Тұрмыстық ақаба суларды тазарту

КІРІСПЕ
Қазіргі әлемде экологиялық проблемалар өзінің қоғамдық мәні жағынан алдыңғы қатардағы мәселелердің біріне айналды, тіпті ядролық соғыс қаупі де оның көлеңкесінде қалып қойды. Адамның шаруашылық іс-әрекетінің күрт дамуы, айналадағы ортаға үдемелі, көбіне білдірушілік сипатта әсер етуде. Адамзамттың табиғатқа әсері мыңдаған жылдар бойында қалыптасқан табиғи жүйелерді өзгерту, сондай-ақ, топырақты, су көздерін, ауаны ластау арқылы жүзеге асуда. Бұл табиғат жағдайыныңкүрт төмендеуіне әкеліп соқты, көп жағдайларда орны толмас зардаптар қалдыруда. Қазіргі кезде экологиялық дағдарыс шын мәніндегі қауіпті төңдіріп отыр.
Экологияны қорғау жөніндегі жұмыстар қысқа мерзімді жұмыстар емес, жүйелі түрде, кешенді жүргізілетін, ұзақ мерзімді, халық шаруашылығының барлық саласын қамтитын мемлекеттік зор маңызы бар проблемаларға айналып отыр. Өйткені, жалпы айтқанда экологияны қорғау еліміздің тұрмысы мен әл-ауқатының артуына, денсаулығының мықты болуына, айналаның, қоршаған ортаның жақсара түсуіне, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының барлық салаларының өркендеуіне және т.б. жағдайларды жақсаруына әкеп соғады.
Еліміздің экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы – экологиялық қауіпсіздіктің негізгі стратегиялық бағыттарын айқындай отырып, қоршаған ортаны қорғаудағы және табиғат пайдаланудағы экологиялық шектеулер арқылы мемлекетіміздің экологиялық қауіпсіздігін және тұрақты дамуының негізгі ірге тасы болып табылады. Бірақ, қазіргі мекемелер белгіленген лимиттерді және қоршаған ортаны қорғау талаптарын үнемі орындай бермейді. Мекемелер экологиялық акцияларды жүргізу барысында қазіргі және болашақ ұрпақ алдында қоршаған ортаның ластануының алдын алу жауапкершілігін біледі. Бірақ, экологиялық зиянды қызметпен айналысатын адамдар пайда табудың арқасында, өз уақыттарын экологиялық жағдайдың қауіпсіздігіне және қоршаған ортаға қолайлы жағдай жасауға жұмсамайды. Сондықтан да мемлекет экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуші субъект ретінде барлық субъектілерге бірінші кезекте экологиялық мүдденің тұруына ықпал етуі қажет. Сол себептен азаматтардың экологиялық мүдделерін қорғау үшін қоршаған ортаны қорғауда қолайлы механизм табу қажет.

1. Охрана окружающей природной среды. Комментарий к закону Рос¬
сии. Коллектив авторов.— М., 1993.
2. Арустамов Э. А., Волощенко А. Е., Гуськов Г. В. и др. Безопас¬
ность жизнедеятельности. Учебное пособие.— М., Часть 1 — 1998,
часть 2 — 1999.
3. Арустамов Э. А., Гуськов Г. В., Прокопенко Н. А. Качество окру¬
жающей природной среды и ее нормирование. Лекция.— М., 1997.
4. Арустамов Э. А., Волощенко А. Е., Платонов А. П. Основы при¬
родопользования. Лекция.— М., 1996.
5. Арустамов Э. А., Волощенко А. Е., Платонов А. П. и др. Ор¬
ганизация экологического контроля, надзора и управления в РФ.
Лекция.— М., 1997.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
Негізгі бөлімі
1.1.Ақаба сулар
1.2.Аэрациялау станциясы
2.1.Тазартудың технологиялық циклының қысқаша сипаттамасы
2.2.Канализациялық тазарту ғимараттары
Қорытынды

КІРІСПЕ
Қазіргі әлемде экологиялық проблемалар өзінің қоғамдық мәні жағынан алдыңғы қатардағы мәселелердің біріне айналды, тіпті ядролық соғыс қаупі де оның көлеңкесінде қалып қойды. Адамның шаруашылық іс-әрекетінің күрт дамуы, айналадағы ортаға үдемелі, көбіне білдірушілік сипатта әсер етуде. Адамзамттың табиғатқа әсері мыңдаған жылдар бойында қалыптасқан табиғи жүйелерді өзгерту, сондай-ақ, топырақты, су көздерін, ауаны ластау арқылы жүзеге асуда. Бұл табиғат жағдайыныңкүрт төмендеуіне әкеліп соқты, көп жағдайларда орны толмас зардаптар қалдыруда. Қазіргі кезде экологиялық дағдарыс шын мәніндегі қауіпті төңдіріп отыр.
Экологияны қорғау жөніндегі жұмыстар қысқа мерзімді жұмыстар емес, жүйелі түрде, кешенді жүргізілетін, ұзақ мерзімді, халық шаруашылығының барлық саласын қамтитын мемлекеттік зор маңызы бар проблемаларға айналып отыр. Өйткені, жалпы айтқанда экологияны қорғау еліміздің тұрмысы мен әл-ауқатының артуына, денсаулығының мықты болуына, айналаның, қоршаған ортаның жақсара түсуіне, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының барлық салаларының өркендеуіне және т.б. жағдайларды жақсаруына әкеп соғады.
Еліміздің экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы - экологиялық қауіпсіздіктің негізгі стратегиялық бағыттарын айқындай отырып, қоршаған ортаны қорғаудағы және табиғат пайдаланудағы экологиялық шектеулер арқылы мемлекетіміздің экологиялық қауіпсіздігін және тұрақты дамуының негізгі ірге тасы болып табылады. Бірақ, қазіргі мекемелер белгіленген лимиттерді және қоршаған ортаны қорғау талаптарын үнемі орындай бермейді. Мекемелер экологиялық акцияларды жүргізу барысында қазіргі және болашақ ұрпақ алдында қоршаған ортаның ластануының алдын алу жауапкершілігін біледі. Бірақ, экологиялық зиянды қызметпен айналысатын адамдар пайда табудың арқасында, өз уақыттарын экологиялық жағдайдың қауіпсіздігіне және қоршаған ортаға қолайлы жағдай жасауға жұмсамайды. Сондықтан да мемлекет экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуші субъект ретінде барлық субъектілерге бірінші кезекте экологиялық мүдденің тұруына ықпал етуі қажет. Сол себептен азаматтардың экологиялық мүдделерін қорғау үшін қоршаған ортаны қорғауда қолайлы механизм табу қажет.

АҚАБА СУЛАР
Ақаба су (Сточная вода) -- 1) бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір ластанган аймақ, соның ішінде (өнеркәсіп, ауылшаруашылық, коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, т.б ағындылары) елді мекен арқылы өткен су;
2) адамның тұрмыста және өндірістік іс әрекетінде пайдаланылғаннан кейінгі су. Ақаба судың әрбір текше метрі таза судыц 60 м3ін ластайды. Ақаба су шаруашылық тұрмыстық, өндірістік және атмосфералық болып бөлінеді. Акаба судың шаруашылық-тұрмыстық ластағыш түріне байланысты физиологиялық қоқыстармен және шаруашылық ағындыларымен ластанған түрлері ажыратылады. Өндірістік ақаба су кұрамы ақаба су түзілетін технологиялық процестермен, сондай-ақ материал мен шикізаттың химиялык қасиеттерімен анықталады. Ластанған және нормативті таза (яғни, тазалауды қажет ететін) өндірістік ақаба су болып ажыратылады. Атмосфералық ақаба су нөсер (жаңбыр) және қар суы болып бөлінеді.
Ақаба су тұнбасы (Осадок сточных вод) -- ақаба сулардың әуітте, сүзілу алаңында жиналатын, оның түбіне шөгетін әр түрлі тұнбалы заттар мен химиялық элементтердің жиынтығы. Ақаба су тұнбасы арнайы өңдеуден өткеннен кейін егістік жерлерді тыңайту үшін тыңайтқыш ретінде пайдаланылады.
Ақаба суды биологиялық тазалау (Биологическая очистка сточных вод) -- заттектерді минералды немесе одан да қарапайым органикалық қосылыстарға дейін ыдырататын микроорганизмдерді өсіру арқылы ақаба суды ластағыш негізгі органикалық заттектерден тазалау.
Ақаба суды биосүзгімен тазалау(Очистка сточных вод на биофильтрах) -- ақаба суды активтелген тұнба қабаты немесе ластағыштарды тұтып, ұшырататын арнайы егілген су өсімдіктері (қалың өскен қамыс) арқылы өткізіп тазалау.
Ақаба суды жасанды тазалау(Искусственная очистка сточных вод) -- арнайы технологиялық құрал-жабдықтар аркылы ақаба судың кез келген түрін тазалау. Ақаба суды жасанды тазалау судың өздігінен табиғи тазалануынан тезірек жүзеге асады.
Ақаба суды залалсыздандыру(Обеззараживание сточных вод) -- ақаба судың құрамындағы патогендік және санитариялық көрсеткіш микроорганизмдерді жою үшін өндеу.
Ақаба суды иіссіздендіру(Дезодорация сточных вод) -- иісті кетіру және сонымен қатар ақаба су жинақталып қалған кезде, сондайақ оларды биологиялық жолмен тазалау барысында, өндірістік процестер кезінде (жанғыш газдар, т.б. алу), жағымсыз иісі болатын материалдар мен шикізаттардан буланғанда түзілетін газдың зиянды құрамды бөліктерін жою.
Ақаба суды механикалық тазалау(Механическая очистка сточных вод) -- тез тұнатын және қалқып шығатын заттектерді техникалық құрылғылармен және әдістермен жою. Көбіне ірі түйірлі және ұсақ түйірлі (малтатас қүмтас) сүзгіш арқылы іске асырылады.
Ақаба суды мұқият тазалау(Глубокая очистка сточных вод) -- бірін бірі толықтыратын механикалық, биологиялық, химиялық тазалау, электродиализ, кейде дистилляция жолымен іске асырылатын шаралар арқылы ақаба суды ластағыштардан толық тазалау.
Ақаба суды пайдалану(Утилизация сточных вод) -- тұрмыстық, нөсер немесе өндірістік ақаба су құрамындағы пайдалы құрамды бөліктерді пайдалану немесе бұл суды тазартқан соң егістікті немесе ормандағы екпе ағаштарды суаруға, т.б қолдану.
Ақаба суды табиғи тазалау(Естественная очистка сточных вод) -- судың өздігінен тазаруы барысында немесе суармалау танабының, сүзу танабының, топырақ асты суармалау үлескілерінің, аэробты және анаэробты биологиялық тоғандар мен тотықтырғыш каналдардың көмегімен ластағыштарды ыдырату.
Ақаба суды тазалау(Очистка сточных вод) -- ақаба судағы адам денсаулығына және табиғатқа қолайсыз әсер ететін организмдерді, салынды және еріген заттектерді жою.
Ақаба суды тазалау әдістері(Способы очистки сточных вод) -- табиғатты және қоршаған ортаны ластанудан қорғаудың маңызды шараларының бірі. Ақаба суды механикалық (тұндыру, сүзу, флотация), физикалық-химиялык (ірілендіру, бейтараптау, хлормен өндеу, т.б.) және биологиялық (суармалау танап тарында, биологиялық бассейнде, биосүзгіште) әдістермен тазалайды.
Ақаба суды тазалау дәрежесі(Степень очистки сточных вод) -- қара Тазалау дәрежесі.
Ақаба суды тұндыру(Осветление сточных вод) -- өнеркәсіптік және тұрмыстық ақаба суды механикалық қоспалардан тұндыру, сүзу, коагуляциялау және т.б. әдістер арқылы тазалау.
Ақаба суды физикалық-химиялық тазалау(Физикохимическая очистка сточных вод) -- ағындыларды ластағыштардан физикалық-химиялық әдістермен тазалау. Бұған реагенттік не электролиттік ірілендіру, қышқылдармен және сілтілермен бейтараптау, шайғындау, су буымен айдау, сорбция, суды ультрадыбыспен өндеу, электрхимиялық тотықтыру және т.б. жатады.
Ақаба суды химиялық тазалау(Химическая очистка сточных вод) -- ластағыштарды химиялық агенттер аркылы және заттектердің физикалық-химиялық қасиеттерін пайдаланып жою. Ақаба суды химиялық тазалауға қалқып жүрген және коллоидты заттектерден, фосфордан ірілендіру арқылы тазарту, еріген органикалық заттектерден абсорбция арқылы тазалау және тірі организмдерді жою -- суды зарарсыздандыру, яғни хлорлау жатады.
Ақаба судың тұнбасы(Осадок сточных вод) -- құрамында минерал және органикалық қатты заттектері бар ақаба суды тазалау кезінде тұнатын заттектер. Ақаба судың түнбасы жергілікті ауыл шаруашылық және орман дақылдарының тыңайтқышы ретін де, қейде биогаз алуға пайдаланылады. Ортақ ағатын канализация кезінде акаба судың тұнбасының құрамында кебіне улы заттектер (ауыр металдар, т.б.) болады. Мұндай ақаба судың тұнбасын ауыл шаруашылығында тыңайтқыш ретінде қолдануға келмейді.
Ақаба судың түрлері: 1) суы ағып жатқан арықатызбен тоғанды байлағанда қалған сарқынды су. Акаба суын арық арқылы ағызып, аумағы шағын егістіктерді суарады. Егер бұл суды дер кезінде пайдаланбаса, жерге сіңіп, буланып зая кетеді немесе борсып шалшыққа айналады. Бұл атау Қазақстанның суармалы егіншілікпен айналысатын Қызылорда, Онтүстік Қазақстан, Жамбыл, Алматы облыстарында қолданылады;
2) тұрмыстық қоқыстар мен өндірістік қалдықтармен ластанып, елді мекендер аумағынан арнайы канал жүйелері арқылы сыртқа шығарылатын сулар. Ол тұрмыстық (аурухана, асхана, монша, жеке пәтерлерден және т.б. шығарылған сулар), өндірістік (кен казбаларын өндіру кезінде жер астынан айдап шығарылған, жылу агрегаттарын суыту кезінде пайдаланылған және т.б. сулар) және атмосфералық (жаңбыр және қар мен мұздан еріген, т.б. сулар) болып бөлінеді. Бұл атауға Алматы қалалық конгломератынан шыққан ақаба су жиналатын Сорбұлақ бөгені толық мысал болады.
Ақаба суларды еселеу(Разбавление сточных вод) -- ақаба суларын шала тазарту арқылы оның химиялық құрамын шектелген мөлшерге жеткізіп, өзенге құю немесе егістікті суаруға пайдалану үшін және оны әр түрлі мөлшерде таза сумен араластыру. Мысалы, мал қорадан шығатын ақаба сулармен өсімдіктерді суаруға пайдалану үшін оларды таза сумен 1:5, 1:7 қатынасында аралыстырады.
Ақаба сумен суармалау(Орошение сточными водами) -- ақаба суларда болатын тыңайтқыш заттарды пайдалана отырып суармалау тәсілі. Агромелиорациялық, санитариялық талаптарға сай және арнайы өндеуден өткізілген коммуналдық, өндірістік (кәсіпорындар мен ауыл шаруашылық кәсіпшіліктерінен), аралас және мал шаруашылығы ақаба суларын қолдана отырып арнайы жабдықталған аумақтарда -- суармалау алаңдарында жүргізіледі. Мал шаруашылығы шикізаттарын өндеу кәсіпорындарының, инфекциялық ауруханалар мен санаторийлердің, қасапханалар мен ветеринариялық емханалардың ақаба суларын пайдалануға тыйым салынған. Ақаба сулармен суармаланатын аландарда белгілі бір техникалық, жемдік астық, жемдік дақылдар, ағаш бүталар өсіріледі. Алаңның 40 -- 60%ында витаминді ұнтақтар, сүрлем, пішен дайындауға арналған жайылымдық және тұқымдық көпжылдык шөптер өсіріледі. Жер асты суларын ластамау үшін ақаба суларды тазарту шаралары жүргізіледі. Суармалау аумағынан тысқа ақаба суларын ағызуға қатаң тыйым салынған. Суармалау желісі жабық типте жасалады және талаптар мен ережелердің қатаң сақталуы қамтамасыз етілуі тиіс, қажет болған жағдайда вегетациядан тыс суару камтамасыз етіледі. Санитариялық тұрғыдан алғанда ең тиімдісі ақаба сулармен топырақшілік суармалау болып табылады. Ірі қаралардың бір жерге шоғырлануы мен садыраны шаюда гидравликалык жүйені қолдану мүмкіндігі мол (толық зарарсыздандыру жағдайында) болатындықтан, көбінесе ақаба сумен суармалауға мал шаруашылығы кешендері мен фермаларының ағындылары пайдаланылады. Зарарсыздандырылған мал шаруашылық ағындыларымен суару режімін жобалағанда олардың тыңайтқыштық бағалылығы есепке алынады және таза сумен дайындалған сұйық садыраның мөлшерлері белгіленеді.
АЭРАЦИЯЛАУ СТАНЦИЯСЫ
Су тартқыш пен кәріз кешенінің дамуы қаламыздың өсуімен және дамуымен тығыз байланысты. Қаланың іргетасын қалау мен кеңейтуде-ақ абаттандыруға және сумен жабдықтауға елеулі көңіл бөлінді. 1869 жылы қала құрылысы жоспарының жобасы жасалды, онда сумен жабдықтау мақсаты үшін Кіші Алматы өзенінен Көктем өзеніне дейін Бас арық салу, кейіннен суды қаланың арық желілеріне бөлу көзделді.
Қала тұрғындарының ішуге тұтынатын ауыз суын су тасушылар Кіші Алматы және Көктем өзендерінен тасып әкелді, ал өзеннен шалғайдағы жерлерде арық суы пайдаланылды. Осыған байланысты қалалық органдар арық желісінің ластануына қарсы қатаң шаралар қолданды. Арықтарда кір жууға, мал суару мен жуындыруға, арыққа ластанған суды жіберуге тыйым салынды. Үй иелері үйге іргелес арық пен жаяужол (тротуар) бөліктерін таза және жөнді ұстауы тиіс. Қысқы мерзімде су көше арықтарына жіберілмеді, оны тұрғындар өзендер мен Бас арықтан арбамен, шанамен және шелекпен тасыды.
Қаланың төменгі бөлігіндегі жерасты суы салыстырмалы түрде терең емес Гоголь көшесі ауданында және Райымбек (бұрынғы Ташкент) даңғылында, сондай-ақ жылға сағаларында таза ауыз су көзіне айналған жекеменшік және қоғамдық құдықтар қазылды.
Халық санының тез өсуіне байланысты қаланың сумен жабдықтау мен су бөлу мәселесінде де қиындықтар көбее түсті.
Қаладағы ағаш құбырдан жасалған бірінші сутартқыш 1901 жылы салынды. Сутартқыш Фонтанное (бұрынғы Төлебаев к.) көшесі бойынша Бас арықтан Ташкент аллеясына дейін созылып жатты және жеке моншаларды сумен жабдықтауға пайдаланылды. Сутартқыш қиыстырылған қос ағаш астаушадан, бекітілген темір құрсаулардан жасалды, құбыр ұштары құрсаудағы ағаш тілімшелерден жасалған муфталар (жалғастырғыш) арқылы біріктірілді.
Арық көшесі (Абай даңғылы) бойынша өтетін Бас арық тұндырғышқа түсіп, тұнған соң сутартқышқа беріліп отырды. Сутартқыш трассасында халықты сумен қамтамасыз етуге арналған екі іркуіш бекет (орын) салынған. Бұл сутартқыш үлкен практикалық сипатқа ие және 20 жылдан астам жақсы жұмыс істеді.
1921 жылы қалаға лап берген апатты тасқынның нәтижесінде қазіргі заманғы Қонаев және Төлебаев көшелерінің едәуір жерлері бұзылды. Ағаш сутартқыштарының үлкен бөліктері бүлінді, тоғандар, Кіші Алматы өзеніндегі көпірлер мен бөгеттер бұзылды, Бас арық зақымдалды. Алайда 1926 жылы осы қондырғының 800 метрі жөнделді, ал ағаш құбырлар қыш құбырларға ауыстырылды. Пушкин және Дүнген көшелерінде жалпы ұзындығы 7,7 км созылған қыш құбырлардан жасалған басқа да сутартқыштар пайда болды. Олар моншаларды, ауруханалар мен қаланың орталық бөліктерінің халқын сумен қамтамасыз етті.
Су мәселесі жартылай шешімін тапты. Бірақ бірінші мәселемен тікелей байланысты тағы бір мәселе болды. Қалада өндірістік және тұрмыстық ағынды суды жинау мен қайта өңдеуге арналған қондырғылар мүлдем болмады. Қалада болған бірнеше кішігірім кәсіпорындар өзендер мен арықтардың суларын өндірістік мақсатта пайдаланды, осы ретте қолданылған ағындыларды осы өзендер мен жылғаларға жіберді, кейіннен олардан ауыз су тартылды. Үй іргесіндегі телімдерде және қоғамдық орындардың жанында жуынды немесе күрелген қоқыс төгетін шұңқыры бар қондырғылар салынды, олардан жуынды-шайындылар көлік транспортымен қаланың сыртына шығарылды. Алайда осындай арнайы қондырғылар да, көліктер де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.