Менің ауылымда өсетін гүлді өсімдіктер

Біздің өлке гүлді өсімдіктерге өте бай. Мысалы: Атқұлақ, жолжелкен, жусан, кәріқыз, есекмия, бақбақ, далалық қырықбуындар, итмұрын және тағы басқа көптеген түрлері өседі. Соның кейбіреулеріне тоқталсақ.
Атқұлақ немесе қымыздық жайылымда, өзен жағалауында, егістік жерлерде, жол жиектерінде өсетін биіктігі 60-120 см келетін, көп жылдық шөп тектес өсімдік. Қазақстанның дерлік барлық аудандарында кездеседі. Ұзынша үшбұрышты, жиектері толқын тәріздес, ұзын сағақты, жалпақ жапырақтары сабақтарына кезектесе орналасқан. Жапырақ сағақтарының түбіне қабыршақты кең қоныш бар. Сабақтарының жоғары жағында орналасқан жапырақтары майдалау және сағақтары өте қысқа болып келеді. Жасыл сары майда гүлдері жинақталыпсыпырғы тәріздес гүл шоғырын түзеді. Дәндері- ұшқырлы жаңғақтар. Өсімдіктің жуан қысқа тамыр сабағы тарамдалып тамырға айналып кетеді. Майсым-шілде айларында гүлдейді. Атқұлақтан көптеген дәрілер алынады.
Халық емшілігіне атқұлақтан алынған тұндырмалар құрқұлақ(цинга), ауыз уланып, қызыл иек қабынып жараланғанда қолданылады. Атқұлақтың жапырақтарымен сабақтарында органикалық қышқылдар болады. Атқұлақтың тамырының хими ялық құрамында дейін хризофан қышқылы және 4 процентке дейін антрахинон туындылары бар 15 проценткедейін малма(иелік) заттар, сондай-ақ шайырлар, «К» дәрумені, аскорбин, кофеин қышқылдары бар. Атқұлақтан алынатын дәрілердің көп мөлшері іш жүргізетін, ал аз мөлшерінде-бырыстыратын, іш өт уін тоқтататын және өт айдайтын әсердері бар. Атқұлақтан алынатын гален преператтарының ішек құртына қарсы, қантоқтатқыш және қан қысымын төмендететін әсеріғылыми тәжірбиелер арқылы анықталған. Атқұлақтың тамырының қайнатпасы аш ішектің, тоқ ішектің қабынуын, тік ішектің жарылуын емдеу үшін, ал оны ветеринария саласында ішек және тері ауруларына қолданады. Атқұлақ немесе қымыздық қуық ауруына, асқазан қабынуының қышқылсыз түріне, онда қатерлі ісік пайда болғанда қолданылады.
Бақбақ. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын кәдімгі бақбақ бәрімізге мәлім болғанымен, бұл өсімдіктің атазаманнан жасыл дәріхана тізімінде екенін көпшілік біле бермейді. Бақбақтың сүтшырынымен кезінде Абу Али Ибн Сина көзге түскен ақты кетірген, ал шаян шаққан жерге оны жас күйінде таңған. Теофраст бақбақты бауыр ауырғанда пайда болатын бет терісіндегі дақты және секпілді кетіруге пайдаланса, ХVІ ғасырда неміс халқы бұл өсімдікті тыныштандыратын.және ұйықтататынқасиет бар екенін білген.
Халық емшілігінде бақбақтың сабағы да, жапырағы да, тамыры да дәрі деп есептелінеді.

Пайдаланған әдебиеттер
• Өсімдік тану-Ауылдағы өсімдіктер (Журнал)
• Қазақстанның Қызыл кітабына енген өсімдіктер 2010
• Өсімдіктер өмірінен 2011 ж

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
• Менің ауылымда өсетін гүлді
өсімдіктер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...
•
Атқұлақ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
•
Бақбақ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
• Далалық
қырықбуын ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
• Кәдімгі жұмыршақ.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..
•
Итмұрын ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
•
Тобылғы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
•
Жолжелкен ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Біздің өлке гүлді өсімдіктерге өте бай. Мысалы: Атқұлақ, жолжелкен, жусан,
кәріқыз, есекмия, бақбақ, далалық қырықбуындар, итмұрын және тағы басқа
көптеген түрлері өседі. Соның кейбіреулеріне тоқталсақ.
Атқұлақ немесе қымыздық жайылымда, өзен жағалауында, егістік жерлерде, жол
жиектерінде өсетін биіктігі 60-120 см келетін, көп жылдық шөп тектес
өсімдік. Қазақстанның дерлік барлық аудандарында кездеседі. Ұзынша
үшбұрышты, жиектері толқын тәріздес, ұзын сағақты, жалпақ жапырақтары
сабақтарына кезектесе орналасқан. Жапырақ сағақтарының түбіне қабыршақты
кең қоныш бар. Сабақтарының жоғары жағында орналасқан жапырақтары майдалау
және сағақтары өте қысқа болып келеді. Жасыл сары майда гүлдері
жинақталыпсыпырғы тәріздес гүл шоғырын түзеді. Дәндері- ұшқырлы жаңғақтар.
Өсімдіктің жуан қысқа тамыр сабағы тарамдалып тамырға айналып кетеді.
Майсым-шілде айларында гүлдейді. Атқұлақтан көптеген дәрілер алынады.
Халық емшілігіне атқұлақтан алынған тұндырмалар құрқұлақ(цинга), ауыз
уланып, қызыл иек қабынып жараланғанда қолданылады. Атқұлақтың
жапырақтарымен сабақтарында органикалық қышқылдар болады. Атқұлақтың
тамырының хими ялық құрамында дейін хризофан қышқылы және 4 процентке дейін
антрахинон туындылары бар 15 проценткедейін малма(иелік) заттар, сондай-ақ
шайырлар, К дәрумені, аскорбин, кофеин қышқылдары бар. Атқұлақтан
алынатын дәрілердің көп мөлшері іш жүргізетін, ал аз мөлшерінде-
бырыстыратын, іш өт уін тоқтататын және өт айдайтын әсердері бар.
Атқұлақтан алынатын гален преператтарының ішек құртына қарсы, қантоқтатқыш
және қан қысымын төмендететін әсеріғылыми тәжірбиелер арқылы анықталған.
Атқұлақтың тамырының қайнатпасы аш ішектің, тоқ ішектің қабынуын, тік
ішектің жарылуын емдеу үшін, ал оны ветеринария саласында ішек және тері
ауруларына қолданады. Атқұлақ немесе қымыздық қуық ауруына, асқазан
қабынуының қышқылсыз түріне, онда қатерлі ісік пайда болғанда қолданылады.

Бақбақ. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын кәдімгі бақбақ бәрімізге мәлім
болғанымен, бұл өсімдіктің атазаманнан жасыл дәріхана тізімінде екенін
көпшілік біле бермейді. Бақбақтың сүтшырынымен кезінде Абу Али Ибн Сина
көзге түскен ақты кетірген, ал шаян шаққан жерге оны жас күйінде таңған.
Теофраст бақбақты бауыр ауырғанда пайда болатын бет терісіндегі дақты және
секпілді кетіруге пайдаланса, ХVІ ғасырда неміс халқы бұл өсімдікті
тыныштандыратын.және ұйықтататынқасиет бар екенін білген.

Халық емшілігінде бақбақтың сабағы да, жапырағы да, тамыры да дәрі деп
есептелінеді.

Оны тәбет ашуға, асқазан-ішек жолдарының қызметін жақсатуға, өт айдауға,
қақырық түсіруге пайдаланады, ал ішекке нежіс қатып жүруі қиындағанда ол
іштің жүруін жеңілдетеді.Бақбақтың құрғақ ұнтағынан және шырынынан дәріні
домалақ етіп жасайды.

Оның тамырларынан алынған ұнтақты атеросклерозды емдеуге қолданатын дәрі-
дәрмектерге қосады да, күніне 5 грамнан ұзақ мерзімге тағайындайды. Сонымен
қатар бұл ұнтақ термен несеппен зиянды заттардың шығуын қамтамасыз етеді.
Құрға шөбінің және тамырының қайнатпасымен асқазан сырқатына шалдыққанда,
өт және несеп жолдарына тас байланғанда емдейді. Бірде-бір өсімдік бақбақ
алып жатқан кеңістіктей аумаққа таралмаған шығар. Ол кез-келген жерде: бау-
бақшада, жол жиектерінде, орман ішінде, тау бөктерінде кездеседі. Оның
гүлдері мамыр айынан күзге дейін бірінен соң бірі тоқтаусыз гүлдей
береді.Оған күн де, көлеңке де жағымды. Таң сәріден оянып, гүлін ашады да
түс ауғанша анадайдан көз тартып, құлпырып тұрады. Кешке қарай келесі таңға
дейін гүлін қауызына жинап алады. Егер күн салқын болса немесе жаңбырлы
болса

қауызын ашпайды. Жемісі пісе келе үлпілдек ақ шар тәрізді пішінге келеді.
Жел үрлесе болды, ұша жөнеледі. Осылайша қасиеті мол бақбақ жер бетіне оңай
таралады.
Далалық қырықбуын тұқымдасына (сем. хвощевьк) жататын көпжылдық
шөптектес өсімдік. Өсімдіктің қоңыр немесе қызыл түсті көктемдік сабақтары
жазға қарай қурап орнына жасыл, қырлы, буын-буынға бөлінген жаздық
сабақтары өседі. Қабыршақтанған жапырақтары бұтақшаларға ұқсайды, олар
сабақтарының буындарынан жан-жаққа күлте бастанып тарап өседі.

Далалық қырықбуын ТМД елдерінің барлық аймақтарында кездеседі. Ол егістік
жерлерде, жайылымдарда, құм баурайларында, өзен жағаларында және аралас
ормандарда өседі.

Медицинада қолдану үшін қырықбуынның жаздық сабақтарын (шөбін) дайындап
көлеңкеде кептіріп алады. Шөбінің химиялық құрамында: флавоноидтар
(кверцетин, сапонаретин , нарингенин, кемферол, апегенин т.б.), сапонин
(эквизетонин), алкалоидтар (никотин, эквизетин, үшметоксипиридин,
диметилсульфон), фенолкарбон қышқылдары, аскорбин қышқылы, каротин, аконит,
алма, щавель қышқылдары, малма заттары, шайырлар және көп мөлшерде кремний
қышқылы бар.
Қырықбуыннан алынатын дәрілерді жүрек жұмысы нашарлауынан болатын
тоқырау құбылысында несеп айдайтын, өкпе-жүрек жұмысы нашарлауынан
болатын домбығуды қайтаратын дәрі ретінде қолданады. Құрамында көп мөлшерде
кремний қосылыстары болғандықтан далалық қырықбуынның шөбін жүрек және ми
тамырларының қабырғаларына май жиналып қалыңдағанда (атеросклерозде) қуық
және несеп жолдары қабынғанда, несеп тасы байланғанда сонымен қатар өкпе
және тері туберкулезін химиятерапиялық емдеу барысында қолданады.
Қырықбуынның қан тоқтатқыш қасиетін және ағзадан қорғасынды шығаруды
жылдамдататын қабілетін ескеріп, онан алынатын дәрілерді көтеу (геморрой)
ауруында, тік ішектен және жатырдан қан кеткенде қорғасынмен жедел және
созылмалы уытталғанда тағайындайды.
Халық емінде қырықбуынның тұндырмасын жүрек жұмысы нашарлауынан дене
домбыққанда, өт тасы байланғанда, буын сырқырап ісініп
ауырғанда(подагра), сарпта қолданады. Европа халықтары қырықбуын
тұндырмасын өкпе ауруларын емдеуге, ұзақ жазылмайтын жарақаттар мен
жараларды жууға және тамақ, ауыз іші талаурағанда оларды шаюға пайдаланады.
Далалық қырықбуын шөбінен алынған дәрілерді бүйрек ісініп ауырғанда
қабылдауға болмайтынын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.