Депозитті теориялық тұрғыдан сипаттау

Жоспар

Кіріспе

I.ТАРАУ. Депозитті теориялық тұрғыдан сипаттау
1.1.Депозит туралы түсінік
1.2.Депозиттің сыныпталуы

II.ТАРАУ. Республикадағы банктердің депозиттік операцияларын сипаттау
2.1.Коммерциялық банктердің депозиттік операциялар
2.2.Жеке тұлғалардың депозиттерін сақтандыру

III.ТАРАУ.Депозиттік операцияларды дамыту жолдары

Қорытынды

Қолданылған Әдебиеттер

Кіріспе

Депозит ( латын тіліне аударған depositium сақтауға берілген зат дегенді білдіреді ) - клиенттердің банктерге өз қаражаттарын уақытша
Депозит дегеніміз ерекше ұйымға, яғни банкке клиенттердің уақытша бос ақша қаражаттарын белгілі шартпен сақтауға берген салымдары. Банктердің көптеген қаражаттарын депозиттер құрайды. Өзімізге белгілі банктердің ресурстарының 80-90 % тартылған қаражаттар құрайды. Оның 60-70 % депозиттер болады. Сондықтан банктердің депозиттерін дұрыс орналастыру, оларды тарту әрбір банктің көздеген мақсаттарының бірі болып табылады.
Еліміздің банктер жүйесінің жақын арада дамып келе жатқандығына ешқандай күмән жоқ. Бірақ банктер өздерінің операцияларын жүргізсе де, халықтың сенімділік дәрежесінің төменділігімен сипатталады. Коммерциялық банктер осы сенімділік дәрежесін арттыру үшін барлық шараларды қолданы, арнайы стартегиялар жасауда.
Әйгілі экономист К.Маркстің айтуынша «Банктер біреуге несие беріп қана қоятын ерекше ұйым емес, басқадан ақша қаражаттарын тартатын және солардың сақтануына жауап беретін ұйым». Осы әйгілі экономистің сөздерін депозиттің қаншалықты банктер үшін қажет екенін көруге болады.
Депозиттік операциялар банктердің негізгі ресурс көзі болып табылады. Сондықтан өз курстық жұмысымды банктердің ресурстарды тарту шараларына арнадым. Осы курстық жұмыста алдыма мынандай мақсаттар қойдым. Олар :
1. Депозит түсінігін жетік білу және оның нарықтық ортада қалыптасқан түрлерімен танысу;
2 . Республикада қалыптасқан коммерциялық банктердің депозиттік операцияларын талдау ;
3 . Бірнеше коммерциялық банкердің депозит түрлерімен , пайыз мөлшерлерімен танысу;
4 . Қазақстан Республикасының жеке тұлғалардың депозитттерін кепілдендіру ( сақтандыру ) қорына кіру шарттарын анықтау және қордың қазіргі жағдайын сипатттау.
Осы тұрғыдан өз алдыма мынандай мақсаттар қойдым:
- депозит туралы теориялық әдебиеттерді талдау;
- нарықтық жағдайда болып жатқан өзгерістерді республикадағы депозит көлемін статистикалық мәліметтер бойынша талдау. Депозиттерді сақтандыру туралы Үкімет қаулысын қарастыру.

Қолданылған әдебиеттер

1. «Банктер және банк қызметтері туралы» заң/ /1995 жыл – 31 тамыз.
2. АҚ «Қазақстандық жеке тұлғалардың салымдарын сақтандыру туралы» шешім//200 жыл -11 мамыр.
3. Көшенова «Ақша, несие, банктер және валюта қатынастары» // Алматы-2001 жыл
4. Мақыш «Банк ісі» // Алматы-2003 жыл.
5. Ахметова А.Р « Фонд гарантирования вкладов – гарант личной финансовой безопасности» // Банки Казахстана - 2001. № 6,№36.
6. Желтокосов В.М «Рынок сбережений гарантирования вкладов граждан» // Финансы и кредит – 2003. №22 ( 7-10 бет )
7. Көшербаева «Почтово-сберегательная система депозитном рынке страны» // Банки Казахстана - 2004 №12. ( 30-38 бет )
8. Сапанова А.Д «Анализ эффективности системы гарантирования банковских вкладов населения в Республике Казахстан» // Банки Казахстана - 2005.№5. (22-24 бет)
9. Ключников М.В «Экономическо – статитический анализ состоянии банков» // Финансы и кредит - 2003. №12 . ( 17-23 бет )
10. Депозит нарығы // Банки Казахстана - 2005 жыл. №9-2бет
11. Депозит нарығы // Банки Казахстана - 2004 жыл. №11-4бет
12. Депозит нарығы // Банки Казахстана - 2004 жыл. №10-16бет
13. Депозит нарығы // Банки Казахстана - 2004 жыл. №12-6 бет
14. Мақыш « Коммерциялық банктер » //Алматы- 2003 жыл
15. Сейтқасымов «Ақша, Несие, Банктер» //Алматы – 2001 жыл
16. Лаврушин. « Деньги, Кредит, Банки » Москва 2004
17. www.halykbank.rz
18. www.bta.kz
19. www.cenercredit.kz
20. www.temirbank.kz.

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе

I-ТАРАУ. Депозитті теориялық тұрғыдан сипаттау
1.1.Депозит туралы түсінік
1.2.Депозиттің сыныпталуы

II-ТАРАУ. Республикадағы банктердің депозиттік операцияларын
сипаттау
2.1.Коммерциялық банктердің депозиттік операциялар
2.2.Жеке тұлғалардың депозиттерін сақтандыру

III-ТАРАУ.Депозиттік операцияларды дамыту жолдары

Қорытынды
Қолданылған Әдебиеттер

Кіріспе

Депозит ( латын тіліне аударған depositium сақтауға берілген
зат дегенді білдіреді ) - клиенттердің банктерге өз
қаражаттарын уақытша
Депозит дегеніміз ерекше ұйымға, яғни банкке клиенттердің
уақытша бос ақша қаражаттарын белгілі шартпен сақтауға берген
салымдары. Банктердің көптеген қаражаттарын депозиттер құрайды.
Өзімізге белгілі банктердің ресурстарының 80-90 % тартылған
қаражаттар құрайды. Оның 60-70 % депозиттер болады. Сондықтан
банктердің депозиттерін дұрыс орналастыру, оларды тарту әрбір
банктің көздеген мақсаттарының бірі болып табылады.
Еліміздің банктер жүйесінің жақын арада дамып келе
жатқандығына ешқандай күмән жоқ. Бірақ банктер өздерінің
операцияларын жүргізсе де, халықтың сенімділік дәрежесінің
төменділігімен сипатталады. Коммерциялық банктер осы сенімділік
дәрежесін арттыру үшін барлық шараларды қолданы, арнайы
стартегиялар жасауда.
Әйгілі экономист К.Маркстің айтуынша Банктер біреуге несие
беріп қана қоятын ерекше ұйым емес, басқадан ақша
қаражаттарын тартатын және солардың сақтануына жауап беретін
ұйым. Осы әйгілі экономистің сөздерін депозиттің қаншалықты
банктер үшін қажет екенін көруге болады.
Депозиттік операциялар банктердің негізгі ресурс көзі
болып табылады. Сондықтан өз курстық жұмысымды банктердің
ресурстарды тарту шараларына арнадым. Осы курстық жұмыста
алдыма мынандай мақсаттар қойдым. Олар :
1. Депозит түсінігін жетік білу және оның нарықтық
ортада қалыптасқан түрлерімен танысу;
2 . Республикада қалыптасқан коммерциялық банктердің
депозиттік операцияларын талдау ;
3 . Бірнеше коммерциялық банкердің депозит түрлерімен ,
пайыз мөлшерлерімен танысу;
4 . Қазақстан Республикасының жеке тұлғалардың
депозитттерін кепілдендіру ( сақтандыру ) қорына кіру шарттарын
анықтау және қордың қазіргі жағдайын сипатттау.
Осы тұрғыдан өз алдыма мынандай мақсаттар қойдым:
- депозит туралы теориялық әдебиеттерді талдау;
- нарықтық жағдайда болып жатқан өзгерістерді
республикадағы депозит көлемін статистикалық мәліметтер бойынша
талдау. Депозиттерді сақтандыру туралы Үкімет қаулысын қарастыру.

I-ТАРАУ. Депозитті теориялық тұрғыдан сипаттау
1.1.Депозит туралы түсінік

Банк ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі
меншікті қаражаттармен салыстырғанда өте жоғары, олардың есебінен
банктің активтік операцияларының басым бөлігі жүзеге асырылады.
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай-ақ ескі
банктік жүйе үшін уақытша бос ақшалай қаражаттарды тартудың
дәстүрлі емес тәсілдерінің болуы, тартылатын қаражаттар құрылымын
толығымен өзгертті десе де болады.
Банктік тәжірибеде барлық тартылатын қаражаттарды жинақтау
тәсілдеріне байланысты үлкен екі топқа бөледі:
- депозтттік қаражаттар;
- депозиттік емес қаражаттар.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп тараған депозиттер
құрайды. Депозиттер, банк үшін бірден-бір арзан ресурс көзі болып
табылады.
Депозит - бұл клиенттердің (жеке және заңды тұлғалардың)
банктегі белгілі бір шотқа салған және өздері пайдалана алатын
қаражаттары.
Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді.
Активті депозиттік операциялар - банктің уақытша ақша қаражаттарын
басқа корреспонденттік-банктердегі шоттарда орналастырумен байланысты
операциялар. Олар банктің өтімді активтері ретінде , яғни жалпы
активтердің өте аз бәлігін алады .
Пассивті депозиттік операциялар - бұл клиенттердің
уақытша бос ақша қаражаттарын белгілі уақытқа және пайыз
төлеу шартымен тартумен байланысты операциалар . Бұл операциялар
көмегімен тартылған депозиттер пассив жағының көп бөлігін
алады және банктік ресурстарын қалыптастырудың негізгі көзі .
1.2. Депозиттің сыныпталуы

Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың және депозиттердің
шоттарының әр түрі кездеседі. Бұл банктердің жоғарғы бәсекелестік
нарықта банк қызметтеріне деген клиенттер топтарының сұранысын
қанағаттандыруға және олардың қаражаттары мен уақытша бос
қаражаттарын банктік шоттарға тартуға ұмтылуына жағдай жасайды.
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға
бөледі:
- талап етуіне дейінгі депозиттер;
- мерзімді депозиттер;
- жинақ салымдары;
- бағалы қағаздар.
Сондай-ақ, олардың төмендегідей белгілеріне байланысты жіктеуге
болады:
- мерзімдеріне қарай;
- салым иелерінің категориясына қарай;
- қаражаттарды салу және қайтарып алу шартына қарай;
- пайыз төлеу тәсіліне қарай;
- банктің активтік операциялары бойынша жеңілдіктер алуына
қарай;
- басқа.
Салым иелерінің катигорияларына байланысты депозиттік шоттар
мынадай түрлерге бөлінеді:
- жеке тұлғалардың шоттарына;
- кәсіпорындар және акционерлік қоғамдардың шоттарына;
- жергілікті билік ұйымдарының шоттарына;
- қаржылық мекемелердің шоттарына;
- шетелдік азаматтардың шоттарына.
Талап етуіне дейінгі депозиттер - бұл салым иелерінің
бастапқы талап етуіне байланысты әр түрлі төлем құжаттар арқылы
қолма-қол ақшаларын алатын әр түрлі шоттардағы қаражаттар.
Отандық банктік тәжірибеде талап етуіне дейінгі депозиттерге
мыналар жатады:
- мемлекеттік, акционерлік кәсіпорындардың, сондай-ақ әр түрлі
шағын коммерциялық құрылымдардың ағымдық шоттарындағы
сақталатын қаражаттары;
- әр түрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың қаражаттары;
- есеп айрысудағы қаражаттар;
- жергілікті бюджеттер қаражаттары және олардың шоттарындағы
қаражаттар;
Талап етуге дейінгі депозиттік шоттардың артықшылығы олардың
иелері үшін жоғарғы өтімділігіне байланысты сипатталады.

5
Талап етуге дейінгі депозиттік шоттарға қаражаттар ,
шаруашылық және басқа да операциялардың жүзеге асырылуы барысында
түседі және пайдаланылады.
Ал, кемшілігі - бұл шот бойынша пайыз мүлдем төленбейді
немесе біршама төменгі мөлшерде төленеді. Міне осыдан келіп талап
етуге дейінгі шоттардың төмендегідіей өзіндік ерекшеліктері
қалыптасады:
- ақша салу және оны алу кез келген уақытта ешқандай да
шектеусіз жүзеге асырылады;
- Бұл депозиттер есебінен қолма-қол ақша мен чекпен
аударымдар жүргізуге болады;
- Шот иесі банктен осы шотты пайдаланғаны үшін пайыз түрінде
немесе коммиссиондық ақы алып отырады;
- Банктер талап етуге дейінгі шоттарда ақшалай қаражаттарды
үшін өте төменгі деңгейгі пайыз төлейді, кейде төлемеуі де
мүмкін;
- талап етуге дейінгі депозиттер бойынша, коммерциялық банк
Орталық банкте сақталатын міндетті резервтерге жоғарғы
мөлшерде аударымдар жасайды.
- Бұл депозиттің үлес салмағының көбеюі, банктің өтімділігіне
деген талаптарды күшейте түсіреді және банктің өтімділігін
басқару кезіндегі де күшейе түседі;
- Бұл депозиттердің тарту шығындары аз болып келеді, яғни
пайызы төмен болып келеді.
Мерзімді депозит - бұл банктерде белгілі бір мерзімге
және пайыз төлеу шартында орналастырылған клиенттердің уақытша бос
ақша қаражаттары.
Бұл депозит түрі алдын ала хабарлаудан кейін немесе
мерзім бойынша алынуы мүмкін. Мерзімді депозиттер чектің көмегімен
пайдаланылмайды, бірақ қолма-қол ақша түрінде еркін аударылады. Егер
мерзімге дейін бұл салымды алатын болса, онда шот иесі айып пұл
төлеуге міндетті.
Бұл салымның ерекшелігі - талап еткенге дейінгі депозитке
қарағанда, оларға міндетті резервтердің төменгі мөлшері белгіленеді
Депозиттің бұл түрін алдын ала хабарлау негізінде немесе
уақыты жеткен кезде салым иесі ала алады. Мерзімді депозиттерді
чектер арқылы алуға болмайды. Мерзімді депозиттерді басқа шоттарға
аударуға болады.
Мерзімді депозиттер мынадай түрлерге бөлінеді:
Меншікті мерзімді депозиттер;
Алдын алуы ескертілетін мерзімді депозиттер.
Меншікті-мерзімді депозиттер мынадай түрлерге бөлінеді:
30 күнге дейінгі:
30-90 күнге дейінгі;
90-180 күнге дейінгі;
180 күннен 360 күнге дейінгі;
360 күннен жоғары.
Мерзімді депозиттер бойынша, салым иесінен алдын ала
хабарлау депозиті бойынша міндетті түрде өтінішін талап етеді.
Өтініш беру уақыты алдын ала келісіледі және депозит бойынша,
соған сәйкес пайыз белгіленеді. Әдетте, алдын ала алуын хабарлау
мерзімі жеті күннен жоғары болып келеді.
Мерзімді депозиттердің мынадай ерекшеліктері болады:
- есеп айырысу үшін пайдаланылмайды, әрі мұндай шоттарға
ешқандай да есеп айырысу құжаттары толтырылмайды;
- шоттағы қаражат баяу айналады;
- тұрақты пайыз төленеді;
- пайыз мөлшерінің ең жоғарғы деңгейі Ұлттық банкі тарапынан
реттеліп отырады;
- ақшаны алуы туралы салым иесінің алдын ала хабардар етуі
талап етіледі;
- бұл шоттағы қаражаттар бойынша ең төменгі мөлшерде
резервтер белгіленеді;
- бұл депозиттерді мерзімі өткенше трансакциялық мақсатқа
жұмсауға болмайды;
- Мұндай депозиттер шотынан қажетті уақытта, қажетті мөлшерде
ақша алуға болмайды.
Тағы бір кеңінен таралған депозиттердің түрі – жинақ
салымдары. Олардың белгіленген мерзімі жоқ, қаражатты алуда
ескертуін талап етпейді, салымның жоғары шегі шектелген, ақшаны
салу және алу кезінде жинақ кітапшасын көрсетуі қажет.
Банктер үшін мұндай шоттар қосымша жұмыстарды талап етеді:
операцияны рәсімдеу қиынырақ, кітапшаны жоғалту және ұрлатып алу
жағдайына сай екі жақты тіркеу енгізу қажет және т. б.
Компьютердің көмегімен жасалған жеке бет шоты туралы көшірмесі
негізінде жинақ салымдары мен басқа салымдарды ауыстыруға
мүмкіншілік бар.
Мерзімді депозиттер және жинақ салымдары депозитті
ресурстардың біршама тұрақты бөлігін білдіреді.
Жинақ салымдарының тұрақты мерзімі болмайды. Бұл салымдардың
түрі бойынша, мерзімді депозиттерге қарағанда төменгі мөлшерде пайыз
төленеді. Жинақ салымдары жинақ кітапшалары негізінде толтырылады.
Жинақ салымдарының төмендегідей ерекшеліктері болады:
- ақшалай қаражаттар сақтауда тұрақты мерзім болмайды;
- шоттағы қаражатты алдын ала алу барысында ешқандай да
ескерту талап етілмейді;
- ақшаны шотқа саларда немесе шоттан аларда міндетті түрде
ақшалай қаражаттар қозғалысы көрсетілетін жинақ кітапшасының
болуы талап етіледі.
Отандық банктік тәжірибеде жинақ шоттар тек жеке тұлғаларға
ғана ашылады. Ал, шетел тәжірибесінде мұндай шоттар коммерциялық
емес ұйымдарға және іскер фирмаларға ашыла береді.
Отандық банктік тәжірибеде жеке тұлғаларға ашылатын жинақ
салымдары салым операцияларының мерзіміне және мазмұнына қарай
төмендегідей түрлерге бөлінеді:
- мерзімді жинақ салымдары;
- қосымша жарна қосатын мерзімді жинақ салымдары;
- ұтыс салымдары;
- ақшалай-заттай ұтыс салымдары;
- мақсатты және ағымдық салымдар;
- алдын ала алуын хабарлайтын салымдар;
- валюталық салымдар.
Мерзімді жинақ салымдарға тұрақты мерзімі белгіленетін және
сол мерзім өткенше алуға мүмкін емес салымдар жатады. Мерзімді
жинақ салымдарына басқа жинақ салымдарға қарағанда жоғарғы мөлшерде
пайыз төленеді.
Қосымша жарна қосатын салымдар - бұл шоттағы қаражатқа алдын
ала келісілген уәде бойынша үздіксіз ақшалай соманы қосып отыруға
болатын салымды білдіреді. Бұл шотта жинақталынған соманы белгілі
бір күнде (жаңа жылдық салым, бойжеткен кезде және т. с . с.) толық
төленеді.
Ағымдық жинақ салымдар, негізінен, жалақы, зейнетақы, үздіксіз
төлемдерді төлеу үшін жинақталатын және пайдаланылатын қаражаттарды
білдіреді. Мұндай салымдар бойынша өте төменгі пайыз төленеді.
Мерзімді депозиттер мен жинақ салымдарының бір түріне
депозиттік және жинақ сертификаттарын жатқызуға болады.
Депозиттік және жинақ сертификаты - бұл салым иесіне белгілі
мерзім өтен соң, тиісті қаражатты және оған есептелетін пайызды
алуға құқық беретін және оның шотындағы ақшалай қаражатының
барлығын куәландыратын банк эмитенттің жазбаша куәлігі.
Депозиттік және жинақ сертификаттары иемденуіне қарай екі
түрлі болып келеді:
Атаулы сертификаттар;
Мәлімдеуші сертификаттар.
Атаулы депозиттік және жинақ сертификаттары бұл салым
иелерінің атына толтырылып беріледі. Ал, мәлімдеуші сертификаттарда
салым иесінің аты-жөні көрсетілмейді, яғни оны кім иеленсе, сол
қаражаттың иесі болып саналады.
Депозиттік және жинақ сертификаттар сатылған тауарлар және
көрсетілген қызметтер үшін төлеуге болатын төлем құралы немесе есеп
айырысу қызметін атқара алады. Депозиттік сертификаттар көбінесе
ірі сомада шығарылатындықтан да, оларды заңды тұлғалар сатып алады.

Әлемдік банктік тәжірибеде депозиттік сертификаттардың мынадай
екі түрі бар:
- Аударылатын;
- Аударылмайтын.
Аударылмайтын депозиттік сертификаттар салым иелерінің
қолдарында болып, уақыты жеткен соң банкке ұсынылады.
Аударылатын депозиттік сертификаттар басқа бір тұлғаларға
екінші нарықта сатып алу - сату арқылы өтеді.
Жинақ сертификаты жеке тұлғаларға арналып шығарылады. Жинақ
сертификатының мерзімі 1 жылдан 3 жылға дейінгі мерзім аралығын
құрайды. Жинақ сертификаты да жеке тұлғаларға ғана беріледі.
Мерзімді депозиттік және жинақ сертификаттары мерзімінен бұрын
төлеуге ұсынылуы мүмкін. Мұндай жағдайда банк сертификатты сатып
алады, бірақ төменгі мөлшерде пайыз төлейді. Коммерциялық банктер
үшін бұл сертификат ресурсты жинақтау тиімділігімен, яғни ірі
соманың белгілі бір мерзімге түсуін сипаттайды.

II-ТАРАУ. Республикадағы банктердің депозиттік операцияларын
сипаттау
2.1.Коммерциялық банктердің депозиттік операциялар

Қазіргі таңда коммерциялық банктердің депозит ашу үшін
өздерінің клиенттеріне үлкен қызметтер көрсетуде.
Казкоммерцбанктің 5 наурыз 2005 жылдың жаңа стратегиясына
байланысты жаңа салым түрлері және жаңа пайыз мөлшерлемелері
қалыптасуда.
Жаңа салым Свобода:
- Алғашқы минималды жарна көлемі 75000 теңге немесе 500$Э
- Салымды сақтау мерзімі - 1-12, 13-18 ай.
- 12 айға дейінгі сақталатын салым бойыншп пайыз мөлшері
тұрақты.
- Бөлшектеп алу мүмкіндігі бар
- Салымшының ағымдағы шотына аудару немесе салымшының қалауы
бойынша жинақталуы мүмкін.
Сонымен қатар төмендегі салым түрлеріне өзгерістер енгізілуде.
Салым Лучший:
- қазіргі алғашқы минималды салым көлемі 500$Э немесе 75000
теңге
- қосымша жарналар кезкелген мерзімде және кезекпен
қабылданады.
Доверительный, Детский салымдары бойынша:
- алғашқы минималды жарна көлемі 100$Э, 15000 теңге болды.
Классический салымы
- алғашқы минималды жарна көлемі 100$Э, 100 теңге.
- Қосымша жарналар кезкелген уақытта немесе кезекте салу
мүмкіндігі бар.
Пенсионный салымы бойынша:
- алғашқы минималды жарна көлемі 100$Э немесе 15000 теңге.
- Жаңа сақтау мерзімі енгізілді - 24,36 және 36 айдан
жоғары;
- 36 айға дейінгі сақтау мерзімі бар депозиттерге пайыз
мөлшерлемесі тұрақты.
- Қосымша жарна салу мүмкіндігі бар.
АҚ Казкоммерцбанк 16.02.2000 жылдан бастап салымдарды
кепілдендіру жүйесінің №0000009 куәлігі бойынша мүшесі болып
табылады.
Лучший салымы:
Лучший салымы - бұл қосымша жарналар арқылы депозит
сомасын өзгерту мүмкіндігі бар салым түрі.
- сақтау мерзімі 3,6,12,18,24,36 және 36 айдан жоғары.
- Пайыз мөлшерлемесі 3,6,12,18,24 және 36 айға салынған
салым пайызы тұрақты, ол 36 айдан жоғары мерзімге
салынған пайызы тұрақсыз.

10
- Салым бойынша марапат келісім – шарт тоқтатылғаннан кейін
сіздің ағымдағы шотыңызға аударылады немесе салым үстіне
капитализацияланады.
- Салымның минималды сомасы 75000 теңге немесе 500$Э. [15] .

Лучший салымы бойынша марапат мөлшері. ( 1 кесте )
[15]
3 ай 6 ай 12 ай 13 ай
теңге 5,9 % 6,0 % 8,5 % 9,0 %
АҚШ доллары 3,9 % 4,0 % 4,9 % 5,0 %
Евро 3,9 % 4,0 % 4,9 % 5,0 %

Пенсионный салымы. ( 5 кесте )
1 ай
20-30 жасқа дейін 7 %
30-40 жасқа дейін 15 %
40-50 жасқа дейін 19 %
50-60 жасқа дейін 21 %
60-70 жасқа дейін 23 %
70 жастан жоғары 15 %
Барлығы 100 %

Депозит нарығындағы өзгерістер жыл сайын өсуде. Өйткені 2002,
2003, 2004 жылдар арасындағы өзгерістерді салыстырсақ, айтарлықтай
көрсеткіштер үлкен дәрежеде ауытқуда. [7]

Депозиттік
құрылым ( 10 кесте )

Депозиттер 2002 жыл 2003 жыл
Сомасы Үлестік салмағы Сомасы Үлестік
салмағы
Талап еткенге 3070085,63 5984792 34.5%
дейінгі 070085,6 29,4 %
Қысқа 1185194.5 6.8 %
мерзімді 584449,8 5.6 %
Орта мерзімді 6315905.6 36.2 %
Ұзақ мерзімді 5722248,9 54,8 % 3942186.6 22.6 %
Барлығы 1060285,1 10,2 % 17428078 100 %
10437069 100 %

Банк жүйесіндегі резиденттер депозиттерінің көлемі тамызда 4,7-
ға (жыл басынан бері - 30,5 %-ға) өсті және 957,1 млрд теңгені (7
млрд АҚШ долларынан астам) құрады.
Ұлттық валютадағы депозиттер 4,4 %-ға көбейіп, 522,4 млрд
теңгеге жетті, шетел валютасындағы депозиттер 5 %-ға өсіп, 434,3
млрд теңгені (3,2 млрд АҚШ долларын) құрады. Теңгедегі депозиттердің
үлес салмағы іс жүзінде өзгерген жоқ және 54,6 % болды.
Заңды тұлғалардың депозиттері 6,8 %- ға өсіп, 561,7 млрд теңгеге
жетті, жеке тұлғалардың депозиттері 1,8 %-ға көбейіп, 395,1 млрд
теңге болды.
Халықтың (резидент еместерді қоса алғанда) салымдары бір айда
1,8 %-ға (жыл басынан бері - 17,4 %) - өсіп, 403,1 млрд теңгеге
жетті. Халықтың салымдары құрылымындағы теңгелік депозиттер 3,5 %-ға
өсіп, 190,2 млрд теңге, ал шетел валютасындағы депозиттер 0,5 %-ға
өсіп, 212,9 млрд теңге болды. Нәтижесінде теңгелік депозиттердің
үлес салмағы шілдемен салыстырғанда 46,5 %-дан 47,2 %-ға дейін өсті.

Тамызда банктік емес заңды тұлғалардың теңгелік мерзімді
салымдары бойынша орташа алынған сыйақы мөлшері 2,2 % (2004 жылы
шілдеде -2,4 %), ал жеке тұлғалардың депозиттері бойынша - 9,1 % (9,4
%) болды. [12].
Резиденттердің жалпы депозит көлемі депозиттік ұйымдарда
қыркүйек айында 4,5 %-ға өсті (жыл басынан 36,5 %) және 1000,1 млрд
теңгені (7,4 млрд доллардан астам ) құрады.
Ұлттық валютада депозиттер 6,0 % өсті, яғни 554,1 млрд
теңгені, ал шетел валютасында депозиттер 2,7 % өсті, яғни 446
млрд теңгені ( 3,3 млрд доллар ) құрады. Нәтижесінде депозиттердің
үлес салмағы 54,6 % - дан 55,4 %-ға өсті.
Заңды тұлғалардың депозиттері 7 % -ға 600,8 млрд теңгеге
өсті, ал жеке тұлғалардың салымдары 1,1 % -ға, яғни 399,3 млрд
теңгеге өсті.
Халықтың салымдары (резидент еместерді есептегенде) банктерде
қараша айында 1,0 %-ға (жыл басынан 18,6 %-ға) 407,1 млрд теңгеге
ұлғайды. Халықтық салымдар құрылымы теңгеде 2,4 %-ға 194,8 млрд
теңгеге өсті, ал шетел валютасында 0,3 %-ға 212,3 млрд теңгеге
дейін төмендеді. Нәтижесінде теңгедей салынған депозит тамызға
қарағанда 47,2 %-дан 47,9 %-ға дейін өсті.
Қыркүйекте орташа сыйақы мөлшерлемесі мерзімді депозиттер
бойынша заңды тұлғаларға 2,7 % ( 2004 жылдың тамыз айында 2,2 % )
жеке тұлғалардың депозиті бойынша - 9,8 % ( 9,1 % ). [11]
2004 жылдың соңғы айында резиденттердің жалпы депозит көлемі
13,8 %-ға ( жыл басынан бері 6,7 % ) өсті, яғни 1177,0 млрд теңге
( 9 млрд АҚШ долларына ) өсті.
Ұлттық валютада депозиттер 8,2 %-ға, 624 млрд теңгеге, ал
шетел валютасында 20,8 %-ға 553,0 млрд теңгеге ( 4,3 млрд долларға
жуық ) өсті. Нәтижесінде депозиттердің үлес салмағы 55,8 %-дан 53 %-
ға дейін төмендеді.
Депозиттің салмағының өсуі заңды тұлғаларының салымдарының
үлесімен 21,6 %, 762,8 млрд теңгеге өзгерді, ал жеке тұлғалардың
салымдары тек 1,8 %, 414,2 млрд теңгеге өсті.
Халықтың салымдары ( резидент еместерді есептегенде ) екінші
деңгейлі банктердің көрсеткіші бойынша 1,6 % ( жыл басынан 22,6 %-ға
) өсті. Мерзімді депозит бойынша сыйақы мөлшері 4,0 % заңды тұға
бойынша жеке тұғалар 9,2 % (8,7 %) [13]
2005 жыл бойынша депозит нарығында өсу дәрежесі тұрақты
қарқында болуда. Резиденттердің жалпы депозиттер көлемі 2005 жылдың
басына қарағанда 1,6 %-ға, яғни 1465,5 млрд теңгеге өсті.
2005 жылдың ортасында депозиттердің ұлттық және шетел
валютасында өсу дәрежесі байқалуда. Ұлттық валютада депозит өсімі
аз, 0,6 % 852,8 млрд теңге болса, шетел валютасында 2,9 %-ға 613,7
млрд теңгеге өсті. Нәтижесінде депозиттің жалпы салмағы 58, 7 %-
дан 58,2 %-ға өсті.
Заңды тұлғалардың депозиттері 1,4 % 954,5 млрд теңгеге өсті,
ал жеке тұлғалардың депозиттері 2,0 %, 512,1 млрд теңгеге өсті.
Халықтың салымдары ( резидент еместердің есебін қоса алғанда
) 2,1 %-ға 520,4 млрд теңгеге өсті. Мысалы шілде айында теңгедей
салынған депозиттер 2,8 %-ға 238,7 млрд теңгеге өсті, ал шетел
валютасында 2,8 %-ға 238,7 млрд теңгеге өсті. Сыйақы мөшері орта
мерзімді депозиттерге 3,8 % ( 2005 жылдың маусым айында 3,0 % )
жеке тұлғалардың үлестік салмағы 54,4 %-дан 54,1 %-ға дейін
төмендеді.[10]

2. Жеке тұлғалардың депозиттерін сақтандыру

Қазақстанның жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне) кепілдік
беру (сақтандыру) Қоры ЖАҚ 1999 жылдың 15 қарашасында тіркелді.
        Қазақстанның жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне) кепілдік
беру (сақтандыру) Қоры ЖАҚ Жоғарғы органы және Құрылтайшысы Қазақстан
Республикасының Ұлттық Банкі болып табылады.
Қазақстанның жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне)
кепілдік беру (сақтандыру) Қоры ЖАҚ қызметіне жалпы басшылықты басқару
органы – Қордың Директорлар Кеңесі жүзеге асырады, ол жеті адамнан тұрады.
Қордың Директорлар Кеңесінің құрамы:
    1. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің төрт өкілі
    2. Қазақстан қаржыгерлері Ассоциациясының төрағасы
    3. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің өкілі
    4. Қордың Бас Директоры

        Қордың қызметіне күнделікті басшылықты Бас Директор жүзеге асырады.
Қазақстанның жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне) кепілдік
беру (сақтандыру) Қоры ЖАҚ қаржы – шаруашылық қызметіне бақылауды
бақылаушы орган - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің өкілі болып
табылатын Қор ревизоры жүзеге асырады.
1999 жылғы мамырда Қазақстан қаржыгерлерінің бірінші Конгресінде
республика Президенті Нұрсұлтан Назарбаев отандық қажыгерлік жүйеге
халықтың сенімін көтеру үшін қажетті шаралардың біріншісі ретінде
депозиттерді ұжымдық сақтандырудың тетігін әзірлеп, оны іске қосу деп атан
өтті.
Әлемдік тәжірибеде барлық экономикалық жағынан дамыған елдерде
депозиттерді сақтандыру жүйесі бар. Сол жылғы қарашада Қазақстан жеке
тұлғалардың салымдарына кепілдік беру (сақтандыру) Қоры құрылды. Қордың
құрылтайшысы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі болды, ол Қазақстанның
жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне) кепілдік беру (сақтандыру)
Қоры ЖАҚ жарғылық капиталына 1 млрд. теңге салды. Қазақстан
Республикасының Ұлттық Банкі кепілдік беру Қорының жалғыз құрылтайшысы
болып табылады.
        Г. А. Марченко - Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің
Төрағасы.
         Қорды құрүдың мәні әуелбастан айқын және түсінікті. Қаржы
рыногындағы бірнеше белгілі сілкіністерден және жеке меншік қаржы
пирамидаларының күйреуінен кейін, олардың әрқайсы халықтың салымдарын
жинап құнын түсіріп кететін, адамдардың ақшаны жинап сақтайтын тетіктерге
деген сенімін кетірген болатын. Тек кейінгі бірер жыл ішінде ғана елдің
Ұлттық Банкінің ойластырылған және дәйекті қадамдары банк саласындағы
жағдайды тұрақтандырды, ол банктік қызметтің барлық түрін жоғары деңгейде
корсете алатын қалыптасқан жүйеге айналды.
         Және бұл жүйені салымшылардың ақшасын сақтауға деген құқығына
сенімді кепілдік беретін Қорды құру одан әрі нығайтты.
         Салымдарға кепілдік беретін Қордың бірінші басшысы Майко
Оразымбетқызы Сағындықова ханым болды. Оның басшылығымен халықтың салымын
сақтандыру Жүйесінің негізі салынды, жүйеге екінші деңгейдің алғашқы
банктері қабылданды.
2003 жылғы сәуірде салымдарға кепілдік берудін Қазақстанның депозиттерді
сақтандыру Қоры Канадалық корпорациясының бастамкасымен 2002 жылғы қазанда
негізі қаланған және 30 дай мүше елдерді біріктіретін Депозиттерге Кепілдік
беру жөніндегі Халықаралық Ассоциациясының (International Association of
Deposit Insurers - IADI) мүшесі болды. Ассоциацияға Қордың мүше болуы
депозиттерді сақтандырудың Қазақстандық Жүйесін одан әрі дамытуға және
жетілдіруге оң әсерін тигізеді.
         Жүйені қурған және оған екінші деңгейдегі алғашқы банктердің енген
кезінен бастап Қазақстанның жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне)
кепілдік беру (сақтандыру) Қоры өзінің жағдайын нығайтты. Қордың активі
2004 жылғы шілденің біріне 7 млрд. теңгеге жетті. Ол жүйеге қатысушы екі
орташа банктің салымына кепілдік беру жөніндегі қайтарымды төлеуге жетіп
жатыр.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ДЕПОЗИТТЕРГЕ КЕПІЛДІК БЕРУ ҚОРЫ АҚ
2004 жылғы 31 желтоқсандағы аяқталған бір жылғы
ТАЗА ПАЙДА МЕН ЗИЯН ТУРАЛЫ ЕСЕБІ

(қазақстандық мың теңгемен)
Баптардың атаулары 2004 ж. 2003 ж.
(аудит жасалмаған)
Пайыздық табыстар 405,173 447,455
Пайыздық шығыстар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.