Салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
I Салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы
1.1. Салық салуды ұйымдастырудың мәні 4
1.2 Салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері 8
1.3 Cалық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері 9
II Салық міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері
2.1 Салық мiндеттемесiн орындау тәртібі 13
2.2 Салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi 16
2.3 Таратылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін орындау
ерекшеліктері 17
2.4 Заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде салық
мiндеттемесiн орындау 18
2.5 Салық мiндеттемесi бойынша талап қою мерзiмi 19
2.6 Салықтарды төлеу бойынша салық мiндеттемесiн қолданылуын тоқтату23
Қорытынды 35
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 37
Кіріспе 3
I Салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы
1.1. Салық салуды ұйымдастырудың мәні 4
1.2 Салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері 8
1.3 Cалық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері 9
II Салық міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері
2.1 Салық мiндеттемесiн орындау тәртібі 13
2.2 Салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi 16
2.3 Таратылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін орындау
ерекшеліктері 17
2.4 Заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде салық
мiндеттемесiн орындау 18
2.5 Салық мiндеттемесi бойынша талап қою мерзiмi 19
2.6 Салықтарды төлеу бойынша салық мiндеттемесiн қолданылуын тоқтату23
Қорытынды 35
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 37
Кіріспе
Салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған мiндеттемесi салық мiндеттемесi деп танылады. Салық кодексінің 24-бабына сәйкес салық төлеушінің мемлекет алдында туындаған міндеттемесі салық міндеттемесі болып табылады және міндетті:
- салық оранына тіркеу есебіне тұруға,
- салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді айқындауға,
- салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеуге,
- салық есептілігін жасауға,
- оны белгіленген мерзімдерде табыс етуге,
- салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге міндетті.
Курстық жұмыста салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған мiндеттемесi және заңға сәйкес тоқтату тәртібі қаралды. Жалпы курстық жұмыс үш бөлімнен: бірінші бөлімде салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы, онда салық салуды ұйымдастырудың мәні, салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері, салық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері; ал екінші бөлімде салық міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері, онда: салық мiндеттемесiн орындау тәртібі, салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi, таратылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін оындау ерекшеліктері, заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде салық мiндеттемесiн орындау, салық мiндеттемесi бойынша талап қою мерзiмi және салықтарды төлеу бойынша салық мiндеттемесiн қолданылуын тоқтату қарастырылды.
Салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған мiндеттемесi салық мiндеттемесi деп танылады. Салық кодексінің 24-бабына сәйкес салық төлеушінің мемлекет алдында туындаған міндеттемесі салық міндеттемесі болып табылады және міндетті:
- салық оранына тіркеу есебіне тұруға,
- салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді айқындауға,
- салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеуге,
- салық есептілігін жасауға,
- оны белгіленген мерзімдерде табыс етуге,
- салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге міндетті.
Курстық жұмыста салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған мiндеттемесi және заңға сәйкес тоқтату тәртібі қаралды. Жалпы курстық жұмыс үш бөлімнен: бірінші бөлімде салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы, онда салық салуды ұйымдастырудың мәні, салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері, салық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері; ал екінші бөлімде салық міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері, онда: салық мiндеттемесiн орындау тәртібі, салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi, таратылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін оындау ерекшеліктері, заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде салық мiндеттемесiн орындау, салық мiндеттемесi бойынша талап қою мерзiмi және салықтарды төлеу бойынша салық мiндеттемесiн қолданылуын тоқтату қарастырылды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» 30.03.1995 заң күші бар Қазақстан республикасының Президентінің жарлығы.
2. «Қазақстан республикасындағы банктер және банктер қызметі туралы» 31.08.1995 ж. заң күші бар Қазақстан республикасының Президентінің жарлығы.
3. «Қазақстан республикасының валюталық реттеу туралы заңы» 24.12.1996ж.
4. «Бағалы қағаздар нарығы туралы» 18.01.2000ж. Қазақстан республикасының заңы.
5. «Қазақстан республикасындағы сақтандыру қызметі туралы» 18.01.2000ж. Қазақстан республикасының заңы.
6. «Қазақстан Республикасындағы зейнетақымен қамсыздандыру туралы» 20.06.1997ж.
7. «Қозғалмайтын мүліктің ипотекасы туралы» 23.12.1995ж.
8. «Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қорлар туралы» 06.03.1997ж.
9. «Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы туралы» 28.04.1997ж.
10. «Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар мен мәмілелерді тіркеу туралы» 05.03.1997 ж.
11. «Акционерлік қоғам туралы» заң, 10.07.1998ж.
12. «Шектеулі және қосымша жауапкершілітері бар серіктестіктер туралы» 22.04.1998ж.
13. Правила и стандарты деятельности регистраторов. «Ибрис», А-2000ж.
14. Алексеев М.Ю. «Рыок ценных бумаг» М.1992ж.
15. Баринов Э.А.,Хмыз О.В Рынки: валютные и ценных бумаг. М.:2001ж.
16. Жуков Э.Ф. «Ценные бумаги и фондовые рынки»М.:1995ж.
17. брокеры и регистраторы на рынке ценных бумаг. Алматы, 2000 ж.
18. «Биржевое дело» под.ред.Галаонва В.М.2000ж.
19. Крттл С., Мюррей Р.Ф. Анализ ценных бумаг. М:2000ж.
20. Лямин В., Воробьев Л.В. «Ценные бумаги на фондовом рынке. М.2000ж.
1. «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» 30.03.1995 заң күші бар Қазақстан республикасының Президентінің жарлығы.
2. «Қазақстан республикасындағы банктер және банктер қызметі туралы» 31.08.1995 ж. заң күші бар Қазақстан республикасының Президентінің жарлығы.
3. «Қазақстан республикасының валюталық реттеу туралы заңы» 24.12.1996ж.
4. «Бағалы қағаздар нарығы туралы» 18.01.2000ж. Қазақстан республикасының заңы.
5. «Қазақстан республикасындағы сақтандыру қызметі туралы» 18.01.2000ж. Қазақстан республикасының заңы.
6. «Қазақстан Республикасындағы зейнетақымен қамсыздандыру туралы» 20.06.1997ж.
7. «Қозғалмайтын мүліктің ипотекасы туралы» 23.12.1995ж.
8. «Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қорлар туралы» 06.03.1997ж.
9. «Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы туралы» 28.04.1997ж.
10. «Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар мен мәмілелерді тіркеу туралы» 05.03.1997 ж.
11. «Акционерлік қоғам туралы» заң, 10.07.1998ж.
12. «Шектеулі және қосымша жауапкершілітері бар серіктестіктер туралы» 22.04.1998ж.
13. Правила и стандарты деятельности регистраторов. «Ибрис», А-2000ж.
14. Алексеев М.Ю. «Рыок ценных бумаг» М.1992ж.
15. Баринов Э.А.,Хмыз О.В Рынки: валютные и ценных бумаг. М.:2001ж.
16. Жуков Э.Ф. «Ценные бумаги и фондовые рынки»М.:1995ж.
17. брокеры и регистраторы на рынке ценных бумаг. Алматы, 2000 ж.
18. «Биржевое дело» под.ред.Галаонва В.М.2000ж.
19. Крттл С., Мюррей Р.Ф. Анализ ценных бумаг. М:2000ж.
20. Лямин В., Воробьев Л.В. «Ценные бумаги на фондовом рынке. М.2000ж.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
3
I Салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы
1.1. Салық салуды ұйымдастырудың мәні 4
1.2 Салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері
8
1.3 Cалық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен
қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері
9
II Салық міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері
2.1 Салық мiндеттемесiн орындау тәртібі
13
2.2 Салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi
16
2.3 Таратылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін орындау
ерекшеліктері
17
2.4 Заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде салық
мiндеттемесiн орындау
18
2.5 Салық мiндеттемесi бойынша талап қою мерзiмi
19
2.6 Салықтарды төлеу бойынша салық мiндеттемесiн қолданылуын тоқтату23
Қорытынды 35
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 37
Кіріспе
Салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
мiндеттемесi салық мiндеттемесi деп танылады. Салық кодексінің 24-бабына
сәйкес салық төлеушінің мемлекет алдында туындаған міндеттемесі салық
міндеттемесі болып табылады және міндетті:
- салық оранына тіркеу есебіне тұруға,
- салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді
айқындауға,
- салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеуге,
- салық есептілігін жасауға,
- оны белгіленген мерзімдерде табыс етуге,
- салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге
міндетті.
Курстық жұмыста салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет
алдында туындаған мiндеттемесi және заңға сәйкес тоқтату тәртібі қаралды.
Жалпы курстық жұмыс үш бөлімнен: бірінші бөлімде салық міндеттемесі мен
тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы, онда салық салуды
ұйымдастырудың мәні, салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері,
салық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен
қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері; ал екінші бөлімде салық
міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері, онда: салық мiндеттемесiн
орындау тәртібі, салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi, таратылған заңды
тұлғаның салық міндеттемесін оындау ерекшеліктері, заңды тұлға қайта
ұйымдастырылған кезде салық мiндеттемесiн орындау, салық мiндеттемесi
бойынша талап қою мерзiмi және салықтарды төлеу бойынша салық мiндеттемесiн
қолданылуын тоқтату қарастырылды.
I Салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы
1.1. Салық салуды ұйымдастырудың мәні
Салық жүйесін мемлекет пен жеке және заңды тұлғалар арасындағы қаржы
қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар, салық механизмі яғни,
салық салу әдістері мен тәсілдері, жолдары, салық заңдары мен салыққа
қатысты кесімдердің, салық қызметі органдарының жиынтығын құрайды.
Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жасаудың ең негізгі құралы болуымен
қатар ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына және саяси
әлеуметтік шараларды толығымен іске асуына мүмкіндік туғызады. Еліміздің
салық жүйесінің дамуын төрт кезеңге бөліп қарастыруға болады.
- 1 кезең (1992-1995 ж.ж) – жаңа салық жүйесі базисінің, салық кезеңінің
өңделуі және іске қосылуы;
- 2 кезең (1996-1998 ж.ж) – нарықтық экономика талаптарына сай келетін
салық жүйесін құруды анықтау;
- 3 кезең (1998-2000 ж.ж) – барлық қағидалардың ескерілуі арқылы салық
жүйесіне өзгерістер мен толықтыруларды енгізу, салық жүйесін одан әрі
жетілдіру;
- 4 кезең (2001-2002 ж.ж) – Жаңа Салық Кодексі қабылданып, іске қосылды;
Қазақстан Республикасының 1991 жылдың 25 желтоқсанында қабылданған ҚР
Салық жүйесі туралы Заң тәуелсіз салық жүйесін құрудың ең алғашқы
бастамасы болып табылады. Бұл еліміздің экономикасын реформалаудағы күрделі
жұмыстардың бірі болып саналады. Осы кезеңдерде елде көптеген құбылыстар,
атап айтқанда, меншіктің көптеген түрлерінің дамуы, шаруашылық жүргізуші
субъектілер мен мемлекет арасындағы қатынастардың құқықтық негізінде
жүргізілуі және т.б. құбылыстар іске аса бастады.
Осы Заң бойынша алғаш рет ҚРда 42 салықтың түрі қызмет етті және олар 3
топқа бөлінді:
- жалпы мемлекеттік салықтар - 10;
- міндетті түрде төленетін жергілікті салықтар мен алымдар - 11;
- жергілікті салықтар мен алымдардың түрлері – 18 түрі.
Бұл салықтардың негізін табыс салығы, пайдаға салынатын салық,
қосылғын құнға салынатын салық, акциз салығы, жер салығы және т.б. салықтар
құрады.
Алғашқы салық жүйесінің көптеген кемшіліктері де болды. Атап
айтқанда, басқа елдерге қарағанда біздің салық жүйеміздің жинақталған
ғылыми және практикалық тәжірибелерінің жеткіліксіздігі, салық түрлерінің
көптігі, халықаралық салық салу қағидаларының назардан тыс қалуы, айналымды
анықтаудың қиындығы, дәлелсіз берілген жеңілдіктердің көптігі, т.б. Осыдан
келіп еліміздің салық жүйесін реформалаудың қажеттігі туындады. Қазақстан
үкіметі 1992 жылдың басында салық жүйесін кезеңді түрде реформалаудың
концепциясын қабылдады.
Аталмыш концепцияны іске асырудағы негізгі кезең болып ҚР Президентінің
24.04.95 ж. қабылдаған Салық және бюждетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер туралы Заң күші бар Жарлығы табылады. Ол 1995 ж. 1-шілдесінен
бастап іске қосылды, нәтижесінде бұрын қызмет еткен 42 салық түрінің
орнына 11 салықтар мен алымдар қызмет ететін болды. Бұл Салық Заңдылығы
бойынша еліміздің салық жүйесі нарықтық қатынастар талабына біршама
бейімделіп, халықаралық тәжірибеге мейілінше жақындатылды.
1999 жылы салық жүйесі 5 рет күрделі өзгерістерге ұшырады. Осыған орай
2000 жылы 1 қаңтарынан бастап ҚРда 17 түрлі салықтар мен алымдар қызмет
етті. 4-ші кезеңде, яғни 2001 жылдың 12 маусымынан Жаңа Салық Кодексі
қабылданып, 2002 жылдың 1-қаңтарынан бастап іске қосылды. Салық Кодексінде
ҚРда қолданылатын салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер, атап айтқанда, 9 салық түрі, 13 алым, 9 төлем, 1 мемлекеттік баж,
4 кедендік алым белгіленген.
Қазірде ҚРда мынадай салықтар мен міндетті төлемдер қызмет атқарады:
- корпарациялық табыс салығы;
- жеке табыс салығы;
- қосылған құн салығы;
- акциздер;
- жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнайы төлемдері;
- әлеуметтік салық;
- жер салығы;
- көлік құралдары салығы;
- мүлік салығы;
Алымдар:
- заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- жеке кәсіпкерлерді тіркегені үшін алым;
- жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- жылжымайтын мүлік кепілін мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- радиоэлектрондық құралдары және жоғары жиеліктегі құрылғыларды
мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені
үшін алым;
- теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік
тіркегені үшін алым;
- кемені немесе жасалып жатқан кеменің ипотекасын мемлекеттік тіркегені
үшін алым;
- азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- автокөлік құралдарының ҚР аумағы бойынша жүргені үшін алым;
- аукциондардан алынатын алым;
- жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алымы;
- телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін
пайдалануға рұқсат беру үшін алым;
- жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы;
- жер үсті көздерінің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы;
- қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы;
- жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы;
- орманды пайдаланғаны үшін төлемақы;
- ерекше қорғалатын табиғи аймақтарды үшін төлемақы;
- радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы;
- кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы;
- сыртқы жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы;
- қалааралық және (немесе) халықаралық телефон байланысын бергені үшін
төлемақы;
- мемлекеттік баж;
- консульдік алым;
- кеден төлемдері;
ҚР салық жүйесін басқару Қазақстан Республикасы Конституциясы бойынша
Президентке, Парламентке, үкіметке, Қаржы Министрлігіне жүктеледі.
Салық қызметі органы ҚР Қаржы Министрлігі Салық Комитетінен және
облыс , Астана, Алматы қалалары, аудандар мен қалалар бойынша салық
комитеттерінен тұрады.
Қаржы Министрлігінің салық комитеті салықтар және бюждетке төленетін
басқа да міндетті төлемдердің толық әрі уақытылы түсуіне мемлекеттік
бақылауды қамтамасыз ететін және салық қызметі органдарын басқаратын
орталық атқарушы орган болып табылады. Салық қызметі органдарына салық
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін,
міндетті зейнетақы жарналарының толық және дер кезінде аударылуын
қамтамасыз ету жөніндегі, сондай-ақ салық төлеушілердің салық
міндеттемелерінің орындалуына салық бақылауын жүзеге асыру жөніндегі
міндеттер жүктеледі. Салық органдары тиісті жоғары тұрған салық қызметі
органдарына төменнен жоғары қарай тікелей бағынады және жергілікті атқарушы
органдарға жатпайды.
1.2 Салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері
Салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
мiндеттемесi салық мiндеттемесi деп танылады, оған сәйкес салық төлеушi
салық органына тiркеу есебiне тұруға, салық салу объектiлерi мен салық
салуға байланысты объектiлердi айқындауға, салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдердi есептеуге, салық есептiлiгiн жасауға, оны
белгiленген мерзiмде табыс етуге, салық және бюджетке төленетiн басқа да
мiндеттi төлемдердi төлеуге мiндеттi.
Мемлекет салық қызметi органы арқылы салық төлеушiден - оның салық
мiндеттемелерiн толық көлемiнде орындауын талап етуге, ал олар орындалмаған
немесе тиiсiнше орындалмаған жағдайда оларды қамтамасыз ету жөнiндегi
тәсiлдердi және осы Кодексте көзделген тәртiппен мәжбүрлеп орындату
шараларын қолдануға құқылы.
Салық міндеттемесінің негізгі элементтері:
Салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлер
Мүлiк пен iс-әрекеттер салық салу объектiлерi мен салық салуға
байланысты объектiлер болып табылады, олардың болуына байланысты салық
төлеушiнің салық мiндеттемесi туындайды.
Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемнiң әрбiр түрi
бойынша салық салу объектiсi мен салық салуға байланысты объект сәйкес
айқындалады.
Салық базасы
Салық базасы дегенiмiз салық салу объектiсi мен салық салуға
байланысты объектiнiң құн, физикалық немесе өзге де сипаттамалары, олардың
негiзiнде бюджетке төленуге тиiс салық және басқа да мiндеттi төлемдер
сомасы айқындалады.
Салық ставкасы
1. Салық ставкасы салық базасының өлшем бiрлiгiне салық
есептеулерiнің шамасын бiлдiредi.
2. Салық ставкасы салық базасының өлшем бiрлiгiне процентпен немесе
абсолюттi сомамен белгiленедi.
Салық кезеңi
Жекелеген салықтар мен басқа да мiндеттi төлемдерге қатысты
белгiленген уақыт кезеңi салық кезеңi деп түсiнiледi, ол аяқталған соң
салық базасы айқындалады және бюджетке төленуге тиiс салық және басқа да
мiндеттi төлемдер сомасы есептеледi.
1.3 Cалық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен
қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері
Уәкілетті мемлекеттік орган салық органдарына басшылық жасауды жүзеге
асырады.
Салық қызметі органдарының негізгі құқықтары:
- Салық Кодексіне сәйкес кесімдік-құқықтық актілерді жасау және бекіту;
- өз уәкілеттігі ауқымында салық міндеттемелерінің туындауы, атқарылуы
және тоқтатылуына байланысты түсініктеме беру;
- салықтық бақылау жүргізу;
- ҚР Заңнамасында бекітілген талаптарды сабақтай отырып салық
төлеушінің салық міндеттемесімен байланысты ақша қаражаттарының
құжаттарын, бухгалтерлік кітаптарды, есептерді, сметаларды, қолма-қол
ақшаны, бағалы қағаздарды, есеп айырысуларды, декларацияларды және
өзге де құжаттарды тексеру;
- Салықтық тексеру барысында салық заңдылықтарын бұзушылықтарды
растайтын құжаттарды тәркілеу;
- ҚР үкіметі бекіткен тізбе бойынша салық төлеушіден электрондық
құжаттарды алу;
- Банктерден және банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдардан салық төлеушінің банк шоттарының нөмірін, ондағы
ақша қозғалысы мен қалдық туралы мәліметтер алу, т.б.
Салық қызметі органдарының міндеттері:
- салық төлеушінің құқықтарын сақтау;
- мемлекет мүддесін қорғау;
- салық төлеушілердің міндеттемелерін дұрыс орындауын және жинақтаушы
зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын толық әрі уақытылы
аударуын бақылау;
- салық төлеушілердің, салық салу объектілерінің және төленетін басқа
да міндетті төлемдердің есебін жүргізу;
- салық тексерулерін нұсқама бойынша жүргізу;
- салық құпиясын сақтау;
- салық заңнамасын бұзған салық төлеушілерге әкімшілік шаралар қолдану;
- мемлекет меншігіне айналған мүліктерді есепке алу, сақтау, бағалау,
өткізу және оны өткізуден түскен түсімнің бюджетке толық әрі уақытылы
түсуін бақылау;
Слық салу ісін ұйымдастыруда және іске асыруда негізгі жұмысты аудан
бойынша салық комитеттері жүргізеді десек артық болмайды.
Аудан бойынша салық комитеті мынадай бөлімдерден құралған:
- салық төлеушілермен жұмыс істеу бөлімі;
- салық аудиті бөлімі;
- еріксіз өндіру бөлімі;
- құқықтық қамтамасыз ету бөлімі;
- ұйымдастыру-бақылау бөлімі;
- ақпаратпен қамтамасыз ету және есеп бөлімі;
Енді әрбір бөлімнің негізгі қызметтерін қысқаша көрсетсек, ол
төмендегідей:
Салық төлеушілермен жұмыс істеу бөлімінің негізгі қызметі:
- салық төлеушілердің есебін жүргізу;
- салық төлеушілерге тіркеу нөмірін беру;
- салық төлеушілерге салық заңнамаларын түсіндіру;
- есеп құжаттарын, декларацияларды қабылдау, олардың дұрыс жасалғанын
камералдық тексеру;
- патент беру;
Салықтық аудит бөлімінің негізгі қызметі:
- құжаттық тексерулер жүргізу;
- кәсіпорындардың жабылуына байланысты тексеру жүргізу;
- салық комитетіне түскен арыздарды, өтініштерді тексеру;
- хронометраждық зерттеу жүргізу арқылы патент құнының дұрыстығын
тексеру т.б.
Салықтарды еріксіз өндіру бөлімінің негізгі қызметі:
- салық төлеушілердің бюджетке төленбеген қарыздарын анықтау, талдау;
- салық төлеушінің есеп шотынан салықты өндіріп алу туралы үкім шығару;
- салықтан қарызы бар салық төлеушілердің банктегі шоттарын тексеру;
- салық төлеушілердің мүліктерін тәркілеу;
- аукцион ұйымдастырып тәркіленген мүлікті сатып, бюджетке салықты
түсіру;
- жекелеген салық төлеушілерде фискалдық жады бар бақылау касса
аппараттардың бар жоқтығын , дұрыс жұмыс жасауын тексеру т.б.
Құқықтық қамтамасыз ету бөлімінің негізгі қызметі:
- салық комитетін Заңдармен, нұсқаулықтармен, өзге де заңнамалық
кесімдермен қамтамасыз ету;
- соттарда, құқықтық қорғау органдарында салық комитетінің мүддесін
қорғау, т.б.
Ұйымдастыру-бақылау қызметінің негізгі қызметі:
- салық комитетінің іс-жоспарын жасау және оны іске асыру;
- 2-Н есебін жинақтап, жасау;
- жоғарғы органдарға мәліметтер беру;
- мәліметтер алмасу, т.б.
Ақпаратпен қамтамасыз ету және есеп бөлімінің негізгі қызметі:
- бюджетке түскен салықтардың есебін жүргізу;
- салық төлеушілердің жеке шотын ашу және жүргізу;
- 1-Н есебін жинақтап, жасау;
- болжама мәліметтердің орындалу есебін тұрақты жүргізу, т.б.
II Салық міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері
2.1 Салық мiндеттемесiн орындау тәртібі
Салық төлеушi салық мiндеттемесiн орындауды дербес жүзеге асырады.
Салық төлеушi салық мiндеттемесiн орындау үшiн мынадай iс-әрекеттер
жасайды:
1) салық органына тiркеу есебiне тұрады;
2) салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердiң
есебiн жүргiзедi;
3) салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердi,
салық базалары мен салық ставкаларын негiзге ала отырып, бюджетке төленуге
тиiстi салық және басқа да мiндеттi төлемдер сомасын есептейдi;
4) салық есептiлiгiн жасайды және оны белгiленген тәртiппен және
мерзiмдерде салық қызметi органдарына табыс етедi;
5) салық заңдарында белгiленген тәртiппен және мерзiмдерде салық және
бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң есептеп шығарылған және
есептелген сомаларын, сондай-ақ салық мiндеттемесi орындалмаған
жағдайларда, салық өсiмпұлдары мен айыппұлдарын төлейдi.
Салық төлеушi салық мiндеттемесiн Кодексте белгiленген тәртіппен және
мерзiмдерде орындауы тиiс. Салық төлеушi салық мiндеттемесiн мерзiмiнен
бұрын орындауға құқылы. Салық төлеушiнiң қолма-қол ақшасыз төлеу нысанында
орындалатын салық мiндеттемесi банктен немесе банк операцияларының
жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымнан салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдер сомасына төлем тапсырмасы акцептiн алған күннен
бастап немесе салық төлеушi төлемдi банкоматтар немесе өзге де электронды
құрылғылар арқылы жүзеге асырған күннен бастап, ал қолма-қол ақша нысанында
- салық төлеушi аталған соманы банкке немесе уәкiлеттi органға төлеген
кезден бастап орындалды деп есептеледi. Салық төлеушiнiң салық агентi
орындайтын салық төлеу жөнiндегi салық мiндеттемесi оны ұстап қалған күннен
бастап орындалды деп есептеледi.Салықтар төлеу жөнiндегi салық мiндеттемесi
осы Кодекстiң 39 және 252-баптарында белгiленген тәртiппен есепке жатқызу
жолымен орындалуы мүмкін. Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
төлемдер жөнiндегi салық мiндеттемесi, Қазақстан Республикасының
акционерлiк қоғамдардың қызметiн реттейтiн заң актілерiнде көзделген
жағдайларды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен және жер
қойнауын пайдалануға жасалған келiсiм-шарттардың ережелерiмен заттай
нысанда төлеу немесе шетелдiк валютамен төлеу көзделген жағдайларды
қоспағанда, теңгемен орындалады.
Салық мiндеттемесiн орындау кезiнде салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдердi есептеу ерекшелiктерi:
1. Төлем көзiнен ұсталатын салық сомаларын есептеудi салық агентi жүзеге
асырады.
2. Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң
жекелеген түрлерiнiң сомасын есептеу жөнiндегi мiндет салық органына
және уәкiлеттi органдарға жүктелуi мүмкiн.
Салық төлеушiнiң салық мiндеттемесiн орындау қажеттiгi туралы салық
қызметi органының салық төлеушiге қағазға түсiрiлген немесе оның жазбаша
келiсiмiмен электрондық тәсiлмен жiберген хабары хабарлама деп танылады.
Хабарлама түрлерi төменде аталған түрлермен шектеледi және олар салық
төлеушiге мынадай мерзiмдерде:
1) салық органы осы Кодекстiң 30-бабының 2-тармағына сәйкес есептеген
салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң сомасы туралы -
есептеп шығарылған күннен бастап үш жұмыс күнiнен кешiктiрмей;
2) салық тексеруi нәтижелерi бойынша салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдер мен өсiмпұлдардың есептелген сомасы туралы -
салық тексеруi актiсiн табыс еткен күннен бастап бес жұмыс күнiнен
кешiктiрмей;
3) мерзiмiнде орындалмаған салық мiндеттемесiнiң орындалуын қамтамасыз
ету жөнiнде қолданылатын шаралар туралы, осы Кодекстiң 45-бабының 1)
тармақшасында белгiленген жағдайды қоспағанда, - осы Кодекстiң 47-бабының 1-
тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетiлген мерзiмдер аяқталғаннан
кейiн;
4) салық берешегiн мәжбүрлеп өндiрiп алудың қолданылатын шаралары туралы
- мәжбүрлеп өндiрiп алу шаралары қолданыла бастағанға дейiн бес жұмыс
күнiнен кешiктiрмей;
5) дебиторлардың банк шоттарындағы ақшадан өндiрiп алу туралы - өндiрiп
алуға дейiн он жұмыс күнiнен кешiктiрмей;
6) камералдық бақылау нәтижелерi бойынша анықталған бұзушылықтарды жою
туралы - салық есептiлiгiнде бұзушылық анықталған күннен бастап екi жұмыс
күнiнен кешiктiрмей;
7) салық төлеушiнiң шағымын қарау нәтижелерi бойынша салық және бюджетке
төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер мен өсiмпұлдардың есептелген сомалары
туралы - шағым бойынша шешiм қабылданған күннен бастап бес жұмыс күнiнен
кешiктiрмей;
8) салық заңдарын бұзушылықты жою туралы - оларды анықтаған күннен
бастап бес жұмыс күнiнен кешiктiрілмей;
9) қосылған құн салығын төлеушi болып табылатын және орналасқан
(тұрғылықты) жерi өзгерген күннен бастап мұндай өзгерiстер туралы жиырма
жұмыс күнi iшiнде салық органын хабардар етпеген тұлғаны есептен шығару
туралы - қосылған құн салығы бойынша есептен шығарылған күннен бастап бiр
жұмыс күнiнен кешiктiрмей жiберiледi.
Хабарламада салық төлеушiнiң тегi, аты, әкесiнiң аты немесе толық атауы;
сәйкестендiру нөмiрi; хабардар етiлген күн; Қазақстан Республикасының
заңдарында көзделген жағдайларда салық мiндеттемесiнiң сомасы; салық
мiндеттемесiн орындау туралы талап; хабарлама жiберу үшiн негiздеме;
шағымдану тәртiбi көрсетiледi.
Хабарламалардың нысанын уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi.
Хабарламаны жiберу фактiсi сол бойынша расталатын хабарламаны
қоспағанда, хабарлама салық төлеушiнің (өкiлiнің) жеке өзiне қол қойдырылып
немесе жөнелту мен алу фактiсiн растайтын өзге де тәсiлмен тапсырылуға
тиiс.
Хабарламаны салық төлеушi өзiне (өзi) хабарлама тапсырылған (алған)
күннен бастап отыз жұмыс күнi iшiнде орындауға тиiс.
2.2 Салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi
Салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi Кодекспен белгiленедi. Бұл
ретте, осы Кодексте белгiленген мерзiмнiң өтуi оның басталуы айқындалған
нақты оқиғадан немесе заңды iс-әрекеттен кейiн келесi күнi басталады.
Мерзiм Кодексте белгiленген кезең аяқталған күнiнiң соңында бiтедi. Егер
мерзiмнің соңғы күнi жұмыс күнi болмаса, мерзiм келесi жұмыс күнiнiң
соңында аяқталады.
Салық органдары салық бақылауы нәтижелерi бойынша салықтар, бюджетке
төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер мен өсiмпұлдардың есептелген сомалары
туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының салық заңдарын бұзушылықтарды
жою туралы хабарлама жiберген жағдайда, салық мiндеттемесi салық төлеушiге
хабарлама тапсырылған (салық төлеушi хабарлама алған) күннен кейiнгi отыз
жұмыс күнi iшiнде орындалуға тиiс.
Салық тексеруi нәтижелерi бойынша салық органдарының хабарламасында
көрсетiлген салықтар, бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер
өсiмпұлдар есептелген сомаларымен (төлем көздерiнен ұсталатын акциздердің
және салықтардың есептелген сомаларынан басқа) салық төлеушi келiскен
жағдайда, салық төлеушiнiң өтiнiшi бойынша салық мiндеттемесiн орындау
мерзiмi алпыс жұмыс күнiне ұзартылуы мүмкiн. Бұл ретте көрсетiлген сома
төлеу мерзiмi ұзартылған әрбiр күнге өсiмпұл есептеле отырып, осы кезеңнiң
әрбiр он бес жұмыс күнi сайын тең үлеспен бюджетке төленуге тиiс.
Жарғылық капиталына мемлекет қатысатын акционерлiк қоғамдардың салық
берешегi сомаларын жабу үшiн соттың шешiмiмен жарияланған акцияларды
мәжбүрлеп шығару жүргiзiлетiн салық берешек сомаларын төлеу жөнiндегi
мiндеттемелерiн орындау мерзімдерi жарияланған акцияларды мәжбүрлеп шығару
туралы сот шешiмi күшiне енген кезден бастап оларды орналастыру (өткiзу)
аяқталғанға дейiн тоқтатыла тұрады.
Салық берешегiн өтеу мынадай тәртiппен жүргiзiледi:
1) есептеп қосылған өсiмпұлдар;
2) бересi сомасы;
3) айыппұлдар сомасы.
2.3 Таратылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін оындау ерекшеліктері
Таратылатын заңды тұлғаның салық мiндеттемесiн орындауы
Таратудың салық есептiлiгiнде көрсетiлген салықты және бюджетке
төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi төлеу осындай салық есептiлiгi табыс
етiлген күннен бастап он жұмыс күнi iшiнде жүргiзiледi.
Салық есептiлiгiнде (тарату есептiлiгiн қоспағанда) көрсетiлген
салықты және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi төлеу мерзiмi
осы тармақтың бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген мерзiм өткеннен кейiн
басталатын жағдайда, мұндай төлем таратудың салық есептiлiгi табыс етiлген
күннен бастап он жұмыс күнiнен кешiктiрiлмей жүргiзiледi.
Таратылатын заңды тұлғаның салық берешегi аталған заңды тұлғаның
ақшасы, оның iшiнде оның мүлкiн сатудан алынған ақша есебiнен Қазақстан
Республикасының заңнамалық актiлерiнде белгiленген кезектiлiк тәртiбiмен
өтеледi. Бұл ретте таратылатын заңды тұлғаның құрылымдық бөлiмшелерiнiң
салық берешегі де өтеледі.
Егер таратылатын заңды тұлғаның мүлкi салық берешегiн толық сөйлемде
өтеу үшiн жеткiлiксiз болса, салық берешегiнiң қалған бөлiгiн Қазақстан
Республикасының заң актiлерiнде белгіленген жағдайларда, таратылатын заңды
тұлғаның құрылтайшылары (қатысушылары) өтейдi. Егер таратылатын заңды
тұлғада салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң артық
төленген сомалары бар болса, онда көрсетiлген сомалар белгiленген тәртiппен
таратылатын заңды тұлғаның салық берешегiн өтеу есебiне есептеуге
жатқызылады.
Таратылатын заңды тұлғада салық берешегi болмаған жағдайда, салық және
бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң артық төленген сомасы осы
заңды тұлғаға қайтарылуға тиiс.
2.4 Заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде салық
мiндеттемесiн орындау
Қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның салық мiндеттемесiн орындау оның
құқық мирасқорына (құқық мирасқорларына) жүктеледi. Қайта ұйымдастырылған
заңды тұлғаның құқық мирасқорын (құқық мирасқорларын), сондай-ақ құқық
мирасқорларының салық берешегiн өтеуге қатысу үлесiн белгiлеу Қазақстан
Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес жүзеге асырылады. Заңды тұлғаның
қайта ұйымдастырылуы осы заңды тұлғаның құқық мирасқорының (құқық
мирасқорларының) салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi
төлеу жөнiндегi оның салық мiндеттемелерiн орындау мерзiмдерiн өзгертуге
негiз болып табылмайды. Заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылғанға дейiн артық
төлеген салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдерiнiң
сомасын салық органы қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның салық берешегін
өтеу есебiне есептеуге жатқызады. Қайта ұйымдастырылатын заңды тұлғаның
салық берешегi болмаған жағдайда, осы заңды тұлғаның артық төлеген салық
және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер сомасы оның құқық
мирасқорына қайтарылуы тиiс.
Қайтыс болған жеке тұлғаның ол қайтыс болған күнiнде жиналып қалған
салық берешегiн оның мұрагерi (мұрагерлерi) мұраға қалдырылған мүлік құны
шегiнде және мұраны алған күнгі ондағы үлесiне барабар өтейдi. Жеке
тұлғаның мұрагерi болмаған жағдайда, ол қайтыс болған күнiнде жиналып
қалған салық берешегi өтелдi деп есептеледi.
Сот хабар-ошарсыз кеттi деп таныған жеке тұлғаның салық мiндеттемесiн
орындау: жеке тұлғаны сот хабар-ошарсыз кеттi деп таныған жағдайда, мұндай
жеке тұлғаға қатысты салық мiндеттемесi шешiм шығарылған күннен бастап
тоқтатыла тұрады. Сот хабар-ошарсыз кеттi деп таныған жеке тұлғаның салық
берешегiн хабар-ошарсыз кеткен адамның мүлкiн басқаруға қорғаншы орган
уәкiлеттiк берген адам өтейдi.
Егер белгiленген тәртiппен хабар-ошарсыз кеттi деп танылған адамның
мүлкi салық берешегiн өтеу үшiн жеткiлiксiз болса, онда хабар-ошарсыз
кеткен адамның салық берешегiнiң өтелмеген бөлiгiн салық органы мүлiктің
жеткiлiксiздiгi туралы сот шешiмi негiзiнде есептен шығарады.
Сот адамды хабар-ошарсыз кеттi деп тану туралы шешiмнің күшiн жойған
жағдайда, салық мiндеттемесi бойынша белгiленген талап қою мерзiмiне
қарамастан, бұрын салық органы есептен шығарған салық берешегiнiң күшi
қайта басталады.
2.5 Салық мiндеттемесi бойынша талап қою мерзiмi
Салық қызметi органы, осы бапта көзделген жағдайларды қоспағанда,
салық кезеңi аяқталғаннан кейiн бес жыл iшiнде салықтарды және бюджетке
төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi есептеуге немеce олардың есептелген
сомасын қайта қарауға құқылы. Қызметiн жер қойнауын пайдалануға арналған
келiсiм-шартқа сәйкес жүзеге асыратын салық төлеушiлер бойынша салық
қызметi органы жер қойнауын пайдалануға келiсiм-шарттың қолданылу мерзімi
аяқталғаннан кейiн бес жыл iшiнде үстеме пайдаға салынатын салық, сондай-ақ
салық және бюджетке төленетін басқа да мiндеттi төлемдер сомасын есептеуге
немесе олардың есептелген сомасын қайта қарауға құқылы, оларды есептеу
әдiстемесiнде мынадай көрсеткiштердiң бiрi: рентабельдiлiктiң iшкi нормасы
(РIН) немесе пайданың iшкi нормасы немесе R-фактор (табыс көрсеткiшi)
қолданылады. Салық төлеушi белгiленген талап қою мерзiмi күнтiзбелiк бiр
жылдан аз уақытта бiтетiн кезең үшiн қосымша салық есептiлiгiн табыс еткен
жағдайда, салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер
сомаларын есептеп қосу және (немесе) олардың есептеп қосылған сомаларын
қайта қарау бөлiгiнде көрсетiлген талап қою мерзiмi бiр күнтiзбелiк жылға
ұзартылады.
Белгiленген талап қою мерзiмi корпорациялық табыс салығы мен жеке
табыс салығын есептеу және (немесе) қайта қарау бөлiгiнде жеке тұлғаның
мiндеттемелердi орындауы бойынша осы Кодекстiң 100-бабы 4-тармағының 1)
тармақшасында белгiленген мерзiмнен бес жылға дейiн ұзартылады.
... жалғасы
Кіріспе
3
I Салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы
1.1. Салық салуды ұйымдастырудың мәні 4
1.2 Салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері
8
1.3 Cалық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен
қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері
9
II Салық міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері
2.1 Салық мiндеттемесiн орындау тәртібі
13
2.2 Салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi
16
2.3 Таратылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін орындау
ерекшеліктері
17
2.4 Заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде салық
мiндеттемесiн орындау
18
2.5 Салық мiндеттемесi бойынша талап қою мерзiмi
19
2.6 Салықтарды төлеу бойынша салық мiндеттемесiн қолданылуын тоқтату23
Қорытынды 35
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 37
Кіріспе
Салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
мiндеттемесi салық мiндеттемесi деп танылады. Салық кодексінің 24-бабына
сәйкес салық төлеушінің мемлекет алдында туындаған міндеттемесі салық
міндеттемесі болып табылады және міндетті:
- салық оранына тіркеу есебіне тұруға,
- салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді
айқындауға,
- салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеуге,
- салық есептілігін жасауға,
- оны белгіленген мерзімдерде табыс етуге,
- салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге
міндетті.
Курстық жұмыста салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет
алдында туындаған мiндеттемесi және заңға сәйкес тоқтату тәртібі қаралды.
Жалпы курстық жұмыс үш бөлімнен: бірінші бөлімде салық міндеттемесі мен
тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы, онда салық салуды
ұйымдастырудың мәні, салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері,
салық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен
қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері; ал екінші бөлімде салық
міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері, онда: салық мiндеттемесiн
орындау тәртібі, салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi, таратылған заңды
тұлғаның салық міндеттемесін оындау ерекшеліктері, заңды тұлға қайта
ұйымдастырылған кезде салық мiндеттемесiн орындау, салық мiндеттемесi
бойынша талап қою мерзiмi және салықтарды төлеу бойынша салық мiндеттемесiн
қолданылуын тоқтату қарастырылды.
I Салық міндеттемесі мен тоқтату салық органдарының экономикалық маңызы
1.1. Салық салуды ұйымдастырудың мәні
Салық жүйесін мемлекет пен жеке және заңды тұлғалар арасындағы қаржы
қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар, салық механизмі яғни,
салық салу әдістері мен тәсілдері, жолдары, салық заңдары мен салыққа
қатысты кесімдердің, салық қызметі органдарының жиынтығын құрайды.
Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жасаудың ең негізгі құралы болуымен
қатар ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына және саяси
әлеуметтік шараларды толығымен іске асуына мүмкіндік туғызады. Еліміздің
салық жүйесінің дамуын төрт кезеңге бөліп қарастыруға болады.
- 1 кезең (1992-1995 ж.ж) – жаңа салық жүйесі базисінің, салық кезеңінің
өңделуі және іске қосылуы;
- 2 кезең (1996-1998 ж.ж) – нарықтық экономика талаптарына сай келетін
салық жүйесін құруды анықтау;
- 3 кезең (1998-2000 ж.ж) – барлық қағидалардың ескерілуі арқылы салық
жүйесіне өзгерістер мен толықтыруларды енгізу, салық жүйесін одан әрі
жетілдіру;
- 4 кезең (2001-2002 ж.ж) – Жаңа Салық Кодексі қабылданып, іске қосылды;
Қазақстан Республикасының 1991 жылдың 25 желтоқсанында қабылданған ҚР
Салық жүйесі туралы Заң тәуелсіз салық жүйесін құрудың ең алғашқы
бастамасы болып табылады. Бұл еліміздің экономикасын реформалаудағы күрделі
жұмыстардың бірі болып саналады. Осы кезеңдерде елде көптеген құбылыстар,
атап айтқанда, меншіктің көптеген түрлерінің дамуы, шаруашылық жүргізуші
субъектілер мен мемлекет арасындағы қатынастардың құқықтық негізінде
жүргізілуі және т.б. құбылыстар іске аса бастады.
Осы Заң бойынша алғаш рет ҚРда 42 салықтың түрі қызмет етті және олар 3
топқа бөлінді:
- жалпы мемлекеттік салықтар - 10;
- міндетті түрде төленетін жергілікті салықтар мен алымдар - 11;
- жергілікті салықтар мен алымдардың түрлері – 18 түрі.
Бұл салықтардың негізін табыс салығы, пайдаға салынатын салық,
қосылғын құнға салынатын салық, акциз салығы, жер салығы және т.б. салықтар
құрады.
Алғашқы салық жүйесінің көптеген кемшіліктері де болды. Атап
айтқанда, басқа елдерге қарағанда біздің салық жүйеміздің жинақталған
ғылыми және практикалық тәжірибелерінің жеткіліксіздігі, салық түрлерінің
көптігі, халықаралық салық салу қағидаларының назардан тыс қалуы, айналымды
анықтаудың қиындығы, дәлелсіз берілген жеңілдіктердің көптігі, т.б. Осыдан
келіп еліміздің салық жүйесін реформалаудың қажеттігі туындады. Қазақстан
үкіметі 1992 жылдың басында салық жүйесін кезеңді түрде реформалаудың
концепциясын қабылдады.
Аталмыш концепцияны іске асырудағы негізгі кезең болып ҚР Президентінің
24.04.95 ж. қабылдаған Салық және бюждетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер туралы Заң күші бар Жарлығы табылады. Ол 1995 ж. 1-шілдесінен
бастап іске қосылды, нәтижесінде бұрын қызмет еткен 42 салық түрінің
орнына 11 салықтар мен алымдар қызмет ететін болды. Бұл Салық Заңдылығы
бойынша еліміздің салық жүйесі нарықтық қатынастар талабына біршама
бейімделіп, халықаралық тәжірибеге мейілінше жақындатылды.
1999 жылы салық жүйесі 5 рет күрделі өзгерістерге ұшырады. Осыған орай
2000 жылы 1 қаңтарынан бастап ҚРда 17 түрлі салықтар мен алымдар қызмет
етті. 4-ші кезеңде, яғни 2001 жылдың 12 маусымынан Жаңа Салық Кодексі
қабылданып, 2002 жылдың 1-қаңтарынан бастап іске қосылды. Салық Кодексінде
ҚРда қолданылатын салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер, атап айтқанда, 9 салық түрі, 13 алым, 9 төлем, 1 мемлекеттік баж,
4 кедендік алым белгіленген.
Қазірде ҚРда мынадай салықтар мен міндетті төлемдер қызмет атқарады:
- корпарациялық табыс салығы;
- жеке табыс салығы;
- қосылған құн салығы;
- акциздер;
- жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнайы төлемдері;
- әлеуметтік салық;
- жер салығы;
- көлік құралдары салығы;
- мүлік салығы;
Алымдар:
- заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- жеке кәсіпкерлерді тіркегені үшін алым;
- жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- жылжымайтын мүлік кепілін мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- радиоэлектрондық құралдары және жоғары жиеліктегі құрылғыларды
мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені
үшін алым;
- теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік
тіркегені үшін алым;
- кемені немесе жасалып жатқан кеменің ипотекасын мемлекеттік тіркегені
үшін алым;
- азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым;
- автокөлік құралдарының ҚР аумағы бойынша жүргені үшін алым;
- аукциондардан алынатын алым;
- жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алымы;
- телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін
пайдалануға рұқсат беру үшін алым;
- жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы;
- жер үсті көздерінің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы;
- қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы;
- жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы;
- орманды пайдаланғаны үшін төлемақы;
- ерекше қорғалатын табиғи аймақтарды үшін төлемақы;
- радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы;
- кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы;
- сыртқы жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы;
- қалааралық және (немесе) халықаралық телефон байланысын бергені үшін
төлемақы;
- мемлекеттік баж;
- консульдік алым;
- кеден төлемдері;
ҚР салық жүйесін басқару Қазақстан Республикасы Конституциясы бойынша
Президентке, Парламентке, үкіметке, Қаржы Министрлігіне жүктеледі.
Салық қызметі органы ҚР Қаржы Министрлігі Салық Комитетінен және
облыс , Астана, Алматы қалалары, аудандар мен қалалар бойынша салық
комитеттерінен тұрады.
Қаржы Министрлігінің салық комитеті салықтар және бюждетке төленетін
басқа да міндетті төлемдердің толық әрі уақытылы түсуіне мемлекеттік
бақылауды қамтамасыз ететін және салық қызметі органдарын басқаратын
орталық атқарушы орган болып табылады. Салық қызметі органдарына салық
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін,
міндетті зейнетақы жарналарының толық және дер кезінде аударылуын
қамтамасыз ету жөніндегі, сондай-ақ салық төлеушілердің салық
міндеттемелерінің орындалуына салық бақылауын жүзеге асыру жөніндегі
міндеттер жүктеледі. Салық органдары тиісті жоғары тұрған салық қызметі
органдарына төменнен жоғары қарай тікелей бағынады және жергілікті атқарушы
органдарға жатпайды.
1.2 Салық мiндеттемесiнің салық жүйесіндегі еркшелікері
Салық төлеушiнiң салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
мiндеттемесi салық мiндеттемесi деп танылады, оған сәйкес салық төлеушi
салық органына тiркеу есебiне тұруға, салық салу объектiлерi мен салық
салуға байланысты объектiлердi айқындауға, салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдердi есептеуге, салық есептiлiгiн жасауға, оны
белгiленген мерзiмде табыс етуге, салық және бюджетке төленетiн басқа да
мiндеттi төлемдердi төлеуге мiндеттi.
Мемлекет салық қызметi органы арқылы салық төлеушiден - оның салық
мiндеттемелерiн толық көлемiнде орындауын талап етуге, ал олар орындалмаған
немесе тиiсiнше орындалмаған жағдайда оларды қамтамасыз ету жөнiндегi
тәсiлдердi және осы Кодексте көзделген тәртiппен мәжбүрлеп орындату
шараларын қолдануға құқылы.
Салық міндеттемесінің негізгі элементтері:
Салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлер
Мүлiк пен iс-әрекеттер салық салу объектiлерi мен салық салуға
байланысты объектiлер болып табылады, олардың болуына байланысты салық
төлеушiнің салық мiндеттемесi туындайды.
Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемнiң әрбiр түрi
бойынша салық салу объектiсi мен салық салуға байланысты объект сәйкес
айқындалады.
Салық базасы
Салық базасы дегенiмiз салық салу объектiсi мен салық салуға
байланысты объектiнiң құн, физикалық немесе өзге де сипаттамалары, олардың
негiзiнде бюджетке төленуге тиiс салық және басқа да мiндеттi төлемдер
сомасы айқындалады.
Салық ставкасы
1. Салық ставкасы салық базасының өлшем бiрлiгiне салық
есептеулерiнің шамасын бiлдiредi.
2. Салық ставкасы салық базасының өлшем бiрлiгiне процентпен немесе
абсолюттi сомамен белгiленедi.
Салық кезеңi
Жекелеген салықтар мен басқа да мiндеттi төлемдерге қатысты
белгiленген уақыт кезеңi салық кезеңi деп түсiнiледi, ол аяқталған соң
салық базасы айқындалады және бюджетке төленуге тиiс салық және басқа да
мiндеттi төлемдер сомасы есептеледi.
1.3 Cалық міндеттемесі және тоқтатудағы салық органдары құрылымы мен
қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттері
Уәкілетті мемлекеттік орган салық органдарына басшылық жасауды жүзеге
асырады.
Салық қызметі органдарының негізгі құқықтары:
- Салық Кодексіне сәйкес кесімдік-құқықтық актілерді жасау және бекіту;
- өз уәкілеттігі ауқымында салық міндеттемелерінің туындауы, атқарылуы
және тоқтатылуына байланысты түсініктеме беру;
- салықтық бақылау жүргізу;
- ҚР Заңнамасында бекітілген талаптарды сабақтай отырып салық
төлеушінің салық міндеттемесімен байланысты ақша қаражаттарының
құжаттарын, бухгалтерлік кітаптарды, есептерді, сметаларды, қолма-қол
ақшаны, бағалы қағаздарды, есеп айырысуларды, декларацияларды және
өзге де құжаттарды тексеру;
- Салықтық тексеру барысында салық заңдылықтарын бұзушылықтарды
растайтын құжаттарды тәркілеу;
- ҚР үкіметі бекіткен тізбе бойынша салық төлеушіден электрондық
құжаттарды алу;
- Банктерден және банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдардан салық төлеушінің банк шоттарының нөмірін, ондағы
ақша қозғалысы мен қалдық туралы мәліметтер алу, т.б.
Салық қызметі органдарының міндеттері:
- салық төлеушінің құқықтарын сақтау;
- мемлекет мүддесін қорғау;
- салық төлеушілердің міндеттемелерін дұрыс орындауын және жинақтаушы
зейнетақы қорына міндетті зейнетақы жарналарын толық әрі уақытылы
аударуын бақылау;
- салық төлеушілердің, салық салу объектілерінің және төленетін басқа
да міндетті төлемдердің есебін жүргізу;
- салық тексерулерін нұсқама бойынша жүргізу;
- салық құпиясын сақтау;
- салық заңнамасын бұзған салық төлеушілерге әкімшілік шаралар қолдану;
- мемлекет меншігіне айналған мүліктерді есепке алу, сақтау, бағалау,
өткізу және оны өткізуден түскен түсімнің бюджетке толық әрі уақытылы
түсуін бақылау;
Слық салу ісін ұйымдастыруда және іске асыруда негізгі жұмысты аудан
бойынша салық комитеттері жүргізеді десек артық болмайды.
Аудан бойынша салық комитеті мынадай бөлімдерден құралған:
- салық төлеушілермен жұмыс істеу бөлімі;
- салық аудиті бөлімі;
- еріксіз өндіру бөлімі;
- құқықтық қамтамасыз ету бөлімі;
- ұйымдастыру-бақылау бөлімі;
- ақпаратпен қамтамасыз ету және есеп бөлімі;
Енді әрбір бөлімнің негізгі қызметтерін қысқаша көрсетсек, ол
төмендегідей:
Салық төлеушілермен жұмыс істеу бөлімінің негізгі қызметі:
- салық төлеушілердің есебін жүргізу;
- салық төлеушілерге тіркеу нөмірін беру;
- салық төлеушілерге салық заңнамаларын түсіндіру;
- есеп құжаттарын, декларацияларды қабылдау, олардың дұрыс жасалғанын
камералдық тексеру;
- патент беру;
Салықтық аудит бөлімінің негізгі қызметі:
- құжаттық тексерулер жүргізу;
- кәсіпорындардың жабылуына байланысты тексеру жүргізу;
- салық комитетіне түскен арыздарды, өтініштерді тексеру;
- хронометраждық зерттеу жүргізу арқылы патент құнының дұрыстығын
тексеру т.б.
Салықтарды еріксіз өндіру бөлімінің негізгі қызметі:
- салық төлеушілердің бюджетке төленбеген қарыздарын анықтау, талдау;
- салық төлеушінің есеп шотынан салықты өндіріп алу туралы үкім шығару;
- салықтан қарызы бар салық төлеушілердің банктегі шоттарын тексеру;
- салық төлеушілердің мүліктерін тәркілеу;
- аукцион ұйымдастырып тәркіленген мүлікті сатып, бюджетке салықты
түсіру;
- жекелеген салық төлеушілерде фискалдық жады бар бақылау касса
аппараттардың бар жоқтығын , дұрыс жұмыс жасауын тексеру т.б.
Құқықтық қамтамасыз ету бөлімінің негізгі қызметі:
- салық комитетін Заңдармен, нұсқаулықтармен, өзге де заңнамалық
кесімдермен қамтамасыз ету;
- соттарда, құқықтық қорғау органдарында салық комитетінің мүддесін
қорғау, т.б.
Ұйымдастыру-бақылау қызметінің негізгі қызметі:
- салық комитетінің іс-жоспарын жасау және оны іске асыру;
- 2-Н есебін жинақтап, жасау;
- жоғарғы органдарға мәліметтер беру;
- мәліметтер алмасу, т.б.
Ақпаратпен қамтамасыз ету және есеп бөлімінің негізгі қызметі:
- бюджетке түскен салықтардың есебін жүргізу;
- салық төлеушілердің жеке шотын ашу және жүргізу;
- 1-Н есебін жинақтап, жасау;
- болжама мәліметтердің орындалу есебін тұрақты жүргізу, т.б.
II Салық міндеттемесін орындау және тоқтату әдістері
2.1 Салық мiндеттемесiн орындау тәртібі
Салық төлеушi салық мiндеттемесiн орындауды дербес жүзеге асырады.
Салық төлеушi салық мiндеттемесiн орындау үшiн мынадай iс-әрекеттер
жасайды:
1) салық органына тiркеу есебiне тұрады;
2) салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердiң
есебiн жүргiзедi;
3) салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердi,
салық базалары мен салық ставкаларын негiзге ала отырып, бюджетке төленуге
тиiстi салық және басқа да мiндеттi төлемдер сомасын есептейдi;
4) салық есептiлiгiн жасайды және оны белгiленген тәртiппен және
мерзiмдерде салық қызметi органдарына табыс етедi;
5) салық заңдарында белгiленген тәртiппен және мерзiмдерде салық және
бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң есептеп шығарылған және
есептелген сомаларын, сондай-ақ салық мiндеттемесi орындалмаған
жағдайларда, салық өсiмпұлдары мен айыппұлдарын төлейдi.
Салық төлеушi салық мiндеттемесiн Кодексте белгiленген тәртіппен және
мерзiмдерде орындауы тиiс. Салық төлеушi салық мiндеттемесiн мерзiмiнен
бұрын орындауға құқылы. Салық төлеушiнiң қолма-қол ақшасыз төлеу нысанында
орындалатын салық мiндеттемесi банктен немесе банк операцияларының
жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымнан салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдер сомасына төлем тапсырмасы акцептiн алған күннен
бастап немесе салық төлеушi төлемдi банкоматтар немесе өзге де электронды
құрылғылар арқылы жүзеге асырған күннен бастап, ал қолма-қол ақша нысанында
- салық төлеушi аталған соманы банкке немесе уәкiлеттi органға төлеген
кезден бастап орындалды деп есептеледi. Салық төлеушiнiң салық агентi
орындайтын салық төлеу жөнiндегi салық мiндеттемесi оны ұстап қалған күннен
бастап орындалды деп есептеледi.Салықтар төлеу жөнiндегi салық мiндеттемесi
осы Кодекстiң 39 және 252-баптарында белгiленген тәртiппен есепке жатқызу
жолымен орындалуы мүмкін. Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
төлемдер жөнiндегi салық мiндеттемесi, Қазақстан Республикасының
акционерлiк қоғамдардың қызметiн реттейтiн заң актілерiнде көзделген
жағдайларды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен және жер
қойнауын пайдалануға жасалған келiсiм-шарттардың ережелерiмен заттай
нысанда төлеу немесе шетелдiк валютамен төлеу көзделген жағдайларды
қоспағанда, теңгемен орындалады.
Салық мiндеттемесiн орындау кезiнде салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдердi есептеу ерекшелiктерi:
1. Төлем көзiнен ұсталатын салық сомаларын есептеудi салық агентi жүзеге
асырады.
2. Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң
жекелеген түрлерiнiң сомасын есептеу жөнiндегi мiндет салық органына
және уәкiлеттi органдарға жүктелуi мүмкiн.
Салық төлеушiнiң салық мiндеттемесiн орындау қажеттiгi туралы салық
қызметi органының салық төлеушiге қағазға түсiрiлген немесе оның жазбаша
келiсiмiмен электрондық тәсiлмен жiберген хабары хабарлама деп танылады.
Хабарлама түрлерi төменде аталған түрлермен шектеледi және олар салық
төлеушiге мынадай мерзiмдерде:
1) салық органы осы Кодекстiң 30-бабының 2-тармағына сәйкес есептеген
салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң сомасы туралы -
есептеп шығарылған күннен бастап үш жұмыс күнiнен кешiктiрмей;
2) салық тексеруi нәтижелерi бойынша салық және бюджетке төленетiн
басқа да мiндеттi төлемдер мен өсiмпұлдардың есептелген сомасы туралы -
салық тексеруi актiсiн табыс еткен күннен бастап бес жұмыс күнiнен
кешiктiрмей;
3) мерзiмiнде орындалмаған салық мiндеттемесiнiң орындалуын қамтамасыз
ету жөнiнде қолданылатын шаралар туралы, осы Кодекстiң 45-бабының 1)
тармақшасында белгiленген жағдайды қоспағанда, - осы Кодекстiң 47-бабының 1-
тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетiлген мерзiмдер аяқталғаннан
кейiн;
4) салық берешегiн мәжбүрлеп өндiрiп алудың қолданылатын шаралары туралы
- мәжбүрлеп өндiрiп алу шаралары қолданыла бастағанға дейiн бес жұмыс
күнiнен кешiктiрмей;
5) дебиторлардың банк шоттарындағы ақшадан өндiрiп алу туралы - өндiрiп
алуға дейiн он жұмыс күнiнен кешiктiрмей;
6) камералдық бақылау нәтижелерi бойынша анықталған бұзушылықтарды жою
туралы - салық есептiлiгiнде бұзушылық анықталған күннен бастап екi жұмыс
күнiнен кешiктiрмей;
7) салық төлеушiнiң шағымын қарау нәтижелерi бойынша салық және бюджетке
төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер мен өсiмпұлдардың есептелген сомалары
туралы - шағым бойынша шешiм қабылданған күннен бастап бес жұмыс күнiнен
кешiктiрмей;
8) салық заңдарын бұзушылықты жою туралы - оларды анықтаған күннен
бастап бес жұмыс күнiнен кешiктiрілмей;
9) қосылған құн салығын төлеушi болып табылатын және орналасқан
(тұрғылықты) жерi өзгерген күннен бастап мұндай өзгерiстер туралы жиырма
жұмыс күнi iшiнде салық органын хабардар етпеген тұлғаны есептен шығару
туралы - қосылған құн салығы бойынша есептен шығарылған күннен бастап бiр
жұмыс күнiнен кешiктiрмей жiберiледi.
Хабарламада салық төлеушiнiң тегi, аты, әкесiнiң аты немесе толық атауы;
сәйкестендiру нөмiрi; хабардар етiлген күн; Қазақстан Республикасының
заңдарында көзделген жағдайларда салық мiндеттемесiнiң сомасы; салық
мiндеттемесiн орындау туралы талап; хабарлама жiберу үшiн негiздеме;
шағымдану тәртiбi көрсетiледi.
Хабарламалардың нысанын уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi.
Хабарламаны жiберу фактiсi сол бойынша расталатын хабарламаны
қоспағанда, хабарлама салық төлеушiнің (өкiлiнің) жеке өзiне қол қойдырылып
немесе жөнелту мен алу фактiсiн растайтын өзге де тәсiлмен тапсырылуға
тиiс.
Хабарламаны салық төлеушi өзiне (өзi) хабарлама тапсырылған (алған)
күннен бастап отыз жұмыс күнi iшiнде орындауға тиiс.
2.2 Салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi
Салық мiндеттемесiн орындау мерзiмдерi Кодекспен белгiленедi. Бұл
ретте, осы Кодексте белгiленген мерзiмнiң өтуi оның басталуы айқындалған
нақты оқиғадан немесе заңды iс-әрекеттен кейiн келесi күнi басталады.
Мерзiм Кодексте белгiленген кезең аяқталған күнiнiң соңында бiтедi. Егер
мерзiмнің соңғы күнi жұмыс күнi болмаса, мерзiм келесi жұмыс күнiнiң
соңында аяқталады.
Салық органдары салық бақылауы нәтижелерi бойынша салықтар, бюджетке
төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер мен өсiмпұлдардың есептелген сомалары
туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының салық заңдарын бұзушылықтарды
жою туралы хабарлама жiберген жағдайда, салық мiндеттемесi салық төлеушiге
хабарлама тапсырылған (салық төлеушi хабарлама алған) күннен кейiнгi отыз
жұмыс күнi iшiнде орындалуға тиiс.
Салық тексеруi нәтижелерi бойынша салық органдарының хабарламасында
көрсетiлген салықтар, бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер
өсiмпұлдар есептелген сомаларымен (төлем көздерiнен ұсталатын акциздердің
және салықтардың есептелген сомаларынан басқа) салық төлеушi келiскен
жағдайда, салық төлеушiнiң өтiнiшi бойынша салық мiндеттемесiн орындау
мерзiмi алпыс жұмыс күнiне ұзартылуы мүмкiн. Бұл ретте көрсетiлген сома
төлеу мерзiмi ұзартылған әрбiр күнге өсiмпұл есептеле отырып, осы кезеңнiң
әрбiр он бес жұмыс күнi сайын тең үлеспен бюджетке төленуге тиiс.
Жарғылық капиталына мемлекет қатысатын акционерлiк қоғамдардың салық
берешегi сомаларын жабу үшiн соттың шешiмiмен жарияланған акцияларды
мәжбүрлеп шығару жүргiзiлетiн салық берешек сомаларын төлеу жөнiндегi
мiндеттемелерiн орындау мерзімдерi жарияланған акцияларды мәжбүрлеп шығару
туралы сот шешiмi күшiне енген кезден бастап оларды орналастыру (өткiзу)
аяқталғанға дейiн тоқтатыла тұрады.
Салық берешегiн өтеу мынадай тәртiппен жүргiзiледi:
1) есептеп қосылған өсiмпұлдар;
2) бересi сомасы;
3) айыппұлдар сомасы.
2.3 Таратылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін оындау ерекшеліктері
Таратылатын заңды тұлғаның салық мiндеттемесiн орындауы
Таратудың салық есептiлiгiнде көрсетiлген салықты және бюджетке
төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi төлеу осындай салық есептiлiгi табыс
етiлген күннен бастап он жұмыс күнi iшiнде жүргiзiледi.
Салық есептiлiгiнде (тарату есептiлiгiн қоспағанда) көрсетiлген
салықты және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi төлеу мерзiмi
осы тармақтың бiрiншi бөлiгiнде көрсетiлген мерзiм өткеннен кейiн
басталатын жағдайда, мұндай төлем таратудың салық есептiлiгi табыс етiлген
күннен бастап он жұмыс күнiнен кешiктiрiлмей жүргiзiледi.
Таратылатын заңды тұлғаның салық берешегi аталған заңды тұлғаның
ақшасы, оның iшiнде оның мүлкiн сатудан алынған ақша есебiнен Қазақстан
Республикасының заңнамалық актiлерiнде белгiленген кезектiлiк тәртiбiмен
өтеледi. Бұл ретте таратылатын заңды тұлғаның құрылымдық бөлiмшелерiнiң
салық берешегі де өтеледі.
Егер таратылатын заңды тұлғаның мүлкi салық берешегiн толық сөйлемде
өтеу үшiн жеткiлiксiз болса, салық берешегiнiң қалған бөлiгiн Қазақстан
Республикасының заң актiлерiнде белгіленген жағдайларда, таратылатын заңды
тұлғаның құрылтайшылары (қатысушылары) өтейдi. Егер таратылатын заңды
тұлғада салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң артық
төленген сомалары бар болса, онда көрсетiлген сомалар белгiленген тәртiппен
таратылатын заңды тұлғаның салық берешегiн өтеу есебiне есептеуге
жатқызылады.
Таратылатын заңды тұлғада салық берешегi болмаған жағдайда, салық және
бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң артық төленген сомасы осы
заңды тұлғаға қайтарылуға тиiс.
2.4 Заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кезде салық
мiндеттемесiн орындау
Қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның салық мiндеттемесiн орындау оның
құқық мирасқорына (құқық мирасқорларына) жүктеледi. Қайта ұйымдастырылған
заңды тұлғаның құқық мирасқорын (құқық мирасқорларын), сондай-ақ құқық
мирасқорларының салық берешегiн өтеуге қатысу үлесiн белгiлеу Қазақстан
Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес жүзеге асырылады. Заңды тұлғаның
қайта ұйымдастырылуы осы заңды тұлғаның құқық мирасқорының (құқық
мирасқорларының) салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi
төлеу жөнiндегi оның салық мiндеттемелерiн орындау мерзiмдерiн өзгертуге
негiз болып табылмайды. Заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылғанға дейiн артық
төлеген салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдерiнiң
сомасын салық органы қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның салық берешегін
өтеу есебiне есептеуге жатқызады. Қайта ұйымдастырылатын заңды тұлғаның
салық берешегi болмаған жағдайда, осы заңды тұлғаның артық төлеген салық
және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер сомасы оның құқық
мирасқорына қайтарылуы тиiс.
Қайтыс болған жеке тұлғаның ол қайтыс болған күнiнде жиналып қалған
салық берешегiн оның мұрагерi (мұрагерлерi) мұраға қалдырылған мүлік құны
шегiнде және мұраны алған күнгі ондағы үлесiне барабар өтейдi. Жеке
тұлғаның мұрагерi болмаған жағдайда, ол қайтыс болған күнiнде жиналып
қалған салық берешегi өтелдi деп есептеледi.
Сот хабар-ошарсыз кеттi деп таныған жеке тұлғаның салық мiндеттемесiн
орындау: жеке тұлғаны сот хабар-ошарсыз кеттi деп таныған жағдайда, мұндай
жеке тұлғаға қатысты салық мiндеттемесi шешiм шығарылған күннен бастап
тоқтатыла тұрады. Сот хабар-ошарсыз кеттi деп таныған жеке тұлғаның салық
берешегiн хабар-ошарсыз кеткен адамның мүлкiн басқаруға қорғаншы орган
уәкiлеттiк берген адам өтейдi.
Егер белгiленген тәртiппен хабар-ошарсыз кеттi деп танылған адамның
мүлкi салық берешегiн өтеу үшiн жеткiлiксiз болса, онда хабар-ошарсыз
кеткен адамның салық берешегiнiң өтелмеген бөлiгiн салық органы мүлiктің
жеткiлiксiздiгi туралы сот шешiмi негiзiнде есептен шығарады.
Сот адамды хабар-ошарсыз кеттi деп тану туралы шешiмнің күшiн жойған
жағдайда, салық мiндеттемесi бойынша белгiленген талап қою мерзiмiне
қарамастан, бұрын салық органы есептен шығарған салық берешегiнiң күшi
қайта басталады.
2.5 Салық мiндеттемесi бойынша талап қою мерзiмi
Салық қызметi органы, осы бапта көзделген жағдайларды қоспағанда,
салық кезеңi аяқталғаннан кейiн бес жыл iшiнде салықтарды және бюджетке
төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi есептеуге немеce олардың есептелген
сомасын қайта қарауға құқылы. Қызметiн жер қойнауын пайдалануға арналған
келiсiм-шартқа сәйкес жүзеге асыратын салық төлеушiлер бойынша салық
қызметi органы жер қойнауын пайдалануға келiсiм-шарттың қолданылу мерзімi
аяқталғаннан кейiн бес жыл iшiнде үстеме пайдаға салынатын салық, сондай-ақ
салық және бюджетке төленетін басқа да мiндеттi төлемдер сомасын есептеуге
немесе олардың есептелген сомасын қайта қарауға құқылы, оларды есептеу
әдiстемесiнде мынадай көрсеткiштердiң бiрi: рентабельдiлiктiң iшкi нормасы
(РIН) немесе пайданың iшкi нормасы немесе R-фактор (табыс көрсеткiшi)
қолданылады. Салық төлеушi белгiленген талап қою мерзiмi күнтiзбелiк бiр
жылдан аз уақытта бiтетiн кезең үшiн қосымша салық есептiлiгiн табыс еткен
жағдайда, салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер
сомаларын есептеп қосу және (немесе) олардың есептеп қосылған сомаларын
қайта қарау бөлiгiнде көрсетiлген талап қою мерзiмi бiр күнтiзбелiк жылға
ұзартылады.
Белгiленген талап қою мерзiмi корпорациялық табыс салығы мен жеке
табыс салығын есептеу және (немесе) қайта қарау бөлiгiнде жеке тұлғаның
мiндеттемелердi орындауы бойынша осы Кодекстiң 100-бабы 4-тармағының 1)
тармақшасында белгiленген мерзiмнен бес жылға дейiн ұзартылады.
... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz