Ағаш сорбенттердегі ауыр металдар (Pb II, Hg I, Hg II, Cd II) сорбциясы

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Академик Е. А. Бөкетов атындағы

Қарағанды мемлекеттік университеті

Ағаш сорбенттердегі ауыр металдар (Pb II, Hg I, Hg II, Cd II) сорбциясы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В060600 - «Химия» мамандығы

Қарағанды 2014

Сан жылдар бойы адамзат сорбент ретінде кеуекті көміртекті материалдарды қолданды. Сонау XVІІI ғасырда ағаш негізіндегі көміртектің әртүрлі сұйық заттарды тазартып, кейбір газдарды сіңіретіні анықталған. ХХ ғасырдың басында көміртекті сорбенттерді (негізінен, ағаш және сүйекті белсенді көмір) тағам және шарап жасау өнеркәсібінде сұйықтықтарды тазарту үшін қолдана бастады.

Сорбенттер ретінде әртүрлі жасанды және табиғт кеуекті материалдарды қолданады: күл, кокстық ұсақ-түйек, торф, силикагельдер, алюмогельдер, белсендірілген көмірлер, шунгиттер, алюмосиликаттар және т. б. Сол себептен сорбциялық әдістерді біршама тиімді етіп шығару үшін қол жетімді, қоспаларды жоюда селективті болатын сорбенттерді дайындап шығару қажеттілігі туындаған [4-6] .

Кейінгі жылдары белсендірілген көмір, силикагель, алюмогель және т. б. дара бейорганикалық сорбенттермен қатар аралас бейорганикалық сорбенттерді синтездеу бойынша ізденістер кеңінен өрістеуде. Олар екі немесе бірнеше адсорбенттердің қоспасынан тұрады және де қасиеттері өздерінің құрамдастарынан да олардың механикалық қоспаларынан да өзгеше болады. Аралас сорбенттерді синтездеу барысында олардың кеуектілігін, сорбциялық сыйымдылығын, талғамдылығын және басқа да негізгі өте қажетті сипаттамаларын оңай реттеуге мүмкіндік туындайды. Ал жаңа аралас сорбенттер алу мақсатында қызуғышылық тудыратын нысаналар ретінде модификацияланған силикофосфаттар қосылыстары болып табылады.

Табиғи ауыл шаруашылық саласында пайдаланылған қалдық суларды металл иондарынан арзан әдіспен тазарту көптеген еңбектерде қарастырылған. Соның бірі гальваника өнеркәсібінің суларын күріш сабаны, күріш қабықшасы және күріш кебегін пайдаланып рН-тың бастапқы мәні, металл ионының концентрациясы, адсорбенттің массасы, әсерлесу уақыты және температура секілді физика-химиялық параметрлердің әсерін зерттеу жұмыстары жасалды, сонымен қатар, тәжірбиелік мәліметтер Фрейндлих және Халси изотермияларымен өңделіп, диффузия коэффициенті мен аадсорбция энергиясының мәндері адсорбция құбылысының химиялық сипатқа ие екенідігін, ал есептелеген G ₀ , H ₀ және S ₀ секілді термодинамикалық параметрлер спонтанды әрі эндотермиялық сипатқа ие екендігін көрсеткен.

Практикалық маңызы. Қазіргі кезде көміртекті сорбенттерді қолданудың негізгі бағыты технологиялық үрдістердегі адсорбциялық тазалаумен тығыз байланысты. Кеуекті көміртекті материалдар бастапқыда ағашты термиялық өңдеу барысында алынды. Қазір оларды кез келген көміртекті шикізаттан жасайды, оларға: ағаш пен целлюлозаны, тас көмір мен қоңыр көмірді, синтетикалық полимерлі материалдарды, сұйық және газтектес көмірсутектерді, әртүрлі органикалық қалдықтарды жатқызуға болады. Ағынды суларды ауыр металдардан тазартуда тиімді, әрі қол жетімді технологиялар көп емес, сондықтан жаңа, жоғары сапалы және екінші ретті тазартуды қажет етпейтін әдістерді дайындау экологиялық және экономикалық тұрғыдан өзекті мәселе болып табылады. Сондықтан жұмыс барысында зерттелген сорбенттің қасиеттері экономикалық және экологиялық тұрғыдан тиімді болып табылады.

Ағын суларды тазарту мәселелерін зерттеу барысында тиімді әдістерді таңдай білу маңызды қадам болып саналады, сондықтан ағын суларды улы металдардан қауіпсіз, әрі тиімді тазарту үшін әртүрлі технологиялар қолданылады, атап айтсақ, сұйықтық экстракция әдісі, ион алмасу әдісі, сұйық мембрана әдісі, кері осмос әдістері, нанофильтрация әдісі, гибридті процестерге негізделген мембраналық әдіс және түрлі сорбенттермен адсорбциялау тәсілдері кездеседі.

Ғылыми жаңалығы: бұл жұмыс барысында алғаш рет ауыр металдар иондарынан, мысалға Pb ²⁺ , Cd ²⁺ , Hg ⁺ , Hg ² иондарынан ағынды суларды тазартуда ағаш қалдығынан алынған көміртекті сорбентті қолдана отырып, сәйкесінше сорбциялық қасиеттері зерттелді. Жоғарыда аталған мәселелерді ескере отырып, осы дипломдық жұмыста белсендірілген көмір алу технологиялары және кейбір орманды химиялық өнімдерді түрлендіру арқылы ерекше, жаңа шикізатты алу қарастырылған.

Мақсаты мен міндеттері:

Экологияға, гидросфераға және адамдарға зиянды емес, қолжетімді жергілікті шикізаттан, яғни экологиялық мәселені шешетін кәдімгі қарағайдан тиімді сорбент алу технологиялық шешімдерді өңдеуге негізделген, жұмыс барысында сорбенттің қасиеттерін зерттеп, сорбция үрдісін жүргізе отырып, сорбенттің сорбция үрдісіне қаншалықты әсер ететінін зерттеу осы дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты болып табылады. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін келесі мәселелерді шешу жолдары орын алынып, негізгі міндеттер қойылды:

ағаш қалдығынан сорбентті дайындап, оның қасиеттерін зерттеу;
ауыр металдар иондарына (Pb2+, Cd2+, Hg+, Hg2+) қатысындағы ағынды сулардың модельді ерітінділерін дайындап, сорбентті қолдана отырып, статикалық жағдайларда адсорбциялық тазалау үрдісін жүргізу;
ағынды сулардың ауыр металдар иондарының қоспасынан (Pb2++Cd2+) сорбциялық тазалау барысында тиімді жағдайларды анықтау.

Зерттеу объектілері: құрамында ауыр металдар иондары бар модельді ерітінділер, ағаш қалдығы негізіндегі көміртекті сорбенттер.

Зерттеу заты: ортофосфор қышқылымен (H ₃ PO ₄ ) түрлендірілген көміртекті сорбенттердегі Pb ²⁺ , Cd ²⁺ , Hg ⁺ , Hg ²⁺ иондарымен сорбция үрдісі.

Зерттеу әдістері: ИК-спектроскопия, атомно-адсорбциялық анализ, хромато-масс-спектрометрия, дериватография, спектрофотометрия, рН-метрия.

Практикалық база: Дипломдық жұмыс Физикалық және аналитикалық химия кафедрасында жасалды, зерттеуге қажетті кейбір анализдер Е. А. Бөкетов атындағы ҚарМУ-нің химиялық факультетіндегі «Физико-химиялық зерттеу әдістері» атты инженерлік профильдегі лабораторияда жүргізілді.

Әдеби шолу

1. 1 Су айдындарының ауыр металдар иондарымен ластануы

Ауыр металдардың қоршаған ортада, оның ішінде су беттерінде таралу проблемасы химиялық және эколого-химиялық аспектілерде сараптау қызығушылығын тудырады.

Судың ластануын су айдындарына әртүрлі сұйық, қатты және газ тәрізді заттардың түсуі нәтижесінде судың физикалық, химиялық, биологиялық қасиеттерінің өзгеруімен түсінеміз. Олар су айдындарын ластай отырып, халықтың тұрмысына шығын әкеліп, халықтың өмірінің қауіпсіздігіне және олардың денсаулығына зиянын тигізеді.

Жерасты және жерүсті суларының ластануын мынадай типтерге бөле аламыз:

механикалық - механикалық қоспалардың құрамының жоғарылауы, негізінен беттік ластануға тән;

химиялық - улағыш және улағыш емес органикалық немесе бейорганикалық заттардың суда кездесуі;

бактериалдық және биологиялық - патогендік микроорганизмдердің, саңырауқұлақ және ұсақ балдырлардың суда кездесуі;

радиоактивтік - радиоактивті заттардың жерасты және жерүсті суларында кездесуі;

жылы - жылы және ЭС атомды сулардың су айдындарына түсуі [7] .

Су айдындарының ластаушы көзі болып толық тазаланбаған өндірістік және коммуналдық кәсіпорындардың, мал шаруашылығындағы ірі комплекстердің, кен қазбаларының өндірілуі кезіндегі қалдықтар, шахта және кен сулары, темір жол және су транспорттарының қалдықтары, пестицидтер жатады [8] .

Суды ластаушы металдардың ішінен адам денсаулығы мен өмірі үшін үлкен қауіп келтіретін қорғасын, кадмий және сынап металдарын атап өтуге болады.

Қорғасын. Бұл ластаушының жартысынан көп бөлігі қоршаған ортаға этилдік бензиннің күйдірілуі нәтижесінде таралады. Су жүйелерінде қорғасын көбінесе негізінен өлшенген бөлшектермен адсорбциялық байланыста болады немесе гумин қышқылдарымен ерігіш комплекс түрінде кездеседі. Биометилирлеу кезінде, сынап сияқты, қорғасын да тетраметилқорғасын түзеді.

Ластанбаған су беттерінде әдетте қорғасынның мөлшері 3 мкг/л-ден аспайды. Өндірістік аймақтардағы өзендерде қорғасынның көптеген мөлшері кездеседі. Қар осы ластаушыны белгілі дәрежеде аккумулирлеуге қабілетті: үлкен қалалардың маңайында оның құрамы 1 млн мкг/л болуы мүмкін, ал үлкен қалалардан алыстаған сайын ~1-100 мкг/л болуы мүмкін.

Су өсімдіктері қорғасынды жақсы аккумулирлейді, бірақ әртүрлі жолдармен жүреді. Кейде фитопланктон, сынап сияқты, оны 10 ⁵ -дейінгі концентрлік коэффициентпен ұстауға қабілетті. Балықтарда қорғасын аз жиналады, осы себептен адам үшін бұл трофикалық күрмеулер буынында қауіпі аз. Бұл қосылыстар қалыпты жағдайдағы су айдындарындағы балықтарда өте аз табылады. Өндірістік қалдықтары бар аудандарда тетраметилқорғасынның балық клеткаларында жиналуы эффектілі және тез өтеді - қорғасынның өткір және созылмалы әсері ластанудың 0, 1-0, 5 мкг/л дәрежесінде орын алады. Адам организмінде қорғасын адамның сүлдесінде кальцийдің орнына жиналуы мүмкін.

Сынап. Қоршаған ортада сынап қосылыстары әртүрлі тотығу дәрежесін көрсете отырып, яғни Hg(0), Hg(I), Hg(II), өзара әрекеттесе алады. Аса қауіпті болып органикалық, әсіресе алкилді қосылыстары саналады. Сынап қосылыстарының көп жинақталған жері (97% дейін) - мұхиттардың беттік суы. Шамамен барлық сынаптың жартысы табиғи ортаға техногендік себептермен келіп түседі.

Ортаның қышқылдылығы мен оның тотықтырғыштық потенциалы сулы ортадан сынап қосылыстарын табуға қатысады. Мысалға, жақсы аэрирленген су қоймаларында көбінесе Hg(II) қосылыстары кездеседі. Сынап иондары берік комплекс түрінде суда кездесетін және лиганд ретінде болатын әртүрлі органикалық заттармен байланысады. Әсіресе берік комплекстер күкіртқұрамды қосылыстармен түзіледі. Сынап судың бөлшектерінде жақсы адсорбцияланады. Осы кезде концентрлеу факторы 10 ⁵ дейін жетуі мүмкін. Демек, металдың суда болуы кезекті седиментациямен өлшенген бөлшектер сорбциясымен анықталуы мүмкін, яғни сулы ортадан сынаптың жойылуы жүреді.

Сулы ортада сынап R-Hg-X және R-Hg-R, мұндағы R - метил- немесе этил-радикал түріндегі металлоргникалық қосылыстарды түзеді. Әдеби шолу бойынша сулы ортаға сынап металдық сынап, ион Hg(II) және фенилсынап ацетаты түрінде келіп түседі. Балықта кездесетін, сынап формасын анықтайтын - метилсынап микроорганизмдер ферментерінің қатысында билогиялық жолмен пайда болады. Аса ластанбаған сулардың беттік қабатында сынап құрамы 0, 2-0, 1 мкг/л аралығында ауытқиды, ал мұхиттарда бұл көрсеткіш үш есе аз болып келеді. Сулы өсімдіктер сынапты жақсы сіңіреді. Сынаптың органикалық қосылыстары R-Hg-R' престелген планктонда жоғары концентрация түрінде кездеседі. Ағзадан сынаптың бейорганикалық қосылыстарынан, сынаптың органикалық қосылыстары ақырындап шығады. Осы токсиканттың стандарттық шекті құрамын (0, 5 мкг/кг) тағам өнімдерін сапасын бағалай кезінде анықтайды. Сонымен қатар, сынап метилденген қосылыстар түрінде де кездеседі. Егер осы қосылыстар адам ағзасына түсетін болса, онда Минимат ауруы байқалуы мүмкін.

Кадмий. Химиялық қасиеттері жағынан кадмий мырышқа ұқсас. Кадмий ферментативті процесстерде шұғыл бұзушылыққа әкеле отырып, металлқұраушы ферменттерде активті орталықтарда соңғы болып орын баса алады. Кен орындарында кадмий үнемі мырышпен бірге кездеседі. Су жүйелерінде кадмий еріген органикалық заттармен байланысады, әсіресе оның құрылымында SH сульфигидрлі топтар болатын болса. Кадмий сонымен қоса аминқышқылдарымен, полисахаридтермен, гумин қышқылдарымен комплекстер түзеді. Бірақ осы лигандалардың кадмийді байланыстыруға қабілетті жоғары концентрацияларының болуы тірі организмдер үшін қауіпсіз кадмийдің бос акваиондарының концентрацияларын төмендетуге қабілетті емес деп саналады. Кадмий иондарының түпкі тұнбалармен адсорбциясы ортаның қышқылдығына тікелей байланысты. Нейтралды сулы орталарда кадмийдің бос ионы түпкі шөгінді бөлшектермен іс жүзінде толықтай сорбцияланады.

Бірнеше жыл бұрын кадмийді қоршаған ортаға түсіретін көздері көп болған. Кадмийдің қауіптілігі зерттеліп, белгілі болған соң олардың саны бірден азайтылды (өндірісі жақсы дамыған елдерде) . Қазіргі уақытта қоршаған ортаны осы ластаушымен ластайтын негізгі көзі - никель-кадмийлі аккумуляторларды сақтайтын орындар. Белгілі болғандай кадмий Этна жанартаулардың атқылайтын өнімдерінде табылған. Жаңбыр суында кадмийдің концентрациясы 50 мкг/л-ден жоғары болуы мүмкін. Тұщы су айдындарында және өзендерде кадмийдің мөлщері 20-400 нг/л шамасында болады. Оның аз мөлшері Тынық мұхитының аумағында тіркелген, Жапон аралдарынан шығысқа қарай (~0, 8-9, 6 нг/л түбінде 8-5500 м) . Бұл металл су өсімдіктері мен балықтардың ішкі органдарында жиналады.

Кадмий метилсынаппен және қорғасынмен салыстырғанда өсімдіктерге келтіретін уыттылығы аз, сондай-ақ 0, 2-1 мг/л мөлшерінде кадмий болса фотосинтез құбылысының жүруі төмендейді және өсімдіктің өсуі нашарлайды. Мынандай қызықты эффект бар: кадмийдің уыттылығы мырыш қатысында белгілі мөлшерде төмендейді, бұл мәлімет осы металдардың организмдегі ферментативті процесстерде бәсекеге түсе алуы мүмкін деген болжамды растайды.

Кадмийдің өткір уыттылығы тұщы судағы балықтар үшін 0, 09-дан 105 мкг/л-ге дейін бола алады. Судың қатаюуының жоғарылауы организмнің кадмиймен уланудан қорғану дәрежесін жоғарылатады. Адамдардың организміне трофикалық күрмеулермен түскен кадмиймен қатты улану жағдайлары белгілі (итай-итай ауруы) . Организмнен кадмий ұзақ уақыт аралығында тазаланып, шығарылады. (шамамен 30 жыл) [9] .

1. 2 Ауыр металдардың су бетінде жинақталу формалары

Қоршаған ортаның басты сапалық көрінісі ретінде жерүсті суларының тазалығы қаралады. Улаушы металл су айдынына немесе өзенге түскенде осы судағы экожүйенің компоненттері арасында таралады. Бірақ металдың саны берілген жүйенің бұзылуына әкелмейді. Экожүйенің сыртқы улағыш заттар әсеріне қарсы мүмкіндігін бағалау үшін экожүйенің буферлі сыйымдылығы деген шама қолданылады. Сондай-ақ тұщы су экожүйесінің ауыр металдарға қатысты буферлік сыйымдылығы осындай мөлшердегі улағыш металл болып табылады. Осы металлдардың түсуі қарастырылып отырған барлық экожүйенің функцияларының табиғи сипаттамасына әсер етпейді. Осыған байланысты улағыш металл келесі құраушыларға бөлінеді: 1) еріген түрдегі металл; 2) фитопланктондармен сорбцияланған немесе аккумулярланған, яғни өсімдік микроорганизмдерімен; 3) су ортасындағы минералдық және органикалық бөлшектер седиментациясы нәтижесінде болатын қалдықтарға тұрақтылар; 4) еріген түрдегі су жүйесінен қалдықтар бетінде адсорбцияланғандар; 5) өлшенген бөлшектердегі адсорбцияланған формадағылар. 1 суретте улағыш металдың (М) су экожүйесіндегі бөлінуі сызба түрінде көрсетілген.

$C:\Users\Гулдар\Desktop\картинка.png$

1 сурет. Улағыш металдың (М) су экожүйесіне түсу жолдары және болу формалары

Металдың суда болу формасына гидробионттар әсер етеді (мысалы, ұлулар) . Сонымен мыстың болуын оқып-талдау кезінде жерүсті суларында концентрациясының маусымдық өзгерістері қаралады: қыс мезгілінде олар максималды, ал жаз мезгілінде биомассаның белсенді өсу дәрежесі төмендейді. Өлшенген органикалық, мыс иондарын адсорбирлеуге қабілетті бөлшектерді тұндыру кезінде соңғылары қалдықтарға ұшырайды және бұл қаралып отырған эффектілерге әкеледі. Сонымен қоса бұл процесстің интенсивтілігі өлшенген бөлшектердің седиментация жылдамдығынан тәуелді екенін айта кеткен жөн. Яғни адсорбирлеуші мыс иондарының заряды мен мөлшері сияқты мұндай факторлардан жанама болады.

Металдың аккумулярлануынан басқа адсорбция және седиментацияға байланысты жерүсті суларында басқа да процесстер болады. Олар экожүйенің улағыштар әсеріне қарсы тұрақтылығын көрсетеді. Олардың маңыздылары металл иондарын су ортасында еріген органикалық заттармен байланыстыруда болады. Сонымен қоса, осы кезде улағыштың судағы концентрациясы өзгермейді. Оның үстіне, гидратталған металл иондары улағыштығы жоғары болып саналады, ал комплекске байланыстылардың зияны аз немесе жоқ болып есептеледі. Арнайы зерттеулер табиғи жерүсті суларындағы улағыш металдың жалпы концентрациясы мен улылылығының арасында тәуелділік жоқ екенін дәлелдеді.

Табиғи жерүсті суларында органикалық заттардың көп мөлшері кездеседі, олардың 80%-ын суға жер қыртысы арқылы түсетін гумустық заттар түріндегі қышқылдылығы жоғары полимерлер құрайды. Суда еритін органикалық заттардың қалған бөлігі организмдегі өмір сүруге қажет заттарға (полипептидтерге, полисахаридтерге, майлы және аминқышқылдарына) ие, немесе антропогендік жолмен пайда болған қоспаның химиялық қасиеттеріне ұқсас. Олардың барлығы су ортасында болатын әртүрлі айналуларға шыдайды. Бірақ олардың барлығы комплекстегі металл ионы мен судың улылығын төмендетушілерді байланыстыратын комплекс түзуші реагенттер болып табылады.

Әртүрлі жерүсті сулары улағыш металл иондарын әртүрлі буферлік сыйымдылықпен байланыстырады. Оңтүстіктегі көл, өзен, су айдындарындағы табиғи компоненттердің көп бөлігі (гумустық заттар, гумин қышқылдары және фульво қышқылдар) және олардың жоғары концентрациялары Солтүстіктегі су айдындарының суларына қарағанда табиғи эффектілі детоксикацияға қабілетті. Ластаушылары бар судың улылығы табиғат зоналарының климаттық шарттарына байланысты. Жерүсті суларының буферлі сыйымдылығы улағыш металдарға байланысты еріген органикалық заттар мен өлшенген бөлшектердің болуымен ғана емес, сонымен қоса гидробионттардың аккумулярлаушы қасиеттерімен сипатталады. Және экожүйедегі барлық компоненттердегі, еріген органикалық заттармен комплекс түзушілермен қоса, металл иондарының сіңіру кинетикасымен сипатталады. Мұның барлығы ластаушы металдардың жерүсті суларына түсуі кезіндегі процесстердің қиын болатынын көрсетеді.

Микроорганизмдердің әсері нәтижесінде өсімдік қалдықтары айналымдары арқылы пайда болған спецификалық табиғи жоғары молекулалы қосылыстар, гумин қышқылдары ауыр металлдар иондарын тұрақты комплекстерге жоғары дәрежеде байланыстыруға қабілетті екенін айта кеткен жөн. Гуматтарға сәйкес тұрақтылық константасы (гумин қышқылдарымен ауыр металдардың комплекс иондары) металл табиғатына байланысты 10 ⁵ -10 ¹² арасында болады. Гуматтардың тұрақтылығы су ортасының қышқылдылығына байланысты.

Табиғи сулардағы металдардың кездесу формаларын анықтаудың химико-аналитикалық аспект проблемалары 20 жыл бұрын анықтала бастаса да анализдің жаңа әдістері пайда болуымен бұл тапсырма енді ғана шешілуде. Ертеде ауыр металдың судағы тек жалпы құрамын анықтаған және өлшенген және ерітілген формалары арасындағы үлестерін тапқан. Металдармен ластанған судың сапасы жайлы ШРК көлеміндегі жалпы құрамының нәтижелері бойынша сараптаған.

2 суретте улағыш-металдардың табиғи жерүсті суларындағы таралу схемасы көрсетілген. Ол схемада химиялық және физико-химиялық процесстердің әртүрлі формалардағы байланыстары көрсетілген.

Улағыштықтың төмендеуі

Улағыштық формалары

Гидратталған металл иондары(Mm) n+

Бейорганикалық қосылыстары бар қарапайым қосылыстар: MClnn-m; (MHCO3) 2және т. б.

Улағыштықтың төмендеуі

Күкіртті лигандалар мен аминқышқылдар комплекстері: MSR; M(NH2-CH2-…-CH2OOH) және т. б. Гумин және фульвоқышқылдар металлдарының комплекстері

Коллоидтық бөлшектер

Өлшенген бөлшектер бетінде адсобцияланған металдар: Mn+- Fe2O3·nH2O; Mn+-MnO·nH2O және т. б.

2 сурет. Жерүсті суларындағы металдардың болу формалары

Қазіргі уақытта бұл бағалау металдың биологиялық әсері судағы қалпына байланысты анықталатын болғандықтан толық емес және негізсіз болып саналады. Жоғарыда айтылғандай, ерекше жағдайларда, мысалы, органикалық заттардың табиғи жолмен комплекс түзуі нәтижесінде, бұл комплекстердің улағыштығы төмен ғана емес, және кейде гидробионттардың дамуына әсер етеді және осы арқылы олар организмдерге биологиялық қол жетімді болады.

ШРК жасап шығару кезінде комплекс түзілу процестері ескерілмейді және тірі организмдерге бейорганикалық тұздардың әсер етуін бағалау табиғи жолмен пайда болған, еріген органикалық заттарсыз таза суда жүргізілген. Асыра айтқанда, мұндай бағалауды жасау қиын, тіпті кейде мүмкін емес.

Сонымен, ауыр металдармен ластануы нәтижесінде судың улағыштығы металдардың акваион концентрацияларымен немесе бейорганикалық иондары бар қарапайым комплекстермен анықталады. Басқа да комплекс түзуші заттардың болуы (әсіресе органикалық) улағыштықты төмендетеді. Жоғарыда айтылғандай қалдықтарда улағыш заттардың жиналып қалуы сулардың улағыштық қасиеттерінің пайда болуына себеп болуы мүмкін. Шынымен де, егер ластаушы көздер шеттетілген болса, су таза болды десек те, біраз уақыттан судағы қалдықтар әсерінен кейін металлдың кері миграциясы болуы мүмкін. Сол себептен су жүйелерінің жағдайын сараптау оның құрамындағы барлық заттардың белгілі бір уақыт өткеннен кейінгі жасалған анализіне сүйеніп жасалуы керек.

Су айдындарына түскен ластағыш заттар судың сапалық өзгерістеріне әкеледі. Олар көбінесе судың физикалық қасиеттерін (жағымсыз иістің пайда болуы, дәмінің өзгеруі т. б. ) өзгертеді; судың химиялық қасиеттерінің өзгеруіне де әкеледі (судың ішінде жағымсыз заттардың пайда болуы, су бетінде заттардың қалқып жүруі) .

Өндірістік ағынды сулар өндірістен шыққан қалдықтармен және керексіз заттармен ластанған. Олардың сандық және сапалық қасиеттері әртүрлі және өндірістің саласына, сол саладағы технологиялық процесстерге байланысты; оларды екі негізгі топқа бөледі: құрамында бейорганикалық қоспалары бар; және құрамында улағыш, у бар заттар. Бірінші топқа сода, сульфатты, азотты қосылыстар негізіндегі зауыттар жатады, құрамында қышқылдар, негіздер, ауыр металдар иондары бар мырыш, никель, қорғасын кендерінің байыту фабрикалары және т. б. Бұл топтың ағынды сулары көбінесе физикалық қасиеттерін өзгертеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.