгенге дейін жуктің сақталуына жауапты болады (жоғалуы, жетіспеушілігі, бүлінуі немесе зақымдануы). Бұл жауапкершілік кінә қағидасы бойынша құрылады.
Тасымалдау кезінде арақашықтықты анықтау және көліктің жүру маршруты әрқалай анықталады. Кейбір елдерде оны тасымалдаушының өзі біріккен, ал кейбір кезде келісім-шартта көрсетіледі.
Жолаушыны және теңдеме жукті тасымалдау.[21]
Жолаушыны және теңдеме жукті тасымалдаудағыдай сияқты шарт негізінде жүзеге асырылады. Жолаушыны тасымалдау шарты - ол бір тарап тасымалдаушы жолаушыны мекенге жеткізуге міндеттенеді, ал екінші тарап жолаушының белгіленген жолақысын төлеуге міндеттенуі.
Жолаушыны тасымалдау шарттың тараптары болып жеке тұлға (жолаушы) және тасымалдаушы танылады. Жолаушыны тасымалдау шарты ауызша және жазбаша түрде жүзеге асырылады.
Тасымалдау шартының сипаттамасы. Тасымалдау шартына тəн ерекше белгiлер жүктердi тасымалдау шартында неғұрлым айқын көрiнедi. Өзiнiң құқықтық табиғаты жағынан ол реалды шарт болып табылады, тасымалдаушы өзiне сенiп тапсырылған жүктi белгiленген мекенге жеткiзуге мiндеттенедi. Осылайша, тасымалдау шартын бекiту тараптардан, тасымалдау шартының алғышарттары ретiнде бағалауға болатын, белгiлi бiр əрекеттердi жүзеге асыруды талап етедi. Кейбiр жағдайларда тасымалдауға мүдделi жүк жөнелтушi мəлiмдеме (тапсырыс) жасайды.
Ағылшын кұқығы бойынша осы рейске басқа , егер онда шарттар көрсетілген болса, шарт құжат болып табылады. Бірақ та, кдла ішіндегі бұл жолаушының ақысын төлеп, шарт талаптарын орындады дегОсы білдіреді.
Сол себепті ол тасымалдау шартында тiкелей бекiтiлетiн тараптардң құқықтары мен мiндеттерiн анықтау үшiн аса зор маңызға ие. Тасымалдауды ұйымдастыру туралы шартта тасымалдаудың көлемi, мерзiмдерi, сапасы жəне тасымалдау үшiн көкөліктік құралдары мен жүктердi берудiң Басқа да жағдайлары анықталады.
Тасымалдау шарты - екi жақты жəне ақылы шарт, оның бұл сипаттамалары оның элементтерiн, соның iшiнде ерекше тұрғын жүктердi тасымалдау шартының мазмұнын, одан əрi қарастыру кезiнде көрiнетiн болады. Заңнама (жүктердi) тасымалдау шартына қатаң талаптар қояды. Ол көкөліктік наклоднойын, коносаменттi, тауарлыкөкөліктік накладнойын немесе көкөліктік туралы заңды актiлермен көзделген, жүкке деген Басқа да құжаттард толтырумен рəсiмделедi.
Тауарлы көкөліктік құжатында (накладной мен коносаментте) шарттың негiзгi жағдайлары туралы ақпарат болады. Оның (Басқа да тасымалдаудың құжаттарының) нысаны Қазақстан Республикасының көкөліктік жəне коммуникация министрлiгiмен жасалады. Осылайша тасымалдау шарттары ерекше формулярлы жазбаша нысанда бекiтiлетiндiгi туралы айтуға болады.
Тасымалдау шартының ерекшелiгi - оның қатысушыларының құқықтары мен мiндеттерiнiң көпшiлiгi тiкелей нормативтiк актiлермен реттелгендiгiнде. Жалпы алғанда тасымалдау шарты жария сипатқа ие
Жолаушыны халықаралық тасымалдауда да тасымалдау шартын жасау пен бекітіледі.халықаралық келісімдер тің мазмұнына кейбір ерекше талаптарды кояды.
Жолаушы құқықтары:
oo өзімен бірге балаларды тегін немесе өзге де жеңілдікті жағдайларда алып жүруге кұқылы;
oo белгіленген нормалардың шегінде өзімен бірге қол жүгін ақысыз алып жүруге құқылы;
oo теңдеме жукті тариф бойынша ақы төлеп, тасымалдауға тапсыруға құқығы бар;
Құқықтарымен катар, жолаушы міндеттерге де ие. Оның негізгі міндеті болып, жол ақысын төлеу міндеті табылады. Жолаушылардың жол ақысын төлеуі сәйкесінше, тариф негізінде жүзеге асырылады.
Жалпы ереже бойынша теңдеме жукті тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы белгіленген мекенге жеткізуге міндеттенуі, ал екінші тарап жолаушы теңдеме жукті тасымалдауына ақы төлеуіне міндеттенеді. Теңдеме жукті тасымалдау құқығы жолаушыны тасымалдаушы шарты негізінде жүзеге асырылады.
Осы жолаушыны және теңдеме жукті тасымалдау шарты бойынша жауапкершілікті сипаттайық.
Жолаушыны тасымалдау шарты бойынша екі тарап та нормативтік тәртіпте белгіленген ретте мүліктік жауапкершілікте болады. ТМД елдері арасында теңдеме жукті тасымалдау кезінде шектеулі жауапкершілік қағидасы әрекет етеді. Жолаушыны тасымалдайтын көлік құралын жөнелтуді кідірткені немесе мұндай көлік құралынын баратын жеріне кешігіп барғаны үшін (қалалық және қала маңы қатынастарындағы тасымалдауды қоспағанда) тасымалдаушы, мысалы, кідірту немесе кешігу дулей күштің салдарынан орын алғанын дәлелдемесе, жолаушыға көлік туралы тиісті заң актілерінде белгіленген мөлшерде айыппұл төлейді.[6]
Тасымалдау процесi барысында қозғалыс қауiпсiздiгi қамтамасыз етiлуге тиiс. Клиенттiң көкөліктік қызметi нарығында көкөліктік уакыттау еркiндiгi шектелмеуге тиiс. Тасымалдаушы жөнелтiлетiн жүктiң өз сертификатына сəйкестiгiн куəландыратын құжаттарды алуға, əлеуеттiк маңызды жəне қорғаныс тасымалдарын жүзеге асыруға мемлекеттiк жəне жергiкөліктіктi өкiлдi жəне атқарушы органдардың талаптарын сақтауға мiндеттi. (Егер осындай тасымалдаудың бағалары көкөліктік шығындарын өтемесе, онда тиiстi компенсациялық дотация жүзеге асырылуға тиiс).
Реттелетiн тасымалдаулардан Басқа, тасымалдаушы баға қалыптастыру ережелерiне сəйкес тасымалдаудың бағаларын еркiн белгiлеуге құқылы. Тасымалдаудың барлық түрлерi бойынша клиенттiң құқықтық жағдайы оған оның жəне тасымалдаушының арасында бекiтiлген шартты орындауды талап ету, тасымалдау сапасы деңгейiнiң оның сертификатына сəйкестiгiн даулау, келтiрiлген зиянды, соның iшiнде ақша эквивалентiндегi уақыт шығынын, өтеудi талап ету мүмкiндiктерiн (құқықтарын) берумен сипатталады. Клиенттiң өзi де тасымалдаушымен бекiткен шарт жағдайларын сақтауға мiндеттi. Ол сондайақ жүктiң өз сертификатына сəйкестiгiн куəландыратын құжатты тасымалдаушыға беруге, тасымалдау ережелерiн орындауға, жүктер мен көтерме жүктi тасымалдауға дайын күйiнде беруге тиiс. Тараптардың құқықтары мен мiндеттерi. Тараптардың құқықтары мен мiндеттерiн (жүктердi тасымалдау шартын мысалға келтiре отырып) қарастырайық. Жүктердi тасымалдау шартын орындау кезiнде тасымалдаушы тиiстi жүктi тасымалдау үшiн жарамды күйдегi көкөліктік құралын беруге мiндеттi. Яғни, тасымалдаушы қандай да бiр жағдайда, қажеттi көкөліктік құралының түрiн өзi біріккен. Ол жүк пен қылқыбырдың қалдықтарынан таза, реквизиттерi алынған күйiнде, қажет болған жағдайларда жуылған, дезинфекцияланған күйiнде бермедi. Жүк жөнелтушi жүктi жөнелтпеуге (тасымалдауға) бiрқатар талаптарды сақтай отырып бередi. Олардың бiр бөлiгi жалпы сипатқа ие жəне тасымалдаудың барлық жағдайларында қолданылады.
Жалпы талаптар жүктiң саны мен атауына, оның салмағын, салатын ыдысы мен буып түюiн анықтауға таралады. Сондайақ олар маркировка мен бағалығынхабарлауға қатысты. Арнайы талаптар тасымалдауға қабылданатын жүктiң ерекше сипатымен немесе қайсыбiр талаптар қойылатын көкөліктік түрiне байланысты. Жүктердi вагондар мен автомобильдерге тиеу, сондайақ, оларды одан түсiру мыналармен жүзеге асырылады: а) жалпы пайдаланыс орындарында темiр жолмен, жүктердi тиегенi мен түсiргенi үшiн көліктер жүк жөнелтушiден, жүк алушыдан еркiн тарифтер бойынша алым алады; б) жалпы пайдаланыстағы емес орындарда жүк жөнелтушi мен жүк алушымен сондайақ, жалпы пайдаланыстан, орындарда қауiптi жəне тез бұзылатын заттарды, iшкi жануар өнiмдерiн, ауыр (бiр орында 0,5 тоннадан артық) жəне габариттi емес жүктердi. Құю үйiндi жəне төгу арқылы мамандандырылған жылжымалы составпен тасымалданатын жүктердi жəне жүк жөнелтушi мен жүк алушылардың жолсерiктерiнен жөнелтiлетiн жүктердi де.[3]
Осылайша, аталған жүктердiң түрлерiн дұрыс тиеумен байланысты т көліктік кел қауiптерi тiкелей жүк жөнелтушiлер мен жүк алушыдарға жүктеледi. Жүктердi тиеу, бекiту мен тасымалдау үшiн қажет құрылғылар мен материалдарды жүк жөнелтушi беруге тиiс.Жекелеген тасымалдау құрылғылар (нан жəне көкөнiс қалқандары) жəне буыптүю құралдары (тұғырықтар, арқандар, қысқыштар) шарттық жағдайларда, тиiстi алымдарды ала отырып, темiр жолмен де берiлуi мүмкiн. Бұл құрылғылар мен материалдарды тиеу кезiнде орнату мен түсiру кезiнде алу, тиеу мен түсiру кiмнiң құралдарымен жүзеге асырылатынына қарай, жүк жөнелтушiмен, жүк алшымен немесе темiр жолмен жүзеге асырылады. Орнатылған қондырғылар туралы жүк жөнелтушi накладнойда көрсетедi, бұл кейiн (дау туындаған жағдайларда) жүк жөнелтушi тараптың тиеу бойынша өз мiндеттемелерiнiң тиiстi түрде орындау дəрежесiн бағалауға мүмкiндiк бередi. Қондырғылардың техникалық жай күйi үшiн жауапкершiкөліктік (темiр жолмен берiлгендерiнен Басқа) жүк жөнелтушiлерге жүктеледi. Механизацияланған жəне механизацияланбаған əдiстермен жүзеге асатын тиеу белгiленген мерзiмдерде аяқталуға тиiс. Бұл мерзiмдерден асып кеткен жағдайда тиеу мiндетi жүктелген тарап мерзiмдi өткiзiп алғаны үшiн жауапты болады.
Жоғарыда айтылғандай, жүтердi тасымалдау контейнерлермен де жүзеге асырылады. Жүктердi тасымалдау үшiн стандарттар талаптарына сай келетiн жəне темiр жолдарға, соның iшiнде шетелдiк кəсiпорындарға, ұйымдарға, теңiз жəне өзен кеме шаруашылықтарына, порттарға тиесiлi контейнерлер қолданылады. Контейнерлерде тасымалдауға тыйым салынатын жүктердiң тiзiмi жүктердi тасымалдау ережелерiмен белгiленедi.
Контейнерлер əмбебап жəне арнайы боп бөлiнедi. Əмбебап контейнерлерде əртүрлi жүктердi тасымалдауға болады. Бiрақ, оларда сасық иiстi жүктердi жəне контейнердiң қабырғалары мен еденiн, сондайақ қара жəне түстi\ металдардың жаңқасы мен сынықтарын қатты ластайтын жүктердi тасымалдауға тыйым салынады.
Жолаушы көлік құралы жөнелтілуінің кідіруі себебінен тасымалдаудан бас тартқан жағдайда, тасымалдаушы жолаушыға кіре ақысын толық көлемде қайтаруға, сондай-ақ жолаушыға осындай кідіруге байланысты ол шеккен залалдың орнын толтыруға міндетті.
Басқа елдерде (Англия, Франция т.б.) бұған жол берілмейді. Осылайша, Францияда тасымалдаушының жолаушыны тасымалдау кезіндегі жауапкершіліктен босату әр жақта қарастырылған. Англияда жауапкершіліктің талаптары шарт негізінде жүзеге асырылады.[5]
Халықаралық тасымалдаудағы жолаушыны тасымалдау немесе теңдеме жукті тасымалдау бойынша жауапкершіліктің нақты талаптары көлік конвенцияларыңда нақты көрсетілген. Бірақ, ескеретін нәрсе, керсетілгенхалықаралық келісімдер жауапкершілікке байланысты мәселені шешпейді, ол тек қана ұлттық заңдылық нормаларына сілтеме жасайды. Жукті және жолаушыны тасымалдау бойынша шарт негізінде белгіленетін жауапкершіліктің көлемін немесе талаптарын тараптар не өзгерте алмайды, не алып тастай алмайды.
2 Тасымалдаудың шарттық міндеттемелері және олардың құқықтық реттеуі
2.1 Тасымалдау шарты туралы жалпы ережелер
Тасымалдаушылар қызметтерiн тұтынатындар үшiн тасымалдаудың бiрыңғай параметрлерiн қамтамасыз ету де (негiзiнен) аса зор маңызға ие. Осы саладағы құқықтық реттеудi бiр iзге келтiру үшiн 21 қыркүйек 1994 жылы "Қазақстан Республикасындағы көкөліктік туралы "Заң қабылданды. Онда Қазақстан Республикасындағы көкөліктік қызметiмен байланысты жария сипаттағы қатынастарды реттейтiн нормалармен қатар тiкелей азаматтық құқықтық қатынастарды реттейтiн нормалар (жалпы сипаттағы) да бар. Жария жəне жеке нормаларды орналастыру - Басқа да көкөліктікқұқықтық актiлердiң ерекшекөліктік белгiсi. Бiрақ, бұл мұндай жағдайда қандай да бiр əкiмшiкөліктікқұқықтық "дақтары" бар шарт туралы айту қажет екенiн бiлдiрмейдi, алайда оларды мүлдем ескермеуге де болмайды. Көкөліктіктiң кейбiр түрлерiнiң қызмет ету аясы табиғи монополияларға жатқызылған, сондықтан олардың қызметiне 9 шiлде 1998 жылғы Қазақстан Республикасының "Табиғи монополиялар туралы" заңы да қолданылады.
Тасымалдау шартының сипаттамасы. Тасымалдау шартына тəн ерекше белгiлер жүктердi тасымалдау шартында неғұрлым айқын көрiнедi. Өзiнiң құқықтық табиғаты жағынан ол реалды шарт болып табылады, тасымалдаушы өзiне сенiп тапсырылған жүктi белгiленген мекенге жеткiзуге мiндеттенедi. Осылайша, тасымалдау шартын бекiту тараптардан, тасымалдау шартының алғышарттары ретiнде бағалауға болатын, белгiлi бiр əрекеттердi жүзеге асыруды талап етедi. Кейбiр жағдайларда тасымалдауға мүдделi жүк жөнелтушi мəлiмдеме (тапсырыс) жасайды.
Жолаушылар мен теңдеме жүктi тасымалдау шарты бойынша жауапкершiкөліктік. Жолаушы мен теңдеме жүктi тасымалдау бойынша мiндеттемелердi орындамаған кезде тасымалдаушы заңнамамен белгiленген жауапкершiкөліктікке тартылады. Заңнама мен белгiленген жауапкершiкөліктіктiң ерекшелiгi болып көкөліктіктiң барлық түрлерiме тасымалдауға қатысты қолданылатын жауапкершiкөліктік туралы нормалардың унификациялануы табылады. Жолаушыны тасымалдайтын көкөліктік құралын жөнелтудi кiдiрткенi немесе мұндай көкөліктік құралының баратын жерiне кешiгiп барғаны үшiн (қалалық жəне қала маңы қатынастарындағы тасымалдауды қоспағанда) тасымалдаушы, егер кiдiрту немесе кешiгу дүлей күштiң салдарынан орын алғанын дəлелдемесе, жолаушыға көкөліктік туралы тиiстi заң актiлерiнде белгiленген мөлшерде айыппұл төлейдi. Аталған жағдайларда жолаушы тасымалдаудан бас тартуға құқылы, онда тасымалдаушы жолаушыға кiре ақысын толық көлемiнде қайтаруға, сондайақ жолаушыға осындай кiдiртуге байланысты ол шеккен залалдың орнын толтыруға мiндеттi.
Бiздiң ойымызша сөз алдын ала шарттың ерекше бiр түрi жайлы болып отыр. Заң шығарушы екi мағыналы тұжырымды қолданған. Ұзақ мерзiмдi шарт мəнiсi жағынан алдын ала шартпен көзделген жағдайларда тасымалдаудың негiзгi шарттарын (болашақта) бекiту туралы келiсiм болып табылады (ҚР АК 390б.). Оның алдын ала шарт екенiне қарамастан, тасымалдаушылар мен жүк жөнелтушiлер мүдделерiнiң маңыздылығын ескере отырып, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz