Гидросфера

Кіріспе:
Гидросфера туралы жалпы түсінік
Негізгі бөлім:
Судың булануы
Судың қасиеттері
Гидросфераның құрамдас бөліктері
Қорытынды:
Соңғы жылдардағы зерттеулер

Гидросфера – жердiң сулы қабаты. Оған теңiз және мұхит сулары, құрлық сулары (өзендер, көлдер, батпақ, тоғандар, мұздықтар) жер асты сулары, сонымен бiрге атмосферадағы су буы жатады.
Жер – күн жүйесiнiң ең сулы планетасы. Судың негiзгi қоры мұхиттар мен теңiздерде 97% болады, және олар жер бетiнiң 70% - тең көп бөлiгiн алып жатқан дүниежүзiлiк мұхитты түзедi. Дүниежүзiлiк мұхиттың орташа тереңдегi 4000 м. Теңiз және мұхит суларында көп тұздар ерiген, сондықтан теңiз суының дәмi тұзды-қышқылды және iшуге жарамсыз. Дүниежүзiлiк мұхиттың суы буланса, оның құрамындағы тұз мұхит түбiн 60 м қабатта, ал жердi 45 м қабатта жауып қалатын едi. Теңiз суында бiз тағамға пайдаланатын ас тұзы бар, ол суға тұзды дәм берiп тұр. Ал қышқыл дәмдi магний тұздары бередi. Бiр литр теңiз суында шамамен 35 г тұз бар. Судың тұздылығының тiрi организмдер тiршiлiгiнде үлкен маңызы бар. Тұщы және тұзды су қоймаларының өсiмдiк немесе жануар дүниесi бiр-бiрiнен қатты ерекшеленедi, өйткенi барлық организмдер тұзды суда тiршiлiк ете алмайды.

Қолданылған әдебиеттер тізімі.
1. Оспанова Г.С, Бозшатаева Г.Т «Экология»
2. Оқулық – Алматы: Экономика 2002 ж.
3. Бродский А.К «Жалпыэкологияныңқысқаша курсы».Оқуқұралы – Алматы: Ғылым 1997 ж.
4. Мұқаұлы С, Үпішев Е. «Табиғаттыпайдалануэкономикасы». Оқуқұралы – Алматы: Экономика 1999 ж.
5. Сағымбаев Ғ. «Экология негіздері». Оқулық Алматы Республикалықбаспакабинеті 1995 ж.

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Гидросфера
Гидросфера - жердiң сулы қабаты. Оған теңiз және мұхит сулары, құрлық сулары (өзендер, көлдер, батпақ, тоғандар, мұздықтар) жер асты сулары, сонымен бiрге атмосферадағы су буы жатады.
Жер - күн жүйесiнiң ең сулы планетасы. Судың негiзгi қоры мұхиттар мен теңiздерде 97% болады, және олар жер бетiнiң 70% - тең көп бөлiгiн алып жатқан дүниежүзiлiк мұхитты түзедi. Дүниежүзiлiк мұхиттың орташа тереңдегi 4000 м. Теңiз және мұхит суларында көп тұздар ерiген, сондықтан теңiз суының дәмi тұзды-қышқылды және iшуге жарамсыз. Дүниежүзiлiк мұхиттың суы буланса, оның құрамындағы тұз мұхит түбiн 60 м қабатта, ал жердi 45 м қабатта жауып қалатын едi. Теңiз суында бiз тағамға пайдаланатын ас тұзы бар, ол суға тұзды дәм берiп тұр. Ал қышқыл дәмдi магний тұздары бередi. Бiр литр теңiз суында шамамен 35 г тұз бар. Судың тұздылығының тiрi организмдер тiршiлiгiнде үлкен маңызы бар. Тұщы және тұзды су қоймаларының өсiмдiк немесе жануар дүниесi бiр-бiрiнен қатты ерекшеленедi, өйткенi барлық организмдер тұзды суда тiршiлiк ете алмайды.
Құрлық суларының дүниежүзiлiк мұхит суынан ерекшелiгi: олар тұщы және iшуге жарамды. Оларда да тұздар бар, өйткенi суда ағып өтетiн тау жынысы еридi, бiрақ өзендер мен көптеген көлдердiң суларында 1 л - де 1 г - нан аз тұздар бар, сонымен су бiзге тұщы дәм бередi. Дүниежүзiлiк мұхитпен салыстырғанда құрлық суы гидросфераның 3% су мөлшерiн алып жатыр, сонымен тұщы суға өте ұқыпты қарау керек, оны үнемдеп, ластамау қажет.
Жерасты сулары жер қыртысында орналасады. Олар тау жыныстарынан ағатын жаңбыр, өзен, көлдер, су қоймаларының суларынан түзiледi. Жерасты сулары тұщы немесе мұзды болады. Олар өте таза, iшуге пайдаланады, әсiресе өзен мен көл аз жерлерде. Топырақтағы суларды өсiмдiктер сiңiредi.
Мұздықтар құрлықтағы мұздардың табиғи жиналуын айтады. Оларда су қатты түрде болады. Мұздықтар ауа температурасы төмен жерлерде - тау басында, Антарктида да түзiледi. Антарктида бетiн жауып жатқан мұздықтар биiктiгi 4-5 км жетедi. Мұздықтарда тұщы судың үлкен қоры бар. Тұщы және тұзды су атмосферада су буы, газды түрiнде болады. Ауада үнемi су буы бар. Бiз оны көрмеймiз. Бiрақ жоғарғы биiктiкте су буынан бұлттар түзiледi. Олар су тамшылары немесе мұз кристаллдарына айналуын келесi сабақтан бiлесiз.
Судың жер бетiнде алатын орны орасан. Оның көмегiмен өсiмдiктер өседi, жауын-шашын түседi, гидроэлектростанциялар, фабрика мен заводтар жұмыс жасайды, сусыз адамдар мен жануарлар тiршiлiк ете алмайды. Адамдардың суға табынуы тегiн емес, оны бағалады, зерттедi, аңыздар мен жырларда айтылды.
Гидросфера - жердiң сулы қабаты. Оған теңiздер мен мұхиттар, құрлық суы, жерасты сулары, атмосфераның су буы жатады. Су гидросферада қатты, сұйық немесе газды күйде бола алады. Суда минералды тұздар ерiген, сондықтан солардың құрамына қарай тұщы немесе тұзды болады.
Судың булануы. Су буының конденсациясы.
Судың булануы - су қоймасынан ылғалдың атмосфераға өту әдiсi, табиғаттағы ең үлкен процесстердiң бiрi. Су Дүниежүзiлiк мұхит, көлдер, өзендер немесе су қоймасының бетiнен буланады. Суды өсiмдiктер көп мөлшерде буландырады. Булану кез келген температурада да жүредi. Жаңбырдан соң сулар жазда да, суық күзде де кебедi, бiрақ олар жазда тез кебедi; жел олардың булануын тездетедi. Шомылып судан шыққанда, ыстық күнде салқындықты сезесiз. Булану адам немесе жануарлар өмiрiнде маңызды роль атқарады, жануарларды немесе адамды қызып кетуден сақтайды.
Табиғатта керi процесс те өте кең тараған: су буының сұйыққа айналуы - конденсация. Егер ыстық суы бар стаканды жауып қойсақ, бiраз уақыттан соң тарелка бетiнде су тамшылары байқалады. Су буының конденсациясымен күнделiктi өмiрде кездесемiз. Ауа суыған кезде, ауадағы су буы шөптерде, жапырақта немесе басқа заттарда майда су тамшылары ретiнде жиналады - бұл шықтың түсуi. Бұлттар су буы конденсациясының нәтижесiнде түзiледi. Жер бетiнiң немесе су қоймасының бетiнен көтерiлiп, су буы ауаның суық қабаттарында майда су тамшыларынан тұратын бұлттарды түзедi. Егер ауа температурасы төмен болса, су тамшылары қатады. Мұндай бұлттардан қар, кейде бұршақ жауады.
Гидросфера (гр. һуdor -- су, spһаіrа -- шар) -- 1) жер ғаламшарының су қабығы немесе құрлықтағы (тереңдегі, топырақтағы, жер бетіндегі), мұхиттағы және атмосферадағы, яғни жер шарындағы барлық сулардың жиынтығы. Оны мұхиттар мен теңіздердің суы, құрлық сулары -- өзендер, көлдер, бөгендер, мұздықтар, сондай-ақ литосфераның жоғарғы бөлігіне сіңетін жер асты суы, атмосферадағы ылғал құрайды. Гидросфера жер бетінің шамамен 71%-ын алып жатыр. Гидросфераның шамамен 94%-ын мұхиттар мен теңіздер құраса, 4%-ы жер асты суларының, шамамен 2%-мұздықтар мен қарлардың (негізінен Арктика, Антарктида мен Гренландия), 0,4%-құрлықтардағы жер үсті суларының (өзен, көл, батпақ) үлесіне тиеді. Оның жалпы көлемі 1370,3 млн км3, бұл планета көлемінің 1800 бөлігін ғана құрайды. Шөгінді (тұнба) таужыныстардың басым көпшілігі Гидросфера мен литосфераның жапсарында қалыптасады. [1] Аздаған мөлшердегі су атмосфера мен тірі ағзаларда шоғырланған. Су массаларының барлық нысандары су айналымы барысында бір түрден екінші түрге өтеді;
2) жердің теңіз, мұхит, көл, өзен, мұздықтар мен жер асты суларынан тұратын қабығы, солардың жиынтығы. Гидросфераның орташа қалындығы 3,8 км-ге жетеді. Мұхиттың ең терең тұсы 11 км-ден асады (Тұнық мұхиттағы Мариан ойысы -- 11022 м).[2]
Гидросфераның ластануы -- ластағыш заттардың гидросфераға мол мөлшерде түсуі, олардың өзен, су қоймалары, көлдер мен теңіздер, мұхиттар мен жер асты суларын ластап, су ортасының қалыпты жағдайын бұзуы.
Гидросфера -- Жер шары суларының жиынтығы, агрегаттық күйіне (сұйык, қатты және газ) қарамастан, химиялық байланыспаған барлық суды қамтитын Жердің сулы қабығы. Ылғал айналымы процесінде судың барлық турі бірінен екін- шісіне өтеді. Гидросфера мұхиттардың, теңіздердің, құрлықтың жер асты және жер үсті суларын қамтиды. Судың біршама мөлшері атмосфера мен тірі организмдерде болады. Көбінесе Гидросфера деп жер бетінің 71%-ын құрайтын теңіздер мен мұхиттарды ғана санайды. Гидросфера көлемінің 96%-ын теңіздер мен мұхиттар, 2%-ға жуығын жер асты сулары, шамамен, 2%-ын мүздар мен қарлар (негізінен, Антарктида мен Гренландияның), 0,02%-ын құрлықтың жер үсті сулары (өзендер, көлдер, батпақтар) құрайды.
Гидросфера Жердің су қабығы. Гидросфера Жер бетіндегі барлық химиялық түрдегі ,яғни сұйық, қатты, бу түріндегі суды алып жатыр.
Жер бетіндегі бүкіл гидросфераның көлемі-1,39 млрд .км.3
Жер бетіндегі тұзды су мөлшері-97,4 %.Бұл негізінен мұхит сулары б.т.Жер бетіндегі тұщы су мөлшеріне 2,6% тиесілі.Бұлар негізінен мұздықтарда шоғырланған.Сондықтан қазіргі таңда тұщы су проблемасы негізгі ғаламдық проблемалардың бірі болып табылады. Су Жер бетінің 86 %-ін:71 %-мұхиттар болса, 15 % құрылық сулары(мұздықтар, көлдер, өзендер, су қоймалары,батпақтар ) алып жатыр.Судың қасиеттерін, жаралу тегін, судың географиялық қабықшалармен байланысын зерттейтін ғылымды - гидрология деп атаймыз.Гидросфера - грекше "гидрос"- су, сфера-шар дегенді білдіреді.Жер шарыныњ су ќабатын гидросфера деп атаймыз. Гидросфераѓа дүние жүзілік мұхит,жер асты сулары, жер беті сулары жатады. Гидросфера-сұйық,қатты,газ тәрізді күйінде тәуелсіз химиялық жағынан байланыссыз бүкіл суды қамтитын Жердің су қабығы. Жер - Күн системасының ең сулы планетасы,оның бетінен 70%-тен көбін Дүние жүзілік мұхиттың тұтастай қамтыған.
Гидросфераның пайда болуы туралы түрлі пікірлер бар.Оның ішіндегі ғалымдардың қолданылатын пікірі мынау: ол бойынша жер бетіндегі су жермен бірге пайда болған деген және жер қабықтары: литосфера, гидросфера, атмосфера-магма заттарының балқуынан пайда болды деген пікірлер болды. Осыдан соң жер бетін түгел Мұхит басып,ол мұхит таяз, минералданған, жылы болған делінеді. Уақыт өткен сайын оның суы тереңдеп ,көлемі қысқара бастайды. Жауын-шашын молайып, Жер бетіндегі тұщы судың көзі осыдан пайда болды деген жорамал бар. Магадан судың бөлінуі қазір де кездесетін құбылыс. Табиғи сулардың қасиеттерін, судағы болып жататын процестерді және судың өзге элементтермен (географиялық қабықтың ) әсерін -гидрология ғылымы зерттесе, дүние жүзілік мұхитты-океонология ғылымы зерттейді.
2.Табиғи судың аса маңызды қасиеттері. Су сутегімен оттегінің қарапайым қоспасынан пайда болады.Жер беті жағдайында тек су ғана 3 күйде кездеседі.Сондықтан ол Жер бетіндегі географиялық қабықтарының барлығында кездеседі.
1.Жылу қабылдағышы. Су-Жер бетіндегі ең жылы денелердің бірі болып табылып,жазда мұхиттардың, өзендердің, көлдердің беткі қабаттары Күннің сәулелерін өзіне жұтып, қыста сол жылуды өзінен шығарып Табиғатта су 3 күйде кездеседі: қатты, газ, сұйық және соған байланысты географиялық қабықтың барлығында кездеседі немесе өзінің әсерін тигізеді.Табиғи судың маңызды қасиеттерінің бірі-оның бір күйден екінші күйге ауысуы.Судың сұйыќ немесе қатты күйінен буға айналуы жєне керісінше будан сұйыќ қ мүмкін жєне ол температураға байланысты болады.Таза су қалыпты қысым жағдайларында 1000 С - та қайнайды, 00 - та қатаяды. Судың тағы бір ерекше қаситеттерінің бірі-ол судың әрдайым қоспалармен кезесуінде.Мысалы: су әрдайым түрлі тұзды болып келуінде. Судың тұздылығы %0-промиллмен белгіленеді. Судың келесі қасиеті-судың жылу өткізгіштігімен жылу сиымдылығында болып табылады. Су қоймаларын қыздырғанда араластыру бастр роль атқарады. Мұз бадан да гөрі аз жылу өткізгіштікке ие бола отырып, суды суынудан жақсы сақтайды. Судың тағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.