Түгендеу түсінігі



ЖОСПАР:

1. Түгендеу түсінігі және түгендеу принципі
2. Түгендеу түрлері мен олардың сипаттамалары
3. Түгендеу жүргізу тәртібі және мерзімдері
Түгендеу түсінігі және түгендеу принципі

Түгендеу (inventarium, латын тілінен аударғанда шаруашылық заттардың нақты тізімі) – бұл бухгалтерлік есептің әр түрлі объектілерінің нақты қолда бар болуын және жағдайын тексеруді көздейтін, есептік мәліметтердің нақтылығы мен шынайылығын анықтауға бағытталған бақылау құралы.
ҚР Қаржы министрлігінің бұйрығымен енгізілген 13.03.2003 жылғы №101 өзгертулермен 24 «Бухгалтерлік қызметті ұйымдастыру» Бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес Қазақстанда түгендеуді жүргізудің жалпы ережелері анықталады. 24-БЕС әдістемелік нұсқаулықтарында заңды тұлғалардың мүлік пен міндеттемелерді түгендеуді ұйымдастыру шарасының негізгі ережелері анықталған, сонымен қатар оның нәтижелерін рәсімдеу тәртібі де келтірілген.
Түгендеудің мақсаты – қолда бар барлық құндылықтар мен қарыздардың дұрыс пайдалануын және құжаттармен расталуын қамтамасыз ету.
Түгендеудің міндеттері:
1. Активтердің сақталуын және материалды жауапты тұлғалардың іс-әрекетін бақылау;
2. Есеп объектілерінің нақты жағдайының толық көрсетілуі;
3. Тексерумен анықталған нәтижелердің өз уақыттылығы мен шынайылығы, нақты қолда бар мүлікті есеп мәліметтерімен салыстыру;
4. Нормадан тыс, қолданылмайтын құндылықтарды кейін өткізу мақсатында анықтау;
5. Есеп объектілері құнының нақтылығын және оларды сақтау ережелері мен жағдайларын тексеру, т.б.
Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі түгендеу принципі – қаттау-тіркеу құжатын жүргізу жолдарымен жүзеге асырылады. «Қаттап-тіркеу» деп ат қойылған құжат – бастапқы құжаттар құрамына жатады. Қаттап-тіркеу құжатын іске асыру арқылы белгілі жағдайды сипаттап саыстыруға, қолда бар құндылықтардың нақтылығын, натуралдық қалдықтарды, шындық фактілер дәрежесін анықтауға болады. Белгілі бір объектілердегі құндылықтарды қаттап-тіркеу үшін, бұл объектілердің ерекшелік жағдайларын (қойманың, цехтың, ферманың, жөндеухананың т.б.) білген жөн.
Қаттап-тіркеу фактісінің негізі – натуралдық өлшем бірлігіндегі құндылықтар. Натуралдық өлшем бірлігі ақшалай өлшемге айналған сәттен бастап ұйымның тауарлы-материалды құндылықтарын – ресурстарының жағдайын көрсетеді. Сонымен қатар түгендеп-қаттау құжаты құқықтық құжат болып танылып, ұйым деңгейіндегі жауапты адамдардың жауапкершілік деңгейін көрсетеді.

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
ЖОСПАР:

1. Түгендеу түсінігі және түгендеу принципі
2. Түгендеу түрлері мен олардың сипаттамалары
3. Түгендеу жүргізу тәртібі және мерзімдері

Түгендеу түсінігі және түгендеу принципі

Түгендеу (inventarium, латын тілінен аударғанда шаруашылық
заттардың нақты тізімі) – бұл бухгалтерлік есептің әр түрлі объектілерінің
нақты қолда бар болуын және жағдайын тексеруді көздейтін, есептік
мәліметтердің нақтылығы мен шынайылығын анықтауға бағытталған бақылау
құралы.
ҚР Қаржы министрлігінің бұйрығымен енгізілген 13.03.2003 жылғы
№101 өзгертулермен 24 Бухгалтерлік қызметті ұйымдастыру Бухгалтерлік есеп
стандарттарына сәйкес Қазақстанда түгендеуді жүргізудің жалпы ережелері
анықталады. 24-БЕС әдістемелік нұсқаулықтарында заңды тұлғалардың мүлік пен
міндеттемелерді түгендеуді ұйымдастыру шарасының негізгі ережелері
анықталған, сонымен қатар оның нәтижелерін рәсімдеу тәртібі де келтірілген.
Түгендеудің мақсаты – қолда бар барлық құндылықтар мен қарыздардың
дұрыс пайдалануын және құжаттармен расталуын қамтамасыз ету.
Түгендеудің міндеттері:
1. Активтердің сақталуын және материалды жауапты тұлғалардың іс-әрекетін
бақылау;
2. Есеп объектілерінің нақты жағдайының толық көрсетілуі;
3. Тексерумен анықталған нәтижелердің өз уақыттылығы мен шынайылығы, нақты
қолда бар мүлікті есеп мәліметтерімен салыстыру;
4. Нормадан тыс, қолданылмайтын құндылықтарды кейін өткізу мақсатында
анықтау;
5. Есеп объектілері құнының нақтылығын және оларды сақтау ережелері мен
жағдайларын тексеру, т.б.
Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі түгендеу принципі – қаттау-тіркеу
құжатын жүргізу жолдарымен жүзеге асырылады. Қаттап-тіркеу деп ат
қойылған құжат – бастапқы құжаттар құрамына жатады. Қаттап-тіркеу құжатын
іске асыру арқылы белгілі жағдайды сипаттап саыстыруға, қолда бар
құндылықтардың нақтылығын, натуралдық қалдықтарды, шындық фактілер
дәрежесін анықтауға болады. Белгілі бір объектілердегі құндылықтарды қаттап-
тіркеу үшін, бұл объектілердің ерекшелік жағдайларын (қойманың, цехтың,
ферманың, жөндеухананың т.б.) білген жөн.
Қаттап-тіркеу фактісінің негізі – натуралдық өлшем бірлігіндегі
құндылықтар. Натуралдық өлшем бірлігі ақшалай өлшемге айналған сәттен
бастап ұйымның тауарлы-материалды құндылықтарын – ресурстарының жағдайын
көрсетеді. Сонымен қатар түгендеп-қаттау құжаты құқықтық құжат болып
танылып, ұйым деңгейіндегі жауапты адамдардың жауапкершілік деңгейін
көрсетеді.
Қаттап-түгендеу принципінің түпкі мақсаты қолда бар нақтылы
құндылықтар мен бухгалтерлік есеп мәліметтеріндегі (есептегі)
құндылықтардың айырымын, салыстыру ведомстволарын қосымша жасау арқылы
шығару. Қаттап-түгендеу объектісіне қолда бар құндылықтар жатады.
Құндылықтардың дұрыс есептелінуін түгендеу үшін натуралды қалдықтар
шығарылуы керек. Натуралды қалдықтарды шығару, өлшеу, қайта өлшеу, есептеу
және қайта есептеу, таксировкалау, сандық өлшемді ақша өлшемімен көбейту
әдістерін қолдану арқылы орындалады. Сонымен, қаттап-түгендеу дегеніміз
натуралды қалдықтарды белгілі бір кезеңдерге қарай шығарып отыру болып
табылады.

Түгендеу түрлері мен олардың сипаттамалары

Түгендеу мәліметтері шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметін
зерттеуге негіз болып табылады. Қазіргі уақытта түгендеуді төмендегі
түрлерге жіктейді:
Өткізу мерзімі бойынша:
– Жоспарлы (кезеңдік) – алдын-ала белгіленген мерзімде кесте немесе жоспар
бойынша жүргізіледі;
– Жоспардан тыс – өте қажетті жағдайларда ғана (ұрлау, құндылықтарды
бүлдіру және асыра пайдалану фактілері анықталғанда; материалды-жауапты
тұлғалар ауысқанда; өрттен, табиғи апаттардан кейін және т.б.) жүргізіледі.

Қамту көлемі бойынша:
– Толық – нұсқаулықтарда көрсетілген мерзімде жүргізіледі және тек тауарлық
материалдық құндылықтар мен ақша қаражаттарын тексеруге ғана емес, сонымен
қатар басқа ұйымдармен есеп айырысу дұрыстығы, жылдық (тоқсан-дық) есеп
беруді жасау бойынша қалдықтарды салыстыру және тексеруге бағытталады;
– Ішінара – тек жеке есеп объектілерін қамтиды (мысалы, ТМҚ-ды қайта
бағалау);
– Іріктемелі – толық түгендеуді жүргізу қажеттілігі жоқ болған жағдайда
жүргізіледі (мысалы, тауарлардың жеке атаулары бойынша табиғи есепте,
жабдықтаушының тауар-лардың жеткіліксіздігі үшін кінарат-талабын өтеуден
бас тартуы);
– Тұтас – қандай да бір жүйенің барлық құрылымдық бө-лімшелерінің
құндылықтары немесе есеп объектілерін бір мезгілде тексеру;

Өткізу нысаны бойынша:
– Заттай – нақты қолда бар мүлік объектілерін бағалау мақсатында
жүргізіледі, ал олардың мөлшері есептеу, өл-шеу, таразыға тарту және басқа
да көзге көрінетін әдістер-мен тізім жасау арқылы анықталады;
– Бастапқы құжаттарды түгендеу – бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуге
негіз болған материалдық емес ак-тивтерді, патенттерді, дебиторлық берешек
пен басқа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Түгендеуді ұйымдастыру есебі
Бухгалтерлік құжаттар туралы
Түгендеу түсінігі дәне түгендеу принципі
Бухгалтерлік есепті методикалық жағынан қамтамасыз ету
Негізгі құралдардың түсінігі, топтастырылуы және бағалануы
Машиналар мен жабдықтардың тозуы
Қаржылық есеп берудің түсінігі мен тұжырымдамалық негізі
ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП ЖАЙЫНДА
Негізгі құралдар және олардың амортизациясы бойынша есебі
Ақша баламаларының есебінің ұйымдастырылуын зерттеп, оның мәні мен маңызын, өзектілігін оқып, ашып көрсету
Пәндер