Сапа менеджментінің қалыптасуы мен дамуы

Жоспар
Кіріспе

1.Кіріспе.
Нарықтық экономикадабақталастық ортаның бар болуы сапа проблемасына үлкен көңіл бөлуге мәжбүр етеді. Бақталастық жүзеге асу әдісі бойынша бағалық (бақталастарынан бағаны төмендету арқылы озу) және бағалық емес, ол дегеніміз сол бағаға анағұрлым жоғары сапалы параметрлі тауармен кешенді қызмет ұсыну. Оны маркетинг тілінде “ туармен қоса берілу” деп аталады.
Шынайы бақталастыққа күрестің арқасында нарық экономикасы дамыған елдерде сапаны жоғарлату бағдарламалары пайда болды. Фирма қажетті сапамен сипатталған өнім шығару қабілеттілігін бағалау үшін обьективті көрсеткіштерді жасауға қажеттілік туды. Бұл сипаттамалар өнімге сәйкестік сертификатымен бекітіледі. Көптеген өндіруші фирмаларда халықаралық стандарттарға сәйкес сапа жүелері бар
Қазіргі кезде сапа жүйесіне өнімнің халықаралық стандарттарына сәйкестігін растайтын сертификат өнімді жеткізу кезінде шешуші фактор ретінде қызмет етіп отыр. әр өнеркәсіптің негізгі мақсаты тұтынушыға жоғары сапалы өнімді табысты тарату.
Көптеген шетелдік және отандық компаниялар тарихы осыған дәлел.Мысалы: “Макдонольдс”, “Дельта Эйрлайнз”, АО Нитрон (саратов) және т.б. еөптеген компанияларда бұл тәуелділікті көруге болады. Алайда, соымен қатар көптеген фирмалардың өнім сапасы тұтынушы ойлағанынан шықпағандықтан сәтсіздікке ұшырайды.
Сапаны сұрақтарына түрлі елдердің көптеген зерттеулері арналған, осылайша сапа менеджменті аумағында көптеген тәжірибелер жиналды.
Сапа аумағында шын революция туды. Осы сапа менеджментінің көмегімен көптеген белгілі шет елді фирмалар түрлі нарықтарда көшбасшы орынға қол жеткізді. Қазіргі кезде еліміздегі өнеркәсіптерде сапа басқарудың қазіргі әдістерін қолдану бойанша артта қаомауда. Сапаны жоғарлатуда сапаға деген қарым- қатынастың барлық деңгейінде өзгертулер ендіру керек деп санады. Осылайша, сапа менеджментіне дейін жеткен жүйені ары қарай біз толығырақ даму тарихын қарастырайық.

Пән: Сертификаттау, стандарттау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:
1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлім:
2.1. Сапа менеджментінің қалыптасуы мен дамуы.
2.2. Жалпы сапа мен сапа менеджментінің байланысы.
2.3.Сапа жүйесінің негізгі даму этаптары.
3. Қорытынды.

1.Кіріспе.
Нарықтық экономикадабақталастық ортаның бар болуы сапа проблемасына
үлкен көңіл бөлуге мәжбүр етеді. Бақталастық жүзеге асу әдісі бойынша
бағалық (бақталастарынан бағаны төмендету арқылы озу) және бағалық емес, ол
дегеніміз сол бағаға анағұрлым жоғары сапалы параметрлі тауармен кешенді
қызмет ұсыну. Оны маркетинг тілінде “ туармен қоса берілу” деп аталады.
Шынайы бақталастыққа күрестің арқасында нарық экономикасы дамыған
елдерде сапаны жоғарлату бағдарламалары пайда болды. Фирма қажетті сапамен
сипатталған өнім шығару қабілеттілігін бағалау үшін обьективті
көрсеткіштерді жасауға қажеттілік туды. Бұл сипаттамалар өнімге сәйкестік
сертификатымен бекітіледі. Көптеген өндіруші фирмаларда халықаралық
стандарттарға сәйкес сапа жүелері бар
Қазіргі кезде сапа жүйесіне өнімнің халықаралық стандарттарына
сәйкестігін растайтын сертификат өнімді жеткізу кезінде шешуші фактор
ретінде қызмет етіп отыр. әр өнеркәсіптің негізгі мақсаты тұтынушыға жоғары
сапалы өнімді табысты тарату.
Көптеген шетелдік және отандық компаниялар тарихы осыған дәлел.Мысалы:
“Макдонольдс”, “Дельта Эйрлайнз”, АО Нитрон (саратов) және т.б. еөптеген
компанияларда бұл тәуелділікті көруге болады. Алайда, соымен қатар көптеген
фирмалардың өнім сапасы тұтынушы ойлағанынан шықпағандықтан сәтсіздікке
ұшырайды.
Сапаны сұрақтарына түрлі елдердің көптеген зерттеулері арналған,
осылайша сапа менеджменті аумағында көптеген тәжірибелер жиналды.
Сапа аумағында шын революция туды. Осы сапа менеджментінің көмегімен
көптеген белгілі шет елді фирмалар түрлі нарықтарда көшбасшы орынға қол
жеткізді. Қазіргі кезде еліміздегі өнеркәсіптерде сапа басқарудың қазіргі
әдістерін қолдану бойанша артта қаомауда. Сапаны жоғарлатуда сапаға деген
қарым- қатынастың барлық деңгейінде өзгертулер ендіру керек деп санады.
Осылайша, сапа менеджментіне дейін жеткен жүйені ары қарай біз толығырақ
даму тарихын қарастырайық.

2.Негізгі бөлім
2.1.Сапа менеджентінің қалыптасуы мен дамуы.
1960 жылдардың ортасына дейін өнім сапасын қамтамасыздандыруға негізгі
көңіл бөлінген. Кемістігі бар өнімдерді бақылауға және ақаулы қылуға
негізгі роль бөлінді. Өнеркәсіп тәжірибесіндегі бақылау мен ақаулы қылу
түрлі әдістермен жүрді, олар ғылыми-техникалық прогрестерге қол жеткізудің
арқасында дамып, жетіле түсті.
Сапа басқарудың ұйымдық жүйесі өндірістік процестің құрылымына сәйкес
келді және олардың талаптарына жауап берді. Сонымен қатар, егер өндірістік
процесс бір өнеркәсіпте жүрсе ( шикізатты сатып алудан бастап дайын өнім
шығаруға дейін), тұтынушыға жібере алдында өнім сапасына қабылдаушы бақылау
жүргізілген. өнімді жасау технологиясы көптеген операциялардан тұрған және
күрделілігімен ерекшеленген. Бұл жағдайда қабылдаушы бақылау операциялықпен
сәйкес келген. Көп көңіл кіретін сатып алынатын шикізатқа бөлінген.
Бақылаудың жүйесікелесі принцптер арқылы құралған; кемістікті табу және
ақау бұйымдарды алып тастау. өнеркәсіп процесінде тезірек қимылдау керек,
өйткені ақаулы өнімді ары қарай өңдеу кезінде көптеген шығынға әкеледі.
Сапаны қамтамасыздандыру кезінде жоғары маманданған бақылауларды талап
етті.
Сапаны бағалауда математикалық статистика әдісі өзінің көмегін тигізді.
Бұл әдіс таңдамалы әдістің арқасында өнімнің сапасын талап етілген
дәлдікпен бағалауға мүмкіндік берді. Сапаны бақылаудың статистикалық әдісі
өнеркәсібі дамыған капиталистік елерде кең таралды. Соның арқасында бақылау
операцияларына уақыт аз кететін болды және бақылаудың тиімділігі артты.
Осыдан шығып өнеркәсіптің жаңа жағдайы дәл және тиімді сапаны
қаамтамасыздандыратын әдістерді талап етті. Сапаны қамтамасыздандыру
әдістерінің жетілуіне операцияларды зерттеу, кибернетика, системотехника
және жүйенің жалпы теориясы сияқты салалар өз әсерін тигізді.
Кибернетикалық әдіс сапа басқару көнцепциясының пайда болуына әкелді. Бұл
концепция 1960 ж. басында пайда болды және оның негізін американдық ғалым
А. Фейгенбаум салды. Ол өнім шығарудың әр процесін қарастыруды ұсынды.
Мұндай анализ ақаулы өнімдерді алып тастаумен шектелией, оның пайда болу
себептерін анализдеп, сапа деңгейін тұрақтандыру бойынша шараларды жасауға
мүмкіндікберді. Осылайша сапаны басқарудың мүмкіндігі туды.
Бұл жаңа концепцияда сапаны қамтамасыздандырудағы бақылаудың орны
тұрақтандырылды. Бақылау әлі де басты және қажетті операция болып қалды,
бірақ жалпы сапаны қамтамасыздандыру жүесіедегі бір бөлім ретінде. Жүйенің
негізгі мақсаты – қажетті сапа жүйесін қаматамасыздандыру және оны өніді
өндірудің барлық периодында тұрақтандыру (әсіресе жоғарлату). Бұл иақсатқа
тек өнімді жасаудың барлық роцесінде сапа китерилері бойынша оптимизациялау
кезінде ғана жету мүмкін.
Сапаны қамтамасыздандыру процесі келесі күрделіленген этаптардан тұрады:
• Нарықтағы ұқсас өнімдердің сапа деңгейін бағалау, сатып алушылардың
талаптарын анализдеу;
• Ұзақ мерзімді болжау;
• Сапа деңгейін жоспарлау;
• Стандарттарды жасау;
• Құрастыру процесінде сапаны жобалау;
• Шикізаттың және сатып алынатын маткериалдардың сапасын бақылау;
• өндіру процесінде операция бойынша бақылау;
• эксплуатация кезінде (сатудан кейін) өнім сапасын бақылау;
• тұтынушыладың жарнамалауы мен ойларын анализдеу.
Сосын барып барлық цикл қайтадан басталады.
Қазіргі кезде сапа маңызды роль атқарыды. Зерттеулер бойынша бағалы
емес формадағы бақаластықтың ролін жоғарлатудың тұрақты тенденциясы сай.
әсіресе сапа бақаластығы.
Тұтынушының шығыны ( оның нақты бір тауарды ьаңдауын анықтайды)
бұйымның сенімділіг мен сапасымен байланысты.
Сапа қамтамасыздандырудың басты мақсаты – келесі мақсаттарға
бөлінеді: анализ, жобалау, сапаны бақылаудыңтүрлі түрлері; сапаны
бақылауды бағалау және басқа да майда мақсатты бөлімдерге бөлінеді,
осылайша сапа басқарудың ағаш тәнрізді бұтақтары пайда болады.
А. Фейгенбаумның ұсынылған сапаны басқару жүйесі ішкі басқаруға
өзгертулер әкелді. әсіресе, ұйымдық құрылымдар өзгерді; сапа басқарудың
немесе сапаны қамтамасыздандырудың орталық бөлімдері пайда болды. Және
ғылыми, жобалық, конструкторлық, өндірістік \, қамтамасыздандыратын және
жеткізетін бөлімшелерде сәйкес келетін ұйашықтар пайда болды (сапа
басқару әлементтері). Сапа басқарылатын жұмыс дәрежесі пайда болды.
Сапаны басқару жүйесінің ең жоғары дәрежелі – яғни сапа бойынша вице-
президент басқаратын болды. Осылайша А. Фейгенбаум өнім сапасын
бақылаудың жан-жақты жүйесіне негіз салды. Ал оны тәжірибе жүзінде
Жапония өзінің Канбан жүйесінде іске асырды. Жан-жақты жүйелі сапа
басқару (ЖЖСБ) Деминг циклна негізделді. Демингтың циклы 4 этаптан
тұрады; өнімді жоспарлау, өндіру, бақылау, жетілдіру. ЖЖСБ обьектісі
болып өнімнің барлық өмірлік циклы болып саналады, бұл дегеніміз өмірлік
циклнің барлық этаптарын жүйелі қарастыру; нарық талаптарын зерттеу,
дайын өнімді тұтынушыға жеткізу және оны эксплуатациялау процесінде
техникалық қызмет көрсету.
Сапа басқарудың концепциясы және оның тәжірибесін жүзеге асыру сапа
қамтамасыздандыруда өз үлесін қосқандарды жаңаша бағалауға мүмкіндік
берді. Ең алдымен сапа үшін жауапкершілікті тарату көзқарасы өзгерді.
1950ж. ортасында Ресейде Саратовтың “ өнімді ақаусыз және оны ұсыну
алғашқы бұйымнан” жүйесі пайда болды. Бұл барлық өнеркәсіп
жұмыскерлерінің өнім сапасына әрдайым көңіл бөлуді қарастырады.
АҚШ-та және Батыс Еуропада 1950ж. өзін өзі басқарудың түрлі формалары
пайда болды. өзін өзі басқарудың бірі “ноль ақау” немесе “ ақаусыз еңбек”
деген атуға ие болды.
Бұл арнайы материалды және моральді қалыптастыру шараларының арқасында
барлық жұмыскерлер өз жұмысын сапалы, ақаусыз және қайта жасамауға себеп
болды.
Еңбектің сапасын жасаушының өзі бақылаған. Ақаусыз еңбек(АЕ) жүесінде
түрлі істер пайда болды: “өнімді бірінші көрсеткіштерімен тапсыру” және
т.б.
1950ж.Жапонияда сапа үйірмелері жедел функциялана бастады (Quality
circle, QC). Үйірмелердің алғашқы пайда болу этаптарында өнеркәсіптік
компанияларда қиыншылықтар пайда болды және ұйымдасқан күштер мен
көптеген шығындарды талап етті. Үйірмелер тәжірибелік формалардың бірі
болды, онды басқару және тиімділікті жоғарлату концепциялары жүзеге асты.
Сапа үйірме қызметінің негізгі формасы жұмыскерлер мен шебер мамандарды
ары қарай үйрету болды. Оқыту бағдарламалары алдынғы қатарлы
компанияларда пайда болды: бригадирлерді сапаны бақылаудың статистикалық
әдісімен оқыту бағдарламалары – “Фудзи Сэйтецу” металургиялық
компаниясында ( 1951ж); сапа басқару бойынша оқу құралдарын
шығару – “Тэкко кехам” компаниясында (1952ж); компанияны оқыту бойынша
бағдарлама “ Митцубисидэнки” компаниясында (1952ж). 1956ж қаңтарда
!сапаны бағалау! Жүрналы жиналыс өткізіп, “Цехтық шеберлер сапа бағалау
аумағында өз тәжірибелерімен бөліседі” атты дискуссия өткізді.
Үйірмелердің атасы прфессор Исикава Каору заңды түрде саналды. 1962ж.
сәуірде “ шеберлер үшін сапа басқару” журналының 1-ші басыламы жарық
көрді, оның басты авторларының бірі Исикава болды.
1962ж. мамырда сапаның алғашқы үйірмесі “ Нихон дэндэн коса”
мемлекеттік телефон- телеграф компаниясында тіркелген. 1963ж. мамырда
сапа үйірмесінің алғашқы сьезді өтті (Сэндай қаласында). Онда 149 адам
қатысты; 22 доклад оқылды, ал төртінші сьездте, яғни 1964ж. Нагоя
қаласында, 563 қатысушы қатысты және 92 доклад оқылды. Ең басынан
үйірменің ұйымдасу негізіне өз еркімен принціпі негізделді.1965ж басында
Жапонияда 37 000 үйірме тіркелді, ал кеін келе онда тіркелген ұйымдар
саны 300 000 нан астамы тіркелді.
ИСО 9000 сериялы халықаралық стандартының пайда болуы сапа жүйесінде
қазіргі сапа менеджментінің тәжірибесі мен тоериясының ары қарай дамуына
жол ашты. 1980ж. соңынан бастап нарықтық экономикалық елдердегі өнірістер
сапа менеджментінің жүйесін жасап, ендіріп және сертификаттай бастады.
Сапа менеджментіне жүйелі көзқарас пайда болды. өнім сапасына ғана көңіл
бөлініп қоймай, сонымен қатар қызметке де бөліне бастады. Бұл нарықтық
экономикалы елдерде соңғы жылдары қызмет көрсетудің өсуімен тығыз
байланысты.
Тауардан қызметке қозғалысты сипаттауды схема түрінде көрсетуге болады.

Тауар мен қызметтің байланысы
Қызмет көрсетудің ерекшеліктері бар. Қызметтер әрқашан да заттық бала
бермейді. Мұндай жағдайда қызмет сапасын растау мүкін емес. Мысалы,
жоғарғы оқу орнының мұғалімі қосымша ақпарат студенттерге береді. Бұл
қызметтің сапасын тек студент қана бағалай алады, яғни оның түсінуімен
қанағаттану арқылы.қызмет көрсету кезінде өндіруші мен тұтінушы бір-
бірімен байланысты. Екі жақ белсенді қасуысыз ешқандай өндірілу мүмкін
емес. Ол дегеніміз мұғалім студентке білімді оның қатысуысыз және қалауысыз
бере алмайды.

2.2.Жалпы менеджмент пен сапа менеджментінің байланысы.

Жалпы менеджмент пен сапа менеджментінің негізі Ф.У.Тейлордың
жүйесінде қаланды. Тейлор жүйесінде жоғарғы және төменгі сапа шегі,
шектеулі алаң ұғымында шаблон, калибр сияқты өлшем құралдары қолданылды,
сонымен қатар сапа бойынша тәуелсіз инспекторлар, ақауды жібергендерге
түрлі айыппұл жүйесі; өнім сапасына әсер ететін әдістер мен формалар пайда
болды.
Кейіннен ұзақ жылдар бойы (1920ж-1980ж дейін) жалпы менеджмент пен сапа
менеджменті төменгі суретте көрсетілгендей екі жаққа тарап кетті. Сапаның
басты проблемалары инженерлік-техникалық мамандармен бақыланып, өнімді
вариабельді басқару және өндіріс прцестерін басқару болса, менеджмент
негізі ұйымдық және әлеуметтік- психологиялық сипаттағы проблемалар болды.
Екінші этапта (1920ж- 1950ж ) сапа басқарудың статистикалықәдістері -
SQC дамыды (А. Шухарт, Г.Ф.Додж, Г.Г.Роминг және т.б.). Техникалық
процестерді реттейтін және өнім сапасын бақылайтын бақылау карталары пайда
болды, таңдамалы әдіс негізделді. Шухарттың өзі Батыста сапа философиясының
атасы деп аталды. Ол сапа аумағындағы Э.У.Деминг пен Д.М.Джуран сияқты
шеберлерге өз әсерін тигізді.
Деминг та, Джуран да статиситикалық әдісті белсенді еасихаттады,
алайда олар ең алғашқы сапаны қамтамасыздандыруда ұымдастырылған назарына
көп көңіл аударды, сапа проблемаларын шешуде жоғарғы басшылықтың рөліне
екпін жасады. Демингтің 14 принцпіндегі сапа басқарудың инженерлік әдісін
ұйымдастырылған менеджменттен бөліп алуға мүмкін емес. “ Менеджмент” сөзі
бұл мамандардың тіліндеболмаған, бірақ ол сөз олардың қаламдарының ұшында
тұрды.
1950-1980ж шет елдеріндегі кең көлемді фирма ішіндегі жүйелер сапа
басқару жүйелері деп әлі де аталады; TQC (Фейгенбаум), CWQC (К. Исикава,
сапаның 7 құраушысы), QC-circles (Тагути әдісі), QFD және т.б. Бұл
уақытта көп көңіл сапа инжинерингіне бағыт белсенді қалыптасумен бірге, дәл
осы кезден бастап сапаны қамтамасыздандыру әдісі жалпы сапамен жақындаса
түсті. Шет елдерде ең тәжірибелі сипатта біздің ойымызша ZD жүйесі ( ноль
ақау)болды. Алайда, басқа да сапа жүйелерінде “ менеджмент ғалымдар”
құралын кең қолдана батады. Рессейде бұл тенденция Саратов жүесі БИП-те,
Горкидің КАНАРСППИ-де, Ярославтік НОРМ-да, Львовский СБТ-да және өнім
сапасын кешенді жүйесінде (КС УКП ) көріне бастады.
Жалпы менеджмент пен сапа менеджментінің бір-біріне тарихи қозғалысы
басталды. Бұл қозғалыс бір жағынан өнім сапасына және оған әсер ететін
тәсілдері туралы келбетінің кеңеюіне тарихи түйіссе, екінші жағынан – ішкі
менеджмент жүйесінің дамуына сәйкес. Осыдан барып TQM жене UQM
концепциялары пайда болды.
Сол уақытта сапа менеджментіне түсінікке өнеркәсіптік жүйенің жаңа
элементтері қосылып, жиналды және оны интегрледі, ал жалпы менежмент,
керісінше тәуелсізпәндерге бөлінді (қаржы, персонал, иновация, маркетинг
және т.б). бұл концепцияның негізгі мақсаты бойынша басқару түрінде жүрді
(МВQ). Сапа менеджментінде қазіргі кезде іске асырылатындары;
• ИСО 9000 халықаралық стандартының 24 (оның ішінде экология
менеджментінің ИСО 14000 стандарттары да кіреді),
• Сапа жүйесін сертификаттайтын халықаралық жүйелер, оның ішінде
сертификаттау бойынша жүздегенакредиттелген ұйымдар,
• Сапа жүйесінің сертификатталатын аудиторларының халықаралық реестрі
(IRCH), онда қазіргі таңда жер шарының 10000 мамандары жұмыс істейді,
• Тәжірибелік қалыптасқан менежмент аудитарларының жүйесі,
• Көптеген аумақтық және ұлттық дәрежеде ұқсас аудит жүйесі,
• Фирмаішілік сапа жүйесіне сертификаты бар әлемдегі 7000 фирма.
Осылайша, сапа менежменті – яғни төртінші ғасыр менеджменті – қазіргі
уақытта фирмалрдың бас менеджменті болып отыр.
Қазіргі таңда сапа және экология менеджменті саласында дамыған бір де
бір фирма бизнесте табысты және қоғамда танымал болуына жолы ашылмайды.

TQM,UQM,QM ИСО 9000 негізінде
MBQ
Демингтің 14 пинціпі

MBQ

TQM, CWQC Рессейде: БИП,
Quality Circles,QC КАНАРСПИ,
Салалық
сапа үірмелері НОРМ,СБТ,
менежмент:
Сапаның 7 құралы КС УКП және
-қаржылық
ZD(ноль ақау) т.б.
-арнайы
Сапа инжурингі
-жабалауда
(Тагутти,QFD,
-иновация
” Сапа үйі” әдістері
лық

-маркетинг

Матрицалық те

SQC ұйымдасқан
-өндірісте
Сенімділік құрылым.
теориясы Жүйелік,
жағдайлық
Тәжірибелерді және мінез-
құлықты
Жобалау Менеджменттің үйлесу.
Классикалық
Мектебі.
Тейлор “Адамдардың
жүйесі қатынасы”
докторинасы.

1-ші этап 2-ші этап 3-ші этап
4-ші этап
(1900-1920) (1920-1950) (1950-1980)
(1980- қазіргі уақытқа

дейін)

Жалпы менеджмент пен сапа менеджментінің байланысы
Қысқартулардың түсініктері:
MBQ – Management by Quality – сапа негізіндегі менеджмент;
MBO – Management by Objectives – мақсат бойынша басқару;
TQM – Total Quality Management – жалпы ортақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.