Салық ұғымы және оның әлеуметтік – экономикалық мәні туралы ақпарат

Жоспар:

Кіріспе

1.Салық ұғымы және оның әлеуметтік . экономикалық мәні ... ... ...3
1.1 Салық механизмін ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10

2.Салықтың түрлері
2.1 Жанама салық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.2 Корпорациялық табыс салығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.3 Жеке табыс салығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19

3.Қазақстандағы 1992,1995,2002 жылдардағы салық жүйесіндагі
өзгерістер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
3.1 Қазақстан Республикасындағы салық саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
3.2 Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003.2006 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс.шаралар жоспары ... ... ... ... ... 30

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32 бет

Пайдаланған әдебиеттер:

Кіріспе

Салықтар – кез келген өркениетті мемлекеттің кіріс көзі. Әлемдік тәжірбие көрсетіп отырғандай салық пен несие қаржы жағынан реттеуді ұштастырып нарықтық экономиканы басқарудың анағұрлым тиімді түрі болып табылады. Салықтардың мемлекет қазынасын толтыруға бағытталған қызмет құралы ретінде орны өз алдына, уақыт өткен сайын оның шаруашылық салаларына ықпал жасауға және өндіріс пен ғылыми- техникалық прогрессті дамытуға ынталандыруға икемді экономикалық реттеуші тұрғысындағы маңызы айқын аңғарылады.
Қазіргі жағдайда салықтардың маңызы мен рөлін мемлекеттік органдарды қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету шеңберінде ғана бағалауға болмайды. Макроэкономикалық реттеуде олардың маңызы барған сайын орта түсуде . Қазақстан тарихында тұңғыш рет Салық кодексі жасалғанда барлық маңызды сәттер барынша ескерілді. Салыққа қатысты заң актілеріне ортақ методалогиялық және тұжырымдамалық негіздері еліміздің аумағын да берегей салық тәртібін қолдануды және барлық салық қатынастарын реттеуді қамтамасыз етуде. Әлемдік тәжірбиеде қолданылып жүрген салық салу принциптеріне және республика экономикасының даму деңгейіне жете назар аударылды. Салықтардың саны қысқартылды, салықтың анағұрлым маңызды түрлеріне бірегей ставка белгіленді, бюджетпен есеп айырысу жеңілдетілді.
Салықты жетілдіру ұзақ даму жолынан өткен көптеген елдерге қарағанда, экономиканы жедел орнықтыру және дамыту қажеттігі ескеріле отырып Қазақстанда қоғамның талабына жауап бететін және нарықтық экономиканың жағдайына икемделген салық жүйесін жасауды шұғыл қолға алды.
Салық салынатын нысандарды және нақты пайданы айқындауда халықаралық тәжірбиеде қолданылып жүрген принциптерді пайдалануға жол ашу мақсатында өнімнің өзіндік құнына әсер ететін шығындардың жүйесі қайта қаралып, түпкі нәтижені көрсететін баланстық пайда ұғымы енгізілді. Жылдық жиынтық пайданы анықтаудың жолдары белгіленді. Нақты пайдаға ғана салық салынуы үшін салықтық есеп жүйесі қолданыла бастады.
Республика экономикасы шетелдік инвестицияны тарту барған сайын ұлғая түсуіне байланысты Салық кодексінің бір тарауы халықаралық салық салу мәселесін қарады.
Қазақстанның 2030 жылғы дейінгі даму стратегиясында болашақтағы мемлекетіміздің енгізгі байлық көзі шикізатты, соның ішінде ең біріншіден мұнайды экспорттау болып табылады. Осыған сай сәйкес, салық жүйесінің алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі шикізатты экспорттаушылар салынатын салықтардың тиімділігін арттыру.

Пайдаланған әдебиеттер:

1.Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы. Алматы. 2005ж (209-259бет)

2.Ермекбаева Б.Ж. Жалпы мемлекеттік салықтар .
Алматы.Экономика,1997ж. (3-11бет; 17-22бет)

3. Қазақстан Републикасының Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің Актілер жинағы .№36. Астана, 2004 (65-6ет)

4. Қазақстан Республикасының Кодексі. Алматы, 2004ж

5. Егемен Қазақстан.№79 5-сәуір 2003жыл (1бет)

6. Казахстанская правда № 2001г.

7.Статистический ежегодник Казахстана . Алматы 1999г (344 бет).

8.Статистический сборник. Госкомстат России. Москва, 1999г (492бет)

9. « Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
Алматы.БИКО,2002ж

10.Сейсенова А. Налоговая политика РК и социальная защита. Саясат 2003г №1 (64-69 бет)

11. Челекбай А. Буртанова Б. Налоги и штрафы как источник решения государственных проблем. Аль- Пари 1998г (39-41бет)

12.Статистический ежегодник Казахстана 1999г №10 (344бет)

13.Статистический бюллетень №12 (60), желтоқсан 2003ж.

14. Статистический бюллетень №1 (61), қаңтар 2004ж.

15. Интыкбаева С.Ж. Фискалды саясат. Алматы, Қаржы- Қаражат 2002ж

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе

1.Салық ұғымы және оның әлеуметтік – экономикалық мәні ... ... ...3
1.1 Салық механизмін ұйымдастыру
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
2.Салықтың түрлері
2.1 Жанама
салық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 14
2.2 Корпорациялық табыс
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.3 Жеке табыс
салығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 19
3.Қазақстандағы 1992,1995,2002 жылдардағы салық жүйесіндагі

өзгерістер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..20
3.1 Қазақстан Республикасындағы салық
саясаты ... ... ... ... ... ... ... .. ... .24
3.2 Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003-2006 жылдарға арналған
бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары ... ... ... ... ... 30

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...32 бет

Пайдаланған әдебиеттер:

Кіріспе

Салықтар – кез келген өркениетті мемлекеттің кіріс көзі. Әлемдік
тәжірбие көрсетіп отырғандай салық пен несие қаржы жағынан реттеуді
ұштастырып нарықтық экономиканы басқарудың анағұрлым тиімді түрі болып
табылады. Салықтардың мемлекет қазынасын толтыруға бағытталған қызмет
құралы ретінде орны өз алдына, уақыт өткен сайын оның шаруашылық салаларына
ықпал жасауға және өндіріс пен ғылыми- техникалық прогрессті дамытуға
ынталандыруға икемді экономикалық реттеуші тұрғысындағы маңызы айқын
аңғарылады.
Қазіргі жағдайда салықтардың маңызы мен рөлін мемлекеттік
органдарды қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету шеңберінде ғана бағалауға
болмайды. Макроэкономикалық реттеуде олардың маңызы барған сайын орта
түсуде . Қазақстан тарихында тұңғыш рет Салық кодексі жасалғанда барлық
маңызды сәттер барынша ескерілді. Салыққа қатысты заң актілеріне ортақ
методалогиялық және тұжырымдамалық негіздері еліміздің аумағын да берегей
салық тәртібін қолдануды және барлық салық қатынастарын реттеуді қамтамасыз
етуде. Әлемдік тәжірбиеде қолданылып жүрген салық салу принциптеріне және
республика экономикасының даму деңгейіне жете назар аударылды. Салықтардың
саны қысқартылды, салықтың анағұрлым маңызды түрлеріне бірегей ставка
белгіленді, бюджетпен есеп айырысу жеңілдетілді.
Салықты жетілдіру ұзақ даму жолынан өткен көптеген елдерге
қарағанда, экономиканы жедел орнықтыру және дамыту қажеттігі ескеріле
отырып Қазақстанда қоғамның талабына жауап бететін және нарықтық
экономиканың жағдайына икемделген салық жүйесін жасауды шұғыл қолға алды.
Салық салынатын нысандарды және нақты пайданы айқындауда
халықаралық тәжірбиеде қолданылып жүрген принциптерді пайдалануға жол ашу
мақсатында өнімнің өзіндік құнына әсер ететін шығындардың жүйесі қайта
қаралып, түпкі нәтижені көрсететін баланстық пайда ұғымы енгізілді. Жылдық
жиынтық пайданы анықтаудың жолдары белгіленді. Нақты пайдаға ғана салық
салынуы үшін салықтық есеп жүйесі қолданыла бастады.
Республика экономикасы шетелдік инвестицияны тарту барған сайын
ұлғая түсуіне байланысты Салық кодексінің бір тарауы халықаралық салық салу
мәселесін қарады.
Қазақстанның 2030 жылғы дейінгі даму стратегиясында болашақтағы
мемлекетіміздің енгізгі байлық көзі шикізатты, соның ішінде ең біріншіден
мұнайды экспорттау болып табылады. Осыған сай сәйкес, салық жүйесінің
алдында тұрған маңызды мәселелердің бірі шикізатты экспорттаушылар
салынатын салықтардың тиімділігін арттыру.

1. Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық мәні

Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар – бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң
жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төле-нетін
қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен мін-
деттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі
болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп,
дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық
нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттілектері мен
сұрау салуларына бейімделді.Салықтар тауар-ақша қатынастарының ах-уалына
әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді.
Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта
құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен
саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі-
ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кіріс-терін
және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып та-былады.
Салықтарда мемлекеттіңэкономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал
салықтардың әлеуметтік- экономикалық мәні,олардың түрлері мен рөлі қоғамның
экономикалық құрысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен
айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салық-тарды төлеу- әрбір
азаматтың қасиетті борышы деген еді.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-ша бабында:заңды түрде
белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу
әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады,- деп жазылған.
Салықтарда ежелден салық жүктемесін (салық ауыртпалығын) бөлудің екі
қағидаты қалыптасқан:
1)пайда (алынған игіліктер) қағидаты.
2) қайыр көрсерту (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттігіне салық салудың
қағидаттарын пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және табыстың
өсуіне қарай олардың өзгеруіне саяды.
Салықты ұтымды ұйымдастырудың классикалық қағидаттарын бұрын
А. Смит ұсынған еді. Олар мынаған саяды:

1)салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
(әділеттілік қағидаты);
2)салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала және дәл анықтауы
керек (анықтылық қағидаты);

3)әрбір салық салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және
әдіспен алынуы тиіс(қолайлылық қағидаты);
4)салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем қағидаты).
Бұл қағидаттарды пайдалану салық салудағы зорлық-зомбылықты жоқ ет-
ті, бұл процеске реттемелеуді енгізді және А.Смитке салықтар- оны төлей-
тіндерге құлшылықтың нышаны емес, бостандықтың нышаныдеп қорытын-ды
жасауға мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында қағи-
даттардың тұжырымдамалары дәлденді, толықтырылды.
Тұңғыш рет Қазақстан Республикасында заңнамалық деңгейде салық са-
лудың қағидаттары баянды етілген.Қазақстанның салық заңнамасында соны-мен
бірге салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төле-удің
міндеттілігі, салық салудың айқындығы, әділдігі, салық жүйесінің
біртұтастығы және салық заңнамасының жариялылығы қағидаттары негізде-леді
Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтың міндеттемелерін то-
лық көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті.
Салықтар және бюджетка төленетін басқа да міндетті төлемдер айқын
болуы тиіс.Салық салудың ақындығы салық төлешінің салықтық міндеттеме-лері
туындауының, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібін
салық заңнамасында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.
Еліміздегі салық салу жалпыға бірдей және міндетті болып табылады.
Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тыйым салынады.
Қазақстанның салық жүйесі оның бүкіл аумағында барлық салық
төлеушілерге қатысты бірыңғай болып табылады.
Салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік-құқықтық актілер ресми
басылымдарда міндетті түрде жариялануға жатады.
Мемлекетке түсетін салық түсімдерінің сипатты ерешелігі олардың сан
алуан қоғамдық қажеттерге кейін иесіз пайдаланылуы болып табылады.Осысымен
салықтардың мемлекет, сондай-ақ басқа жергілікті органдар белгілейтін түрлі
міндетті мақсатты жарналардан, төлем аударымдарынан айырмашылығы болды;
бұған әлеуметтік сақтандыруға аударылатын қатаң мақсатты аударымдар, соның
ішінде бюджеттен тыс қорларға төленетін жар-налар мен аударымдаржатады,
олар белгілі бір, ұзақ мерзімді көлемде өнім-нің, жұмыстың және қызметтер
көрсетудің өзіндік құнынан, табыстан (пайдадан), еңбекке ақы төлеу қорынан,
амортизациядан және басқа көздер-ден есептелінеді.

Салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні мен мазмұны олар атқаратын
функцияларын толық ашыла түседі. Жалпы қаржы категориясы тұрғысынан
салықтар қосалқы категория болып табылатындығын есте ұста-ған жөн,
сондықтан қаржыға қатысты салықтардың функцяларын қаржының бөлгіштік
функциясының құрамдас қосалқы функциясы ретінде қарастырған жөн.
Қазіргі кезде салықтар фискалдық, реттеуші және қайта бөлу сияқты
негізгі үш функция орындайды. Бұлардың әрқайсысы осы қаржы категория-сының
ішкі белгілері мен өзіндік ерекшеліктерін білдіреді.
Фисклдық функция -барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның
көмегімен бюджеттік қор қалыптасады. Өйткені салықтар мемлекеттік бюд-
жеттің кірістерін толыстыра отырып, экономиканы, әлеуметтік –мәдени шар-
аларды жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.
Салықтардың реттеуші функциясы мемлекеттің экономикалық қызметінің
ұлғаюымен байланысты пайда болады. Ол ұлттық шаруашылықтың дамуына
қабылданатын бағдарламаларға сәйкес ықпал етеді.Бұл орада салықтардың
нысандарын таңдау, олардың мөлшерлемелерінің, алу әдістерінің өзгеруі,
жеңілдіктер мен шегерімдер пайданылады. Бұл реттеушілер қоғамдық ұдайы
өндірістің құрылымы мен үйлесіміне, қорлану мен тұтыну көлемі ықпал етеді.

Қайта бөлу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір бөлігі
мемлекеттің қарамағына өтеді. Бұл функцияның іс- әрекетінің ауқымы жалпы
ішкі өнімді салықтардың алатын үлесі арқылы анықталады; ол ұлттық табыстың
мемлекеттендірілу дәрежесін көрсетеді: бұл үлес 1997 жылы – 19,7% ,1998жылы
-16,6%, 1999 жылы – 17,4% , 2000 жылы – 22,6%, 2001жылы -22,2%
болды(салыстыру үшін Украинада -29%, Ресейде – 33,3%).
Мемлекет салық саясатын – салық саласындағы шаралар жүйесін қоғамның
оның нақтылы кезеңдегі әлеуметтік-экономикалық мақсаттар мен міндеттеріне
қарай әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді.
Нарықтық қатынастардың қалыптасу жағдайындағы салық саясатының
негізгі бағыты тұтынудың орталықтандырылған қоғамдық қорлары арқылы
халықтың нақты табыстарының едәуір бөлігін қалыптастырудың өзін ақта-маған
қағидатынан бас тарту болып табылады. Бұл еңбек белсенділігінің
күшеюіндегі экономикалық ынталылықтың уәждемелік механизмі арқылы халықтың
еңбекке жарамды бөлігінің табыстарын айтарлықтай арттыруға мүмкіндік
жасайды. Салық жүйесі арқылы қоғамның еңбекке жарамсыз мү-шелерінің
неғұрлым тиімді және берік әлеуметтік қорғалуы қамтамасыз етіледі.
Салық ұғымымен салық жүйесі ұғымы тығыз байланысты. Мемле-кетте
алынатын салық түрлерінің, оны құру мен алудың нысандары мен әдістерінің,
салық службасы органдарының жиынтығы әдетте мемлекеттің салық жүйесін
құрайды.
1991жылғы дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономи-
каны басқарудың әміршіл- әкімшіл жүйесіне , бағаларға қатаң мемлекеттік
реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті.Бюджеттің басты кіріс көз-
дерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме
сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекеттік реттеп отыруға бағыттал-ған
болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары
қабылдаған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалып-
тасты.
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде тұңғыш салық
жүйесі жұмыс істей бастады. Ол Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі
туралы заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың қағидатта-рын,
салықтар мен алымдардың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгілеген
алғашқы құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылғы қаңтардың 1-інен
бастап 13 жаплы мемлекеттік салық, 18 жергілікті салықтар мен алымдар
енгізілді.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық рефо-
рмасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі
мен салық заңнамасын бірте- бірте халықаралық салық салу қағидат-тарына
сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты Салық және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдер туралы 1995 жылғы сәуірдің 24- інде Қазақстан
Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42
салықтар меғн алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны небәрі 11 болып
қалды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індегі
заң күші бар жарлығы Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-
сындағы №440-1 заңына сәйкес заң мәртебесін алды. Осы уақыт аралықтар-ында
Президент жалықтарымен және толықтырулар енгізілді.
Салықтардың, олардың төлеушілердің, салықтарды алу әдістерінің, сал-
ық жеңілдіктерінің жиынтығының болатындығынан салық жүйелерінің әжеп-теуір
күрделі үлгілері болуы мүмкін.
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі қағи-
даттар бойынша жіктеледі:
салық салу объектілері бойынша;
салықты алатын және салықтан жиналған сомаға билік жасайтын органға
қарай;
пайдалану тәртібі бойынша;
объектінің экономикалық белгісі бойынша.

Салықтарды салу объектісі бойынша, олар тура және жанама салықтар
болып бөлінеді.
Тура салықтар – салық төлеушінің кірісі мен мүлкінен тікелей төлеген
салықтар. Олар өз кезегінде нақты және жеке салықтарға жіктеледі. Нақты
салықтар салық төлеушілердің мүлкінің (меншігінің) кейбір түрлеріне (үй,
жер, кәсіп, ақшалай капитал және т.с.с.) салынады. Жеке тура салықтар – бұл
жеке адамдар мен заңды ұйымдардың табыстары мен мүлкіне салынатын са-
лықтар. Нақты салықтардан айырмашылығы – жеке салық салу әрбір төлеушінің
жеке табысы мен мүлкін де, оның қаржы жағдайын да ескереді.
Жанама салықтар – баға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген
салық төлеушінің кірістері мен мүлкіне байланысты емес салықтар. Жанама
салықтарға қосылған құнға салынатын салық, акциздер жатады. Жанама
салықтарға сондай-ақ сырқы экономикалық қызметтен түсетін түсімдер де
(кеден баждары түріндегі, экспртқа және импортқа салынатын салық түрін-дегі
кеден кірістері, ішкі рынокте салынатын тауарлар бағасы мен олардың
фактуралық құнының айырмасы) жатады.
Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді. Оларды
саналы қолдану баға белгілеудің процесіне жағымды ықпал жасауы және
тұтынудың құрылымына әсер етуі мүмкін.
Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына (немесе қызмет-
тің тарифіне) қосылатындығында, кіріктірілетіндігінде. Бұл жағдайда салық-
ты тауардың (қызметтің) нақты тұтынушысы төлейді, алайда тұтынушы мен
мемлекет арасында тікелей байланыс болмайды.
Салықты алатын және оған билік жасайтын органға қарай орталық (жал-
пымемлекеттік) және жергілікті салықтарды ажыратады.
Пайдалану тәртібіне қарай барлық салықтар жалпы және мақсатты (ар-
наулы) болып бөлінеді.
Жалпы салықтар тиісті деңгейлердегі бюджеттерде шоғырландырылады және
жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қаржыландыруға пайдаланылады. Мақсатты
(арнаулы) салықтардың нысаналы арналымы болады және әдет-егідей түрлі
арнаулы қорлардың қаржы базасын құруға арналады.
Объектінің экономикалық белгілері бойынша табысқа салынатын салық-
тар болып ажыратылады. Табысқа салынатын салықтар төлеушінің салық
салынатын кез келген объектіден алған табыстарынан алынады. Тұтынуға
салынатын салықтар – бұл тауарлармен қызметтер көрсетуі тұтыну кезінде
төленетін шығынға салынатын салықтар.
Салық салу объектілерін есепкеалу және оларды бағалау тәсілдеріне қа-
рай салық алудың мынадай төрт әдісі қолданылады: кадастрлық*, салық тө-
леушінің мағлұмдамасы бойынша, табысты алу көзінен ұстап қалу, патенттік
негізде.
Бірінші жағдайда салықты есептеу мен оны алу, салық салу объекті-
лерінің нақты табыстылығын есепке алмай табыстылық (жер салығы, мүлік
салығы) нормасын көрсете отырып, олардың тізімдемесі негізінде жүзеге ас-
ырылады.
Мағлұмдамада салық төлеушілер табыстың көлемін, қажетті жеңілдік-
терді, шегерімдерді көрсетеді және салық сомасын есептеп, төлейді. Олар
салықтардың түрлері бойынша салық мағлұмдамасын есепті салық кезеңіне
сәйкес тапсырып отырады. Мәселен, корпорациялық табыс салығын, жеке табыс
салығын, көлік құралдарына салынатын салықты және жер салығын төлеушілер
( арнаулы салық режімін қолданатын заңды тұлғаларды қоспаған-да)салық
органына олар бойынша мағлұмдаманы есепті салық кезеңінен кейін жылдың 31-
інші наурызына береді.
Жеке табыс салығы бойынша мағлұмдаманы мынадай салық төлеуші-лер:

төлем көзінен салық салынбайтын табыстары барлар;
тұлғын үй салу мен осындай құрылыс үшін құрылыс материалдарын са-тып
алуды қоспағанда салық жылында 2000 айлық есептік көрсеткіштен жо-ғары
сомаға біржолғы ірі сатып алуды асырғандар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жеке
тұлғалар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктерінде-
гі шоттарда ақшасы бар жеке тұлғалар;
Қазақстан Республикасының сылайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы
заңнамалық актілеріне сәйкес мағлұмдама беру жөнінде міндеттеме жүктел-ген
адамдар;
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судьялар табыс ете-
ді.
Салық төлеушілен салық мағлұмдамасын табыс етудің белгіленген мер-
зіміне дейін жазбаша өтініш алған жағдайда уәкілетті мемлекеттік орган
салық мағлұмдамасын табыс ету мерзімін екі айдан аспайтын мерзімге ұзар-
туға құқылы. Бірақ салық мағлұмдамасын тапсыру мерзімін ұзарту салық төлеу
мерзімін өзгертпейді.
Үшінші әдіс бойынша салық төлеуші жұмыс істейтін ұйымның, мекеменің
бухгалтериясы одан салықты табыс алынған жерде есептеп, ұстайды.
Төртінші әдіспен салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан түрлеріне
беріле-тін патент негізінде төленеді. Патент- арнаулы салық режімін қол-
дану құқы-ғын куәландыратын және салық сомасының бюджетке төлен-гендігін
растай-тын құжат.
. Салық есебінің екі әдісі қолданылады:
1) кассалық ;
2) есептеу әдісі.
Кассалық әдіске сәйкес табыстар мен шегерімдер жұмысты орындау, қыз-
мет көрсету, мүлікті жөнелту мен кірістеу және ол бойынша жасалынған ақы
төлеу мезетінен бастап есепке алынады.
Есептеу әдісі бойынша табыстар мен шегерімдер ақы төлеудің уақытына
қарамастан жұмысты орындау, қызмет көрсету, тауарарды өткізу және кіріс-ке
алу мақсатымен тиеп жіберу мезетінен бастап есепке алынады.
Бұл әдіс салық службалары үшін қолайлырақ және оны Қазақстанның барлық
төлеушілері қолдануға қабылданған.Төлеушілер үшін оның кемшілігі – сал-ық
төлемдері жеткізіліп тіпті уақытында төленбеген жағдайда да аударылуы тиіс,
бұл айналым қаражаттарын оқшауландыруға ұрындырады.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі салықтардың, алымдардың және
баждардың түрлерін, салық қатынастарын реттейтін құқықтық нормаларды және
салық службасының органдарын қамтиды.
Қазақстан Республикасындағы салықтардың, салық сипатындағы алымдардың
тізбегі мыналарды қамтиды:
1.Салықтар
1.Корпорациялық табыс салығы.
2.Жеке табыс салығы.
3.Қосылған құнға салынатын салық.
4.Акциздер.
5.Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері.
6.Әлеуметтік салық.
7.Жер салығы.
8. Көлік құралдарына салынатын салық.
9.Мүлікке салынатын салық.
10.Экспортқа шығарылатын шикі мұнайға салынатын рента салығы.
11.Қазақстан Республикасының жасалған келісім шарттары бойынша

өнімді бөлу жөніндегі үлесі.
2.Алымдар.
1. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.
2.Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркенегі үшін алынытын алым.

3.Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелер-ді
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
4.Радиоэлектрондық құралдарды және жилігі жоғарғы құралдарды
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
5.Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені
үшін алым.
6.Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік
тіркегені үшін алым.
7.Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
8.Дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
9.Автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүру
алымы.
10.Акциондардан алынатын алым.
11.Елтаңбалық алым.
12.Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
13.Телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік
спектрін пайдалануға рұқсат беру үшін алым.
3.Төлемақылар:
1.Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
2.Жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
3.Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.

4.Жануарлар дүниесін пайдаланған үшін төлемақы.
5.Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
6.Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
7.Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
8.Кеме жүзетін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
9.Сыртқы(көрнекі) жарнаманы орналастыру үшін төлемақы.
4.Мемлекеттік баж.
5.Кеден төлемдері:
1.Кеден бажы.
2.Кеден алымдары.
3.Төлемақы.
4.Алымдар.
Салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
сомасы Бюджет жүйесі туралы заң мен тиісті жылға арналған респуб-икалық
бюджет туралы заңда белгіленген тәртіппен тиісті бюджеттердің кірісіне
түседі.
Салық жүйесі өзінің құрамына мемлекеттік салық службасының –Қаржы
министірлігін, облыстардағығ аудандардағы, қалалардағы және қалалардағы
аудандардың салық комитеттерін қамтиды.Салық службасы органдары салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін, мін-детті
зейнетақы жарналарының толық және дер кезінде аударылуын қамта-масыз ету
жөніндегі, сондай-ақ салық төлеушілердің салықтық міндеттеме-лерін
орындауына салықтық бақылауды жүзеге асырады.
Салық және салық салу ұғымдарын ажырата білген жөн: бірінші жағ-
дайда – бұл экономикалық және қаржы категориясы, екіншісінде – экономи-
калық – құқықтық механизмді пайдалана отырып салық төлемдерін өндіріп алу
(есептеу және алу) процесі.

1.1 Салық механизмін ұйымдастыру
Салық салуды ұйымдастыру салық қатынастары ысандарының элемент-
ерін, яғни салық түрлерінің нақты аттарын, сондай-ақ оларды қолданудың
тәртібі мен әдістерін, іс-қимылының тәсілдерін қамтитын салық механизмін
құруға және оның жұмыс істеуіне саяды. Салық механизмінде өзара байла-нысты
элементтерден тұратын арнаулы нұсқаулық қолданылады.
Қазақстан Республикасының қазіргі салық жүйесі салықтарды құру
және алудың нақтылы әдістерін анықтайды, салықтың тиісті элементтері арқылы
салық тәртібін белгілейді.
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады:салық субъектісі, салық
салынушы, объектісі, салық базасы, салық салудың өлшемі(единицасы), салық
мөлшерлемесі, үлес(квота), салықпұл, салық жеңілдіктері, салық төлеудің
мерзімі мен тәртібі, салық төлеушілер мен салық органдарының
міндеттіліктері мен құқықтары, салықтарды төлеуді бақылау, салық заң-
намасын бұзғаны үшін санкциялар және басқалары.
Салық субъектісі немесе салық төлеуші. Ол – салықты және бюджетке
басқа төлемдерді төлеуші тұлға, алайда нарық механизмі арқылы салық
ауыртпалығы басқа тұлғаға – салық салынушыға аударылуы мүмкін.
Салық салынушылар – нақты салық ауыртпалығы түсетін жеке тұлғалар,
түпкілікті салық төлеушілер, яғни мемлекет азаматтары.

Салық механизмінің элементтері

Салық салу Салықтар түрлерінің Салықты болжамдау
қағидаттары жиынтығы мен жоспарлау

Салық Саллық құқығы мен
элементтері заңдылығы

Салық механизмі

Ақпараттық Салықтарды басқару
қамтамасыз ету
жүйесі

Салықтарды Салықтық Салықтардың
алудың әдістері бақылау есеп құралдары

Салық объектісі. Мүлік пен іс-әрекеттер салық объектілері және салық
салуға байланысты объектілер болып табылады, олардың болуына байланыс-ты
салық төлеушінің салықтық міндеттемесі туындайды.
Салық базасы. Салық базасы – салық салу объектісі мен салық салуға
байланысты объектінің құндық, заттық немесе өзге де сипаттамалары, олар-дың
негізінде бюджетке төленуге тиіс салықтар және басқа да міндетті
төлемдердің сомасы анықталады.
Салықтың негізгі базасы мыналар болып табылады:
табысқа салынатын салық. Бұған корпорациялық табыс салығы мен жеке
табыс салығы жатады;
тауарларға салынатын салықтар. Олар қосылған құнға салынатын
салықтарды, кеден баждарын қамтиды;
капиталға салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салық
және басқалары жатады;
Салық мөлшерлемесі. Салық мөлшерлемесі – салық базасының өлшем
бірлігіне салық есептеулерінің шамасын білдіреді. Ол салық базасының өл-шем
бірлігіне пайызбен немесе абсолюттік сомамен белгіленеді.
Салық салу практикасында мөлшерлемелердің мынадай түрлерін ажы-
ратады:
тұрақты (берік)салық мөлшерлемесі. Олар табыс көзіне қарамастан сал-
ық салу бірлігіне абсолюттік сомада белгіленеді(мысалы, мұнайдың 1тонна-
сына, газдың 1текше метріне);
үйлесімді салық мөлшерлемесі. Олар салық объектісіне (оның мөлшерін
саралауды есепке алмай) бірдей пайыздық қатынаста іс-әрекет етеді;
прогрессивті салық мөлшерлемесі. Бұл жағдайда прогрессивтік салық
мөлшерлемесі табыстың артуына қарай өсіп отырады. Нәтижесінде салық төлеуші
салықтың үлкен абсолюттік сомасын ғана емес, сонымен бірге оның үлесін де
төлейді. Прогрессивті мөлшерлемелер ең алдымен табысы көп тұл-ғаларға
ауыртпалық түсіреді;
регрессивті салық мөлшерлемесі. Олар табыстың өсуіне қарай төмен-
дейді, және табысы көп тұлғаларға тиімді болып келеді, ал табысы аз адам-
дардың иығына ауыртпалық түседі.
Салық кезеңі. Жекелеген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге
қатысты белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп түсініледі, ол аяқталған
соң салық базасы анықталады және бюджетке төленуге тиісті слықтар мен басқа
да міндетті төлемдердің сомасы есептеледі.
Салықпұл – субъектінің бір объектіден төлейтін салық сомасы.
Салық жеңілдіктері – заңнамаға сәйкес төлеушілерді слықтан толық
не-месе ішінара босату. Салық жеңілдіктеріне мыналар жатады:
салық салынбайтын минимум – салық салудан толық босатылатын са-
ық объектісінің ең аз бөлігі;
табыстың есептелген сомасынан шегерілетін шегерімдер( асыраудағы
жандарға, мүгедектерге – халықтан алынатын табыс салығы бойынша; күр-делі
қаржыларға, әлеуметтік объектілерді ұстауға, табиғат қорғау шаралары-на
жұмсалатын шығындардың сомасынан – пайдаға салынатын салық бойын-ша және
т.т.);
салық салынатын табыстың құрамына кіріктірілмейтін сома ( мыса-
лы, босату кезіндегі ұйғарымды жәрдемақы, халықтан алынатын табыс салығы
бойынша өтемақы төлемдерінің сомасы);
салық салудың жеке субъектілері мен төлеушілердің санаттары үшін
салық мөлшерлемесін төмендету.
Салық жеңілдіктеріне сонымен бірге төлеу мерзімін ұзарту және
салық бойынша бересіні есептеп шығару да жатады.
Жеңілдік кезеңі – салықтар бойынша заңмен белгіленген жеңілдіктер-
дің іс-әрекет ететін уақыты.
Салық төлеушілер мен салық органдарының құқықтары мен міндетті-
ліктері – билік пен басқару органдарының салық заңнамасымен рет-теледі
Салықтық бақылау – салық службасы органдарының салық заңнама-
сының орындалуын, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы
жарналарының толық және уақтылы аударылуын бақылауы.
Салықтық бақылау мынадай нысандарда жүзеге асырылады:
салық төлеушілерді тіркеу есебі;
салық салу объектілері мен салық салумен байланысты объектілерді
есепке алу;
бюджетке түсетін түсімдерді есепке алу;
қосылған құнға салынатын салықты төлеушілерді есепке алу;
салық тексерістері;
салық төлеушілердің қаржы- шаруашылық қызметінің мониторингі;
фискалдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолдану ережелері;
акцизделетін тауарлардың кейбір түрлерін таңбалау және акциздік
пос-тыларды белгілеу;
мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, бағалау және
сату тәртібін сақтауды тексеру;
уәкілетті органдарға бақылау жасау.
Кедендік бақылау агенттігі өз құзыры шегінде Қазақстан
Республика-сының кеден шекарасы арқылы тауарлардың өтуімен байланысты
төлеуге тиіс салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдерді
өндіріп алу жөніндегі салықтық бақылауды да міндетті төлемдерді өндіріп алу
жөніндегі салықтық бақылауды Салық кодексіне және кеден заңнама-сына
сәйкес жүзеге асырады.
Салық құпиясын салық төлеуші және оның қаржы- шаруашылық қызме-ті
туралы салық службасы органдары алған кез келген мәліметтер құрайды .
Салық заңнамасын бұзған салық төлеушілерге олардың жасырған сома-
сын, төмендеткен табыстарын төлеттіріп алу, бұзу ауыртпалығына қарай
үлестік немесе еселенген көлемде айыппұлдар, бюджетке төленетін төлем-
дер мерзімін өткізіп алғаны үшін өсімдер түрінде санкциялар қолданылады.

2. Салықтар түрлері

2.1 Жанама салықтар.

Жанама салықтар – жоғарыда атап өткеніміздей, бағаға немесе тарифке
үстеме түрінде белгіленген салықтар, олар салық төлеушінің табыстарына
немесе мүлкіне тікелей байланысты емес. Жанама салықтар мемлекеттің
фискалды мүдделерін білдіреді. Оларды саналы пайдалану баға белгілеу про-
цесіне оңтайлы ықпал жасауы және тұтыну құрылымына әсер етуі мүмкін. Бұдан
басқа, салық төлеушілер үшін табыстарға тура салық салудың өсуі жақсырық.
Сонымен бірге тұтынуға салынатын салықтар болып табылатын акциздерді,
сатудан алынатын салықты, қосылған құнға салынатын салықты пайдаланудың
көбірек артықшылығы болады, өйткені: олардан жалтарыну қиынырақ; олармен
эконоликалық бұзүшылық аз байланысты; олар еңбекке деген ынталандырмларды
аз қысқартады; тапшылықтың жоқтығы жағдай-ында, ауыстырушы тауарға да
тапшылықтың жоқтығын қоса тұтынушыға таңдау құқығын салықтап қалады;
салықтың жасырымдылығын қамтамасыз етеді және т.с.с.
Алайда тұтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері де бар, бұл
кем-шіліктерге олардың инфляциялық және регрессивтік сипатын жатқызуға бо-
лады. Бірақ бұл салықтардың оң нәтижесі олардың теріс әсерін жауып кетеді.
Егер баға өсетін болса, сонымен бірге бюджет шығыстары да өсетін болса,
онда бұл салықтардан түсетін түсімдер бағаның өсуімен көбейетін болады. Бұл
әлеуметтік бағдарламаларды іске асыруға қаражаттар алуға мүмкіндік береді.
Бюджет жүйесіне инфляцияға қарсы автоматты механизм кіріктіріле-тін болады.

Салық салу жүйесінде ортақ заңдылықтың болатынын есте ұстау қажет:
экономиканың дағдарысы жағдайында, тұралаушылықта -өндірістегі, сауда-дағы
және экономиканың басқа секторларындағы тоқырауда – салық салуды тұтынысқа
объективті қайда бағдарлау болады. Осы кезде мемлекеттің шы-ғыстары мұндай
жағдайда қысқармайды, тіпті кейде халықтың жұмыспен қа-мтылуының
төмендеуінің нәтижесінде оны әлеуметтік қолдауды кеңейту, экономиканың
құрылымын қайта құруға, оның тіршілікті қамтамасыз ететін салаларын
қолдауға жұмсалатын шығыстарды арттыру қажеттігінен көбейе-ді. Сондықтан
салық ауыртпалығын көп тұтынатындарға ауыстырудың қаж-еттігі пайда болады.
Бөлгіштік процестегі белгілі бір теңестіруге жанаа салықтардың өзіндік әлеу-
меттік бағыттылығы осында көрінеді. Дүниежүзілік тәжірбие мұндай практи-
каны қолдап отырады.
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы 1992 жылы енгізілген қо-
сылған құнға салынатын салық – ҚҚС болып табылады. Салық төлеуші мемлекетке
оны төлеу нәтижесінде шеккен шығысының орнын бағаны көте-ру жолымен
толықтырады және салықты төлеуді сатып алушыға аударады. Салық салу
объектісі материалдық шығындарсыз өндірілген өнім (амортиза-циясы бар таза
өнім) болып саналатын қосылған құн болып табылады: қосыл-ған өнімге кешенді
шығыстар, мысалы, жарнамаға жұмсалатын және басқа бірқатар шығындар қамылуы
мүмкін.
Демек, бұл салықтың ерекшелігі – оның салық салынатын объектісі
са-тудан (өткізуден) түскен бүкіл түсім-ақша емес, тек салық салынатын айна-
лым мен салық салынатын импортты қамтитын қосылған құн болып табыла-
тындығында. ҚҚС дүниежүзінің 40-тан астан елдерінде, соның ішінде Еуро-па
экономиукалық одағының 17 елінде пайдаланылады. Бұл салықтың артық-шылығы
мынада: біріншіден, ол жаңа құн жасалынған орын бойынша салық төлеушілердің
үлкен тобынан алынады; екіншіден, төлеушілер үшін де есеп-теудің
салыстырмалы қарапайымдылығымен ерекшеленеді және үшіншіден, бағалардың
өзгеруіне, төлеушінің қаржылық ахуалына, инфляция деңгейіне қарамастан
мемлекет бюджетінің кірістерін қалыптастырудың сенімді және тұрақты базасын
қамтамасыз етеді.ҚҚС қазіргі кезде Қазақстан Республика-сының бюджет
кірістерінің аса маңызды көздерінің бірі болып саналады. 20-01жылы
мемлекеттік бюджет кірістерінің жалпы сомасында бұл төлемнің үлес салмағы
21,8% құрайды.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы
Қазақстан Республикасының кодексі (Салық кодексі) бойынша қосылған құн-ға
салынатын салық деп тауарларды ( жұмыстарды, қызметтер көрсетуді) өн-діру
және олардың айналысы процесінде қосылған, оларды өткізу бойынша салық
салынатын айналым құнының бір бөлігін бюджетке аударуды, сондай-ақ
Қазақстан Республикасының аумағындағы тауарлар импорты кезіндегі ау-дарымды
айтады. Салық салынатын айналым бойынша бюджетке төленуге тиісті ҚҚС
сатылған тауарлар (жұмыскер, қызмет көрсету) үшін есептелген ҚҚС сомасы мен
алынған тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсету) үшін төлеуге тиісті ҚҚС сомасы
арасындағы айырма ретінде анықталады. Соңғыда салық бойынша есепке алу
механизмі көрінісін табады. Заңнамаға сәйес салық са-лынатын айналым және
салық салынатын импорт ҚҚС-тың салық салу объе-ктілері болып есептеледі.
ҚҚС-ты төлеушінің тауарларды (жұмыстарды, қыз-меттер көрсетуді) өткізу
бойынша жасаған айналымы салық салынатын ай-налым болып табылады, оған
Салық кодексіне сәйкес қосылған құн салығын-ан босатылған және өткізу орны
Қазақстан Респупликасы болып табылмай-тын айналым қосылмайды.
Салық салынатын айналым мөлшері, оған қосылған құн салығын қоспай, мә-міле
жасаған тараптар қолданатын бағалар мен тарифтерді негізге ала отыр-ып,
өткізілетін тауарлар (жұмыстар, қызметтер көрсету) құны негізінде анық-
талады. Өткізілген тауарлардың (жұмыстардың, қызметтер көрсетудің) құны
қандай бір өзгеріске түскен жағдайда, салық салынатын айналым мөлшері ти-
істі түрде түзетіледі. Қазақстан Республикасының кеден заңнамасына сәйкес
мағлұмдамалануға тиісті, Қазақстан аумағына әкелінетін немесе әкелінген та-
уарлар қосылған құн салығынан босатылғандарын қоспағанда салық салынатын
импорт болып табылады. Салық салынатын импорт мөлшеріне кеден заңамасына
сәйкес белгіленетін импортталатын тауардың кедендік құны,сондай-ақ қосылған
құнға салынатын салықты қоспағанда, Қазақстан Респуб-ликасына тауарлар
импорты кезіндегі салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
сомалары қосылады.
Тауарларға қатысты өткізу бойынша айналым:
тауарға меншік құқығын беруді (тауарды сатуды, тиеп жөнелтуді,
тауар экспортын, тауарды тегін беруді, жарғылық капиталға жарна төлеуді,
жұмыс берушінің жалдамалы қызметтерге жалақы есебінен тауар беруін);
тауарларды төлем мерзімін ұзарту шартымен тиеп жөнелтуді, мүлікті
қаржы лизингіне беруді;
комиссия шарттары бойынша тауарларды тиеп жөнелтуді;
қарызды төлемеген жағдайда кепіл берушінің кепіл ұстаушыға кепілге
қойылған мүлкін (тауарын) беруін;
кәсіпкерлік қызмет мақсаты үшін салып алынған тауарды басқа мақсат-
қа пайдалануын;
қосылған құнға салынатын салықты дербес төлеуші болып табылатын бір
құрылымдық бөлімшенің екінші құрылымдық бөлімшеге тауар жөнелтуін
білдіреді.
Жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу бойынша айналым кез келген
жұмыстарды орындауды немесе қызмет көрсетуді, соның ішінде олардың те-гін
орындалуын, сондай-ақ тауардың өткізуден өзге сыйақы үшін кез келген
қызметті білдіреді.
Қосылған құнға салынатын салық – көп дүркінді, тауарды өндіру мен
өт-кізудің әрбір сатысында өндіріп алынатын салық, ол өзіне тауар қозғалысы-
ның өткен стадияларындағы барлық алымдарды қосып алады, бірақ мемле-кетке
тек осы тауардың өндірушісі тауарды өндіру мен өткізу стадиясында алынған
қосылған құнға салынатын салық түседі.Сөйтіп, салықты өндіріп алу механизмі
баға құрамындағы салықты дәйекті және тұрақты қордалану есебінен баға
өсуінің нәтижесін бермейді:баға салық салудың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.