Ұйымдағы табыстар мен шығыстардың мәні мен жіктелуі

Бүгінгі таңда ел экономикасының нарықтық жолға көшуіне байланысты жаңа кәсіпкерлік қызметтердің пайда болуы бастауына сәйкес әрбір мекеменің, кәсіпорынның және фирманың табыстарымен шығыстары бухгалтерлік есеппен байланысты есептеліп отырады.
Кірістің сан қырлы мәні, маңызы экономикалық нарық шаруашылығының негіздеріне көшуіне қарай күшейе түсуде. Істің мәні мынада болып отыр: қаржылық дербестік пен тәуелсіздікке ие болған әр түрлі меншік нысанындағы кәсіпорындардың бюджетке салықтар және басқа да міндетті төлемдер мен аударымдары төленгеннен кейін қалған пайданы қай мақсаттарға және қандай көлемде жұмсауға қүқығы бар.
Бүгінгі кәсіпорындарда кірістер мен пайданың толып жатқан жүйесі іс-әрекет етеді. "Қосымша құн" мен "Пайда" категорияларының экономикалық мазмүны іс жүзінде бара - бар. "Табыс" категориясының "Қосымша құн" категориясынан айырмашылығы оның ақы төлеуге жұмсалатын табыстарды өзіне қамтуында.
Жалпы алғанда, табыстар құн көрінісінде алынған игіліктерде және оған жұмсалған қажетті шығындардан айырмасы ретінде анықталады.
Жалпы табыс кәсіпорынның иелерінің табысы және жалдама қызметкерлерінің табысы болып бөлінеді, соңғысы жалақы деп аталады. Егер барлық табыстан жалақыны алып тастаса, онда негізінен жалпы пайда қалады.
Негізгі және негізгі емес қызметтерден алынған табыс жылдық жиынтық табысты құрайды. Табыс сондай-ақ тауарлы - материалдык қорларды сатқаннан, қызмет көрсеткеннен, кәсіпорынға жататын активтерді пайдалануға беруден, пайыздардан, роялтиден және дивиденттерден алынуы мүмкін. Табыс өнімдерден, тауарлардан және көрсеткен қызметтерден алынады, олардың сатылу құны тараптар аясында жасалған келісім шарттарда анықталады.
Шығыстар өнім өндіруге кетеді және олар өндіріс көлеміне тәуелді емес, тұрақты сипатқа ма, сатылған өнімнің көрсетілген қызметтің нақты бір түрімен байланысты емес. Кәсіпорын ешнәрсе өндірмесе де, белгілі бір кезеңдердің барысында кезең шығыстарын жасайды. Атап айтқанда:
- жалпы және әкімшілік шығындары;
- пайыз бойынша шығыстар;
- тауар - материалдық қорларды сату бойынша шығыстар.
Үлестірмелі шығыстар - бұл амортизация және сақтандыру шығындары.
Оларға сәйкес активтер таза табыс әкеледі деп күтілетін кезең ағымына да жүйелі үйлестіріледі.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп». В.Н. Радостовец, Т.Ғ.Ғабдуллин, В.В. Радостовец, О.И. Шмидт. Алматы 2003ж.
2. «Бухгалтерлік есеп». В.Л. Назарова. Алматы. Экономика 2005ж.
3. «Бухгалтерлік есеп принциптері». Қ.К.Кеулімжаев, З.Н. Әжібаева, Н.А. Құдайбергенов. Экономикс. 2003ж.
4. «Бухгалтерлік есеп». С.Б.Баймуханова, Ә.Ж. Балапанова. Алматы. 2003ж.
5. «Бухгалтерлік теоремасы». Әбдіманапов.
6. «Қазіргі бухгалтерлік есеп». Сейдахметова.
7. Мақыш С.Б.Банк ісі.Оқулық .-Алматы:ИздатМаркет,2007.471б.
8. Мақыш С.Б.Ақша айналысы және несие.Оқу құралы.-Алматы:ИздатМаркет,2004.248б.
9. Е.С.Стояновой Финансовый менеджмент 1998.33-41бб.48-56бб.
10. Л.Е.Басовский Финансовый менеджмент 1996.79-85бб.
11. Қ.Қ. Ілиясов, С. Құлпыбаев Қаржы Алматы: 2005. 471-482 бб.
12. Жумагалиева Ж.Ѓ., Жаппарханова М.С. «Басќару есебі» Алматы 2006ж
13.Ержанов М.С. «Теория и практика аудита». Алматы,2000 ж.
14. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» ҚР Президентінің заң күші бар Жарлығы 2007 ж.
15. Қазақстан Республикасының 2006 жылғы «Валюталық реттеу жөніндегі» Заңы, өзгертулері және толықтыруларымен бірге.

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе
I. Ұйымдағы табыстар мен шығыстардың мәні мен жіктелуі
1.1 Табыстар мен шығыстар, олардың мәні, мазмұны
1.2 Табыстар мен шығыстардың есептілігінің ұйымдастырылуы
1.3 Негізгі және негізгі емес қызмет түрлерімен байланысты табыстар ... ...
II. Табыспен шығыстың бухгалтерлік есебі
2.1 Бухгалтерлік есептің әдістері
2.2 Төтенше жағдайлардан және тоқтатылған операциялардан түсетін табыстардың (зияндардың) есебі
2.3 Кезең шығыстарының есебі
III. Тау-Кен ЖШС ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.1. ЖШС Тау-Кен ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.2. Негізгі қызмет табыстар мен шығындар есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
3.3. Қаржы нәтижелер есебін ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

КІРІСПЕ
Бүгінгі таңда ел экономикасының нарықтық жолға көшуіне байланысты жаңа кәсіпкерлік қызметтердің пайда болуы бастауына сәйкес әрбір мекеменің, кәсіпорынның және фирманың табыстарымен шығыстары бухгалтерлік есеппен байланысты есептеліп отырады.
Кірістің сан қырлы мәні, маңызы экономикалық нарық шаруашылығының негіздеріне көшуіне қарай күшейе түсуде. Істің мәні мынада болып отыр: қаржылық дербестік пен тәуелсіздікке ие болған әр түрлі меншік нысанындағы кәсіпорындардың бюджетке салықтар және басқа да міндетті төлемдер мен аударымдары төленгеннен кейін қалған пайданы қай мақсаттарға және қандай көлемде жұмсауға қүқығы бар.
Бүгінгі кәсіпорындарда кірістер мен пайданың толып жатқан жүйесі іс-әрекет етеді. "Қосымша құн" мен "Пайда" категорияларының экономикалық мазмүны іс жүзінде бара - бар. "Табыс" категориясының "Қосымша құн" категориясынан айырмашылығы оның ақы төлеуге жұмсалатын табыстарды өзіне қамтуында.
Жалпы алғанда, табыстар құн көрінісінде алынған игіліктерде және оған жұмсалған қажетті шығындардан айырмасы ретінде анықталады.
Жалпы табыс кәсіпорынның иелерінің табысы және жалдама қызметкерлерінің табысы болып бөлінеді, соңғысы жалақы деп аталады. Егер барлық табыстан жалақыны алып тастаса, онда негізінен жалпы пайда қалады.
Негізгі және негізгі емес қызметтерден алынған табыс жылдық жиынтық табысты құрайды. Табыс сондай-ақ тауарлы - материалдык қорларды сатқаннан, қызмет көрсеткеннен, кәсіпорынға жататын активтерді пайдалануға беруден, пайыздардан, роялтиден және дивиденттерден алынуы мүмкін. Табыс өнімдерден, тауарлардан және көрсеткен қызметтерден алынады, олардың сатылу құны тараптар аясында жасалған келісім шарттарда анықталады.
Шығыстар өнім өндіруге кетеді және олар өндіріс көлеміне тәуелді емес, тұрақты сипатқа ма, сатылған өнімнің көрсетілген қызметтің нақты бір түрімен байланысты емес. Кәсіпорын ешнәрсе өндірмесе де, белгілі бір кезеңдердің барысында кезең шығыстарын жасайды. Атап айтқанда:
- жалпы және әкімшілік шығындары;
- пайыз бойынша шығыстар;
- тауар - материалдық қорларды сату бойынша шығыстар.
Үлестірмелі шығыстар - бұл амортизация және сақтандыру шығындары.
Оларға сәйкес активтер таза табыс әкеледі деп күтілетін кезең ағымына да жүйелі үйлестіріледі.
Үстеме шығыстары бұл өндіріске қызмет көрсетумен және негізгі және көмекші цехтардың жұмыс ұйымдастыруымен байланысты шығыстары жатады, оларды тікелей дайын өнім түрлеріне жатқызуға болмайды. Үстеме шығыстар, әдетте, біршама жалпы сипатқа ие болады:
- кешендік сипаты -- шығыстар құрамында барлық экономикалық элементтер шығындары көрініс табады;
- екі және одан да көп бұйымдар шығарған кезде бұл шығыстары тікелей белгілі бір бұйымға жатқызуға қиынға түседі, демек олар дайын өнімнің арасына таратылады және аяқталмаған өндіріске де жатқызылады.
Табыстар мен шығыстар негізгі және негізгі емес қызметтерден алынады.
Жалпы табыс пен кезең шығыстары арасындағы айырым негізгі қызмет бойынша сальдоланған қаржылық нәтижені қамтып көрсетеді. Негізгі қызметтен алынған табыс (немесе зиян) пен негізгі емес қызметтен алынған кәдуілгі қызметтен алынғын табысты көрсетеді. Одан корпорациялық табыс салығы шегерілгеннен кейін, салық салынғаннан кейінгі кәдімгі қызметтен алынған табыс болады. Төтенше ахуалдардан болған зиянға түзетілген ол кәсіпорынның таза табысы болып табылады.

I. I. Ұйымдағы табыстар мен шығыстардың мәні мен жіктелуі
1.1. Табыстар мен шығыстар, олардың мәні, мазмұны
Жалпы, табыстар болып - белгілі бір мекеменің немесе кәсіпорынның күнделікті өндірістен түсетін пайдасын қарастырамыз, ал шығыстар - осы өндірістен өнім, яғни пайда алу үшін жұмсалған шығындары және де ол өндіріске қажетті құрал - жабдықтары, материалдар және шикізатқа т.б. жұмсалынатын қаржылай активтер болып табылады.
Табыс дайын өнімдерден, сатып алынған тауарлардан және көресеткен қызметтерден алынады, олардың сатылу құны тараптар аясында жасалған келісім шартта (контрактіде) анықталады. Ал, мәлімеден шығатын табыс сомасы бағасынан немесе сатудан жасалатын жеңілдіктерін ескере отырып, олардың (мәліменің) құндарын өлшейді. Сатып алушылардың алған активтері үшін төлеген сомасын сату құны деп атайды. Сату құнын анықтаған кезде, тараптар өздерінің келісім шарттарында бухгалтерлік есептің мынадай басты қағидаларына көңіл бөледі: есептеу, шындық, яғни, ескі жақты да бірдей көру, сақтық жасау т.б. Тауарлардан түскен табыс келесі жағдайды сақтаған кезде танылады: табыс сомасын үлкен деңгейдегі дәлдікпен бағалағанда, яғни екі тарап та мәлімеге қатысқан кезде, сатушы қандай соманы сұрап отырғанын және қандай соманы сатып алушы төлейтіндігін білген жағдайда; мәлімемен байланысты экономикалық олжаны және соны субъектінің алу ықтималдығы бар болуы мүмкін. Ал, бұл сатушының сатқан тауары үшін келісім - шартта көрсетілген (айтылған) соманы сатып алушының төлейтіндігі туралы сенімін білдіреді.
Көрсеткен қызметтен және орындалған жұмыстан алынған табыстар, мына жағдайларды қоспағанда, тауарды сатқаннан алынатын табыс ретінде танылады:
oo есеп беру күніне мәліменің аяқталу кезеңі үлкен деңгейдегі дәлдікпен анықталса;
oo мәлімені жүргізу кезінде жұмсалған шығыстары да үлкен деңгейдегі дәлдікпен бағаланса.
Субъект барынша дәлдік деңгейде табысын анықтай алады, ол: мәлімеге қатысушылармен төлем жағдайы мен тәсіліне, күтілетін компенсациясына әрбір тараптың құқығына қатысты мәселелер бойынша мәлімеге қатысушылармен ортақ шешімге келген жағдайда қол жеткізеді.
Қызмет көрсетудің, яғни мәліменің нәтижесінде үлкен деңгейдегі дәлдікпен табысты анықтау мүмкін болмаған жағдайда, табыс жұмсалған шығыс мөлшерінде танылады, яғни ол сол шығыстың орнын жабады.
Өнім өндіруге кеткен шығыстардан кезеңдік шығыстар емес, тұрақты сипатқа ие, сатылған түрімен байланысты емес, шаруашылық жүргізуші субъект еш нәрсе өндірмесе де, белгілі бір кезеңдердің барысында кезең шығыстарын жасайды.
Кезең шығыстарына мыналар жатады:
oo жалпы және әкімшілік шығыстар;
oo пайыз бойынша шығыстар;
oo тауарлар мен материалдық запастарды сату бойынша шығыстар.

1.2. Табыстар мен шығыстардың есептілігінің ұйымдастырылуы
Табыстар мен шығыстар туралы есептілік мекеменің қаржы шаруашылық қызметінің қорытындыларын көрсетеді және келесі мақсаттар үшін қолданылады:
1. Инвесторлар мен кредиторларға қажетті аппараттарды дайындайды;
2. Ақшалай ағымның өзгерістерін болжайды.
Осы есептіліктегі табыстар 2 әдіс арқылы анықталуы мүмкін:
1. Капиталға жету әдісіне таза активтерді қолданады;
2. Келісім шарттар әдісі бойынша табыстар мен шығыстар шоттарын қолдану арқылы пайдалылар мен зияндар белгіленеді.
Кәсіпорынның қаржы шаруашылық нәтижелерінің есептілікте тіркеген кезде келесідей халықаралық стандарттар қолданылады:
1. Аралық қаржылық есепкерлік- Қ.Е.Х.С.-34.
2. Консолидацияланған қаржылық есепкерлік және туынды компанияларға жасалған инвестицияның есебі- Қ.Е.Х.С.-27.
3. Қаржылық есепкерлікті ашып көрсету- Қ.Е.Х.С.-1.
Аталған стандарттарға сәйкес табыстар мен шығыстар туралы есептілік келесі бөліктерден тұрады:
1. Сипаттамасы бойынша - екі жақты болады: табыстар мен шығыстар;
2. Функциялары бойынша - көрсеткіштердің категорияларына байланысты:
а) операциондық қызметтердің қорытындылары: Негізгі және негізгі емес табыстары мен шығыстары;
б) шығыстардың жіктелуіне байланысты өндірістік шығыстар өткізу бойынша шығындар әкімшілік шығындар.
Келтірілген есептілікте реттелмейтін баптар көрсетіледі, оларға қосымша табыстар мен шығыстар қатыстырылады және есептік мерзімнің соңында жиынтық табыс пен зиян шотына кіргізіледі.
Табыстар мен шығыстар туралы есептілік 2 түрлі болуы мүмкін:
1. Бөлінбеген табыс есептілік ретінде, бұл жерде таза табыстар немесе зиян табыстардың түзетілуі бөлінбеген пайда шоты белгіленеді.
2. Акционерлік капитал туралы есептіліктің 2-ші бөлігінде табыстар мен шығыстар тіркеледі.

1.3. Негізгі және негізгі емес қызмет түрлерімен байланысты табыстар

Нарықтық қатынас жағдайында кез келген шаруашылық жүргізуші субъектінің мақсаты қызметтен табыс алу болып табылады.
Бухгалтерлік есептің 3 Қаржы шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы қорытынды есеп стандартының талабына сәйкес 1996 жылы 13 қарашада жоғарыда көрсетілген үкімет органы бекіткен және 1997 жылдын 1 қаңтарынан күшіне енген, бұл қорытынды есепте табыс бойынша мынандай ақпараттар ашылуға міндетті деп көрсетілген:
1) өнім (жұмыс, қызмет) сатудан табыс;
2) жалпы табыс;
3) негізгі қызметтен табыс;
4) негізгі қызметтен емес табыс;
5) салық алынғанға дейінгі әдеттегі қызметтен табыс;
6) салық салынғаннан кейінгі әдеттегі қызметтен табыс;
7) төтенше жағдайлардан табыс;
8) таза табыс.
Өнім (жұмыс, қызмет) сатудан табыс, қосылған құнға салынған салықты акциздеуді ж.т.б. салықтар мен міндеттемелерді, сондай-ақ қайтарылған тауарлардың құнын, сату шегерімдерін, баға шегерімдерін шегеру арқылы көрсетіледі.
Осы бапта негізгі қызмет табыстарымен қатар, тауарлы-материалдық қорларды сатудан, қызмет көрсетуден, сондай-ақ сыйақы, пайыздар, дивидендтер, қаламақылар және ренталар, ізгі қызмет түрлеріне байланысты алынуға тиісті басқа табыстар көрсетілуі мүмкін.
Қазіргі уақытта шаруашылық сатудан түсімді есептеу әдісі бойынша анықтайды, яғни сату кезеңі деп өнімді (жұмыс, қызмет) артып жөнелту, өткізу және банкке ұсынылған төлем талап тапсырма құжаттарындағы көрсетілген күнін айтса, шоттарға аудару күні қаражаттың келіп түскенін білдіреді. Өнімді сату қаржының айналу шеңберін аяқтаушы соңғы сатысы екені белгілі. Оның көлемі қаржы шаруашылық қызметінің нәтижесіне айналым және рентабельділік көрсеткіштеріне байланысты.
Жалпы табыс - өнім (жұмыс, қызмет) сатудың қаржылық нәтижесі болып табылып, өнім (жұмыс, қызмет) сатудан табыспен, негізгі өндірістің нәтижесінде сатылған өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнының арасындағы айырмасы ретінде анықталады.
Негізгі қызметтен түсетін табыс жалпы табыс сомасыман жалпы және әкімшілік шығындардын, пайыздарын төлеу шығындарын және сату бойынша шығындарын шығарып тастау жолымен анықталады.
Шоттардың типтік жоспары бойынша сатылған өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнының және негізгі қызметтен табыстың есебінің әдістемесі шаруашылықтың толық құнын, өзіндік құнын есептеуге міндетті емес шектеуін көрсетсе, яғни өндірістік шығындар есебінің әдісін қолданудың негізінде директ костинг жүйесі бойынша, оның негізінде өндірістің көлеміне қатынасы бойынша шығындарын тұрақты және айнымалы деп жіктеу жатыр. Бұл жүйенің басты ерекшелігі -өнімнің өзіндік құны, тек қана айнымалы шығындардың бөлігінде көрсетіліп және жоспарланады, яғни өнімнің толық өзіндік құнын калькуляциялау әдісі емес, оны калькуляциялаудың шектеулі әдісі қолданылады. Тұрақты шығындарға жалпы табыстың көлемін кемітетін кезеңдік шығындар жатады.
Негізгі емес қызметтен түсетін табыс, өнім өндіру және сату операцияларына тікелей байланысты емес. Ол мынандай қызмет түрлерінен жинақталатын табыстарды қамтиды:
1) материалды емес активтерді сатудан табыс;
2) негізгі құралдарды сатудан табыс;
3) құнды қағаздарды сатудан табыс;
4) акциялардың девиденд және сыйақы түріндегі табыстар;
5) бағамдық айырымнан табыстар;
6) атқарушы үкімет органдарының субцидиялары;
7) басқа да.
Негізгі және негізгі емес қызметтен табыс деп Қазақстан Республикасының 2001 қабылданып, 2006 жылдың 1 қаңтарынан күшіне енген Салық кодекісі баптарының талаптарына сәйкес салық алынуға тиісті жиынтық табысты айтады.
Сондықтан қаржылық қорытынды есепте табысты сипаттайтын көрсеткіші салық алынғанға дейінгі және салық алынғаннан кейінгі табыс деп келтірілген. Одан баска да төтенше жағдайлардан алынатын табыстың көлемі, сонымен қатар басқа ұйымдарға үлестік қатынастан табыста көрсетілген. Әрбір төтенше жағдайдың мазмұны және сомасы түсініктеме жазуда ашылуға тиісті.
Аудитор түсініктеме жазудағы баяндалған бұл ашуды мұқият зерттеп тексеруге міндетті. Табыстың қорытынды көрсеткіші әдеттегі қызметтен және төтенше жағдайлардың табыстарының сомасынан тұратын таза табыс болып табылады.
Таза табыстың көлемін - Есепті жылғы бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) шотына көшірілетін, Жинақтық табыс (зиян) шотының дебетіндегі және кредитіндегі айналымын салыстыру жолымен анықтауға болады.

II. Табыстар мен шығыстардың бухгалтерлік есебі

2.1 Бухгалтерлік есептің әдістері.
Кәсіпорындар мен ұйымдарда болып отыратын күнделікті операциялардың,үдерістердің маңызы әр түрлі.Осы үдерістермен операцияларды бухгалтерлік есептің көмегімен бақылап, тексеріп олардың дұрыс орындалмағандығын немесе орындалмай жатқанын қарап, одан нәтиже шығарып отыруға болады.
Бухгалтерлік есептің әдістері келесідей болады:
1. Құжаттау;
2. Түгендеу;
3. Шоттар;
4. Екі жақты жазу;
5. Бағалау;
6. Калькуляция;
7. Бухгалтерлік баланс;
8. Есеп беру.
ЖШС Тау-Кен мекемесінің бухгалтерия бөлімінің есебінің ұйымдастырылуына келетін болсақ, олар келесі операциялардан тұрады:
1. Құжаттарды уақытылы және дұрыс рәсімдеуге және жасалған операциялардың заңдылығына алдын-ала бақылау жасауды жүзеге асыру;
2. Есепті дербес жүргізетін бюджеттік ұйымдарда рұқсаттарды дер кезінде хабарлау.Сондай-ақ олардың шығыс сметаларының орындалуына және бухгалтерлік есепте дұрыс жүргізуіне бақылау жасау;
3. Кірістер мен ақылы қызмет көрсетуді сатудан алынатын қаражаттардың, жоспар бойынша шығыстарды есепке алу;
4. Арнайы қаржылар сметасы бойынша кірістер мен шығыстарды есепке алу және бюджеттен тыс басқа да қаржылар бойынша операцияларды есепке алу;
5. Ақшалай қаражаттарды, есеп айырысулармен материалдық құндылықтарды түгендеуге, жүргізуге қатысу.Түгендеудің нәтижелерін уақытылы және дұрыс анықтау және оларды есепте бейнелеу;
6. Есеп есептеу жұмыстарын компьютерлендіру;
7. Белгіленген мерзімде бухгалтерлік есеп беруді жасау және табыс ету;
8. Ұйым басшысымен қаржыландыру жоспарын және соған байланысты есептеулерді жасау және келісу;
Есеп саясаты жәніндегі құжаттарды есеп деректерін машиналық өңдеу бағдарламасын, оларға қатысты есептеулерді архивке тапсыру
Бухгалтерлік баланс және есеп беру

Бухгалтерлік баланс (французша balanсе -- таразы) -- шаруашылық жүргізуші заңды тұлғаның белгілі бір күнгі, көбіне күнтізбелік кезеңнің (айдың, тоқсанның, жылдың) басындағы не аяғындағы қаржы-шаруашылық жай-күйін ақшалай түрінде жинақтап сипаттайтын бухгалтерлік есеп құжаты. Бухгалтерлік баланстың кіріспелік, мерзімдік (ағымдағы), жылдық, жиынтық, т.б. түрлері болады.Менде бар негізгі құжаттар олар;
1. Есеп беру туралы пайда және шығындар;
2. Есеп беру туралы ақшалы ақы-пұлдың қозғалысында;
3. Есеп беру туралы өзгерістер капиталдағы.
Бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды автоматтандыру.
-1С бухгалтерлік бағдарламасы.
1C; Бухгалтерия жүйесі. Ресейлік "1С" фирмасымен жасалған жүйе, әмбебап бухгалтерлік программа болып табылады. Жүйеніњ жұмыс істеуі ұш негізгі компоненттерді қолдануға негізделген: оперативтік есеп, бухгалтерлік, есеп айырысулар 1С: Бухгалтерия бухгалтерлік есепті автоматты тұрде жүргізу үшін әмбебап жүйе болып табылады. Бұл программа тұрлі есеп жүйелерін, әр тұрлі әдістемелік есепті жұргізе алады. Сонымен бірге тұрлі кәсіпоындарда қолданылады.
1С: бухгалтерияның иілгіштігі және ыңғайлығы оның қарапайым бухгалтердің құралы ретінде қолдануға мүмкіндік береді. Сонымен бірге 1С: Бухгалтерия бастапқы құжаттарынды енгізуден бастап, есеп беруді ұйымдастыруға дейін толығымен есепті автоматтандырады. 1С: бухгалтерия жүйесі бухгалтерлік есептіњ кез-келген бөлімін жүргізу үшін қолдануы мүмкін:
1. кассалық және банк операциялары бойынша есебі;
2. негізгі құралдармен материалдық емес активтердің есебі;
3. ТМІ
4. өндірілген өнім,қызметтермен тауарлардың есебі;
5. валюталық операциялардың есебі;
6. ұйымдармен, дебиторлармен кредиторлар және тұлғалармен өзара есеп айырысу есебі;
7. еңбек ақы бойынша есеп айырысу;
8. бюджетпен есеп айырысу;
9. есептің басқада бөлімдері.
1С:Бухгалтерия жүйесі келесі есептерді ұйымдастыру мүмкіндігі бар:
-шот жоспарының көп деңгейлігі бойынша синтетикалық есеп;
1. бірнеше шот жоспары бойынша есеп;
2. валюталық есеп және валютаны жабу есебі;
3. көп өлшемді аналитикалық есеп;
4. әр бір өлшем бойынша көп дењгейлі аналитикалық есеп ;
5. сандық есеп;
6. бір ақпараттық базадағы,бірнеше кәсіпорын бойынша есебі.
7. 1С:Бухгалтериясына ақпаратты енгізу, әр тұрлі дәрежеде
8. Ұйымдастырылып, автоматтандырылуы мүмкін:
9. операцияларды енгізу режимі;
10. типтік операциялар режимі;
11. құжаттар бойынша операцияларды автоматты тұрде енгізу режимі.
Бухгалтерлік есеп шоттарының жоспары мен жіктелінуі
Жалпы ережелер: Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы Қазақстан республикасының Заңына сәкес әзірленді.
Үлгілік жоспардың бөлімдері:
1 бөлім: Қысқа мерзімді активтер;
2 бөлім: Ұзақ мерзімді активтер;
3 бөлім: Қысқа мерзімді міндеттемелер;
4 бөлім: Ұзақ мерзімді міндеттемелер;
5 бөлім: капитал мен резервтер;
6 бөлім: Кірістер;
7 бөлім: Шығыстар
8 бөлім: Өндірістік есепке алу шоттары

2.2 Төтенше жағдайлардан және тоқтатылған операциялардан түсетін табыстардың (зияндардың) есебі
Төтенше жағдайда басшының шешіміне байланыссыз және субъекті әдеттегі қызметіне ән емес, өте сирек болатындығына қарамастан, ауытқу (аномалдық) сипатына ие, сондықтан ол шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық жағдайына мәнді әсер етуі мүмкін.
Кей жағдайда төтенше жадайда әдеттегі жағдайдан ажырату өте қиынға түседі, өйткені бір кәсіпорынға ол ахуал күтпеген жағдай болып көрінсе ал екіншісіне ол дәстүрлі жағдай болып табылуы мүмкін.
Егер оның келесі сипаттамасы бар болса, операция немесе оқиға төтенше болып саналуы мүмкін.
-өте сирек болса;
-жай немесе әдеттегі қызметтің бір бөлігі болып табылмаса;
Енді біз бір - біріне ұқсас екі мысал келтіріп көрейік.
Бірінші мысал: астықтың басым бөлігін шегіртке жойып жіберген. Бұл құбылысты төтенше жағдай деуге болады.
Екінші мысал: құрғақшылықтың салдарынан алынатын астықтың басым бөлігі алынбай қалған. Осының салдарынан кәсіпорын күткен табысының орнына зиян шеккен. Дегенмен де, бұл құбылыс төтенше жағдай ретінде таныла бермейді.
Келесі жағдайларды төтенше жағдай ретінде қарастыруға болмайды, атап айтсақ:
oo валюта бағамының ауытқуы;
oo келісім - шартта көрсетілген бағаға түзетулер енгізу;
oo мүліктерді, құрал- жабдықтарды, инвестицияны сатудан немесе есептен шығарған кездегі алынатын табысты немесе зиянды;
oo салық жеңілдіктерін алып тастауды, корпоративтік табыс салықтарының мөлшерлемесінің төмендеуі т.б.
Табиғат апаттарынан болған өтелмейтін зияндар мүмкіндігінше сақтандыруды қажет етеді, ол үшін кәсіпкерліктің тәуекелдігіне резервтер жасау керек. Бұл жағдайда, яғни резервтік қорлар жасалмаса, олар сақтандырушы ұйымдарынан өтем ақысы ала алмайды, яғни өтелмейді.
Төменде 6280 шоты бойынша шоттар корреспонденциясы келтірілген.
Қатар
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сомасы,
теңге
Шоттар
корреспонденциясы

дебет
кредит
1
2
3
4
5

Сақтанушы мүлікті сақтандыруға шарт жасалған.
Сельдің салдарынан трактор жойылды:

1
Тракторды пайдалануға қабылдап алған кезеннен бастап, жойылған кезіне дейінгі тозуының сомасы есептелген
210000
2425
2414
2
Трактордың қалдық сомасы
590000

2414
3
Жыл аяғында 861- шотта есепке алынған залал сомасын жиынтық табысқа (зиянға) жатқызады
590000

Басқа активтердің (материалдардың, дайын өнімнің, сатып алынған тауарлардың т.б.) табиғат апаттарынан жойылуы да жоғарыда келтірілген корреспонденция бойынша көрініс табады.
6280 - Бұл шотта табиғат апатынан келген зиян есепке алынады, ал ол кәсіпорын өз мүліктерін толық деңгейге сақтандырмағандықтан және кәсіпкерлік тәуекелділіктің де ескерілмегендігінен пайда болады.
Кей жағдайда бұл сақтандырушының (кәсіпкердің) саналы әрекетінен де болуы мүмкін.
7470 шотының дебеті тіркелген активтер, тауарлы - материалдық запастар, ақша қаражаттар шоттарымен корреспонденцияланып, келген зиянның сомасын көрсетеді. Ал 6280 шоттың кредиті 2160 шотымен ақша қаражаттарының шоттарымен корреспонденцияланып, сақтандыру келісім - шарты бойынша зиянның өтелгендігін көрсетеді. Табиғат апатынан келген зиян бойынша келесі шоттардың операциясы көрініс табады.
Қатар
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сомасы,
теңге
Шоттар
корреспонденциясы

дебет
кредит
1
2
3
4
5
1
Сақтанушы мүліктерін сақтандыру үшін келісімшартқа отырады, бірақ ол оның барлық талаптарын орындаған жоқ. Нәтижесінде тұқым себуші тракторы жойылды;
- трактордың пайдалануға берілген уақытынан жойылғанға дейін есептелген тозу сомасы
- сақтандырушы ұйымы, трактордың қалдық құнының 50% құнын өтеген немесе 295000 теңге сомасын

210000

295000
2425
2414
2
Трактордың қалдық құнын, өтелмейтін зиянға есептен шығарылған
590000
1060,1010 2160,2180
2414
3
Табиғат апатынан алынған өтелмейтін зиянын жыл аяғында жиынтық табыс шотына есептеп шығарылған
295000

Кей кезде кәсіпорын табиғат апатының нәтижесінде табыс табуы мүмкін. Мысалға, сақтандырушы ұйым жойылған мүліктің толығымен қалдық құнын өтеп берсе, ал кәсіпорын сол жойылған мүліктің запас бөлшектер алып, оны іске жаратса немесе сатса, онда кәсіпорын аз да болса табыс табуы мүмкін. Табиғат апатының нәтижісінде жойылған басқа да активтерді (материалдар, тауарлар т.б.) тап осындай жолмен есептен шығарады. Ал егер де кәсіпорын табиғат апатынан табыс тапса, онда оған келесі шоттар корреспонденциясы жасалады.
Қатар
№
Шаруашылық операцияларының мазмұны
Сомасы,
теңге
Шоттар
корреспонденциясы

дебет
кредит
1
2
3
4
5
1
Нәтижесінде тұқым себуші трактор жойылды:
- пайдалану кезінде есептелген тозу сомасына

210000
2425
2414
2
Сақтандырушы ұйым сақтандыру сомасын өтеді
590000
1040,1010, 2160,2180

3
Табиғат апатынан өтелмейтін зиян трактордың қалдық құнына есептен шығарылды
590000

2414
4
Тракторды бұзып, одан запас бөлшектер және т.б. пайдалану мүмкіндігі бар керек- жарақтар алынған
20000
1312,1313, 1314,1315,1317

5
Жыл аяғында тракторды жоюдан алынған табыс жиынтық зиянға есептен шығарылды

20000

Зиянды немесе табысты 5430 шотына есептен шығарғаннан кейін, 862 шоты жабылуы тиіс.
Осындай операциялармен байланысты кәсіпорынның қызметі, міндеттемесі, таза табысы немесе зияны бухгалтерлік есепте айқындалып, содан соң ол көрініс табады.
Әрбір тоқтатылған (үзілген) операциялар қаржылық есеп беруде және түсіндірме жазбасында: тоқтатылған операцияның сипаты; салалық және географиялық сегменті; тоқтатылған күні, тоқтатылған операцияның әдісі (сату немесе операцияны жасауды тоқтату т.б.), табыс пен зиянды өтеу үшін пайдаланған есеп саясаты және табысы мен зияны; есепті кезеңдегі әдеттегі қызметінен алынған зияны немесе таза табысы және жалпы табысы т.б. ашылып көрсетіледі.
Егер де операциялардың тоқтатылуы мемлекеттің араласуынан немесе табиғи құбылыстардың әсерінен болса, онда үзілістен алынған жиынтық табысын немесе зиянын анықтау төтенше сипатқа ие болады.
Бірақ - та кей кезде кәсіпорын басшыларының шешеіммімен кәсіпорын өз қызметіне оқтың - оқтың үзіліс жасап отыруы мүмкін, бұл кезде оны төтенше оқиға ретінде санауға болмайды.
6280 шоттың кредиті табысты, ал дебеті зиянды көрсетеді.
Мысал. Кәсіпорын өзінің қап шығаратын филиалын сатты делік. Оның айналыс байланысында сатылған кезеңде: 10,0 млн. теңге - активі; 5,0 млн. теңге- шығыны; 8,0 млн теңге- міндеттемесі; 7 млн. Теңге- табысы болған.
Филиал сатылғанға дейін жинақталған табысы мен шығысын өзінің бухгалтерлік есебінде келесі түрде көрсеткен:
-табыс сомасына -6280 шоты дебеттеліп, 6010 шоты кредиттелген;
-шағын сомасына -6280 шоты кредиттеліп, 7010, 7010, шоттары дебеттелген.
Ал филиал сатылғаннан кейін, яғни ол өз қызметін тоқтатқаннан соң, ол келесі түрде көрініс тапқан:
-активтер сомасына -6280 дебеттеліп, 2411-2416, 1310-1315, 1317, 1320-1330 және т.б. шоттары кредиттелген;
-міндеттемелер сомасына -3310, 3370 және т.б. дебеттеліп, 6280 шоты кредиттелген.
Филиалды сатып алушының төлем сомасы сатылған таза активтің құнынан өзгеше болуы мүмкін, сондықтан сатушы өз есебінде жасалған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.