Ұсақ бизнес деген ұғым және оның маңызы
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Ұсақ бизнес деген ұғым және оның маңызы ... ... ... ... ... ... ... 6
2. Шағын бизнесті дамытудағы шетелдік тәжірибе ... ... ... .13
3. Қазақстандағы шағын бизнесті қолдауды жетілдіру ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Ұсақ бизнес деген ұғым және оның маңызы ... ... ... ... ... ... ... 6
2. Шағын бизнесті дамытудағы шетелдік тәжірибе ... ... ... .13
3. Қазақстандағы шағын бизнесті қолдауды жетілдіру ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
Кіріспе
Қазіргі дүние-біртұтас, сан-алуан тәуелді құбылыстардан тұрады. Ол өте күрделі, серпінді. Қайшылықты процесстер мен өзгерістерге толы. Планетамыздағы елдердің бір-бірімен байланыс және өзара тәуелділігі бұрын болмаған деңгейге көтерілді. Шаруа тәуелділігі барынша интернационалдық сипат алды. Жаңа шаруашылық құрылымы қалыптасқан келеді. Әлемдік рынок қарым-қатынасы бойы көтеріп келеді. «Адам қоғамы», « Адам – табиғат», саяси, экономикалық-әлеуметтік мәселелердің шешілуге тиісті, ұстараның жүзіндей өткір қырлары аз емес. Қазіргі экономикалық пікір таласына толы кезеңде мәселелерді дұрыс шешу үшін теориялық білім қажет. Жаңаша саяси, экономикалық-әлеуметтік ойлау жүйесінің тұтқасы саяси экономикалық білім десек, асыра айтпаған болар едік.
Экономикалық теория ғылым және лқитын пән ретінде өзіне тән зерттейтін обьектісі және тәселдері бар. Ол өткен және қазіргі, сондай-ақ келешектегі адамзаттың зерттеу сияқты ауыр жүкті көтеріп келеді. Қазіргі кездегі негізгі мақсат нарықтың экономикаға көшу және дамыту.
Нарықтың экономикаға көшу – бір сөзбен айтақанда, азын-аулақ әрқилы ауытқумен меншіктің әртүрлі формаларын қалыптастыра отырып, тізгінді еркін бәсекелестікке беріп, сол бәсекелестік арқылы өндірістің дамуында, баға нарығын да реттеу деген сөз.
Қазақстан Республикасы егеменді ел болып, нарықтық қатынастарды дамытуға бет алды.
Әкімшілік-әміршілдік тәртіптегі экономикадан нарықтық қатынастарға негіздеоген шаруашылық жүйесіне көшудің өтпелі кезеңі, барлық осындай жолдан басқа елдердегі сияқты.
Қазақстан үшінде де өте ауыртпашылықты болуда: халықтың әл-ауқаты күрт төмендеп, өндіріс құлдырап, дағдарыс ұзаққа созылып кетті.
Қазіргі кездегі көнейкесті мәселе қоғам өмірін жан-жақты қамтығын осы дағдарыстан шығу жолдарын анықтау болып отыр. Осы бағытта нарық жолына бұрың түскен елдердің тәжірибесін пайдаланудың маңызы арта түсуде. Әрине, әр елдің өзіне тән ерекшеліктері, соның ішінде Қазақстан экономикасының да өзіндік тәжірибесін де сол қалпында бұлжытпай пайдалануға болмайтыны ақиқат. Сөйтсе де барлық дамыған елдерге тән ортақ заңдылықтар, өндіріс, айырбас, бөліс, тұтыну қатынастарын реттеу, әдістерінің барлығы да күмәнсіз.
Соңғы жылдардағы оқиғалар экономиканы нарықтық қатынастар негізінде түбегейлі қайта өзгерту кең ауқымды экономикалық іркілістермен және дағдарыстар мен ұласатын және қоғам тарапынан көп күш-жігер жұмсауды қажет ететін көрсетті. Нарықты жарлықпен немесе декретпен енгізуге болмайды, нарыққа көшу үшін, ұзақ уақыт керек. Өтпелі кезеңде әртүрплі асығыс, жеткілікті дәрежеде негізделмеген шаралардың жүзеге асырылуы қауіпті зардаптарға сөзсіз әкеліп соғады, мұны нарықтық даму жолына түскен елдердің тәжірибесі айқын дәлелдейді.
Қазақстан Республикасын өз ерекшеліктеріне, ұлттық менталитетіне сай, дүниежүзілік тәжірибеніе ескере отырып әлеуметтік-экономикалық дамыту моделін жасайтын және іске асыратын мезгіл жетті.
Қазақстанның қазіргі жағдайдағы нарықтық экономикасын бірнеше ретке келтіру үшін шағын және орта бизнеасті қолдау қажет.
Осыған байланысты шағын және орта бизнеске мемлекеттік қолдау көрсету бағдарламасын, кәсіпкерлікті дамытудың отандық және шетелдік озық тәжірибесін қолдану керек.
Бұл курстық жұмыстың негізгі мақсаты да осы шағын бизнестің маңыздылығын айқындау және оның Қазақстан Республикасында дамуының бағытын, алатын орнын көрсету.
Қазіргі дүние-біртұтас, сан-алуан тәуелді құбылыстардан тұрады. Ол өте күрделі, серпінді. Қайшылықты процесстер мен өзгерістерге толы. Планетамыздағы елдердің бір-бірімен байланыс және өзара тәуелділігі бұрын болмаған деңгейге көтерілді. Шаруа тәуелділігі барынша интернационалдық сипат алды. Жаңа шаруашылық құрылымы қалыптасқан келеді. Әлемдік рынок қарым-қатынасы бойы көтеріп келеді. «Адам қоғамы», « Адам – табиғат», саяси, экономикалық-әлеуметтік мәселелердің шешілуге тиісті, ұстараның жүзіндей өткір қырлары аз емес. Қазіргі экономикалық пікір таласына толы кезеңде мәселелерді дұрыс шешу үшін теориялық білім қажет. Жаңаша саяси, экономикалық-әлеуметтік ойлау жүйесінің тұтқасы саяси экономикалық білім десек, асыра айтпаған болар едік.
Экономикалық теория ғылым және лқитын пән ретінде өзіне тән зерттейтін обьектісі және тәселдері бар. Ол өткен және қазіргі, сондай-ақ келешектегі адамзаттың зерттеу сияқты ауыр жүкті көтеріп келеді. Қазіргі кездегі негізгі мақсат нарықтың экономикаға көшу және дамыту.
Нарықтың экономикаға көшу – бір сөзбен айтақанда, азын-аулақ әрқилы ауытқумен меншіктің әртүрлі формаларын қалыптастыра отырып, тізгінді еркін бәсекелестікке беріп, сол бәсекелестік арқылы өндірістің дамуында, баға нарығын да реттеу деген сөз.
Қазақстан Республикасы егеменді ел болып, нарықтық қатынастарды дамытуға бет алды.
Әкімшілік-әміршілдік тәртіптегі экономикадан нарықтық қатынастарға негіздеоген шаруашылық жүйесіне көшудің өтпелі кезеңі, барлық осындай жолдан басқа елдердегі сияқты.
Қазақстан үшінде де өте ауыртпашылықты болуда: халықтың әл-ауқаты күрт төмендеп, өндіріс құлдырап, дағдарыс ұзаққа созылып кетті.
Қазіргі кездегі көнейкесті мәселе қоғам өмірін жан-жақты қамтығын осы дағдарыстан шығу жолдарын анықтау болып отыр. Осы бағытта нарық жолына бұрың түскен елдердің тәжірибесін пайдаланудың маңызы арта түсуде. Әрине, әр елдің өзіне тән ерекшеліктері, соның ішінде Қазақстан экономикасының да өзіндік тәжірибесін де сол қалпында бұлжытпай пайдалануға болмайтыны ақиқат. Сөйтсе де барлық дамыған елдерге тән ортақ заңдылықтар, өндіріс, айырбас, бөліс, тұтыну қатынастарын реттеу, әдістерінің барлығы да күмәнсіз.
Соңғы жылдардағы оқиғалар экономиканы нарықтық қатынастар негізінде түбегейлі қайта өзгерту кең ауқымды экономикалық іркілістермен және дағдарыстар мен ұласатын және қоғам тарапынан көп күш-жігер жұмсауды қажет ететін көрсетті. Нарықты жарлықпен немесе декретпен енгізуге болмайды, нарыққа көшу үшін, ұзақ уақыт керек. Өтпелі кезеңде әртүрплі асығыс, жеткілікті дәрежеде негізделмеген шаралардың жүзеге асырылуы қауіпті зардаптарға сөзсіз әкеліп соғады, мұны нарықтық даму жолына түскен елдердің тәжірибесі айқын дәлелдейді.
Қазақстан Республикасын өз ерекшеліктеріне, ұлттық менталитетіне сай, дүниежүзілік тәжірибеніе ескере отырып әлеуметтік-экономикалық дамыту моделін жасайтын және іске асыратын мезгіл жетті.
Қазақстанның қазіргі жағдайдағы нарықтық экономикасын бірнеше ретке келтіру үшін шағын және орта бизнеасті қолдау қажет.
Осыған байланысты шағын және орта бизнеске мемлекеттік қолдау көрсету бағдарламасын, кәсіпкерлікті дамытудың отандық және шетелдік озық тәжірибесін қолдану керек.
Бұл курстық жұмыстың негізгі мақсаты да осы шағын бизнестің маңыздылығын айқындау және оның Қазақстан Республикасында дамуының бағытын, алатын орнын көрсету.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Мамыров Н.К, Саханова А.Н, Ахметова Ш.С., Брузати Л. « Государство и бизнес». Алматы «Экономика» 1999 г.
2. Оразалы С. «ХХІ ғасырға қандай экономикамен кіреміз» Алматы «Қазақстан» 1997 ж.
3. Учебное пособие «Предпринимательство в Республике Казахстан» под ред. Окаев К.О «Экономика» 1999 ж.
4. Кеннет Дж. Кук «Малый бизнес» издательский дом «Досвгань» 1998 г.
5. Б. Мадешев «Нарықтық экономика теориясына кіріспе» Алматы «Экономика» 1995 ж.
6. К.Б. Бердалиев «Қазақстан экономикасын басқару негіздері» Алматы «Экономика» 2001 ж.
7. Я.Әубакиров. «Экономикалық теория негіздері» Алматы «Санат» 1998 ж.
8. Я.Әубакиров «Экономикалық теория» оқу құралы» Алматы «Қазақ университеті» 1999 ж.
9. Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасының Үкіметінің актілер жинағы. №3. 1998 ж.
1. Мамыров Н.К, Саханова А.Н, Ахметова Ш.С., Брузати Л. « Государство и бизнес». Алматы «Экономика» 1999 г.
2. Оразалы С. «ХХІ ғасырға қандай экономикамен кіреміз» Алматы «Қазақстан» 1997 ж.
3. Учебное пособие «Предпринимательство в Республике Казахстан» под ред. Окаев К.О «Экономика» 1999 ж.
4. Кеннет Дж. Кук «Малый бизнес» издательский дом «Досвгань» 1998 г.
5. Б. Мадешев «Нарықтық экономика теориясына кіріспе» Алматы «Экономика» 1995 ж.
6. К.Б. Бердалиев «Қазақстан экономикасын басқару негіздері» Алматы «Экономика» 2001 ж.
7. Я.Әубакиров. «Экономикалық теория негіздері» Алматы «Санат» 1998 ж.
8. Я.Әубакиров «Экономикалық теория» оқу құралы» Алматы «Қазақ университеті» 1999 ж.
9. Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасының Үкіметінің актілер жинағы. №3. 1998 ж.
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Ұсақ бизнес деген ұғым және оның
маңызы ... ... ... ... ... ... ... 6
2. Шағын бизнесті дамытудағы шетелдік тәжірибе ... ... ... .13
3. Қазақстандағы шағын бизнесті қолдауды жетілдіру ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 30
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..31
Кіріспе
Қазіргі дүние-біртұтас, сан-алуан тәуелді құбылыстардан тұрады.
Ол өте күрделі, серпінді. Қайшылықты процесстер мен өзгерістерге
толы. Планетамыздағы елдердің бір-бірімен байланыс және өзара
тәуелділігі бұрын болмаған деңгейге көтерілді. Шаруа
тәуелділігі барынша интернационалдық сипат алды. Жаңа шаруашылық
құрылымы қалыптасқан келеді. Әлемдік рынок қарым-қатынасы бойы
көтеріп келеді. Адам қоғамы, Адам – табиғат, саяси,
экономикалық-әлеуметтік мәселелердің шешілуге тиісті, ұстараның
жүзіндей өткір қырлары аз емес. Қазіргі экономикалық пікір
таласына толы кезеңде мәселелерді дұрыс шешу үшін
теориялық білім қажет. Жаңаша саяси, экономикалық-әлеуметтік
ойлау жүйесінің тұтқасы саяси экономикалық білім десек,
асыра айтпаған болар едік.
Экономикалық теория ғылым және лқитын пән ретінде
өзіне тән зерттейтін обьектісі және тәселдері бар. Ол
өткен және қазіргі, сондай-ақ келешектегі адамзаттың зерттеу
сияқты ауыр жүкті көтеріп келеді. Қазіргі кездегі
негізгі мақсат нарықтың экономикаға көшу және дамыту.
Нарықтың экономикаға көшу – бір сөзбен айтақанда, азын-аулақ
әрқилы ауытқумен меншіктің әртүрлі формаларын қалыптастыра
отырып, тізгінді еркін бәсекелестікке беріп, сол
бәсекелестік арқылы өндірістің дамуында, баға нарығын да
реттеу деген сөз.
Қазақстан Республикасы егеменді ел болып, нарықтық
қатынастарды дамытуға бет алды.
Әкімшілік-әміршілдік тәртіптегі экономикадан нарықтық
қатынастарға негіздеоген шаруашылық жүйесіне көшудің өтпелі
кезеңі, барлық осындай жолдан басқа елдердегі сияқты.
Қазақстан үшінде де өте ауыртпашылықты болуда: халықтың
әл-ауқаты күрт төмендеп, өндіріс құлдырап, дағдарыс
ұзаққа созылып кетті.
Қазіргі кездегі көнейкесті мәселе қоғам өмірін жан-
жақты қамтығын осы дағдарыстан шығу жолдарын анықтау
болып отыр. Осы бағытта нарық жолына бұрың түскен
елдердің тәжірибесін пайдаланудың маңызы арта түсуде. Әрине,
әр елдің өзіне тән ерекшеліктері, соның ішінде Қазақстан
экономикасының да өзіндік тәжірибесін де сол қалпында
бұлжытпай пайдалануға болмайтыны ақиқат. Сөйтсе де барлық
дамыған елдерге тән ортақ заңдылықтар, өндіріс,
айырбас, бөліс, тұтыну қатынастарын реттеу, әдістерінің барлығы
да күмәнсіз.
Соңғы жылдардағы оқиғалар экономиканы нарықтық қатынастар
негізінде түбегейлі қайта өзгерту кең ауқымды
экономикалық іркілістермен және дағдарыстар мен ұласатын
және қоғам тарапынан көп күш-жігер жұмсауды қажет
ететін көрсетті. Нарықты жарлықпен немесе декретпен
енгізуге болмайды, нарыққа көшу үшін, ұзақ уақыт
керек. Өтпелі кезеңде әртүрплі асығыс, жеткілікті
дәрежеде негізделмеген шаралардың жүзеге асырылуы қауіпті
зардаптарға сөзсіз әкеліп соғады, мұны нарықтық даму
жолына түскен елдердің тәжірибесі айқын дәлелдейді.
Қазақстан Республикасын өз ерекшеліктеріне, ұлттық
менталитетіне сай, дүниежүзілік тәжірибеніе ескере отырып
әлеуметтік-экономикалық дамыту моделін жасайтын және іске
асыратын мезгіл жетті.
Қазақстанның қазіргі жағдайдағы нарықтық экономикасын
бірнеше ретке келтіру үшін шағын және орта бизнеасті
қолдау қажет.
Осыған байланысты шағын және орта бизнеске мемлекеттік
қолдау көрсету бағдарламасын, кәсіпкерлікті дамытудың
отандық және шетелдік озық тәжірибесін қолдану керек.
Бұл курстық жұмыстың негізгі мақсаты да осы шағын
бизнестің маңыздылығын айқындау және оның Қазақстан
Республикасында дамуының бағытын, алатын орнын көрсету.
Ұсақ бизнес деген ұғым және оның маңызы.
Экономикасы нарықтық бағытқа бет алған Қазақстан үшін
кәсіпкерлікті дамыту мәселесі - өзекті мәселелердің бірі болып
табылады. Өйткені, нарықтық экономиканың өзі - кәсіпкерлік
экономика. Кәсіпкерлікті дамыту – нарықтық экономиканы дамытудың
кепілі. Сондықтан да, кәсіпкерлік төңірегіндегі көптеген
мәселелердің көтеріліп жатуы маңыздылығын дәлелдейді.
Осы кәсіпкерлік ірі, орта және шағын болып бөлінеді.
Соның ішінде шағын кәсіпорындар ғылыми техникалық
жетістіктерді қабылдауға анағұрлым қабілетті, нарықтағы сұрыныс
өзгерісіне оңай бейімделеді. Сондай-ақ ірі кәсіпорындарға
тауарлар жеткізу мен қызмет көрсету құқығы үшін өзара
бәсекеге түседі, мұның өзі олардың тұрақты табыстарына
кепілдік береді. Ал кәсіпорында табыс болса, онда ол
бизнес деп аталады. Бизнес дегеніміз – ол адамдардың
ақшасын бергізе алу өнері. Бұл тек әдемі сөз емес. Ол
шындығында да өнер. Бірақ бұл өнер білім мен тәжірибе және
жұмыс істемеймін деген ынта арқылы басқарылады.
Бүгінгі күні көпшіліктің түсінігі бойынша, осы
кәсіпкерлік өндірістің дамуы мен нарықты басқарып отыр,
яғни қоғаиды толығымен деген сөз. Шетелдік мемлекеттер осы
кәсіпкерліктің арқасында гүлденуде, ал кәсіпкерлер өзінің
мемлекетінің арқасында, бүкілхалықтық көмек арқылы өркендеуде.
Кәсіпкерлік бұл іскер адамдардың көздеген мақсатына жету
үшін пайдаланатын іштен шығатын үлкен күштер. Жалпы осы
кәсіпкерлікті дамыту үшін бірнеше белгілі шарттар
орындалуы қажет:
• Кәсіпкерлік субьектінің белгілі бір дәрежеде
еркіндігі мен құқығы болуы қажет. Ол – шаруашылық
бағдаламарын анықтау, қаржы көзін таңдау,
өнімдерді тасымалдау, өнімге баға белгілеу, табысты
өз мұқтажына жұмсау;
• Кәсіпкерлік қабылданатын шешімдерге, одан туындайтын
нәтижелерге тәуекелділікты қажет етеді. Қабылдаған
шешімдерге деген жауапкершілік болмайтын болса,
ол кәсіпкерліктің де болмағаны;
• Кәсіпкерлік қызметтің белгілі коммерциялық табысқа
жетуге бағдар ұстауы, экономикада қажетті
нарықтық құрылым орнатумен байланысты. Яғни
кәсіпкерлік дамуы үшін оның құқықтық базасы,
әлеуметтік-экономикалық шарттарды қалануы керек.
Төртінші шарт жоғарыда аталған шарттардан туындайды.еркін
кәсіпкерлік меншіктің әр түрлі формада, түрде, типте
болуын қалайды.
Кәсіпкерлік – қызметтің ерекше бір түрі ғана емес. Бұл
тағы да бір белгілі стиль және тәртіптің типі, жинақтап
айтсақ: үлкен бастама, дәстүрден тыс шешімдерді іздестіру,
тәуекелге бару, іскерлік қызметтің орын алар жері ең
алдымен кәсіпорын.
Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың ең қарапайым формасы – ол жеке
іскерлік. Бұл жағдайда кәсіпкер жеке тұлға ретінде өздігінен
іс-қимыл жасайды. Жеке кәсіпкерліктің тағы бір түрі – жеке
кәсіпорын, фирма. Бизнестің мұндай формасында мекеме құру
құқы кез- келген азаматта бар. Бұл үшін ол жеке
кәсіпорынды тіркеуден өткізіп, заңды тұлға мәртебесін алуы
керек.
Монополизм нарықтағы еркін бәсекелестіктің мүмкіндігін
жоя отырып, экономикалық өрлеуге кері әсерін тигізетін
сөзсөз белгілі, яғни капитал мен өндірістің жиынтығын
құрайтын монополизмнің бойында қай кезде де тоқырау
қауіпі бар. Оған қарсы тұра алатын бірден бір фактор – ол
әлемдік тәжірибе кең етек алған, біздің шағын бизнес.
Жалпы өркениетті елдердің қай мәселелерін шешуге шағын
бизнес халықтың әл-ауқатын арттырумен қатар, қосымша
жұмыс орындарының ашылуына да себебін тигізеді. Бұл
жағдайды төмендегі кестенің көрсеткіштерінен айқын
байқауға болады.
Шағын бизнеске қатысушылардың жалпы жұмысқа қамтылғандар
санындағы әр елдегі үлесі.
Ел аты Үлесі Ел аты Үлесі
Италия 80% Румыния 27%
Ұлыбритания 76% Венгрия 24%
Жапония 73% Словакия 23%
Бельгия 72% Польша 23%
Франция 69% Ресей 10%
Германия 64% Беларусь 6%
АҚШ 53% Хорватия 2.2%
Кәсіпкерлік сектор нарықтық бәсекелестіктің өзгеруіне өте
сезімтал, сонымен қатар экономикадағы бәсекелестік сипатты
қолдай отырып, Орта топтың қалыптасуының негізін қалайды.
Осындай әлеуметтік базаны дамытпастан нарықтық реформаларға
жоғары баға беру мүмкін емес. Бұл сипаттаманың әділдігін
экономиканың қолдаушы күші болған шағын бизнесті кең
бағытта қолдаған шет елдредің тәжірибесі айғақтайды. Мысалы,
АҚШ-та жалпы өнімнің қырық пайызы оның үлесіне
тиеді. Ірі корпорацияларға қарағанда шағын кәсіпорындар
технологиялық жаңалықтар анағұрлым көп игереді.
Мұндай кәсіпорындар технологиялық тауарларды экспортқа
шығаруға мүмкіншіліктері мол. Олардың үлесіне: Германия,
Италия, Жапония сияқты елдерге тауар экспортының қырық
пайызына жуығы тиесілі екен.
Кесте деректері дәлелдеп оытрғандай, шағын бизнес
өркениетті елдерде әлеуметтік мәселелерді шешудің басты
күші бола отырып, тұрақтылықтың кепіліне айналуда. Экономикалық
және статистикалық мәліметтер бойынша шағын бизнес
субьектілерінің ролі типті дамыған елдерде артқаны
байқалады. Шағын бизнес субьектілерінің санын арттырып, оларға
көмек көрсете отырып, мемлекет экономикалық, әлеуметтік,
әсіресе жұмыспен қамту мәселесін шешеді. Әдетте шағын
бизнестің дамуынан келесі мәслелер шешімін табады:
• Қоғамдық қажеттіліктерді толық қанағаттандыратын
бәсекелестік және нарықтық қатынастардың қалыптасуы;
• Тауар ассортиментінің кеңеюі, қызмет көрсетуді
жетілдіру, оның сапасының жоғарылауы;
• Экономиканы құрылымдық қайта құруға ықпалы;
• өндіріс пен қызмет көрсетудің нақты тұтынушыларға
бейімделуі;
• жеке қаражаттың өндірісті дамытуға жұмсалуы;
• қосымша жұмыс орындарының пайда болуы, жұмыссыздық
деңгейінің төмендеуі
• адамның шығармашылық мүмкіндіктерін тиімді
пайдалану;
• еңбекке қоғамның жекелеген кейбір топтарын
тарту;
• жерді, шикізат қорын және ірі өндіріс қалдықтарын
пайдалану;
• мемлекеттен тиімділігі және табысты аз табатын
кәсіпорындарды сатып алуы немесе қолға алуы.
Дамыған елдердің мемлекеттік органдары, тіпті үлкен
фирмалар ұсақ бизнеске жан-жақты көмек береді, себебі
Шағын бизнес әлеуметтік-экономикалық проблемалардың
бірталайын жеңілдетеді. Біріншіден, жұмысшының жалданбалы
сатыдан, өз ісінің иесі дәрежесіне дейін ұстап тұрады,
қызметшілерді қайта даярлаудан және қызметші санасын
көтеруден. Екіншіден шағын бизнес тұрғындардың жұмыспен
қамтамасыз етілуіне көмек жасайды. Үшіншіден, шағын бизнес-
тауар өндірісін және қызмет түрінің дамуы. Сол себепті
ұсақ бизнесті қолдау саясаты бүкіл қоғамға тиімді.
Монополизмге қарсы күрестің ең тиімді жолдарының бірі
ірі, орташа және шағын кәсіпорындардың тиімді
ұштастырылуына қол жеткізу. Осы жағдайда шағын кәсіпорындардың
ірі кәсіпорындармен салыстырғанда бірқатар артықшылықтары бар:
✓ тауар өндіру мен қызмет көрсетуде кәсіпкерлік
пен бәсекені дамыту;
✓ тұтыну сұранымының өзгеруін тез сезіну;
✓ өнім мен қызмет сапасын арттыру;
✓ баға белгілеудің табиғи тетігін пайдалану;
✓ монополизмді жою;
✓ өндірістің ғылыми-техникалық дамуын жеделдету;
✓ тиімді басқару құрылымын қалыптастыру мен
пайдалану;
✓ кадрларды ұтымды пайдалану;
✓ орталықтандырылған күрделі қаржыны пайдаланбастан
коммерциялық негізде жаңа өндірістік қуаттарды
тез арада жасау;
Ірі, орта және шағын кәсіпкерліктер арасында бәсекелестік
болады. Ол мына кестеде анық көрсетілген:
Параметрлер Қазіргі Анық емес бәсекелестік
кездегі
бәсекелестік
Монополистік Олигополия монополия
Өнім шығаратынКөп тәуелсізБірдей тауар Бірнеше ірі Бір өнім,
Фирмалар фирмалар мен қызмет фирмлар бір үлкен
саны нарыққа түрін бірдей өнім фирма
басшылық өндіретін көп мен тауарды
етілмейді өндіруші фирмаөндіреді
Баға басшылығыЖоқ,баға Басшылық Лидердің Көбінесе
нарықпен шектелген баға толық
анықиалады ауыстыру белгілеу басшылық
мүмкіндігі мүмкіндігі
бар бар
Тауар Жоқ Тауар мен Арнайы нарықЖоқ
диференциясы қызмет түрі үшін өмір
диференсал сүреде
данғыл арнайы
нарық үшін
Кіру Оңай Қатысты оңай Қиын өте қиын
оңайшылығы
Бәсекелестік – ол бірнеше өнім шығарушылардың аз шығын
шығарып көп пайда табудағы қарсыластығы. Бұл жерде бір лидер
болмайды. Олар әрқашан нарықтық күресте болады.
Әрбір кәсіпкер өз фирмасын бәсекелестіктен құтыла алмайды,
сол себепті өз фирмасын бәсекелестікке икемдік жасайды.
Бәсекелестік жеке ксіп иелігінің жарысымен анықталады.
Олардың бірсуінің жеке іс әрекеті басқалардың да өнімдік
сол нарықта, тұтынушылық сұранысына икемдейді. Сонымен
қатар бәсекелестіктің тағы бір қасиеті ол нарықтың ең
басты элементі. Ол шығарылған өнімнің сапасын арттырады,
жұмысын, қызметін жақсартады, өнімнің шығынын азайтады,
өндірісте жаңа технологияларды қолдануға итермелейді.
Индиввидуалды, жанұялық және ұсақ кәсіпкерлік инициативасы
ұсақ кәсіпорындардың базасында құрылады, өйткені оған қомақты
бастапқы капитал керек емес. Сонымен бірге Ұсақ бизнестің
ерекшеліктері бар: нарық сұранысына оперативті иілімді әсер
етеді; шикізат көзін тиімді пайдаланады; жоғары дәрежелі
жылдамдықпен капиталдың айналуы;
Ұсақ бизнес керекті тауар түрімен нарық тауарын толтыруды
тездетеді, әрі өнімді аз серияда шығарып отырады.
Шағын бизнесті дамытудағы шетелдік тәжірибе.
Нарықтық экономикаға көшу кәсіпкерлікті ұйымдастыру және
тиісінше, кәсіпкерлер мен менеджерлердің іс-қимылы бойынша арнаулы
әдебиет пен жетекші бағыт беретін материалдар басып
шығаруды шұғыл қажет етті. Осыған байланысты шаруашылық
жүргізудің шетелдік тәжірибесі өте пайдалы. Алайда шетелдік
тәжібенің, кәсіпкерлік қызметтің сырттай қызықты болып көрінетін
оқиғаларының және шаруашылық жүргізудің бірегей модельдерінің әр
жерден суыртпақтап алынған жүйесіз сипаттамаларының іске жаңадан
кіріскен кәсіпкерге берері аз, өйткені оның неден бастау,
іске қалай кірісу керек екенің білуі қажет.
Дамыған елдерде шағын кәсіпорындар мынандай салаларда басым
роль атқарады:
• сауда
• автосервис
• құрылыс
• қызмет көрсету салалары.
Қазір шағын кәсіпорындар жоғары технологиялық сфераларға: машина
құрылысы, энергетика, электротехника, химиялық өнеркәсіп,
транспорттық қызмет, информатика, микроэлектроника, телекоммуникация
салаларына әртараптандырылып жатыр.
Шағын және орта кәсіпорындардың ірі кәсіпорындар мен қатар
қызмет етуі дамыған елдер эономикасына тән белгі. Мысалы: АҚШ-та
өз ісімен айналасушы азаматтар, яғни кәсіпкерлер үлкен құрметке
ие. Нарықты экономикаға бет бұрған елдер үшін АҚШ-тағы шағын
бизнесті дамыту тәжірибесі үлкен маңызы бар.
АҚШ шағын бизнес басқармасының класификациясы бойынша шағын
бизнес субьектілеріне: жұмыскерлер саны 500-ге дейін болатын
өндірістік және сауда кәсіпорындары, ал басқа салалары үшін –
жылдары табысы 2 миллион долларға дейін болатын кәсіпорындар
жатады.
АҚШ-та тіркелген кәсіпорындардың 97%-ына жуығы шағын
кәсіпорындар. Бұл шағын кәсіпорындар жалпы ұлттық өнімнің 53%-ына,
көтерме сауданың 64%-ына, бөлшек сауданың 72%-ына қызмет саласының
57%-ына ие болып тұр.
Экономикалық өсу және құлдырау кезінде, жаңа жұмыс
орындарын ашу мен қысқару кезінде шағын кәсіпкерлік
жұмыссыздық проблемасын бәсеңдетеді. АҚШ-тың шағын бизнес даму
мысалы көрсеткендей, шағын бизнес сыртқы ортаның өзгеруіне
тез бейімделеді. АҚШ сауда министрлігінің мәліметтері бойынша
шағын кәсіпкерліктің инновациялық сипаты елдің экономикалық
өсуіне 20-25%-ға дейін үлес қосады.
АҚШ-та шағын бизнес тұрақты түрде мемлекеттік қолдауға
ие. Әртүрлі мемлекеттік реттеулер мен қолдау шаралары
құқықтық базаға негізделеді. Солардың бірі Шағын бизнес
туралы заң.
АҚШ конгрессінде шағын бизнес проблемаларымен екі комитет
айналысады. Федералдық деңгейде шағын бизнесті жан-жақты
қолдау. Әрбір штатта әкімшіліктің аймақтық бөлімдері
жұмыс істейді. Аймақтық бөлімшелер шағын бизнес субьектілеріне
нарық туралы ақпарат береді, оның мәслелерін шешуге
көмектеседі.
АҚШ-та шағын бизнес қоғамды кәсіпкерлік, бәсекелестік
атмосферасын дамытуға үлкен үлес қосады. Мемлекет тарапынан
болатын шектеулер кәсіпкерлікке кедергі келтіреді. Сондықтан
да АҚШ конгресі шағын бизнеске тікелей бақылау
жасайды. Конгресс шағын бизнесті қолдау және дамыту
мақсатында бірнеше программа жасады.
АҚШ шағын бизнесті қолдаудың мемлекеттік жүйесі:
• бюджеттен тікелей дотациялау
• мемлекеттік тапсырыстардың бір үлесін шағын
кәсіпорындарда орналастыру
• шағын бизнеске салықтық жеңілдіктер беру
негізгі бағдарлама бұл инкубаторлық бағдарлама . Инкубаторлық
– ол университеттер, компаниялар, федералдық органдар, штаттық
басқармалар жанында құралатын ұйымдар. Бұл ұйымдарың негізгі
мақсаты – жаңа кәсіпкерлерге жан-жақты көмек көрсету болып
табылады. Себебі көптеген кәсіпкерлер өз ісін бастағысы
келгенімен, мүмкіндігі жоқ, осындай кәсіпкерлерге инкубаторлар
көмекке келеді. Қойылған мақсатқа, қаржыландыру көзіне
байланысты инкубаторлар: фирмалық, университеттік, жекеше болуы
мүмкін. Инкубаторларды қаржыландырудағы мақсаттар:
• инкубатор клиенттерінің табысына ортақтасу
• жеке тұлғалардан арендалық төлем алу;
• жаңа жұмыс орындарын ашу.
Сауда талаптары да инкубаторлары қаржыландыруға қатысады. АҚШ-
та шағын кәсіпорындар экономикада жетекші роль атқарады.
Сондықтан да федералдық, штаттық басқару органдары үлкен мән
беріп отыр, оның дамуына барлық жағдай жасап жатыр.
Жапониялық шағын және орта бизнес.
Шағын және орта бизнесті дамыту арқылы Жапония соғыстан
қираған елден жоғары технологиялық дамыған елге айналды.
Жапонияның халық шаруашылығында шағын және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Ұсақ бизнес деген ұғым және оның
маңызы ... ... ... ... ... ... ... 6
2. Шағын бизнесті дамытудағы шетелдік тәжірибе ... ... ... .13
3. Қазақстандағы шағын бизнесті қолдауды жетілдіру ... ..22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 30
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..31
Кіріспе
Қазіргі дүние-біртұтас, сан-алуан тәуелді құбылыстардан тұрады.
Ол өте күрделі, серпінді. Қайшылықты процесстер мен өзгерістерге
толы. Планетамыздағы елдердің бір-бірімен байланыс және өзара
тәуелділігі бұрын болмаған деңгейге көтерілді. Шаруа
тәуелділігі барынша интернационалдық сипат алды. Жаңа шаруашылық
құрылымы қалыптасқан келеді. Әлемдік рынок қарым-қатынасы бойы
көтеріп келеді. Адам қоғамы, Адам – табиғат, саяси,
экономикалық-әлеуметтік мәселелердің шешілуге тиісті, ұстараның
жүзіндей өткір қырлары аз емес. Қазіргі экономикалық пікір
таласына толы кезеңде мәселелерді дұрыс шешу үшін
теориялық білім қажет. Жаңаша саяси, экономикалық-әлеуметтік
ойлау жүйесінің тұтқасы саяси экономикалық білім десек,
асыра айтпаған болар едік.
Экономикалық теория ғылым және лқитын пән ретінде
өзіне тән зерттейтін обьектісі және тәселдері бар. Ол
өткен және қазіргі, сондай-ақ келешектегі адамзаттың зерттеу
сияқты ауыр жүкті көтеріп келеді. Қазіргі кездегі
негізгі мақсат нарықтың экономикаға көшу және дамыту.
Нарықтың экономикаға көшу – бір сөзбен айтақанда, азын-аулақ
әрқилы ауытқумен меншіктің әртүрлі формаларын қалыптастыра
отырып, тізгінді еркін бәсекелестікке беріп, сол
бәсекелестік арқылы өндірістің дамуында, баға нарығын да
реттеу деген сөз.
Қазақстан Республикасы егеменді ел болып, нарықтық
қатынастарды дамытуға бет алды.
Әкімшілік-әміршілдік тәртіптегі экономикадан нарықтық
қатынастарға негіздеоген шаруашылық жүйесіне көшудің өтпелі
кезеңі, барлық осындай жолдан басқа елдердегі сияқты.
Қазақстан үшінде де өте ауыртпашылықты болуда: халықтың
әл-ауқаты күрт төмендеп, өндіріс құлдырап, дағдарыс
ұзаққа созылып кетті.
Қазіргі кездегі көнейкесті мәселе қоғам өмірін жан-
жақты қамтығын осы дағдарыстан шығу жолдарын анықтау
болып отыр. Осы бағытта нарық жолына бұрың түскен
елдердің тәжірибесін пайдаланудың маңызы арта түсуде. Әрине,
әр елдің өзіне тән ерекшеліктері, соның ішінде Қазақстан
экономикасының да өзіндік тәжірибесін де сол қалпында
бұлжытпай пайдалануға болмайтыны ақиқат. Сөйтсе де барлық
дамыған елдерге тән ортақ заңдылықтар, өндіріс,
айырбас, бөліс, тұтыну қатынастарын реттеу, әдістерінің барлығы
да күмәнсіз.
Соңғы жылдардағы оқиғалар экономиканы нарықтық қатынастар
негізінде түбегейлі қайта өзгерту кең ауқымды
экономикалық іркілістермен және дағдарыстар мен ұласатын
және қоғам тарапынан көп күш-жігер жұмсауды қажет
ететін көрсетті. Нарықты жарлықпен немесе декретпен
енгізуге болмайды, нарыққа көшу үшін, ұзақ уақыт
керек. Өтпелі кезеңде әртүрплі асығыс, жеткілікті
дәрежеде негізделмеген шаралардың жүзеге асырылуы қауіпті
зардаптарға сөзсіз әкеліп соғады, мұны нарықтық даму
жолына түскен елдердің тәжірибесі айқын дәлелдейді.
Қазақстан Республикасын өз ерекшеліктеріне, ұлттық
менталитетіне сай, дүниежүзілік тәжірибеніе ескере отырып
әлеуметтік-экономикалық дамыту моделін жасайтын және іске
асыратын мезгіл жетті.
Қазақстанның қазіргі жағдайдағы нарықтық экономикасын
бірнеше ретке келтіру үшін шағын және орта бизнеасті
қолдау қажет.
Осыған байланысты шағын және орта бизнеске мемлекеттік
қолдау көрсету бағдарламасын, кәсіпкерлікті дамытудың
отандық және шетелдік озық тәжірибесін қолдану керек.
Бұл курстық жұмыстың негізгі мақсаты да осы шағын
бизнестің маңыздылығын айқындау және оның Қазақстан
Республикасында дамуының бағытын, алатын орнын көрсету.
Ұсақ бизнес деген ұғым және оның маңызы.
Экономикасы нарықтық бағытқа бет алған Қазақстан үшін
кәсіпкерлікті дамыту мәселесі - өзекті мәселелердің бірі болып
табылады. Өйткені, нарықтық экономиканың өзі - кәсіпкерлік
экономика. Кәсіпкерлікті дамыту – нарықтық экономиканы дамытудың
кепілі. Сондықтан да, кәсіпкерлік төңірегіндегі көптеген
мәселелердің көтеріліп жатуы маңыздылығын дәлелдейді.
Осы кәсіпкерлік ірі, орта және шағын болып бөлінеді.
Соның ішінде шағын кәсіпорындар ғылыми техникалық
жетістіктерді қабылдауға анағұрлым қабілетті, нарықтағы сұрыныс
өзгерісіне оңай бейімделеді. Сондай-ақ ірі кәсіпорындарға
тауарлар жеткізу мен қызмет көрсету құқығы үшін өзара
бәсекеге түседі, мұның өзі олардың тұрақты табыстарына
кепілдік береді. Ал кәсіпорында табыс болса, онда ол
бизнес деп аталады. Бизнес дегеніміз – ол адамдардың
ақшасын бергізе алу өнері. Бұл тек әдемі сөз емес. Ол
шындығында да өнер. Бірақ бұл өнер білім мен тәжірибе және
жұмыс істемеймін деген ынта арқылы басқарылады.
Бүгінгі күні көпшіліктің түсінігі бойынша, осы
кәсіпкерлік өндірістің дамуы мен нарықты басқарып отыр,
яғни қоғаиды толығымен деген сөз. Шетелдік мемлекеттер осы
кәсіпкерліктің арқасында гүлденуде, ал кәсіпкерлер өзінің
мемлекетінің арқасында, бүкілхалықтық көмек арқылы өркендеуде.
Кәсіпкерлік бұл іскер адамдардың көздеген мақсатына жету
үшін пайдаланатын іштен шығатын үлкен күштер. Жалпы осы
кәсіпкерлікті дамыту үшін бірнеше белгілі шарттар
орындалуы қажет:
• Кәсіпкерлік субьектінің белгілі бір дәрежеде
еркіндігі мен құқығы болуы қажет. Ол – шаруашылық
бағдаламарын анықтау, қаржы көзін таңдау,
өнімдерді тасымалдау, өнімге баға белгілеу, табысты
өз мұқтажына жұмсау;
• Кәсіпкерлік қабылданатын шешімдерге, одан туындайтын
нәтижелерге тәуекелділікты қажет етеді. Қабылдаған
шешімдерге деген жауапкершілік болмайтын болса,
ол кәсіпкерліктің де болмағаны;
• Кәсіпкерлік қызметтің белгілі коммерциялық табысқа
жетуге бағдар ұстауы, экономикада қажетті
нарықтық құрылым орнатумен байланысты. Яғни
кәсіпкерлік дамуы үшін оның құқықтық базасы,
әлеуметтік-экономикалық шарттарды қалануы керек.
Төртінші шарт жоғарыда аталған шарттардан туындайды.еркін
кәсіпкерлік меншіктің әр түрлі формада, түрде, типте
болуын қалайды.
Кәсіпкерлік – қызметтің ерекше бір түрі ғана емес. Бұл
тағы да бір белгілі стиль және тәртіптің типі, жинақтап
айтсақ: үлкен бастама, дәстүрден тыс шешімдерді іздестіру,
тәуекелге бару, іскерлік қызметтің орын алар жері ең
алдымен кәсіпорын.
Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың ең қарапайым формасы – ол жеке
іскерлік. Бұл жағдайда кәсіпкер жеке тұлға ретінде өздігінен
іс-қимыл жасайды. Жеке кәсіпкерліктің тағы бір түрі – жеке
кәсіпорын, фирма. Бизнестің мұндай формасында мекеме құру
құқы кез- келген азаматта бар. Бұл үшін ол жеке
кәсіпорынды тіркеуден өткізіп, заңды тұлға мәртебесін алуы
керек.
Монополизм нарықтағы еркін бәсекелестіктің мүмкіндігін
жоя отырып, экономикалық өрлеуге кері әсерін тигізетін
сөзсөз белгілі, яғни капитал мен өндірістің жиынтығын
құрайтын монополизмнің бойында қай кезде де тоқырау
қауіпі бар. Оған қарсы тұра алатын бірден бір фактор – ол
әлемдік тәжірибе кең етек алған, біздің шағын бизнес.
Жалпы өркениетті елдердің қай мәселелерін шешуге шағын
бизнес халықтың әл-ауқатын арттырумен қатар, қосымша
жұмыс орындарының ашылуына да себебін тигізеді. Бұл
жағдайды төмендегі кестенің көрсеткіштерінен айқын
байқауға болады.
Шағын бизнеске қатысушылардың жалпы жұмысқа қамтылғандар
санындағы әр елдегі үлесі.
Ел аты Үлесі Ел аты Үлесі
Италия 80% Румыния 27%
Ұлыбритания 76% Венгрия 24%
Жапония 73% Словакия 23%
Бельгия 72% Польша 23%
Франция 69% Ресей 10%
Германия 64% Беларусь 6%
АҚШ 53% Хорватия 2.2%
Кәсіпкерлік сектор нарықтық бәсекелестіктің өзгеруіне өте
сезімтал, сонымен қатар экономикадағы бәсекелестік сипатты
қолдай отырып, Орта топтың қалыптасуының негізін қалайды.
Осындай әлеуметтік базаны дамытпастан нарықтық реформаларға
жоғары баға беру мүмкін емес. Бұл сипаттаманың әділдігін
экономиканың қолдаушы күші болған шағын бизнесті кең
бағытта қолдаған шет елдредің тәжірибесі айғақтайды. Мысалы,
АҚШ-та жалпы өнімнің қырық пайызы оның үлесіне
тиеді. Ірі корпорацияларға қарағанда шағын кәсіпорындар
технологиялық жаңалықтар анағұрлым көп игереді.
Мұндай кәсіпорындар технологиялық тауарларды экспортқа
шығаруға мүмкіншіліктері мол. Олардың үлесіне: Германия,
Италия, Жапония сияқты елдерге тауар экспортының қырық
пайызына жуығы тиесілі екен.
Кесте деректері дәлелдеп оытрғандай, шағын бизнес
өркениетті елдерде әлеуметтік мәселелерді шешудің басты
күші бола отырып, тұрақтылықтың кепіліне айналуда. Экономикалық
және статистикалық мәліметтер бойынша шағын бизнес
субьектілерінің ролі типті дамыған елдерде артқаны
байқалады. Шағын бизнес субьектілерінің санын арттырып, оларға
көмек көрсете отырып, мемлекет экономикалық, әлеуметтік,
әсіресе жұмыспен қамту мәселесін шешеді. Әдетте шағын
бизнестің дамуынан келесі мәслелер шешімін табады:
• Қоғамдық қажеттіліктерді толық қанағаттандыратын
бәсекелестік және нарықтық қатынастардың қалыптасуы;
• Тауар ассортиментінің кеңеюі, қызмет көрсетуді
жетілдіру, оның сапасының жоғарылауы;
• Экономиканы құрылымдық қайта құруға ықпалы;
• өндіріс пен қызмет көрсетудің нақты тұтынушыларға
бейімделуі;
• жеке қаражаттың өндірісті дамытуға жұмсалуы;
• қосымша жұмыс орындарының пайда болуы, жұмыссыздық
деңгейінің төмендеуі
• адамның шығармашылық мүмкіндіктерін тиімді
пайдалану;
• еңбекке қоғамның жекелеген кейбір топтарын
тарту;
• жерді, шикізат қорын және ірі өндіріс қалдықтарын
пайдалану;
• мемлекеттен тиімділігі және табысты аз табатын
кәсіпорындарды сатып алуы немесе қолға алуы.
Дамыған елдердің мемлекеттік органдары, тіпті үлкен
фирмалар ұсақ бизнеске жан-жақты көмек береді, себебі
Шағын бизнес әлеуметтік-экономикалық проблемалардың
бірталайын жеңілдетеді. Біріншіден, жұмысшының жалданбалы
сатыдан, өз ісінің иесі дәрежесіне дейін ұстап тұрады,
қызметшілерді қайта даярлаудан және қызметші санасын
көтеруден. Екіншіден шағын бизнес тұрғындардың жұмыспен
қамтамасыз етілуіне көмек жасайды. Үшіншіден, шағын бизнес-
тауар өндірісін және қызмет түрінің дамуы. Сол себепті
ұсақ бизнесті қолдау саясаты бүкіл қоғамға тиімді.
Монополизмге қарсы күрестің ең тиімді жолдарының бірі
ірі, орташа және шағын кәсіпорындардың тиімді
ұштастырылуына қол жеткізу. Осы жағдайда шағын кәсіпорындардың
ірі кәсіпорындармен салыстырғанда бірқатар артықшылықтары бар:
✓ тауар өндіру мен қызмет көрсетуде кәсіпкерлік
пен бәсекені дамыту;
✓ тұтыну сұранымының өзгеруін тез сезіну;
✓ өнім мен қызмет сапасын арттыру;
✓ баға белгілеудің табиғи тетігін пайдалану;
✓ монополизмді жою;
✓ өндірістің ғылыми-техникалық дамуын жеделдету;
✓ тиімді басқару құрылымын қалыптастыру мен
пайдалану;
✓ кадрларды ұтымды пайдалану;
✓ орталықтандырылған күрделі қаржыны пайдаланбастан
коммерциялық негізде жаңа өндірістік қуаттарды
тез арада жасау;
Ірі, орта және шағын кәсіпкерліктер арасында бәсекелестік
болады. Ол мына кестеде анық көрсетілген:
Параметрлер Қазіргі Анық емес бәсекелестік
кездегі
бәсекелестік
Монополистік Олигополия монополия
Өнім шығаратынКөп тәуелсізБірдей тауар Бірнеше ірі Бір өнім,
Фирмалар фирмалар мен қызмет фирмлар бір үлкен
саны нарыққа түрін бірдей өнім фирма
басшылық өндіретін көп мен тауарды
етілмейді өндіруші фирмаөндіреді
Баға басшылығыЖоқ,баға Басшылық Лидердің Көбінесе
нарықпен шектелген баға толық
анықиалады ауыстыру белгілеу басшылық
мүмкіндігі мүмкіндігі
бар бар
Тауар Жоқ Тауар мен Арнайы нарықЖоқ
диференциясы қызмет түрі үшін өмір
диференсал сүреде
данғыл арнайы
нарық үшін
Кіру Оңай Қатысты оңай Қиын өте қиын
оңайшылығы
Бәсекелестік – ол бірнеше өнім шығарушылардың аз шығын
шығарып көп пайда табудағы қарсыластығы. Бұл жерде бір лидер
болмайды. Олар әрқашан нарықтық күресте болады.
Әрбір кәсіпкер өз фирмасын бәсекелестіктен құтыла алмайды,
сол себепті өз фирмасын бәсекелестікке икемдік жасайды.
Бәсекелестік жеке ксіп иелігінің жарысымен анықталады.
Олардың бірсуінің жеке іс әрекеті басқалардың да өнімдік
сол нарықта, тұтынушылық сұранысына икемдейді. Сонымен
қатар бәсекелестіктің тағы бір қасиеті ол нарықтың ең
басты элементі. Ол шығарылған өнімнің сапасын арттырады,
жұмысын, қызметін жақсартады, өнімнің шығынын азайтады,
өндірісте жаңа технологияларды қолдануға итермелейді.
Индиввидуалды, жанұялық және ұсақ кәсіпкерлік инициативасы
ұсақ кәсіпорындардың базасында құрылады, өйткені оған қомақты
бастапқы капитал керек емес. Сонымен бірге Ұсақ бизнестің
ерекшеліктері бар: нарық сұранысына оперативті иілімді әсер
етеді; шикізат көзін тиімді пайдаланады; жоғары дәрежелі
жылдамдықпен капиталдың айналуы;
Ұсақ бизнес керекті тауар түрімен нарық тауарын толтыруды
тездетеді, әрі өнімді аз серияда шығарып отырады.
Шағын бизнесті дамытудағы шетелдік тәжірибе.
Нарықтық экономикаға көшу кәсіпкерлікті ұйымдастыру және
тиісінше, кәсіпкерлер мен менеджерлердің іс-қимылы бойынша арнаулы
әдебиет пен жетекші бағыт беретін материалдар басып
шығаруды шұғыл қажет етті. Осыған байланысты шаруашылық
жүргізудің шетелдік тәжірибесі өте пайдалы. Алайда шетелдік
тәжібенің, кәсіпкерлік қызметтің сырттай қызықты болып көрінетін
оқиғаларының және шаруашылық жүргізудің бірегей модельдерінің әр
жерден суыртпақтап алынған жүйесіз сипаттамаларының іске жаңадан
кіріскен кәсіпкерге берері аз, өйткені оның неден бастау,
іске қалай кірісу керек екенің білуі қажет.
Дамыған елдерде шағын кәсіпорындар мынандай салаларда басым
роль атқарады:
• сауда
• автосервис
• құрылыс
• қызмет көрсету салалары.
Қазір шағын кәсіпорындар жоғары технологиялық сфераларға: машина
құрылысы, энергетика, электротехника, химиялық өнеркәсіп,
транспорттық қызмет, информатика, микроэлектроника, телекоммуникация
салаларына әртараптандырылып жатыр.
Шағын және орта кәсіпорындардың ірі кәсіпорындар мен қатар
қызмет етуі дамыған елдер эономикасына тән белгі. Мысалы: АҚШ-та
өз ісімен айналасушы азаматтар, яғни кәсіпкерлер үлкен құрметке
ие. Нарықты экономикаға бет бұрған елдер үшін АҚШ-тағы шағын
бизнесті дамыту тәжірибесі үлкен маңызы бар.
АҚШ шағын бизнес басқармасының класификациясы бойынша шағын
бизнес субьектілеріне: жұмыскерлер саны 500-ге дейін болатын
өндірістік және сауда кәсіпорындары, ал басқа салалары үшін –
жылдары табысы 2 миллион долларға дейін болатын кәсіпорындар
жатады.
АҚШ-та тіркелген кәсіпорындардың 97%-ына жуығы шағын
кәсіпорындар. Бұл шағын кәсіпорындар жалпы ұлттық өнімнің 53%-ына,
көтерме сауданың 64%-ына, бөлшек сауданың 72%-ына қызмет саласының
57%-ына ие болып тұр.
Экономикалық өсу және құлдырау кезінде, жаңа жұмыс
орындарын ашу мен қысқару кезінде шағын кәсіпкерлік
жұмыссыздық проблемасын бәсеңдетеді. АҚШ-тың шағын бизнес даму
мысалы көрсеткендей, шағын бизнес сыртқы ортаның өзгеруіне
тез бейімделеді. АҚШ сауда министрлігінің мәліметтері бойынша
шағын кәсіпкерліктің инновациялық сипаты елдің экономикалық
өсуіне 20-25%-ға дейін үлес қосады.
АҚШ-та шағын бизнес тұрақты түрде мемлекеттік қолдауға
ие. Әртүрлі мемлекеттік реттеулер мен қолдау шаралары
құқықтық базаға негізделеді. Солардың бірі Шағын бизнес
туралы заң.
АҚШ конгрессінде шағын бизнес проблемаларымен екі комитет
айналысады. Федералдық деңгейде шағын бизнесті жан-жақты
қолдау. Әрбір штатта әкімшіліктің аймақтық бөлімдері
жұмыс істейді. Аймақтық бөлімшелер шағын бизнес субьектілеріне
нарық туралы ақпарат береді, оның мәслелерін шешуге
көмектеседі.
АҚШ-та шағын бизнес қоғамды кәсіпкерлік, бәсекелестік
атмосферасын дамытуға үлкен үлес қосады. Мемлекет тарапынан
болатын шектеулер кәсіпкерлікке кедергі келтіреді. Сондықтан
да АҚШ конгресі шағын бизнеске тікелей бақылау
жасайды. Конгресс шағын бизнесті қолдау және дамыту
мақсатында бірнеше программа жасады.
АҚШ шағын бизнесті қолдаудың мемлекеттік жүйесі:
• бюджеттен тікелей дотациялау
• мемлекеттік тапсырыстардың бір үлесін шағын
кәсіпорындарда орналастыру
• шағын бизнеске салықтық жеңілдіктер беру
негізгі бағдарлама бұл инкубаторлық бағдарлама . Инкубаторлық
– ол университеттер, компаниялар, федералдық органдар, штаттық
басқармалар жанында құралатын ұйымдар. Бұл ұйымдарың негізгі
мақсаты – жаңа кәсіпкерлерге жан-жақты көмек көрсету болып
табылады. Себебі көптеген кәсіпкерлер өз ісін бастағысы
келгенімен, мүмкіндігі жоқ, осындай кәсіпкерлерге инкубаторлар
көмекке келеді. Қойылған мақсатқа, қаржыландыру көзіне
байланысты инкубаторлар: фирмалық, университеттік, жекеше болуы
мүмкін. Инкубаторларды қаржыландырудағы мақсаттар:
• инкубатор клиенттерінің табысына ортақтасу
• жеке тұлғалардан арендалық төлем алу;
• жаңа жұмыс орындарын ашу.
Сауда талаптары да инкубаторлары қаржыландыруға қатысады. АҚШ-
та шағын кәсіпорындар экономикада жетекші роль атқарады.
Сондықтан да федералдық, штаттық басқару органдары үлкен мән
беріп отыр, оның дамуына барлық жағдай жасап жатыр.
Жапониялық шағын және орта бизнес.
Шағын және орта бизнесті дамыту арқылы Жапония соғыстан
қираған елден жоғары технологиялық дамыған елге айналды.
Жапонияның халық шаруашылығында шағын және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz