Электромеханикалық қабаттасу

Жоспар:
1.Кіріспе
2.Негізгі бөлім
3.Қорытынды
4.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Электромеханикалық қабаттасу – бұл процестердің кезектілігі. Бұлшықет талшығының плазматикалық мембранасындағы әрекет потенциалының көлденең көпір цикліне әкелуі. Қаңқалық бұлшықеттің плазматикалық мембранасы электрлік қозғыш және таралғыш әрекет потенциалын жүйке жасушаларына әсер ететіндей механизм арқылы тудыруға қабілетті. Қаңқалық бұлшықеттегі талшықтарындағы әрекет потенциалының таралу уақыты 1-2 мс құрайды және қандай да бір механикалық белсенділік пайда болғанға дейін аяқталады. Басталған механикалық белсенділік 100 мс көп уақыт жалғасуы мүмкін. Плазматикалық мембрананың электрлік белсенділігі қысқартушы ақуыздарға тікелей әсер етпейді, керісінше қысқартушы аппаратты электрлік процесс аяқталса да белсендендіруді жалғастыра беретін 〖Са〗^(2+) иондарының цитоплазмалық концентрациясын жоғарлатады.
Бұлшықет талшығында тыныштық қалпында жуан және жіңішке филаменттер айналасында бос 〖Са〗^(2+) иондарының цитоплазмалық концентрациясы өте төмен және он миллионнан бір бөлігін (моль/л) құрайды. Бұндай төмен концентрацияда 〖Са〗^(2+) иондары тропонин молекуласының байланыстырғыш аймғының аз ғана бөлігін алады. Сол себептен тропомиозин көлденең көпірлерді блокациялайды.
Әрекет потенциалынан кейін 〖Са〗^(2+) иондарының концентрациясы цитоплазмада тез өседі, олар тропомиозиннің блокациялау эффектісін жоққа шығарып және бұлшықет көпірлерін инициациялап тропонинмен байланысады. 〖Са〗^(2+) - нің цитоплазмаға түсуі бұлщықет талшығының саркоплазмалық ретикулумына байланысты.
Бұлшықеттің саркоплазматикалық ретикулумы басқа жасушалардың эндоплазматикалық ретикулумына гомологті болып келеді. Ол әрбір миофибриллдарды (сегменттермен қоршалған А-дискі және І - дискі) айнала орналасады. Әрбір сегменттің соңғы бөліктері жіңішке түтіктер арқылы бір бірімен байланысқан латеральді цистерналар түрінде кеңейеді. Латеральді цистерналарда 〖Са〗^(2+) орналасады; плазматикалық мембрана қозғаннан кейін ол босатылады.

1. Көшенов Б., «Медициналық биофизика», Алматы, Карасай, 2008, 2010;
2. Б.К.Койчубеков, А.А.Айткенова, С.Букеев, Г.Г.Балмагамбетова «Медициналық және биологиялық физика», Алматы 2014;
3. www.medkurs.ru сайты;
4. meduniver.com сайты

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Электромеханикалық қабаттасу
Пәні: Медициналық және биологиялық биофизика

Электромеханикалық қабаттасу
Электромеханикалық қабаттасу - бұл процестердің кезектілігі. Бұлшықет талшығының плазматикалық мембранасындағы әрекет потенциалының көлденең көпір цикліне әкелуі. Қаңқалық бұлшықеттің плазматикалық мембранасы электрлік қозғыш және таралғыш әрекет потенциалын жүйке жасушаларына әсер ететіндей механизм арқылы тудыруға қабілетті. Қаңқалық бұлшықеттегі талшықтарындағы әрекет потенциалының таралу уақыты 1-2 мс құрайды және қандай да бір механикалық белсенділік пайда болғанға дейін аяқталады. Басталған механикалық белсенділік 100 мс көп уақыт жалғасуы мүмкін. Плазматикалық мембрананың электрлік белсенділігі қысқартушы ақуыздарға тікелей әсер етпейді, керісінше қысқартушы аппаратты электрлік процесс аяқталса да белсендендіруді жалғастыра беретін Са2+ иондарының цитоплазмалық концентрациясын жоғарлатады.
Бұлшықет талшығында тыныштық қалпында жуан және жіңішке филаменттер айналасында бос Са2+ иондарының цитоплазмалық концентрациясы өте төмен және он миллионнан бір бөлігін (мольл) құрайды. Бұндай төмен концентрацияда Са2+ иондары тропонин молекуласының байланыстырғыш аймғының аз ғана бөлігін алады. Сол себептен тропомиозин көлденең көпірлерді блокациялайды.
Әрекет потенциалынан кейін Са2+ иондарының концентрациясы цитоплазмада тез өседі, олар тропомиозиннің блокациялау эффектісін жоққа шығарып және бұлшықет көпірлерін инициациялап тропонинмен байланысады. Са2+ - нің цитоплазмаға түсуі бұлщықет талшығының саркоплазмалық ретикулумына байланысты.
Бұлшықеттің саркоплазматикалық ретикулумы басқа жасушалардың эндоплазматикалық ретикулумына гомологті болып келеді. Ол әрбір миофибриллдарды (сегменттермен қоршалған А-дискі және І - дискі) айнала орналасады. Әрбір сегменттің соңғы бөліктері жіңішке түтіктер арқылы бір бірімен байланысқан латеральді цистерналар түрінде кеңейеді. Латеральді цистерналарда Са2+ орналасады; плазматикалық мембрана қозғаннан кейін ол босатылады.
Келесі бір жеке жүйені бұлшықет талшығын А-дискі және І дискісінде қиып өтетін , талшықтың бетіне шығатын плазматикалық мембранамен тұтасып кеткен көлденең түтікшелер (Т-түтікшелер) құрайды. Бұлшықет талшығын қоршайтын Т-түтікшелерінің жолағы жасушадан тыс сұйықтықпен толтырылған. Оның мембранасы плазматикалық мембрана секілді әрекет потенциалын өткізуге қабілетті. Плазматикалық мембранадан өткеннен кейін әрекет потенциалы Т-түтікшелерінің мембранасы мен талшықтарының бетімен жасуша түбіне дейін өте тез таралады. Т-түтікшелерінің аймағына жеткен соң, латеральді цистернаға іргелес, олардың мембранасындағы ақуыздарды әрекет потенциалы потенциалтәуелді белсендендіреді, яғни латеральді цистерналардың кальцийлік каналдарымен физиалық немесе химиялық қабаттасуы. Әрекет потенциалына негізделген Т-түтікшелерінің мембраналық деполяризациясы Са2+ жоғарғы концентрациясынан тұратын латеральді цистерналардың мембраналық кальцийлік каналдарының ашылуына әкеледі және Са2+ иондары цитоплазмаға шығады. Са2+-тің цитоплазмалық деңгейінің өсуі барлық бүлшықет талшықтарының белсенденуіне жеткілікті.
Са2+ иондары тропонинмен байланысты және олардың цитоплазмасындағы концентрация бұрынғы төмен шамасына келмейінше, қысқару процесі жалғаса береді. Саркоплазмалық ретикулумның мембранасы Са2+-АТФ фазаны құрайды - цитоплазмадан керісінше саркоплазмалық ретикулумға Са2+-тің белсенді тасымалын жүзеге асыратын интегральді ақуыздан тұрады. Са2+ әрекет потенциалы Т-түтікшелері арқылы таралуы нәтижесінде ретикулумнан шығарылады; оның қайтуы үшін ретикулумға шығуына қарағанда одан да зор уақыт қажет. Сондықтан Са2+ жоғары концентрациясы цитоплазмада біраз уақытқа сақталады және бұлшықет талшығының қысқаруы әрекет потенциалы аяқталғаннан кейін жалғасады.

Бұлшық еттің қозғалыс белсенділігі миоплазма құрамында Са2+ және АТФ болғанда ғана жүзеге асырылады. Актин жіпшесінде миозин көпірлерінің кезектескен жиырылу және босаңсу процесстері өтеді. Егер миоплазмада АТФ жеткіліксіздігі болса, онда бұлшық еттің некрозы байқалады. Оған мысал ретінде мәйіт бұлшығының ыдыратылуы болады себебі, АТФ жоғалған кезде өлімнің алғашқы белгісі бұлшықтардың босаңсуынан байқалады, нәтижесінде көлденең көпірлер ажырайды. Бұлшық ет жиырылуы үшін АТФ гидролизі қажет, бұлшық еттің жиырылу қызметінің ПӘК - і шамамен 20%, сондықтан жұмыс жасаушы бұлшық еттің бесінші бөлігі химиялық энергиядан механикалыққа айналады, ал 80% жылу түрінде бөлінеді. Бұлшық еттердегі энергиялық процесстер ұзық әрі, біртекті жұмыс кезінде бірдей болмайды. Қысқа уақытты бұлшық ет қысқаруы талшықтағы АТФ қорының есебінен өтеді, өз кезегінде ұзақ уақытты бұлшық ет жиырылуы үнемі АТФ толықтырылуын талап етеді, ол үшін жұмыстың атқарылуы кезінде тотығу тотықсызданудың фосфорлену процесстері өтуі тиіс. Торшалық тыныс алудың субстраттары және оттегі бұлшық етке қаннан түседі. Сондықтан ұзақ уақыт жаттығу немесе жұмыс атқарғанда ең алдымен бұлшық еттердің жақсы қанмен қамтамасыз етілуін қадағалау керек. Күшті жаттықтыру кезінде миозин көпірлерінің санын ұлғайту қажет, себебі олар біркелкі жиырылу бөліміне қатысады. Мұндай шарт әсіресе штангисттерде айқын көрінеді: ол үшін актин және миозин протофибриллалардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.