Штангенциркуль -бұйымның ішкі және сыртқы өлшемдерін өлшейтін құрал. Салыстырып тексеру әдістері.

МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 7
1. ӨЛШЕУ ҚҰРАЛЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ ... ... ... ... ... . 7
1.1. Өлшеу құралы . Штангенциркуль ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.2. Штангенциркульдің техникалық сипаттамалары, қолдану облысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.3. Штангенциркульдің тексерілуге жататын параметрлерінің тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
2. ӨЛШЕУ КЕЗЕҢДЕРІ ЖӘНЕ НӘТИЖЕЛЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 14
2.1. Штангенциркульді салыстырып тексеру әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
2.2.Штангенциркуль құралын жақсарту жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... .. 18
IIІ. ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 20
IV. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21

КІРІСПЕ

Метрология (грек. metron – өлшем және logos – сөз, ілім) – өлшеу туралы, өлшеудің бірлігі мен қажетті дәлдікке жету тәсілдері туралы ғылым.
Метрология ғылымы практикалық түрде бұрынғы заманда пайда болған.Әр өлшем жүйесінің өз ерекшеліктері бар. Ол тек қана заманымен ғана емес, менталитетімен де ерекшеленді.Метрологияның күрт дамуына 1875 ж. Метрикалық конвенцияның (құрамында 17 мемлекет бар) қорытындысы (Өлшеу мен таразылар және өлшеудің метрикалық эталонын жасаудың халықаралық мекемесі) себепші болды. Қазіргі кездегі Метрология физика, химия, т.б. жаратылыстану ғылымдарының жетістіктерін пайдаланып, физикалық тәжірибенің жоғары дәлдігіне сүйенеді. Қазақстанда алғашқы метрологиялық мекеме 1923 ж. Семей қаласында ұйымдастырылды. Ол 1925 ж. Семей және Жетісу губернияларындағы таразыларды, гірді, ұзындық пен көлем өлшемдерін тексеруді жүзеге асыратын өз алдына жеке палата болды. Оның бөлімдері Петропавл, Ақтөбе, Алматы қалаларында жұмыс істеді. 1930 ж. палата Алматыға көшірілді. 1974 ж. Алматы қаланда арнайы эталондар сақтайтын ғимарат салынды. Қазақстанның эталон базасын құруға және оны жетілдіруге үлес қосқан ғалымдар: М.Адайбеков, М.Басаров, А.Садықов, В.М. Кошелев, Ж.Нығметов, С.Үмбетаев, И.Ермекбаева, т.б. Республиканың метрологиялық қызметінде тексеру жұмыстарын жүргізу үшін 20 жұмыс эталоны (мыс., қысым, темп-ра, масса, ұзындық, электрлік сыйымдылық, электрлік кедергі, түзу, түзу сызық, т.б.) қолданылады. 2000 ж. Қазақстанда Мемлекеттік уақыт және жиілік эталоны пайдалануға енгізілді
Метрологияның негізгі мәселелеріне:
- өлшеудің жалпы теориясы;
- физикалық шамалардың және оның жүйелерінің бірліктерін ұйымдастыру;
- өлшеудің әдістері мен құралдары;
- өлшеудің дәлдігін анықтау әдістері (өлшеудің қателіктер теориясы);
- өлшеу бірлігін және өлшеу құралдарының метрологиялық жарамдылығын қамтамасыз ету (заңды метрология);
- эталондар мен өлшеу құралдарының үлгілерін жасау;
- эталондарды бірлік өлшемдерін тарату әдістері жатады.
Метрология алғашқыда өлшеудің әр түрлі тегін (сызықтық, сыйымдылық, салмақ, уақыт) жазумен, сонымен қатар бірнеше мемлекеттерде қолданылған ақша және олардың ара қатынасын табумен айналысты.
Метрология - өлшемдер, олардың біртұтастылығы мен қажетті нақтылығын қамтамасыз етуші құралдар мен әдістер туралы ғылым. Қазіргі заманғы метрология үш құраушыдан тұрады: заңнамалық, негізін қалаушы (ғылыми,теориялық) және практикалық (қолданбалы) метрология.
Теориялық метрология – метрология дамудың іргелі негізін, физикалық тұрақты шама бірлігінің жүесін жасаумен және жаңа өлшеу әдістерін дамытумен айналысады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Киргизбаева К.Ж. Лекциялар жинағы және зертханалық жұмыстар жинағы.
2. Есенбаева Г.А.,Какенова Қ.С.. «Стандарттау, метрология және сапаны басқару негіздері» Қарағанды 2004.
3. К.Акишев, Г.Дарибаева. «Стандарттау, метрология және сәйкестікті бағалау» – Астана. -139б – 186б.
4. Сергеев А.Г., Крохин В.В. «Метрология» М.: Логос, 2001
5. Шишкин И.Ф «Основы метрологии, стандартизации и контроля качества» М.: Изд-во стандартов, 1988 г.
6. Маркин Н.С. «Практикум по метрологии» М.: Издательство стандартов, 1994.
7. Асташенков А.И., Немчинов Ю.В., Лысенко В.Г. «Теория и практика поверки и калибровки» М.: Издательство стандартов, 1994.
8. http://www.google.kz/url
9. http://coolreferat.com/Жоспар
10. http://www.zox.kz/_ld/1/134____.doc
11. http://info.kziitu.kz/dot/umkd/107/3.htm
12. http://ptsmoscow.ru/06file.html
13. М.Б.Самсаев, И.М.Самсаев, Б.Ж.Жүнісбаева, Х.М.Илямов, А.Е.Сафарғалиев «Өзара ауыстырымдылық , стандарттау, сертификаттау негіздері және техникалық өлшеу. Сапа менеджменті. 164б. – 168б.
14. С.Шоқаева. Метрология және өлшеулер – Алматы.
15. МЕМСТ 166-89 Техникалық шарттар- Москва, 1985ж
16. МЕМСТ 8.113-85 салыстырып тексеру әдістері