Кітапхана жұмысын автоматтандыру

Мазмұны

1. Кіріспе
1.1. DElPHI туралы мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2.7
2. Негізгі бөлім
2.1. Дельфидің консольдік режиміндегі жұмыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8.13
2.2. Графикалық редактор ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13.28
2.3 Меню редакторы Main Menu. Popup Menu ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
2.4 Қалып күй сызығы Status Bar ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31.32
2.5 Кітапхананың автоматтандырылған жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33.39
3. Қорытынды
3.1 Пайдаланылған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..41
3.2. Мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42

Кіріспе

Обьектіге бағдарлы оқиғалық программалау тілінде программаның жұмысы негізінен оқиғалар тізбегінен және түрлі обьектілердің осы оқиғаларға жауабынан тұрады. Олардың визуальды түрлері – visual Basic тілі Qbasic программалау тілі негізінде, Delphi (Делфи) обьектілі Паскаль (Object Pascal) тілі негізінде Windows операциялық жүйесін басшылыққа алып құрылған (visual - көзбен көру, экрандық). Олар, әсірісе, Delphi программалау тілі - кез-келген қосымшаны дайындауға болатын жылдамдығы тез, қуатты тіл.
Delphi-дің бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның бірте-бірте кеңейтілген 2, 3, 4, 5, 6,7-нұсқалары жарық көрді.
Дәстүрлі Паскаль оқып үйренуге жеңіл және MS Dos жүйесінде программа дайындауға ең жақсы құрылымдық программалау тілі екені белгілі. Delphi – де Паскаль тілінде орындау мүмкін және мүмкін емес күрделі процестерді программалауға болады. Delphi-дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда компоненттік және обьектілік тәсілдер пайдаланылады(Windows ортасында пайдаланатындықтан, Delphi-де программаны көбінесе қосымша деп атайды). Бұл программалау технологиясында нағыз революция жасады деуге болады. Компоненттік тәсілдің мәнісі жеңіл: әр қосымша кітапханасы программалау ортасында дайындалып, арнайы іс - әрекеттерді орындайтын компоненттер элементтерінен жинақталады.
Delphi Windows жүйесінде программалаудың ыңғайлы құралы. Онда көптеген операторларды пайдаланып программа дайындау, программа мәзірін құру, анимация, мультимедиа процестерін ұйымдастыру, OLE технологиясын пайдаланып, басқа офистік қосымшаларды шақыру, олармен жұмыс істеу және т.б іс-әрекеттерді орындау да мүмкін.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Жантасова Ж.З. Системы управления базамы данных. Методически указания / Ж.З. Жантасоваю Издательство ВКГУ. – Усть-Каменогорск, 2003. – 78 стр.
2. Байшоланова Қ.С. Ақпараттық жүйелер теориясы / Қ.С. Байшоланова. Оқу құралы. Алматы: Экономика, 2002.  184бет
3. Малыхина М.П. Базы данных / М.П. Малыхина. Основы, проектирование, использование СПб.: БХВ  Петрбург, 2004.  512с.:ил
4. Хомоненко А.Д. Базы данных: Учебник для высших учебных заведений / Под ред.проф. А.Д. Хомоненко. / СПб. КОРОНА  принт, 2004.  736 С
5. Алешин Л. И. Автоматизация в библиотеке/ Л. И. Алешин - Москва.: Издательство МКУКУ, 2001. - Часть1,2 - 256 стр.
6. Архангельский А. Я.. Приемы программированние в Delphi Версий 5. 7/ А. Я. Архангельский-Москва.: ЗАО «Издательство БИНОМ», 2003.- 520 стр.
7. Драхвелидзе П.Г. Программирование в Delphi 7. / П.Г. Драхвелидзе, Е.П. Марков - СПб.: БХВ-Петербург, 2003. - 784 с.
8. Хомоненко А. Самоучитель Delphi / А. Хомоненко, В. Гофман. - СПб.: БХВ - Петербург, 2003г. - 556 с
9. Delphi 6 Воок.
10. Гофман В. Работа с базами данных в Delphi / В. Гофман. - СПб.: БХВ -Петербург, 2003г. - 624 с.
11. Фаронов В. Система программирования Delphi / В.Фаронов. - СПб.:БХВ-Петербург, 2004.-888 с

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

1. Кіріспе
1.1. DElPHI туралы
мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2-7
2. Негізгі бөлім
2.1. Дельфидің консольдік режиміндегі
жұмыс ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...8-13
2.2. Графикалық
редактор ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..13-28
2.3 Меню редакторы Main Menu. Popup
Menu ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .30
2.4 Қалып күй сызығы Status
Bar ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3 1-32
2.5 Кітапхананың автоматтандырылған
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33-39
3. Қорытынды
3.1 Пайдаланылған
әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..41
3.2.
Мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..42

Кіріспе

Обьектіге бағдарлы оқиғалық программалау тілінде программаның жұмысы
негізінен оқиғалар тізбегінен және түрлі обьектілердің осы оқиғаларға
жауабынан тұрады. Олардың визуальды түрлері – visual Basic тілі Qbasic
программалау тілі негізінде, Delphi (Делфи) обьектілі Паскаль (Object
Pascal) тілі негізінде Windows операциялық жүйесін басшылыққа алып құрылған
(visual - көзбен көру, экрандық). Олар, әсірісе, Delphi программалау тілі
- кез-келген қосымшаны дайындауға болатын жылдамдығы тез, қуатты тіл.

Delphi-дің бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары
оның бірте-бірте кеңейтілген 2, 3, 4, 5, 6,7-нұсқалары жарық көрді.

Дәстүрлі Паскаль оқып үйренуге жеңіл және MS Dos жүйесінде программа
дайындауға ең жақсы құрылымдық программалау тілі екені белгілі. Delphi – де
Паскаль тілінде орындау мүмкін және мүмкін емес күрделі процестерді
программалауға болады. Delphi-дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда
компоненттік және обьектілік тәсілдер пайдаланылады(Windows ортасында
пайдаланатындықтан, Delphi-де программаны көбінесе қосымша деп атайды). Бұл
программалау технологиясында нағыз революция жасады деуге болады.
Компоненттік тәсілдің мәнісі жеңіл: әр қосымша кітапханасы программалау
ортасында дайындалып, арнайы іс - әрекеттерді орындайтын компоненттер
элементтерінен жинақталады.

Delphi Windows жүйесінде программалаудың ыңғайлы құралы. Онда көптеген
операторларды пайдаланып программа дайындау, программа мәзірін құру,
анимация, мультимедиа процестерін ұйымдастыру, OLE технологиясын
пайдаланып, басқа офистік қосымшаларды шақыру, олармен жұмыс істеу және т.б
іс-әрекеттерді орындау да мүмкін.

Негізгі бөлім

2.1. Дельфидің консольдік режиміндегі жұмыс

Delphi – де берілгендерді енгізу мен шығару үшін Турбо Паскальда
пайдаланылатын read (оқу) жєне write (жазу) операторларын пайдалану тєсілі
де бар. Оларды пайдаланып құрылатын программалар, осы үшін арналған, MS –
DOS операциялық жүйесінде жұмыс істейтін консольдық қосымша терезесіне
енгізіледі. Қосымшаны іске қосу тєсілі:

File – New Application (Файл-Жаңа қолданба) қосымшасын беру;

Кµрінген Form1, Unit.pas терезелерін жабу. Экранда Delphi мен Object
Inspector терезелері қалады;

Project-View Source (Проект – Кµріп шығу) командасын беру.
Project.dpr тақырыпты терезе ашылады;

Терезені тазалау жєне экранды ақ түсті ету (соңғысы үшін терезенің
таңдау түймесін шертіп, кµрсеткіш арқылы экранды таңдап шықса болғаны);

Программа теру. Ол ASCII кодтары қолданылатын Турбо Паскаль
программасындай жұмыс істейді. Программа мєтіні {$APPTYPE CONSOLE}
нұсқауынан басталады (2.20- сурет). Ол консольдық қошымша дайындалатыны
жµнінде компилятар нұсқауы. Мысалы,

Program My Progr;

{$APPTYPE CONSOLE}

Uses

SysUtils;

Var x, y : real;

Begin

Write(‘x=?’); readln(x);

Y:=3*x+5;

Writeln(‘y=’, y : 6 : 3);

Readln;

End.

Жазып болған соң (іске қосу командасын беру керек. My Progr тақырыпты
терезе пайда болады (терезеде орнатылған түймелер арқылы терезені үлкейту,
шрифті таңдау, терезені ақ түсті ету қиын емес). Терезеде кµрінген сұраққа
жауап енгізілген соң КҚ клавишін басу керек.

Программаға енгізілген параметрсіз readln операторы консольдық терезені
экранда ұстап тұрады.

Программа жазылған терезеге қайтып µту үшін кµрінген терезені бүктеу
жеткілікті.

Консольдық программа терезесін экранға шығарудың екінші тєсілі:File-New
командасын беріп, ашылған терезенің Consol Wizard ( не Console
Application) белгішесін таңдау.

Программа құруда семантикалық (мағыналық), синтаксистік жєне алгоритмдік
қателер жиі кездеседі. Программаны компиляциялау кезінде синтаксистік
қателерді компилятор µзі табады да, машина жұмысын тоқтатады. Ал, 15
орнына 25 енгізілген сияқты қатені компілятор еске алмай, программаның
орындалуы аяқталған кезде қате нєтиже шығады. Программада қате жазылған
оператор сияқты алгоритмдік қате де программаның орындалу нєтижесін дұрыс
кµрсетпейтіні сµзсіз. Сондықтан программаны құрып болған соң он мұқият
қайта тексеріп шығуы керек.

Программаның синтаксистік түрде жазылуы дұрыстығын компилятордың µзі
қадағалап отыруы жєне терезесін экранда кµрсету үшін єдетте Delphi
орнатылған соң ол күйге келтіріліп қойылады. Оның бірі – Project – Options
(проект –күйге келтіру) командасын беріп, ашылған терезенің Compiler
бетіндегі жазуларды 2.21 – суреттегі сияқты орнатып қою керек.

Delphi - дегі мәліметтер базасының негізгі жұмысы Borland DataBase Engine
(BDE) болып табылады - Borland фирмасының мәліметтер базасының процессоры.
BDE мәліметтер базасы және қосымша арасында делдалдық қызмет атқарады. Ол
қолданушыға мәліметтер базасын нақты шешуге арналған жұмыс үшін бір тұтас
интерфейс ұсынады, Delphi қосымшасы мәліметтер базасына тікелей катынаса
алады, тек BDE - ге ғана катынасады.

Delphi қосымшасы, мәліметтер базасымен байланысу қажет болған жағдайда,
BDE - ге қатынасады және мәліметтер базасының псевдонимін және сондағы
керек таблицаны хабарлайды. BDE DLL - ге қосылатын минамикалық библиотека
ретінде іске асады. Олар, басқа библиотекалар сияқты, API - мен
(Application Program Interface -интерфейс прикладных программ) және IDAPI -
мен (Intergrate DataBase Application Program Interface) байланысқан. Бұл
қосымша қолданатын, мәліметтер жұмыс істеуге арналған процедура мен
функциялар тізімі.

BDE - псевдоним бойынша мәліметтер базасы үшін лайықты драйвер табады.

Драйвер - көмекші программа, ол анықталған түрде мәліметтер базасымен
калай жұмыс істеу керек екендігіне көмектеседі. Егер BDE - нің СУБД — ға
сәйкес өзіндік драйвері бар болса, онда BDE осы арқылы мәліметтер
базасындағы керек таблицамен байланысады және қолданушының
тапсырмасын өңдеп, қосымшаға өңдеудің нәтижесін керсетеді.

3. Ерекше жағдайлар

Программаға нолге бµлу жєне т.с.с. орындалмайтын қате єрекеттердің
кездейсоқ енгізілуі де мүмкін. Олар ерекше жағдайлар делінеді. Ерекше
жағдайларды µңдеу үшін Delphi-ге стандартты µңдеуіштер класы енгізілген.
¤ңдеуіштер атаулары E єріпінен басталады:

EZeroDrivide – нµлге бµлу;

EIntError – бүтін сандармен жұмыс кезінде кездесетін қателер;

EConvertErrror – мєннің типін түрлендіру қатесі, т.б.

Мысалы, мынадай программа үзіндісін

Begin

Y:=xk;

ShowMessage(Floattostr(y));

End;

Орындау кезінде нөлге бөлуге болмайтыны жазылған суреттегі хабар шығады(k=0
болған кезде).

Ерекше жағдайды хабарлау терезесі

Ерекше жағдайды өңдеу үшін Delphi ортасында блокты қорғау механизмі
қарастырылған.Оның жазылу түрі:

Try

операторлар;

except

ерекше жағдайларды өңдеуіштер

else

операторлар

end;

Блокты қорғау блогы Try (байқап көру) қызметші сөзінен басталып, end
сөзімен аяқталады.Мұнда алдымен try..except бөлімінің операторлары
орындалады. Егер операторлар ерекшеліксіз орындалса, қорғалған блоктың
жұмысы осымен аяқталып, басқару end операторынан соң жазылған операторға
беріледі.Егер ерекшелік бар болса, басқару except - тен соң жазылған
бөлімге беріледі(блокқа else бөлімін енгізу міндетті емес).

1 – мысал. h=1 қадам бойынша [-2;2 кесіндісінде y=2x(x+1) функциясының
мәндерін есептеу керек.

Procedure Tform1. Button1Click(sender:Tobject);

Var y:real;x:integer;y1:string;

Begin

Try

For x:=-2 to 2 do

Begin

Y:=2*x(x+1); y1:=FloatTo Str(y);

ShowMessage(y1);

End;

Except

On EzeroDivide do

Begin

ShowMessage(‘Нөлге бөлу мүмкін емес’);

Close;

End;

End;

Программаны іске қосқан кезде, алдымен суретте көрсетілген терезе
шығады. Ал программа қайта қосылса типті түрлендіру қате сөйлемі жазылған
шығару терезесі көрініп, программа жұмысы тоқтатылады.

2.2.Графикалық редактор

Қарапайым графиктерді сызу әдістері

LineTo әдісі түзуді қарандаштың ағымдағы орнынан координатасы
көрсетілген нүктеге дейін сызады.

Объект.Canvas.LineTo(х, у);

MoveTo әдісі қарандашты белгіленген нүктеге апарады:

Объект.Canvas.MoveTo(х, у);

Ellipse әдісі эллипс сызады (жеке жағдайда, шеңбер – параметр
мәндеріне тәуелді болады):

Объект.Canvas.Ellipse(x1, y1, x2, y2);

Мұндағы х1, у1, х2, у2 – ішіне эллипс сызылатын тіктөртбұрыш
координаттары.

Arc әдісі доға сызады:

Объект.Canvas.Arc(x1, y1, x2, y2, х3, у3, х4, у4);

Мұндағы х1, у1, х2, у2 – эллипс параметрлері, эллипс бөлігі яғни
сызылатын доға болады.

Rectangle әдісі тіктөртбұрыш сызады:

Объект.Canvas.Rectangle (x1, y1, x2, y2);

Мұндағы х1, у1 және х2, у2 – сол жақ үстінгі және оң жақ астынғы
тіктөртбұрыш бұрыштарының координаттары.

FillRect әдісі Brush.Color қасиеті арқылы берілген түсімен
тіктөртбұрышты бояйды. Бұл әдістің бір ғана параметрі бар, бұл
структуранының TRect типі. Мысалы:

var

R :Rect(20, 20, 150, 150);

with Canvas do

begin

Brush.Color:=clRed;

FillRect(R);

end;

end;

TComponent класы келесі қасиеттерін белгіленген:

• Components — тиісті компоненттер тізімі

• ComponentCount тиісті компоненттердің саны

• Componentlndex -- тиісті компоненттер тізіміндегі компонент номері,

• ComponentState - ағынды компоненттің жағдайы

• Name - компоненттің аты

• Owner - компоненттің иесі

Tag - компонентпен сақталынатын бүтін мәні TComponent компонентінің
кейбір әдістері:

• Destroy Components - барлық тиісті компоненттерді жою (бұзу)

• Destroying - тиісті компоненттің жойылғаны (бұзылғаны) туралы хабар
беру FindCoraponent - Component тізімінен компонентті табу (іздеу)

Тілдің сөздігі

Сөздер келесі түрлерге бөлінеді:

• Кілттік сөздер (ключевые, заразервированные)
• Стандатты идентификаторлар
• Қолданушының идентификаторлары
Кілттік сөздер тілдің құрама бөлігі болып келеді. Редактор кодында
кілттік сөздер қалың (полужирный) шрифтпен бөлінеді, Мысалы,

And Expor ts mod

Array File nil

As Finalization not

Asm For object

Begin Function of

Case Goto or

Class If out

Const Implementation packed

Constructor In procedure

Destructor Inherited program

Dispinterfac Initialization property e

Div Inline raise

Do Interface record

Downto Is repeat

Else Label resource string

End Library set

Except Finally shl

Стандартты идентификатор келесі анықталған тілдің өңдеуші
конструкциясын көрсету үшін қызмет етеді:
• Мәліметтердің типі
• Тұрақты (Констант)
• Процедура және функция
Стандартты идентификаторлары бағдарламада кейбір стандарттармен
байланысқан.

Оларға:

Absolute Name safecall

Abstract Near stdcall

Assembler Nodefault strored

Automated Override virtual

Cdecl Packade write

Contains Pascal writeonly

Default Private

Dispid Protected

Dynamic Public

Export Published

External Read

Far Readonly

Forward Register

Implements Reintroduce

Index Requires

Message Resident

Қолданушының идентификаторы белгінің атын, тұрақты (констант),
айнымалы, процедура, функция және мәліметтер типін белгілеу үшін
қолданылады. Бұл аттар бағдарламашының (программист) өзі береді және ол
келесі ережелерге сай келу керек:
Идентификатор әріп немесе санмен (цифр) құрылады

Идентификатор барлық уақытта әріппен басталады, тек 0 – 9999

диапазонында орналасқан бүтін сан болатын белгі кірмейді,

Идентификаторда кіші және бас әріптерді қолдануға болады, компилятор
оларды бірдей қабылдайды. Арнайы символдарды пайдалануға болмағандықтан
оларды әдемілік үшін басты әріптермен жазуға болады. Мысалы, NumberLmes
немесе btnOpen.

Бағдарламада екі идентификаторлардың арасына ең кемінде бір бөлгіш
(разделитель) болуы керек.

3. Меню редакторы (MainMenu. Popup Menu)

□ TMainMenu түрінің MainMenu туындысы арқылы формаға меню жүйесін
орнатуға болады. Меню құрастырушысы мәтіндік редакторға ұқсас және онымен
жұмыс атқару ыңғайлы және жеңіл түрде орындалады. Компонентті толықтай
орналастырғаннан кейін менюдын пункттерін жасау кажет. Менюдын пункттерін
жасау үшін тышқанның он жак батырмасымен бір рет шертіп контексті менюда
Menu Designer командасын таңдау керек немесе жазудын ортасында тұрған
ITEMS обьект инспекторынын терезесін шерту керек. Менюдың қосымша
пунктарын құру ешқандай қиыншылық туғызбайды, обьект инспекторы
терезесіне өтіп пунктын атауын Caption қасиеттер жолына жазу керек, содан
кейін Enter батырмасын басып келесі пунктка көше берсе болады.
Пункттардың астында меню жасау үшін меню пунктына тышканмен бір шерту
керек, пункты тандау үшін келесі пунктын атауын енгізу керек, осылайша
менюдағы барлық пунктарды қайталап жасай аламыз. Бұл процесті суреттеп
айту, құрылысына қарағанда қиындырақ болады.Егер көпсатылы меню құрғыныз
келсе, меню астындағы пункттардан бірнеше пунктык меню жасауға болады, ол
үшін пункттын атауына дефис – қоямыз, немесе Ctrl+ батырмасын басамыз.
Осындай меню қосымшасын жасау үшін тышқанның он жақ батырмасын Create
Submenu контексті менюді басу керек. Dhelpi программасында суреттерді
меню астындағы пункттармен байланыстыру функциясы бар, бұл суреттерді
BitMap қасиетімен немесе ImageIndex (бұл компонент Dhelpi программасының
бұрынғы версияларында жоқ) қасиеті пунктын сол жағында пайда болады.

□ TPopupMenu түрінің туындысы PopupMenu арқылы белгілі бір компоненттің
аумағында тышқанның оң батырмасын басқанда жергілікті контекстік
(тақырыпқа байланысты ) меню жүйесін шығаруға болады.

2.4. Қалып күй сызығы Status Bar

StatusBar ара ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.