Алкалоидтардың тиомочевина туындыларының синтезі мен биологиялық белсенділігін зерттеу

Тиомочевина туындылары
2.2 Алкалоидтардың ацильді изотиоцианаттармен әрекеттесуі
2.3 Цитизин алкалоидының N.аллил¬тиокарбамидті туындысының синтезі мен молекулаішілік гетероциклденуі

интернет желісінен алынған ақпарат жиынтығын қазақ тіліне аударылған нұсқасы

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Тиомочевина туындылары тек органикалық синтезде ғана емес, сол секілді өнеркәсіп тәжірибелерінде, ауылшаруашылығында, медицинада кеңінен қолданылатын күкірторганикалық қосылыстардың маңызды класы болып табылады.
Тиомочевина туындыларының көбі бағалы фармакологиялық қасиеттерге ие және туберкулезге қарсы, ісікке қарсы, асқынуға қарсы, микробқа қарсы, жараға қарсы басқа да терапевтикалық белсенді заттар ретінде қолданылады [3, 75, 84,86].
Көптеген әдебиеттік мәліметтерге сүйенсек, тиомочевина туындыларының синтезінің негізі әдісі изотиоцианаттардың аминдермен әрекеттесуі болып табылады.
Ертерек авторлардың жұмысында [259-262], соның ішінде СБАВ лабораториясының қызметкерлері түрлі изотиоцианиттердің цитизин, анабазин және эфедрин алкалоидтарымен әрекеттесу реакцияларын зерттеген. Ерекше қызығушылық изотиоцианиттердің ішінде бастапқы объект ретінде қарапайым винил эфирі мен изотиоцианттардың бірегей синтетикалық мүмкіндіктерімен жоғары белсенді бифункционалды синтон болып табылатын және бұрын белгілі болмаған изотиоцианаттардың туындыларына қол жеткізуге мүмкіндік беретін 2-винилоксиэтилизотиоцианат (2.22) болып табылады.
Қосарланған оттегі атомымен белсенділендірілген қос байланысқа жоғары бейімділігі, сутек қозғалғыш атомымен функцияның электрофильді қосылуы винил эфирлерінің органикалық синтез бен тәжірибеде кең қолданысына мүмкіндік беретін басты және анағұрлым типтік химиялық қасиеті болып келеді [263, 264].
Қарапайым винил эфирлеріне көптеген электрофильді қосылу түрлерінде ацеталь синтезінің қарапайым әдісінде спирттердің қосылуы анағұрлым мәнге ие.
Бұл жағдайда құрамында күрделі ацетальді фрагменттері бар изотиоцианат туындыларының синтезі, алкалоидтар қатысында анағұрлым күрделі тиомочевина синтезіне жол ашуы, өз кезегінде, жаңа биологиялық белсенді қосылыстар жасауда ерекше қызығыушылық тудырады.
Осыған байланысты, бізге белгілі әдіспен изотиоцианатэтанол ацетальінің пропаргил спирті мен 2-винил - оксиэтил - изотиоциан фенолымен (2.1) әрекеттестіріп, перфтормай немесе үшфторсірке қышқылында катализдеу синтезі бізге аса қызығушылық көрсетті [265].
Эквимолярлы қатынаста 2-винилоксиэтилизо - тио - цианат берілген спиртті винилокситоп бойынша альдегидтің пропаргил- және фенил (2-изотиоцианатоэтил) ацетальдің сандық шығымымен түзілуімен спирттер региоселективті қосылатыны анықталды.
Ары қарай, алынған ацетальді изотиоцианиттер негізінде (2.2, 2.3) біз үшін физиологиялық белсенді цитизин алкалоиды негізіндегі тиомочевина туындыларының синтезі қызықтыра түсті.
Синтезді спирттік ортада алкалоидтың 1-пропаргилоксиэтоксиэтилизотиоциан атқа (2.2) және 1-фенилокси - этокси - этил - изотиоцианатқа тікелей қосу арқылы жүзеге асырдық (2.3):
Гетерокумулендерге жататын -пропаргил- (2.2) және 1-фенилокси-этоксиэтил - изотиоцианаттың алкалоидтарға қосылуы жалпыға белгілі нуклеофильді қосылу механизмімен өтеді (2.3)
Синтезделген қосылыстар (2.4, 2.5) органикалық еріткіштерде әлсіз еритін ақ кристал және май тәрізді зат болып келеді. Тиомочевина туындыларының (2.4, 2.5) шығымы, физика - химиялық константалары, элементтік анализ мәліметтері 1 кестеде келтірілген.

1 кесте
Қосылыстардың физика - химиялық константалары мен элементтік анализ мәліметтері (2.2-2.5)

№
қосылыс.
шығым, %
Т.балқ.,
[о]С
nD[20]
табылды, %
Брутто-
формуласы
есептелді, %

C
H
N

C
H
N
2.2
74,1
-
1,5051
51,87
5,99
7,56
C8H11NO2S
51,48
5,39
6,99
2.3
74,5
-
1,5420
59,17
5,87
6,27
C11H13NO2S
58,89
5,26
5,93
2.4
91,0
120-121
-
60,78
6,65
11,19
C19H25N3O3S
60,42
6,65
10,69
2.5
92,1
-
1,5840
63,90
6,58
10,16
C22H27N3O3S
62,98
6,58
9,86

Қосылыстардың ИҚ спектрінде (2.4, 2.5) 1530-1500 см[-1] аумағында тиоамид тобы көрінеді, сол секілді цитизин алкалоидының амид тобының (N-C=O) 1651 см[-1] аумағында қарқынды белгісі байқалады.
Қосылыстың масс - спектрі анализі кезінде (2.25) молекуланың электрондық соққы әсерінен түзілетін молекулалық иондар мен сынық фрагменттер табылды (сурет 1).

Сурет 1 - N-2-[(1-пропаргилокси) - этокси]- - этилцитизинокарботиоамидтің масс-спектрі (2.4)

Қосылыс үшін (2.4) mz шыңдар мен Jотн. қатысты қарқындылық мәндері болады (%): молекулалық ион 375 [М]+ (7%), цитизин негізгі қаңқасының сынық ыдырауының фрагменттері, тиомочевина және ацеталь қалдықтары N-+ 189 (51%), N-C(S)NH(CH2)2+ 276 (55%), N-C(S)+ 233 (40%), С5Н8NОS+ 130 (56%), С5Н8NО2S+ 146 (67%) және пропин фрагменті СН2ССН+ 39 (100%) (рисунок 16).
Қосылыстың В ЯМР 1Н - спектрлерінде (2.4, 2.5) алкалоидтық бөлшектің протондарынан басқа тиоамид құрайтын протондар да тіркеледі.
Қосылыстың құрылысын соңғы рет бекіту үшін (2.4) ЯМР 13С спектралды зерттеуі өткізілді (сурет 2).

Сурет 2 - N-2-[(1- пропаргилокси) - этокси] - этилцитизинокарботиоамидтің ЯМР [13]С спектрі (2.4)

Синтезді сулы этанолда өткізгенде және цитизино-N-(1-пропаргилоксиэтокси - этило) - тиокарб - амидті 90% этанолдан келесі кристалдандырумен (2.4) жүргізгенде мақсатты өнімнің (2.4) ацеталь байланысы бойынша бөлшектік гидролизі өтеді. Бензол мен этанолдан келесі бөлшектік кристалдандыру арқылы шамамен 10% шығыммен цитизино-N-(2-гидрокси - этил) - тиокарб - амид (2.6) гидролиз өнімі қосылысы бөлініп алынды (2.4).
Бізге белгілі, ацеталь қосылыстары қышқыл қатысында гидролизге оңай ұшырайды. Жоғарыда сипатталған болжамдарды дәлелдеу мақсатында (2.4) қосылыстың қайнатылған спирттік ерітіндісін сірке қышқылының бірнеше тамшысы қатысында цитизино-N-(2-гидроксиэтил)тиокарба мид (2.6) қосылысының әлсіз гидролизі жүзеге асады.
Осы кезде жақсы шығыммен (88%) цитизино-N-(2-гидрокси - этил)тиокарбамид (2.6) алынды. Цитизино-N-(2-гидроксиэтил)тиокарба мид (2.6) гидролизі кезінде түзілген құрылымы мен құрылысы масс - спектроскопия, ЯМР 1Н - спектроскопия әдісін қолдану арқылы дәлелденді. Алкалоидтық фрагменттің протондарынан басқа метилен топтары мен нақты триплет 4,53 м.д. гидроксил протоны кезінде біріншілік гидрокси - топтар (сурет 3), сол сияқты рентгенқұрылымдық анализбен анықталды.

Сурет 3 - N-(2-гидроксиэтил)
цитизинокарботиоамидтің ЯМР [1]Н спектрі
Осылайша, алғаш рет цитинзин, l-эфедрин және d-псевдоэфедрин алкалоидтарының ацеталь изотиоцианаттарымен әрекеттесуі синтезделді және жоғарыда келтірілген алкалоидтар негізінде жаңа N-2-[(1-пропаргилокси) - этокси]- және N-2[(1-фенилокси) - этокси] - этил - аминокарботиоамидтер сипатталды. (2.4) қосылысы мысалында көрсетілгендей, берілген тиомочевиналар әлсіз қышқылдар қатысында ацеталь байланысы бойынша гидролизге оңай ұшырайды. Синтезделген тиомочевина туындыларының құрамы мен құрылымы элементтік анализ, ИҚ-, ЯМР 1Н-, ЯМР 13С-спектроскопия мен масс-спектро - метрия әдістерң арқылы дәлелденді.

2.2 Алкалоидтардың ацильді изотиоцианаттармен әрекеттесуі

Алкалоидтардың тиомочевина туындыларының синтезі мен биологиялық белсенділігін зерттеуді ары қарай жалғастыра отырып, цитизин алкалоидты негізіндегі жаңа ацильді тиомочевина туындыларының синтезін жүзеге асыру қызықты келеді.
Алғашқыда, бастапқы изотиоцианиттардың in situ (бөлінусіз) сәйкес хлоангидридтерден (бензоилхлорид, п-метил - бензоил - хлорид, п-бромбензоилхлорид және хлорангидрид 2-фуранкарбон қышқылы) ацетон ортасында роданды калиймен қыздыру арқылы синтезі жүзеге асырылды. Осы кезде түзілген изотиоцианаттарды келесідей цитизин алкалоидтармен әрекеттесу мына схема бойынша жүреді:
Түзілген мақсатты өнімдер (2.7-2.10) органикалық еріткіштерде әлсіз еритін, жақсы кристалданатын ақ кристалдық заттар болып табылады.
Синтезделген қосылыстардың (2.7-2.10) құрамы, құрылымы мен жекелігі элементтік анализ, ИҚ-, ЯМР 1Н-спектроско - пия мен масс-спектрометриясымен дәлелденді.
Тиомочевина туындыларының (2.7-2.10) физика - химиялық константалары мен элементтік анализ мәліметтері және ЯМР 1Н спектрлері 2 кестеде келтірілген.

2 кесте
(2.7-2.10) қосылыстарының физика-химиялық константалары мен элементтік анализ мәліметтері

Қосылыстардың (2.7-2.10) ИҚ-спектрінде цитизин алкалоидының амид тобының (N-C=O) 1650-1652 см-1 аумағында қарқынды белгі байқалады, сол сияқты 1545-1535см-1 аумағында C=S тобы үшін сіңіру жолағы болады, амид тобының C(O)NH сіңіру жолағы 1687-1689 см-1 аумағында пайда болады.
Қосылыстарды (2.7-2.10) ЯМР 1 Н спектрлерін анализдеуде алкалоидтық бөліктің протондарына тән белгілер байқалады (сурет 4).

Сурет 23 - N-(цитизино-1-карбонотиоил)-
4-бромбензамидтің ЯМР [1]Н спектрі (2.9)

Айта кеткеніміз жөн, алкалоидтардың тиомочевиналық туындыларының құрылысына фармакологиялық белсенді топтарды енгізгенде, вирусқа қарсы препараттардың және 2-фуранкарбон қышқылының туындыларының құрамындағы 4-бромфенилді қалдық, нитрофуран негізбен бактерияға қарсы препараттар биолбелсенділіктің жаңа түрлерінің күшейтілуі немесе пайда болуына, соның ішінде бактерияға қарсы түрлерінің жасалуына әкеледі.
Осылайша, алғаш рет алкалоидтардың (цитизин, анабазин) алкалоидтарының карбоксиизотиоцианаттарымен әрекеттесуі синтезделді және жоғарыда келтірілген алкалоидтар негізінде жаңа N-(алка - лоид - карбонотиоил)бензамиді сипатталды. Синтезделген тиомочевина туындыларының құрамы мен құрылымы элементтік анализ, ИҚ-, ЯМР 1Н-, ЯМР 13С-спектроскопия мен масс-спектро - метрия әдістерң арқылы дәлелденді.
2.3 Цитизин алкалоидының N-аллил - тиокарбамидті туындысының синтезі мен молекулаішілік гетероциклденуі

Соңғы уақытта тиазолов, ди- және тетрагидротиазолдардың (тиазолин, тиазолидин) туындыларының биологиялық белсенділіктерін зерттеу мен синтезі бойынша мақалалар саны ұлғаюда. Қосылыстар қатарында, соның ішінде тиозол сақинасы бар В1 витамин, пенициллин сияқты табиғи қосылыстардан жоғары радиоқорғаныш белсенділігі бар заттар табылды, сол секілді гербицидтер, пестицидтер және өсімдіктердің өсуін ынталандыратын заттар табылды [223,269-271]. Жоғары фармакологиялық белсенділік көрсететін құрылысы бойынша физиологиялық белсенді алкалоидтармен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.