Мемлекеттің түсінігі, түрлері, белгілері
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІНІҢ ПАЙДА БОЛУ ТЕОРИЯСЫ
1.1 Мемлекет түсінігінің пайда болуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Мемлекеттiң механизiмi оның анықтамасы және түсiнiгi ... ... ... ... ... ... ...9
2 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ, БЕЛГІЛЕРІ
2.1 Мемлекет функцияларының түсінігі, белгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.2 Мемлекет функцияларының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.3 Мемлекеттің сыртқы функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.3 Мемлекет функциясын іске асыру нысандары мен тәсілдері ... ... ... ... ...21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
1 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІНІҢ ПАЙДА БОЛУ ТЕОРИЯСЫ
1.1 Мемлекет түсінігінің пайда болуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Мемлекеттiң механизiмi оның анықтамасы және түсiнiгi ... ... ... ... ... ... ...9
2 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ, БЕЛГІЛЕРІ
2.1 Мемлекет функцияларының түсінігі, белгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.2 Мемлекет функцияларының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.3 Мемлекеттің сыртқы функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.3 Мемлекет функциясын іске асыру нысандары мен тәсілдері ... ... ... ... ...21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Мемлекет туралы әңгімені бастардың алдында біз ең алдымен оның қоғамда әрекет ететіндігін, онымен қандай да бір өзара қарым – қатынаста болатындығын, оның яғни қоғамның тарапынан белгілі бір ықпалдың болатындығын және өз кезегінде қоғамға өзі де ықпал ете алатындығын ескереміз. Сондықтан да қоғам мен мемлекеттің осы жанама түрде көрсететін аса маңызды институттарының көмегімен болатын өзара қарым – қатынасының принциптері мен негіздерін теориялық жағынан айқындау қажеттігі туып отыр. Қоғам адамдарының ұйымдасуымен өмір сүруінің нысаны, соның шеңберінде материалдық және рухани игіліктер өндіріліп, тұтынылып және айыр басталып жатады. Осының өзі белгілі бір тәртіпті адамдар арасындағы қарым-қатынастың орнықтылығы мен тұрақтылығын нығайтуға бағыттал-ған, өз мүшелерінің мінез-құлқын басқарудың, реттеудің және ықпал етуінің құралдарының болуы мен сипатталады. Мемлекет қоғамның негі-зінде пайда болады және сол мемлекет құрған ұйымдастырудың бірі болып табылады. Ол қоғам дамуының белгілі бір кезеңіндегі нәтижесі. Қоғамның анатомиясы, бейнесі, сипаты және табиғаты қандай болса да, мемлекетте сондай болады. Жартылай жабайы қоғамның өзіне ылайықты мемлекеті болса, өркениетті қоғам мүлде басқа мемлекет. Өркениеттің әр басқышы әр алуан мемлекеттер мен сипатталып келді.
Енді мемлекеттің динамикалық процесінің дамуына, жақсаруына, нығаюына, оның өзінің саяси, экономикалық, әлеуметтік міндеттер атқаруға назар аударайық.
Мемлекет жалпы дамуға талпынған болса, өз мемлекеттің ішіндегі көптеген қоғам саласындағы проблемаларды, сыртқы мемлекеттермен саяси,экономикалық т. б. байланыстарды өз мүдделері үшін жүзеге асыруы қажет. Өйткені мемлекеттің өзі жанұя деген негізден шыққан. Жанұяны асырау үшін қызмет істеп, үйге тамақ әкелумен, үйдегі тәртіпке көңіл
Тақырыптың өзектілігі: Мемлекет туралы әңгімені бастардың алдында біз ең алдымен оның қоғамда әрекет ететіндігін, онымен қандай да бір өзара қарым – қатынаста болатындығын, оның яғни қоғамның тарапынан белгілі бір ықпалдың болатындығын және өз кезегінде қоғамға өзі де ықпал ете алатындығын ескереміз. Сондықтан да қоғам мен мемлекеттің осы жанама түрде көрсететін аса маңызды институттарының көмегімен болатын өзара қарым – қатынасының принциптері мен негіздерін теориялық жағынан айқындау қажеттігі туып отыр. Қоғам адамдарының ұйымдасуымен өмір сүруінің нысаны, соның шеңберінде материалдық және рухани игіліктер өндіріліп, тұтынылып және айыр басталып жатады. Осының өзі белгілі бір тәртіпті адамдар арасындағы қарым-қатынастың орнықтылығы мен тұрақтылығын нығайтуға бағыттал-ған, өз мүшелерінің мінез-құлқын басқарудың, реттеудің және ықпал етуінің құралдарының болуы мен сипатталады. Мемлекет қоғамның негі-зінде пайда болады және сол мемлекет құрған ұйымдастырудың бірі болып табылады. Ол қоғам дамуының белгілі бір кезеңіндегі нәтижесі. Қоғамның анатомиясы, бейнесі, сипаты және табиғаты қандай болса да, мемлекетте сондай болады. Жартылай жабайы қоғамның өзіне ылайықты мемлекеті болса, өркениетті қоғам мүлде басқа мемлекет. Өркениеттің әр басқышы әр алуан мемлекеттер мен сипатталып келді.
Енді мемлекеттің динамикалық процесінің дамуына, жақсаруына, нығаюына, оның өзінің саяси, экономикалық, әлеуметтік міндеттер атқаруға назар аударайық.
Мемлекет жалпы дамуға талпынған болса, өз мемлекеттің ішіндегі көптеген қоғам саласындағы проблемаларды, сыртқы мемлекеттермен саяси,экономикалық т. б. байланыстарды өз мүдделері үшін жүзеге асыруы қажет. Өйткені мемлекеттің өзі жанұя деген негізден шыққан. Жанұяны асырау үшін қызмет істеп, үйге тамақ әкелумен, үйдегі тәртіпке көңіл
1. ''Мемлекет және құқық теориясы''.Қ.Д. Жоламан, А.Қ. Мұхтарова,
А.Н.Тәукелев.
2 . ''Мемлекет және құқық теориясы''.Э. Сапарғалиев, А. Ибраева
3. ''Мемлекет және құқық теориясы''- Авторлар ұжымы - 2001ж. - Жеті жарғы - 2001ж.
4. ''Қазақстанның Еуропалық елдермен қатынасы''.С. Абдупаттаев - тарих ғылымының докторы.15бет. N10. ''Ақиқат'' - 2001ж.
5. ''Асқар асулар алда'' Назарбаев Н.Ә. 4бет. N10. ''Ақиқат'' -2001ж.
6. ''Адамдар сенімін ардақ тұтамыз'' Қ. Нағманов - солт. Қазақстан облыс әкімі.Егеменді Қазақстан. 3бет. 4 қараша. 2001жыл.
7. Қ. Сапарғалиев, А. Ибраева. (Мемлекет және құқық теориясы) А.98
8. Қайрат Сапарғалиев (Қазақстан Республикасының мемлекет және құқық негiздерi) А.94
9. А. Ибраева, Н. Ибраева. (Теория государства и права) А.2000
10. А. В. Малько (Теория государства и права) М.2000 «Юристъ»
11. В. Н. Хропанюк (Теория государства и права) М.1997 «Интерстиль»
12. Мемлекет және құқық теориясы, оқу құралы, Алматы «Жеті жарғы»- 2001.
13. ҚР Азаматтық процессуалдық кодекс.
14. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекс, 30.01.01.
А.Н.Тәукелев.
2 . ''Мемлекет және құқық теориясы''.Э. Сапарғалиев, А. Ибраева
3. ''Мемлекет және құқық теориясы''- Авторлар ұжымы - 2001ж. - Жеті жарғы - 2001ж.
4. ''Қазақстанның Еуропалық елдермен қатынасы''.С. Абдупаттаев - тарих ғылымының докторы.15бет. N10. ''Ақиқат'' - 2001ж.
5. ''Асқар асулар алда'' Назарбаев Н.Ә. 4бет. N10. ''Ақиқат'' -2001ж.
6. ''Адамдар сенімін ардақ тұтамыз'' Қ. Нағманов - солт. Қазақстан облыс әкімі.Егеменді Қазақстан. 3бет. 4 қараша. 2001жыл.
7. Қ. Сапарғалиев, А. Ибраева. (Мемлекет және құқық теориясы) А.98
8. Қайрат Сапарғалиев (Қазақстан Республикасының мемлекет және құқық негiздерi) А.94
9. А. Ибраева, Н. Ибраева. (Теория государства и права) А.2000
10. А. В. Малько (Теория государства и права) М.2000 «Юристъ»
11. В. Н. Хропанюк (Теория государства и права) М.1997 «Интерстиль»
12. Мемлекет және құқық теориясы, оқу құралы, Алматы «Жеті жарғы»- 2001.
13. ҚР Азаматтық процессуалдық кодекс.
14. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекс, 30.01.01.
М А З М Ұ Н Ы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІНІҢ ПАЙДА БОЛУ ТЕОРИЯСЫ
1.1 Мемлекет түсінігінің пайда
болуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Мемлекеттiң механизiмi оның анықтамасы және
түсiнiгi ... ... ... ... ... ... ... 9
2 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ, БЕЛГІЛЕРІ
2.1 Мемлекет функцияларының түсінігі,
белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..13
2.2 Мемлекет функцияларының
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.3 Мемлекеттің сыртқы
функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.3 Мемлекет функциясын іске асыру нысандары мен
тәсілдері ... ... ... ... ...21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..25
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Мемлекет туралы әңгімені бастардың алдында
біз ең алдымен оның қоғамда әрекет ететіндігін, онымен қандай да
бір өзара қарым – қатынаста болатындығын, оның яғни қоғамның тарапынан
белгілі бір ықпалдың болатындығын және өз кезегінде қоғамға өзі де
ықпал ете алатындығын ескереміз. Сондықтан да қоғам мен мемлекеттің
осы жанама түрде көрсететін аса маңызды институттарының көмегімен
болатын өзара қарым – қатынасының принциптері мен негіздерін теориялық
жағынан айқындау қажеттігі туып отыр. Қоғам адамдарының ұйымдасуымен
өмір сүруінің нысаны, соның шеңберінде материалдық және рухани
игіліктер өндіріліп, тұтынылып және айыр басталып жатады. Осының өзі
белгілі бір тәртіпті адамдар арасындағы қарым-қатынастың орнықтылығы
мен тұрақтылығын нығайтуға бағыттал-ған, өз мүшелерінің мінез-құлқын
басқарудың, реттеудің және ықпал етуінің құралдарының болуы мен
сипатталады. Мемлекет қоғамның негі-зінде пайда болады және сол
мемлекет құрған ұйымдастырудың бірі болып табылады. Ол қоғам
дамуының белгілі бір кезеңіндегі нәтижесі. Қоғамның анатомиясы,
бейнесі, сипаты және табиғаты қандай болса да, мемлекетте сондай
болады. Жартылай жабайы қоғамның өзіне ылайықты мемлекеті болса,
өркениетті қоғам мүлде басқа мемлекет. Өркениеттің әр басқышы әр
алуан мемлекеттер мен сипатталып келді.
Енді мемлекеттің динамикалық процесінің дамуына, жақсаруына,
нығаюына, оның өзінің саяси, экономикалық, әлеуметтік міндеттер атқаруға
назар аударайық.
Мемлекет жалпы дамуға талпынған болса, өз мемлекеттің ішіндегі
көптеген қоғам саласындағы проблемаларды, сыртқы мемлекеттермен
саяси,экономикалық т. б. байланыстарды өз мүдделері үшін жүзеге асыруы
қажет. Өйткені мемлекеттің өзі жанұя деген негізден шыққан. Жанұяны асырау
үшін қызмет істеп, үйге тамақ әкелумен, үйдегі тәртіпке көңіл бөліп, үй
ішіндегі проблемаларды шешумен, үйді сырттан торалаған дұшпандардан
сақтаумен түсіндіріледі.
Әлемдегі дамыған мемлекеттердің өзі сыртқы саяси байланыстар арқылы
қазіргі қалпына келіп отыр. Капиталистік заман келгеннен бері бұрынғы СССР
территориясындағы елдердің көбі өз экономикасын нарық талабына сай бұрып
бүгінгі шақта дамыған елдердің қатарына қосылды. Мәселен, Жапония,
Қытай, Германия, т. б. көптеген Еуропа елдері АҚШ-тың тікелей капитал
енгізу, инвестицияларымен қандай әлеуметтік-экономикалық дәрежеге жетіп,
еңсесі биік елге айналып отыр. Бұл даму мемлекеттің саяси, экономикалық,
әлеуметтік механизмдердің потенциалына байланысты.
Өзіміздің мемлекетіміздің де шаңырағын көтеріп, ел болғалы 10- жылдық
уақыт өтсе де үлкен жетістіктерге жеттік. Ол еліміздің демократия-лық
принциптегі қоғамға айналуы, сол принциптерге негізделген конститу-
циямыздың референдум арқылы қабылдануы, Азия құрлығындағы дамыған
елдермен саяси-экономикалық қатынастарда терезесі тең мүше болуымен
көрінеді.Осыларға толығырақ тоқтап түсінуіміз керек. Міне осы
мәселелердің бәрі бірігіп мемлекеттің функциясын құрайды.
Курстық жұмыстың мақсаты: мемлекет функциясының теориялық және
әдістемелік ережесін анықтап, оның түрлері мен белгілерін ашу үшін әдебиет
көздерін, мәліметтер мен деректерді, заңнамаларды зерттеу және елеу
негізінде курстық жұмыстың міндетін анықтау.
Курстық жұмыстың міндеті:
-Мемлекеттің пайда болу теориясын зерттеу;
-Мемлекеттiң механизiмi оның анықтамасы және түсiнiгiн беру;
-Мемлекет функцияларының түсінігі, белгілерін анықтау;
-Мемлекет функцияларының түрлерін қарастыру;
-Мемлекеттің сыртқы функцияларые зерттеу;
-Мемлекет функциясын іске асыру нысандары мен тәсілдерін анықтау.
1 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІНІҢ ПАЙДА БОЛУ ТЕОРИЯСЫ
1.1 Мемлекет түсінігінің пайда болуы
Мемлекетің пайда болуына өзінің сипатына бағытталуы мен ерекшелік-
теріне сәйкес нысандарын қажет етепеген және мемлекет болғанға
дейінгі басқа нымандары пайдаланып келген алғашқы қауымдық қоғамдық
даму кезеңдері тікелей із ашар болып отыр. Осындай өте қиын
жағдайларда тіршілік ету үшін адамдардың алғашында шағын ғана
отбасылық кезбе топ құруға кейінірек – қауымның құрамыбойынша одан әлде
қайда көбірек топтасуы қажет болды. Бұл топтар негізінен туыстық қатынасы
бар адамдардан құралды. Ол үшін олардың мынадай ерекшеліктері болуы
керек болды;
1. сол кездегі іс-әрекеттің негізгі салуларын қамтуға мүмкіндік
беретін қоғамдық өмірдің өзіндік бір нысаны ретінде ортақ шаруашылықты
жүргізуге, ұжымдық тұтынуды жүзеге асыратын мүшелерінің қажетін
қанағаттандыратын болуы керек.
2. туыстық жағынан аса жақын емес, сондай – ақ таяудағы мақсат,
мүдделері де бөлектеу ұру мүшелері айтарлықтай ұйымшылдық көрсетіп,
бір – біріне сөмектесіп қауіп қатерден бірлесіп қорғану керек.
Мемлекет тақыр жерден пайда болған жоқ. Ол рулық басқару жүйесін
жоққа шығару және сонымен бір мезілде оның өзнідік бір жалғасы болып
табылады. Әр халықтың нақтылы тарихи тұрмыстық жағдайы қоғамдық өмірдің
рулық жүйесінің ыдырау процесіне мемлекеттің пайда болуымен басқаруға
әсер етпей қоймады. Мұндай жағдайлар тіпті көршілес және этникалық
жағынан жақын халықтардың арасында әр келкі болғандықтан да қаралатын
процестердің нысанының қарқынын және соның салдарының бірдей болуы
туралы әңгіме етудің өзі артық. Қазақстан аумағында мемлекеттің
пайда болуы. Қазақстанның аумақтық, табиғи географиялық топырақ,
климаттық жағдайлары оны мекендеген халықтың ерекшеліктері алғашқы
қауымдық құрылыста және одан кейінгі кезеңдерде басқару нысанын
қалыптастыру, дамытуға ұйымдастыруға жәен тіршілік етуге әсер етті.
Мемлекет басқару функциясын орындайтын және соның көмегімен қоғамның
тіршілік тынысын қамтамассыз ететін оған қажетті жағдайлармен алғы
шарттар жасауға ұмтылатын адам зат қоғамын ұйымдастырудың айрықша
нысаны. Мемлекет тек өзіне ғана тән функциялары, әсер ету нысандары
мен әдістері бар айрықша құрылым ретінде сипатталады. Соның
арқасында соын қоғамда, ұйымда құрылымдар мен институттарда әрекет
ететін басқалардан өзгешілігі мен көзге түсетін күрделі саяси
организм ретінде қабылдаймыз.
Мемлекет дегеніміз – бұл адамзат қоғамы дамуының маңызды
кезеңдеріне тән саяси ұйым:
а) қоғамды басқару міндетін атқару, адамдардың топтардың және
басқа да әлеуметтік субъектілердің қарым – қатнасын реттеп, бағыттау,
олардың бірлескен іс – қимылына жағдай жасау жүктелген
б) оның саяатын жүзеге асыру жүктелген кең тармақты органдар
жүйесі және биліктің ұйымдастырушылық күш берілген
в)тапсырмасының орындалуын қоғамдық өмірдің барлық субъектілері
қамтамассыз ететін әкімшілік - мәжбүрлеу өкілеттігі берілген.
Мемлекетің барлық негізгі белгілері: мемлекеттің рулық басқару
ұйымынан басты айырмашылығы сол, онда арнаулы кәсіби басқару және
мәжбүрлеу аппаратының болуымен немесе оқу және монографиялық
әдебиеттерде атайтынындай жарын биліктің болуы тән. мемлекеттің
басқа бір ерекше белгісі өзінің өмір сүруі үшін халықтан салық
жинауға мәжбүр болды. Мемлекеттің ерекше белгілерінің біріне оның өз
азаматтарын аумақтық принцип бойынша бөлетіндігі жатады, ол алғашқы
- рулық басқару ұйымының негізі мүлдем басқаша – қандас туысқан
байланысы мен қарым қатынасынан құралады. Мемлекеттің даму барысында
халықтың аумақтық принципі бірқатар мемлекеттік - құқықтық
институттармен тұтас алғанда жанама түрде байланыс орната алды, ал
оны нақтылай түсуге тереңдетуге айқын мазмұн мен толықтыруға
бағытталған еді. Мемлекет басқа ұйымдардан қоғамда әрекет ететін
құрылымдар мен және институттармен егемендік сияқты қасиетімен
ерекшеленеді.
Мемлекеттік биліктің үстемдігі деп өз аумағындағы ең жоғары
билікті айтады. Қоғамның елдің халықтың мүддесін ол толығымен көздей
алды ма, жоқ па, оған қарамастан бұл мәселенің дұрыс жауабын алдын
ала түсіндіріп қойған. Мемлекетті басқарудың құқықтық нысанын,
реттеуді және ықпал етуді пайдалануы оның міндетінің белгісі болып
табылады. Олардың алдында тұрған міндетті мемлекет құқықсыз шеше
алмайды. Егер мемлекеттің аумағында орналасып, жұмыс істеп тұрған
басқа ұйымдар, бірлестіктер мен құрылымдар құқық шеңберінде әрекет
етіп, құқық тәртібін сақтауы, заңдар мен басқа да құқықтық нұсқауларды
орындауы қажет болса, онда құқық аясындағы мемлекеттің қызметі мүлде
басқаша маңызды ерекшелігімен сипатталады және әр алуан: бұл
айтылғандардан басқа мемлекеттің құқық шығармашылық монополиясы, сондай
– ақ құқық қорғау, бақылау, қамтамассыз етіліп кепілдік беретін
функциялар бар. Мемлекет қоғамдағы негізгі өзара қарым – қатынаста
өзінің қызметіндегі басты демеу болып отырған құқық бастауына
сүйенеді. Мемлекетте ішкі және сыртқы функциялардың жиынтығы болуы
және оларды органдар, мекемелер мен билік құралдарының жүйесімен
жүзеге асыруға бейімделуі мемлекеттің айрықша белгісі болып
табылады.
Мемлекеттің пайда болуы процестерінің саяси құқықтық ойда
бейнеленуі. Мемлекеттің пайда болуының жалпы және жеке заңдылықтары
ежелден – ақ адамдарды толғандырып, олардың қызығушылығын туғызып
келеді. Алғашқы қауымдық қоғамның рулық тайпалық ұйымының мемлекетте
орын беруінің себебін білуге тырысуы осы процестерге ықпал ететін
және оларды динамикасы мен бағытын анықтайтын факторларды белгілеу,
осыған байланысты әр халықтың жалпы және ерекше тәжірибелері
көптеген теорияларға тұжырымдар мен пайымдауларға келіп тоғысты. Олардың
кейбіреуі саяси құқықтық ойдың тарихында айтарлықтай із қалдырмастан
тез ұмтылып қалды, ал енді бір бөлігі жаулап алды, әлі де болса
олардың дүниеге көз қарасы мен түйсігіне әсер етіп келеді.
Диалектикалық материалистік теория мемлекеттің пайда болуын
табиғи тарихи себептермен өндіріс қаржысына жеке меншіктің пайда
болуымен, қоғамның тапқа бөлінуі мен шиеленіскен әлеуметтік келіспеу-
шіліктер мен қарсылықтар тудыратын олардың теңсіздігімен таптық
қарама қайшылықтың ымырашылығын түсіндіреді. өзінің бағытына сәйкес
мемлекет, әдетте өз қызметін белсенді атақарады, яғни қоғамдық
өмірінің маңызды саладағы істердің жағына белгілі дәрежеде ықпал
етеді. Осындай тіршілік ететін неғұрлым тұрақты және салыс-тырмалы
түрдегі дербес бағыт мемлекет функциясын құрды. Мемлекет
функцияларының оны жүзеге асыру әдісі сияқты мынадай компонентін
бөліп көрсету керек, оның астарынан ара қатынасы:
а) сенімді және мәжбүрлеу
б) басқарудың орталықтандырудың компонентін бұзып көрсету керек
в) автаритарлық пен қоғамдық қатынастарға қатысушылардың мінез құлық
варианттарын еркін таңдау принциптерін түсінуге болады.
Осылайша функцияларының құрамына мемлекет қызметінің негізгі
бағыттарының бірі ретінде мағынасынан басқа жүктелген міндеттерді
шешудің нысандары мен әдістері сондай – ақ мемлекеттік ықпал ету
объектілері жатады. Мемлекеттің функцияларында мемлекеттің сипаты мен
қоғамдық саяси табиғаты, оның маңызды әлеуметтік мәні бейнеленген.
Мемлекет функциясын түрлі негіздер бойынша топтастыруға болады.
Адамдардың өндірісті орналастырудың және алмастыру саласындағы
мемлекеттің ықпал ету немесе мемлекеттік басқару бағыттарын жатқызуға
болады. Құқықтық мемлекеттің идеясы мен мұраттарын жаппай тарату
қазіргі уақыттың құбылысы болды, адамдар бұл құбылыс пен мемлекеттік
және қоғамдық өмірдің демократияландыру перспективасын, әділдік пен
адамдардың жетіспеушілігін байланыстырады да перспективасын, әділдікпен
адамгершіліктің жетістігін байланыстыруда. Осыған байланысты құқықтық
мемлекет ұғымдарын ашу оның ерекше-ліктері мен ерекше сипатталатын
баяндай қоғам өміріндегі ақиқат ролін көрсету үлкен теориялық және
практикалық мәнге ие болды. Құқықтық мемлекет мемлекеттік басқаруды
құқықтық басымшылықты идеясынан шығып отыр, сондықтан да тек қана ресми
органдар мен лауазымдар тұлғасын ниетін емес, сондай-ақ азаматтардың
және қоғамдық өмірдің басқа субъектілерін құқықтарын бостандығымен
мүдделерін қамтамассыз етіп, кепілдік беру қажеттігін де ескеретін
құқықтық нысандар мен әдістерге басылымдық береді. Құқықтық мемлекетке
барлық экономикалық, әлеуметтік және рухани процестерге сондай-ақ және
тұлғалар арасындағы әрекетке айтпай автономия мен бостандық бере
отырып, олардың құқықтық мәртебемсінің нығаюына айрықша қамқорлық
көрсетеді және оның сақталуын қадағалап отырады. Құқықтық мемлекеттің
теориялық тұжырымдамасын ережелерін бірқатар елдердің өмір тіршілігінде
практика-дан өткізу консервтік күштердің қарыслыстарына тап болды
және оны күресте жеңе отырып мемлекеттік және қоғамдық қызметтің
барлық жағынан терең жаңалықтармен бірге жүрді мемлекеттік жүйенің
принциптері жетілдіруді және адамдардың мәртебесі айқын мазмұнын
толықты, құқықтық құндар бірінші дәрежелі маңызға ие болды,
шенеуніктердің бассыздығы азайып, олардың қызметі ретінде біртіндеп
реттелген және тәртіптелген арнаға түсе бастады.
2. Мемлекеттiң механизiмi оның анықтамасы және түсiнiгi
Механизм — дегенiмiз бiр неше бөлiмдердiң жиынтығы, бұл бөлiмдер бiр-
бiрiмен тығыз байланыста болады және бiрдей жұмыс жасайды.
Мемлекеттiң сан қилы қызметiн атқаратын механизiмi
(аппараты) болады. Мемлекет механизмi – бұл мемлекеттiк органдар жүйесi,
бұлар меммлекеттiк жұмыстар мен ызметтерiн атқарады. Мемлекет
механизмi—белгiлi түрде ұйымдастырылған, iшкi тұтастығымен және өзара
байланыстылығымен сипатталатын мемлекет органдарының жүйесi. Мемлекет
механизiмi бұл құрылымдық және материалдық күш, осының арқасында мемлекет
билiк жүргiзедi және саясатын жүргiзедi.
Әр мемлекеттiң механизiмi оның тарихи, әлеуметтiк, ұлттық,
экономикалық, географиялық т.б. ерекшелiктерiне байланысты құрылады.
Дегенмен, барлық мемлекеттерге бiрдей тән органдар болады. Негiзiнен, олар
- құқықтық тәртiптi саятайтын, мемлекеттiң iшкi қауiпсiздiгiн, сыртқы
тәуелсiздiгiн қорғайтын органдар. Мұндай органдар әр дәрежеде, әр көлемде
барлық мемлекеттерде болады. Мемлекет механизiмiне тән заңдылық—оның
органдары тек мемлекет қызмемет атқаруға қажет болғанда ғана құрылады.
Және осы құрылым арқылы мемлекеттiк аппарат өз iсiн жүргiзедi.
Мемлекет механизiмiнiң өзiне тән белгiлерi:
-реттелген мемлекеттiк органдар;
-оларды бiрлiгiн қамтамасыз ететiн алдына қойған мақсаты;
-оның негiзгi элементi болып мемлекеттiк органдар тұрады;
-ол ұйымдық және материалдық күш жүйесi, осының арқасында мемлекеттiк
билiктi жүргiзедi, алдына қойған мақсатына жетедi.
Екiншi заңдылығы-бiрiнiң қызметiн бiрi қайталамайтын органдардың
болмауы.
Демократиялық құқықтық, әлеуметтiк мемлекет ғасырлар санағынан өткен
принциптерге негiзделiп құрылады.
Мұндай мемлекеттердiң механизмi мынадай органдардан тұрады:
1.Өкiлдiк органдар. Қазақстан Республикасында өкiлдiк органдар екiге
бөлiнедi:
1)Жоғарғы өкiлдiк орган — Парламент.
2)Жергiлiктi өкiлдiк органдар—облыстық, аудандық, қалалық маслихаттар.
2. Мемлекет басшысы. Қазақстанда мемлекет басшысы — Президент.
Президент мемлекеттiк билiктiң барлық тармағының келiсiп жұмыс iстеуiн және
үкiмет органдарының халық алдындағы жауапкершiлiгiгiн қамтамасыз етедi.
3. Атқарушы орган. Қазақстанда жоғарғы атқарушы орган — Үкiмет.
Жергiлiктi атқарушы органдар — әкiмшiлiктер.
4. Орталық басқару органдары. Қазақстанда оларға: министрлiктер,
мемлекеттiк комитеттер, комиссиялар, ведомстволар жатады.
5. Сот органдары. Қазақстанда оларға: Жоғарғы Сот, жергiлiктi соттар,
әскери соттар жатады.
6.Прокуратура. Ол заңдардың бiркелкi орындалуын қадақалайтын орган.
7. әскер. Оған мемлекеттiң әр саладағы қарулы күштерi жатады.
8. Барлау, қарсы барлау органдары.
9. Абақты, бас бостандығынан айырылған адамдарды ұстап тұратын
орындар.
МЕМЛЕКЕТ ҚҰРЫЛЫСЫ МЕХАНИЗIМI
2 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІНІҢ ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ, БЕЛГІЛЕРІ
2.1. Мемлекет функциясының түсінігі, белгілері
Мемлекеттің прогрессивті дамуына, жақсаруына, түрлі саяси, экономикалық
саласында, әлеуметтік саласында нығаюына жұмыс жасайтын функциялар
орындалады. Енді, бұл функциялардың қалай бірігіп, мемлекет функциясын
құрайтынын білгеніміз жөн.
Функция - заң ғылымында мемлекет пен құқықтың алдында тұрған мүдде-
мақсаттары, міндеттерді орындау қызметінің негізгі бағыттарын және оның
әдіс-тәсілдерін анықтап, іске асыруды біріктіреді. Осы тұрғыдан
мемлекеттің, үкіметтің, мемлекет аппараттарының функциясы деген заңды
ұғым қалыптасады.
Мемлекеттің функциясы Кеңестік дәуірде өте кең түрде падаланылды.
Функция мемлекеттің таптық мазмұнына сәйкес өзгертіп, ескіріп, жаңарып
отырады. Қазіргі кезеңде Кеңес одағы ыдырап, республикалар дүниежүзілік
қауымдастыққа бет бұрып, либерал-демократияның даму процесіне көшкенде
мемлекеттің функциясын тек қоғамдық таптың мазмүнына сәйкес қарастыру
дұрыс болмады. Себебі, функцияның дамуына таптар мен бірге халықтың
рухани сана-сезімі, мәдениеті, глобалдық мәселелері зор әсер етеді. Бұл
дүниежүзілік саяси көзқарас.
Кеңестік дәуірде де, қазіргі кезде де мемлекеттің функциясын дамытуға
көп көңіл бөлінеді. Өйткені функцияның мазмұнын терең түсініп, білу тек
мемлекеттің бүгінгі жұмысын, қызметін жақсарту ғана емес, сонымен бірге
қоғамның, мемлекеттің тарихи даму процесін зерттеп, дұрыс түсінуге көп
үлес қосуы. Функция мемлекетпен, қоғаммен бірге дамып, бірге өмір сүріп
келеді.Бұл обьективтік процесс. Қазіргі заманда Қазақстан республикасының
функциясы күрт өзгеріп, дамуда, негізгі бағыты нарықты, экономиканы
қалыптастыру, либерал-демократиялық мемлекетті орнату.
Мемлекеттің функциясы туралы әр түрлі ой-пікірлер бар. Солардың бірі
функцияның көп өзгеруіне ұшырамайтын деп, бірнеше түрлерін келтіреді:
жалпы қоғамдық, әлеуметтік, таптық, ұлттық, ғылыми-техникалық,
экологиялық, интернационалдық функциялар.
Функцияны жүйелеудің келесі түрі: тұрақты және уақытша орындау,
қорғаныс функциялары. Мемлекеттердің көпшілігі функцияны ішкі және
сыртқы функциялар деп екіге бөледі. Осы ... жалғасы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІНІҢ ПАЙДА БОЛУ ТЕОРИЯСЫ
1.1 Мемлекет түсінігінің пайда
болуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Мемлекеттiң механизiмi оның анықтамасы және
түсiнiгi ... ... ... ... ... ... ... 9
2 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ, БЕЛГІЛЕРІ
2.1 Мемлекет функцияларының түсінігі,
белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..13
2.2 Мемлекет функцияларының
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.3 Мемлекеттің сыртқы
функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.3 Мемлекет функциясын іске асыру нысандары мен
тәсілдері ... ... ... ... ...21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..25
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Мемлекет туралы әңгімені бастардың алдында
біз ең алдымен оның қоғамда әрекет ететіндігін, онымен қандай да
бір өзара қарым – қатынаста болатындығын, оның яғни қоғамның тарапынан
белгілі бір ықпалдың болатындығын және өз кезегінде қоғамға өзі де
ықпал ете алатындығын ескереміз. Сондықтан да қоғам мен мемлекеттің
осы жанама түрде көрсететін аса маңызды институттарының көмегімен
болатын өзара қарым – қатынасының принциптері мен негіздерін теориялық
жағынан айқындау қажеттігі туып отыр. Қоғам адамдарының ұйымдасуымен
өмір сүруінің нысаны, соның шеңберінде материалдық және рухани
игіліктер өндіріліп, тұтынылып және айыр басталып жатады. Осының өзі
белгілі бір тәртіпті адамдар арасындағы қарым-қатынастың орнықтылығы
мен тұрақтылығын нығайтуға бағыттал-ған, өз мүшелерінің мінез-құлқын
басқарудың, реттеудің және ықпал етуінің құралдарының болуы мен
сипатталады. Мемлекет қоғамның негі-зінде пайда болады және сол
мемлекет құрған ұйымдастырудың бірі болып табылады. Ол қоғам
дамуының белгілі бір кезеңіндегі нәтижесі. Қоғамның анатомиясы,
бейнесі, сипаты және табиғаты қандай болса да, мемлекетте сондай
болады. Жартылай жабайы қоғамның өзіне ылайықты мемлекеті болса,
өркениетті қоғам мүлде басқа мемлекет. Өркениеттің әр басқышы әр
алуан мемлекеттер мен сипатталып келді.
Енді мемлекеттің динамикалық процесінің дамуына, жақсаруына,
нығаюына, оның өзінің саяси, экономикалық, әлеуметтік міндеттер атқаруға
назар аударайық.
Мемлекет жалпы дамуға талпынған болса, өз мемлекеттің ішіндегі
көптеген қоғам саласындағы проблемаларды, сыртқы мемлекеттермен
саяси,экономикалық т. б. байланыстарды өз мүдделері үшін жүзеге асыруы
қажет. Өйткені мемлекеттің өзі жанұя деген негізден шыққан. Жанұяны асырау
үшін қызмет істеп, үйге тамақ әкелумен, үйдегі тәртіпке көңіл бөліп, үй
ішіндегі проблемаларды шешумен, үйді сырттан торалаған дұшпандардан
сақтаумен түсіндіріледі.
Әлемдегі дамыған мемлекеттердің өзі сыртқы саяси байланыстар арқылы
қазіргі қалпына келіп отыр. Капиталистік заман келгеннен бері бұрынғы СССР
территориясындағы елдердің көбі өз экономикасын нарық талабына сай бұрып
бүгінгі шақта дамыған елдердің қатарына қосылды. Мәселен, Жапония,
Қытай, Германия, т. б. көптеген Еуропа елдері АҚШ-тың тікелей капитал
енгізу, инвестицияларымен қандай әлеуметтік-экономикалық дәрежеге жетіп,
еңсесі биік елге айналып отыр. Бұл даму мемлекеттің саяси, экономикалық,
әлеуметтік механизмдердің потенциалына байланысты.
Өзіміздің мемлекетіміздің де шаңырағын көтеріп, ел болғалы 10- жылдық
уақыт өтсе де үлкен жетістіктерге жеттік. Ол еліміздің демократия-лық
принциптегі қоғамға айналуы, сол принциптерге негізделген конститу-
циямыздың референдум арқылы қабылдануы, Азия құрлығындағы дамыған
елдермен саяси-экономикалық қатынастарда терезесі тең мүше болуымен
көрінеді.Осыларға толығырақ тоқтап түсінуіміз керек. Міне осы
мәселелердің бәрі бірігіп мемлекеттің функциясын құрайды.
Курстық жұмыстың мақсаты: мемлекет функциясының теориялық және
әдістемелік ережесін анықтап, оның түрлері мен белгілерін ашу үшін әдебиет
көздерін, мәліметтер мен деректерді, заңнамаларды зерттеу және елеу
негізінде курстық жұмыстың міндетін анықтау.
Курстық жұмыстың міндеті:
-Мемлекеттің пайда болу теориясын зерттеу;
-Мемлекеттiң механизiмi оның анықтамасы және түсiнiгiн беру;
-Мемлекет функцияларының түсінігі, белгілерін анықтау;
-Мемлекет функцияларының түрлерін қарастыру;
-Мемлекеттің сыртқы функцияларые зерттеу;
-Мемлекет функциясын іске асыру нысандары мен тәсілдерін анықтау.
1 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІНІҢ ПАЙДА БОЛУ ТЕОРИЯСЫ
1.1 Мемлекет түсінігінің пайда болуы
Мемлекетің пайда болуына өзінің сипатына бағытталуы мен ерекшелік-
теріне сәйкес нысандарын қажет етепеген және мемлекет болғанға
дейінгі басқа нымандары пайдаланып келген алғашқы қауымдық қоғамдық
даму кезеңдері тікелей із ашар болып отыр. Осындай өте қиын
жағдайларда тіршілік ету үшін адамдардың алғашында шағын ғана
отбасылық кезбе топ құруға кейінірек – қауымның құрамыбойынша одан әлде
қайда көбірек топтасуы қажет болды. Бұл топтар негізінен туыстық қатынасы
бар адамдардан құралды. Ол үшін олардың мынадай ерекшеліктері болуы
керек болды;
1. сол кездегі іс-әрекеттің негізгі салуларын қамтуға мүмкіндік
беретін қоғамдық өмірдің өзіндік бір нысаны ретінде ортақ шаруашылықты
жүргізуге, ұжымдық тұтынуды жүзеге асыратын мүшелерінің қажетін
қанағаттандыратын болуы керек.
2. туыстық жағынан аса жақын емес, сондай – ақ таяудағы мақсат,
мүдделері де бөлектеу ұру мүшелері айтарлықтай ұйымшылдық көрсетіп,
бір – біріне сөмектесіп қауіп қатерден бірлесіп қорғану керек.
Мемлекет тақыр жерден пайда болған жоқ. Ол рулық басқару жүйесін
жоққа шығару және сонымен бір мезілде оның өзнідік бір жалғасы болып
табылады. Әр халықтың нақтылы тарихи тұрмыстық жағдайы қоғамдық өмірдің
рулық жүйесінің ыдырау процесіне мемлекеттің пайда болуымен басқаруға
әсер етпей қоймады. Мұндай жағдайлар тіпті көршілес және этникалық
жағынан жақын халықтардың арасында әр келкі болғандықтан да қаралатын
процестердің нысанының қарқынын және соның салдарының бірдей болуы
туралы әңгіме етудің өзі артық. Қазақстан аумағында мемлекеттің
пайда болуы. Қазақстанның аумақтық, табиғи географиялық топырақ,
климаттық жағдайлары оны мекендеген халықтың ерекшеліктері алғашқы
қауымдық құрылыста және одан кейінгі кезеңдерде басқару нысанын
қалыптастыру, дамытуға ұйымдастыруға жәен тіршілік етуге әсер етті.
Мемлекет басқару функциясын орындайтын және соның көмегімен қоғамның
тіршілік тынысын қамтамассыз ететін оған қажетті жағдайлармен алғы
шарттар жасауға ұмтылатын адам зат қоғамын ұйымдастырудың айрықша
нысаны. Мемлекет тек өзіне ғана тән функциялары, әсер ету нысандары
мен әдістері бар айрықша құрылым ретінде сипатталады. Соның
арқасында соын қоғамда, ұйымда құрылымдар мен институттарда әрекет
ететін басқалардан өзгешілігі мен көзге түсетін күрделі саяси
организм ретінде қабылдаймыз.
Мемлекет дегеніміз – бұл адамзат қоғамы дамуының маңызды
кезеңдеріне тән саяси ұйым:
а) қоғамды басқару міндетін атқару, адамдардың топтардың және
басқа да әлеуметтік субъектілердің қарым – қатнасын реттеп, бағыттау,
олардың бірлескен іс – қимылына жағдай жасау жүктелген
б) оның саяатын жүзеге асыру жүктелген кең тармақты органдар
жүйесі және биліктің ұйымдастырушылық күш берілген
в)тапсырмасының орындалуын қоғамдық өмірдің барлық субъектілері
қамтамассыз ететін әкімшілік - мәжбүрлеу өкілеттігі берілген.
Мемлекетің барлық негізгі белгілері: мемлекеттің рулық басқару
ұйымынан басты айырмашылығы сол, онда арнаулы кәсіби басқару және
мәжбүрлеу аппаратының болуымен немесе оқу және монографиялық
әдебиеттерде атайтынындай жарын биліктің болуы тән. мемлекеттің
басқа бір ерекше белгісі өзінің өмір сүруі үшін халықтан салық
жинауға мәжбүр болды. Мемлекеттің ерекше белгілерінің біріне оның өз
азаматтарын аумақтық принцип бойынша бөлетіндігі жатады, ол алғашқы
- рулық басқару ұйымының негізі мүлдем басқаша – қандас туысқан
байланысы мен қарым қатынасынан құралады. Мемлекеттің даму барысында
халықтың аумақтық принципі бірқатар мемлекеттік - құқықтық
институттармен тұтас алғанда жанама түрде байланыс орната алды, ал
оны нақтылай түсуге тереңдетуге айқын мазмұн мен толықтыруға
бағытталған еді. Мемлекет басқа ұйымдардан қоғамда әрекет ететін
құрылымдар мен және институттармен егемендік сияқты қасиетімен
ерекшеленеді.
Мемлекеттік биліктің үстемдігі деп өз аумағындағы ең жоғары
билікті айтады. Қоғамның елдің халықтың мүддесін ол толығымен көздей
алды ма, жоқ па, оған қарамастан бұл мәселенің дұрыс жауабын алдын
ала түсіндіріп қойған. Мемлекетті басқарудың құқықтық нысанын,
реттеуді және ықпал етуді пайдалануы оның міндетінің белгісі болып
табылады. Олардың алдында тұрған міндетті мемлекет құқықсыз шеше
алмайды. Егер мемлекеттің аумағында орналасып, жұмыс істеп тұрған
басқа ұйымдар, бірлестіктер мен құрылымдар құқық шеңберінде әрекет
етіп, құқық тәртібін сақтауы, заңдар мен басқа да құқықтық нұсқауларды
орындауы қажет болса, онда құқық аясындағы мемлекеттің қызметі мүлде
басқаша маңызды ерекшелігімен сипатталады және әр алуан: бұл
айтылғандардан басқа мемлекеттің құқық шығармашылық монополиясы, сондай
– ақ құқық қорғау, бақылау, қамтамассыз етіліп кепілдік беретін
функциялар бар. Мемлекет қоғамдағы негізгі өзара қарым – қатынаста
өзінің қызметіндегі басты демеу болып отырған құқық бастауына
сүйенеді. Мемлекетте ішкі және сыртқы функциялардың жиынтығы болуы
және оларды органдар, мекемелер мен билік құралдарының жүйесімен
жүзеге асыруға бейімделуі мемлекеттің айрықша белгісі болып
табылады.
Мемлекеттің пайда болуы процестерінің саяси құқықтық ойда
бейнеленуі. Мемлекеттің пайда болуының жалпы және жеке заңдылықтары
ежелден – ақ адамдарды толғандырып, олардың қызығушылығын туғызып
келеді. Алғашқы қауымдық қоғамның рулық тайпалық ұйымының мемлекетте
орын беруінің себебін білуге тырысуы осы процестерге ықпал ететін
және оларды динамикасы мен бағытын анықтайтын факторларды белгілеу,
осыған байланысты әр халықтың жалпы және ерекше тәжірибелері
көптеген теорияларға тұжырымдар мен пайымдауларға келіп тоғысты. Олардың
кейбіреуі саяси құқықтық ойдың тарихында айтарлықтай із қалдырмастан
тез ұмтылып қалды, ал енді бір бөлігі жаулап алды, әлі де болса
олардың дүниеге көз қарасы мен түйсігіне әсер етіп келеді.
Диалектикалық материалистік теория мемлекеттің пайда болуын
табиғи тарихи себептермен өндіріс қаржысына жеке меншіктің пайда
болуымен, қоғамның тапқа бөлінуі мен шиеленіскен әлеуметтік келіспеу-
шіліктер мен қарсылықтар тудыратын олардың теңсіздігімен таптық
қарама қайшылықтың ымырашылығын түсіндіреді. өзінің бағытына сәйкес
мемлекет, әдетте өз қызметін белсенді атақарады, яғни қоғамдық
өмірінің маңызды саладағы істердің жағына белгілі дәрежеде ықпал
етеді. Осындай тіршілік ететін неғұрлым тұрақты және салыс-тырмалы
түрдегі дербес бағыт мемлекет функциясын құрды. Мемлекет
функцияларының оны жүзеге асыру әдісі сияқты мынадай компонентін
бөліп көрсету керек, оның астарынан ара қатынасы:
а) сенімді және мәжбүрлеу
б) басқарудың орталықтандырудың компонентін бұзып көрсету керек
в) автаритарлық пен қоғамдық қатынастарға қатысушылардың мінез құлық
варианттарын еркін таңдау принциптерін түсінуге болады.
Осылайша функцияларының құрамына мемлекет қызметінің негізгі
бағыттарының бірі ретінде мағынасынан басқа жүктелген міндеттерді
шешудің нысандары мен әдістері сондай – ақ мемлекеттік ықпал ету
объектілері жатады. Мемлекеттің функцияларында мемлекеттің сипаты мен
қоғамдық саяси табиғаты, оның маңызды әлеуметтік мәні бейнеленген.
Мемлекет функциясын түрлі негіздер бойынша топтастыруға болады.
Адамдардың өндірісті орналастырудың және алмастыру саласындағы
мемлекеттің ықпал ету немесе мемлекеттік басқару бағыттарын жатқызуға
болады. Құқықтық мемлекеттің идеясы мен мұраттарын жаппай тарату
қазіргі уақыттың құбылысы болды, адамдар бұл құбылыс пен мемлекеттік
және қоғамдық өмірдің демократияландыру перспективасын, әділдік пен
адамдардың жетіспеушілігін байланыстырады да перспективасын, әділдікпен
адамгершіліктің жетістігін байланыстыруда. Осыған байланысты құқықтық
мемлекет ұғымдарын ашу оның ерекше-ліктері мен ерекше сипатталатын
баяндай қоғам өміріндегі ақиқат ролін көрсету үлкен теориялық және
практикалық мәнге ие болды. Құқықтық мемлекет мемлекеттік басқаруды
құқықтық басымшылықты идеясынан шығып отыр, сондықтан да тек қана ресми
органдар мен лауазымдар тұлғасын ниетін емес, сондай-ақ азаматтардың
және қоғамдық өмірдің басқа субъектілерін құқықтарын бостандығымен
мүдделерін қамтамассыз етіп, кепілдік беру қажеттігін де ескеретін
құқықтық нысандар мен әдістерге басылымдық береді. Құқықтық мемлекетке
барлық экономикалық, әлеуметтік және рухани процестерге сондай-ақ және
тұлғалар арасындағы әрекетке айтпай автономия мен бостандық бере
отырып, олардың құқықтық мәртебемсінің нығаюына айрықша қамқорлық
көрсетеді және оның сақталуын қадағалап отырады. Құқықтық мемлекеттің
теориялық тұжырымдамасын ережелерін бірқатар елдердің өмір тіршілігінде
практика-дан өткізу консервтік күштердің қарыслыстарына тап болды
және оны күресте жеңе отырып мемлекеттік және қоғамдық қызметтің
барлық жағынан терең жаңалықтармен бірге жүрді мемлекеттік жүйенің
принциптері жетілдіруді және адамдардың мәртебесі айқын мазмұнын
толықты, құқықтық құндар бірінші дәрежелі маңызға ие болды,
шенеуніктердің бассыздығы азайып, олардың қызметі ретінде біртіндеп
реттелген және тәртіптелген арнаға түсе бастады.
2. Мемлекеттiң механизiмi оның анықтамасы және түсiнiгi
Механизм — дегенiмiз бiр неше бөлiмдердiң жиынтығы, бұл бөлiмдер бiр-
бiрiмен тығыз байланыста болады және бiрдей жұмыс жасайды.
Мемлекеттiң сан қилы қызметiн атқаратын механизiмi
(аппараты) болады. Мемлекет механизмi – бұл мемлекеттiк органдар жүйесi,
бұлар меммлекеттiк жұмыстар мен ызметтерiн атқарады. Мемлекет
механизмi—белгiлi түрде ұйымдастырылған, iшкi тұтастығымен және өзара
байланыстылығымен сипатталатын мемлекет органдарының жүйесi. Мемлекет
механизiмi бұл құрылымдық және материалдық күш, осының арқасында мемлекет
билiк жүргiзедi және саясатын жүргiзедi.
Әр мемлекеттiң механизiмi оның тарихи, әлеуметтiк, ұлттық,
экономикалық, географиялық т.б. ерекшелiктерiне байланысты құрылады.
Дегенмен, барлық мемлекеттерге бiрдей тән органдар болады. Негiзiнен, олар
- құқықтық тәртiптi саятайтын, мемлекеттiң iшкi қауiпсiздiгiн, сыртқы
тәуелсiздiгiн қорғайтын органдар. Мұндай органдар әр дәрежеде, әр көлемде
барлық мемлекеттерде болады. Мемлекет механизiмiне тән заңдылық—оның
органдары тек мемлекет қызмемет атқаруға қажет болғанда ғана құрылады.
Және осы құрылым арқылы мемлекеттiк аппарат өз iсiн жүргiзедi.
Мемлекет механизiмiнiң өзiне тән белгiлерi:
-реттелген мемлекеттiк органдар;
-оларды бiрлiгiн қамтамасыз ететiн алдына қойған мақсаты;
-оның негiзгi элементi болып мемлекеттiк органдар тұрады;
-ол ұйымдық және материалдық күш жүйесi, осының арқасында мемлекеттiк
билiктi жүргiзедi, алдына қойған мақсатына жетедi.
Екiншi заңдылығы-бiрiнiң қызметiн бiрi қайталамайтын органдардың
болмауы.
Демократиялық құқықтық, әлеуметтiк мемлекет ғасырлар санағынан өткен
принциптерге негiзделiп құрылады.
Мұндай мемлекеттердiң механизмi мынадай органдардан тұрады:
1.Өкiлдiк органдар. Қазақстан Республикасында өкiлдiк органдар екiге
бөлiнедi:
1)Жоғарғы өкiлдiк орган — Парламент.
2)Жергiлiктi өкiлдiк органдар—облыстық, аудандық, қалалық маслихаттар.
2. Мемлекет басшысы. Қазақстанда мемлекет басшысы — Президент.
Президент мемлекеттiк билiктiң барлық тармағының келiсiп жұмыс iстеуiн және
үкiмет органдарының халық алдындағы жауапкершiлiгiгiн қамтамасыз етедi.
3. Атқарушы орган. Қазақстанда жоғарғы атқарушы орган — Үкiмет.
Жергiлiктi атқарушы органдар — әкiмшiлiктер.
4. Орталық басқару органдары. Қазақстанда оларға: министрлiктер,
мемлекеттiк комитеттер, комиссиялар, ведомстволар жатады.
5. Сот органдары. Қазақстанда оларға: Жоғарғы Сот, жергiлiктi соттар,
әскери соттар жатады.
6.Прокуратура. Ол заңдардың бiркелкi орындалуын қадақалайтын орган.
7. әскер. Оған мемлекеттiң әр саладағы қарулы күштерi жатады.
8. Барлау, қарсы барлау органдары.
9. Абақты, бас бостандығынан айырылған адамдарды ұстап тұратын
орындар.
МЕМЛЕКЕТ ҚҰРЫЛЫСЫ МЕХАНИЗIМI
2 МЕМЛЕКЕТ ТҮСІНІГІНІҢ ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ, БЕЛГІЛЕРІ
2.1. Мемлекет функциясының түсінігі, белгілері
Мемлекеттің прогрессивті дамуына, жақсаруына, түрлі саяси, экономикалық
саласында, әлеуметтік саласында нығаюына жұмыс жасайтын функциялар
орындалады. Енді, бұл функциялардың қалай бірігіп, мемлекет функциясын
құрайтынын білгеніміз жөн.
Функция - заң ғылымында мемлекет пен құқықтың алдында тұрған мүдде-
мақсаттары, міндеттерді орындау қызметінің негізгі бағыттарын және оның
әдіс-тәсілдерін анықтап, іске асыруды біріктіреді. Осы тұрғыдан
мемлекеттің, үкіметтің, мемлекет аппараттарының функциясы деген заңды
ұғым қалыптасады.
Мемлекеттің функциясы Кеңестік дәуірде өте кең түрде падаланылды.
Функция мемлекеттің таптық мазмұнына сәйкес өзгертіп, ескіріп, жаңарып
отырады. Қазіргі кезеңде Кеңес одағы ыдырап, республикалар дүниежүзілік
қауымдастыққа бет бұрып, либерал-демократияның даму процесіне көшкенде
мемлекеттің функциясын тек қоғамдық таптың мазмүнына сәйкес қарастыру
дұрыс болмады. Себебі, функцияның дамуына таптар мен бірге халықтың
рухани сана-сезімі, мәдениеті, глобалдық мәселелері зор әсер етеді. Бұл
дүниежүзілік саяси көзқарас.
Кеңестік дәуірде де, қазіргі кезде де мемлекеттің функциясын дамытуға
көп көңіл бөлінеді. Өйткені функцияның мазмұнын терең түсініп, білу тек
мемлекеттің бүгінгі жұмысын, қызметін жақсарту ғана емес, сонымен бірге
қоғамның, мемлекеттің тарихи даму процесін зерттеп, дұрыс түсінуге көп
үлес қосуы. Функция мемлекетпен, қоғаммен бірге дамып, бірге өмір сүріп
келеді.Бұл обьективтік процесс. Қазіргі заманда Қазақстан республикасының
функциясы күрт өзгеріп, дамуда, негізгі бағыты нарықты, экономиканы
қалыптастыру, либерал-демократиялық мемлекетті орнату.
Мемлекеттің функциясы туралы әр түрлі ой-пікірлер бар. Солардың бірі
функцияның көп өзгеруіне ұшырамайтын деп, бірнеше түрлерін келтіреді:
жалпы қоғамдық, әлеуметтік, таптық, ұлттық, ғылыми-техникалық,
экологиялық, интернационалдық функциялар.
Функцияны жүйелеудің келесі түрі: тұрақты және уақытша орындау,
қорғаныс функциялары. Мемлекеттердің көпшілігі функцияны ішкі және
сыртқы функциялар деп екіге бөледі. Осы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz