Теміржол көлігі
Мазмұны
Кiрiспе
Теміржол көлігі дегеніміз - тасымал құралдарының негізгі бір түрі. Адамдар мен жүктерді таситын халық шаруашылығының бір саласы.
Қазақстанның теміржол көлігі біздін халық экономикасының негізгі, немесе халқымыздың ең бірінші қатардағы материалдык негізі болып саналады.
Республиканың біртұтас халық шаруашылығы жүйесіндегі көліктер негізгі инфракұрылымдық саланың бірі болып саналады. Олар Қазакстанда көлік қоғамның жүкпен жолаушыларды тасымалдауға деген қажетін және саланың өзара қарым-қатынастарын камтамасыз етеді.
Өткен уақытта да, алдағы уақытта да, әсіресе жаппай тиелетін жүктерді тасымалдағанда теміржол көлігі өзінің жетекші ролін (кызметін) сақтайды. Ал Қазакстанда теміржол көлігі өзінің жетекшілік қызметін одан әрі сақтай береді.
Поездардың керекті мелшерін (санын), керекті белгіленген уақытта теміржол теліміне өткізу үшін және олардың жүріс қауіпсіздігін камтамасыз ету үшін пойызға міңгізу, тусіру үшін, жүкті тиеу-түсіру атқару үшін т. б. жұмыстарды атқару үшін теміржолда бекеттер, станциялар, тораптар қолданылады.
Темір жолда қолданылатын бекеттерді екі бөлімшеге бөлуге болады: жолы жоқ бекеттер және жолы бар бекеттер.
Жолы жоқ бекеттерге жеке аралықтар және блок аралықтары жатады. Блок аралықтары деп - күре (бас) жолда поездарды кауыпсіз өткізу жұмыстарын орындау үшін колданатын, күре (бас) жолдан басқа жолдары жоқ бекеттерді айтады. Олар поездарды реттеуге арналған блок қосындыларынан тұрады.
Блок аралықтарында жартылай автоблокировка мен жабдықталған теміржолда колданады. Блок аралықтар поездардың белгіленген санын жол телімінен өткізу үшін, олардың жүріс кауыпсіздігімен қамтамасыз ету үшін колданады. Олар автоблокировка жабдықтарын қолданып жол телімдерінде өтпелі бағдаршамдар арқылы атқарылады. Ал автоматты локомотивтік сигнализация жүйесінде де (локомотивті сигнализациясында да) блок аралықтармен белгіленген шегі атқарылады.
Жолы бар бекеттерге - айырым бекеттері, басып озу бекеттері, станциялары, тораптар т. б. жатады. Яғни, олар поездарды қабылдау, жөнелту, кездестіру, басып озу үшін қолданылады. Жолдары бар бекеттер тағыда жүктерді қабылдау, жүкті иесіне беру, жолаушыларға тасымалдау қызметін көрсету үшін және т. б. техникалық операцияларды орындауға мүмкіндігі бар бекеттер жатады. Жолы бар бекеттердің түріне тоқталайық:
Айырым бекеттері деп - дара (күре) жол желісінде орналаскан, негізінде қарама-қарсы келген поездардың айырылысуымен камтамасыз ететін бір бағыттағы шабан (жүк) поездарды жылдам жүретін жолаушы т. б. поездармен бірін-бірі басып озуымен қамтамасыз ететін және соларға арналған жолы бар бекеттерді айтады.
Басып озу бекеттері деп екі басты (күре) жолда желісінде орналасқан, негізінде бір бағыттағы шабан (жүк) поездарды жылдам жүретін жолаушы т. б. поездарымен бірін-бірі басып озуымен қамтамасыз ететін және поездарды керегінде бір бас жолдан екінші бас жолға ауыстыру үшін қолданатын, соларға арналған жолдары бар бекеттерді айтады.
Стансалар деп поезды қабылдау, жөнелту т. б. операциялар: орындау үшін, қолданатын жол бағыты дамыған бекеттерді айтады. Яғни:
а) жүкті кабылдауға-беруге бағытталған;
б) жолаушыларды поезға міңгізуге-түсіруге жағдайы бар;
в) жүкті вагонға жүктеуге-түсіруге;
г) вагондарды сұрыптауға;
д) маневр жұмыстарын орындауға;
е) т. б. техникалык операцияларды орындауға негізделген жол бағыты дамыған бекеттерді айтады.
Стансаларды өзара жұмыс сипатанына қарай: аралық, телімдік, сұрыптау, жолаушылар, жүк стансасы, техникалық стансалар болып бөлінеді. Егер стансаға кем дегенде үш бағыттан (бас) күре жолдар тағысса онда ол стансаны торапты телімдік, торапты сұрыптау стансасы деп атайды. Стансалар жұмыс көлеміне байланысты: жоғары дәрежелі, І-ші, ІІ-ші, ІІІ-ші, IV-ші, V-ші класты болып бөлінеді.
Стансалардың теміржолда тасымалдау жұмысын атқару үшін маңыздары өте үлкен. Стансаларда вагон, поезд ағындары пайда болады да, стансада құралып, таратылып, өндіріледі. Егер вагон айналымын 100% деп алсақ, онда олардьщ айналым уақытының 80%-тен артығы стансада өтеді. Олар: жүк тиеуді күту уакытынан, жүкті түсіруді күту уақытынан вагондарды сұрыптау уақытынан, поездарды қабылдау-жөнелту т. б. операцияларға кететін уақыттардан тұрады.
Станса аркылы: 1) өндірістер, ауыл шаруашылығы, жүк иелері, жолаушылар теміржол көлігімен әрекеттеседі; 2) автомобиль, өзен, теңіз, кұбыр т. б. көліктер өзара теміржолмен әрекеттеседі; 3) жолаушылар стансада теміржол және басқа көліктерді пайдалана алады.
Теміржол тораптары деп көп бағыттан келген бас (күре) жолдардың тоғысқан жерінде орналасқан бірнеше стансалардан тұратын құрылыстың сызбасын айтады.
Теміржол тораптары жалғыз стансадан немесе көп (сұрыптау, жолаушы, жүк т. б. стансалардан) тұрады.
Стансаның техникалық және пайдалану мiнездемелерi.
Сұрыптау стансасында әр бағыттан жиналған транзитті және жергілікті вагондардан жолдағы стансаларда қайта өңделмей, алыс қашықтыққа баратын поездар құрастырылады. Бұл стансада транзитті поездарды өңдеу, вагондарды жөндеу, локомотивті жабдықтау, контейнермен ұсақ жүктерді сұрыптау жұмысы орындалады,
Сұрыптау жұмыстарын орындау ү ады. шін белгілі сұрыптау парктері, сұрыптау дөңесі және тартым жолдары, қайта құрастыруға арналған поездарды қабылдау паркі, құрастырған поездарды жөнелту паркі және транзитті жүк поездарын қабылдап, тасымалдауға арналған блок парк немесе бірқатар жолдар салады. Қабылшдау, сұрыптау және жөнелту парктері сұрыптау дөңесімен қоса сұрыптау жүйесін құрайды.
Сұрыптау стансасын қабылдау, сұрыптау және жөнелту парктерімен қатар бір ізді қиысып орналасуына қарай ажыратады. Сұрыптау жүйесінің санына қарай станса бір бағытты және екі бағытты. Екі бағыттын келген транзитті жүк поездары ортақ жөнелту паркінен алынады. Бұл жерде вагондарды техникалық тексеруден өткізіп, жөндейді. Қайта құрастыруға келген тақ және жұп көтерімдер қабылдау паркіне қабылданады. Локомотивпен ағытып, депоға жібереді. Стансада маневр жұмыстары үшін ЧМЭ-3 сериялы локомотив қолданылады. Локомотивті құрамға тіркеп және вагондар тежеуіштерін тексеріп, поездарды баратын жеріне жөнелтеді. Транзитті поездарды тақ номерлі парктің арнайы жолдарының біріне қабылдайды. Ол жерде құрамға техникалық тексеру жүргізіліп, коммерциялық байқау және вагондарды ағытпай жөндеу жұмыстары атқарылады.
«Н» стансасының техникалық құрылғыларының мінездемесі:
- стансаның есептеу орталығында - ЕС-1011сериялы ЭЕМ;
- СЦБ құрылғысы - МРЦ;
- маневр локомотивінің машинисттерінің ДСП-мен байанысы - екі жақты радиобайланысы.
Темір бағытының сұлбасы сурет 1. 1
Сурет 1. 1. Темiр жол бағытының схемасы
- Станса жұмысының көлемi
Тәулiк iшiнде стансада өңделiнетiн және стансадан тоқтаусыз өткен (өңделетiн транзиттiк, өңделмейтiн транзиттiк, жергiлiктi вагондар) әртүрлi категориялы вагондар станса жұмысының көлемiн құрайды. Пойыздарды құрастыру жоспары (тапсырманың 7 кестесi мен 2. 1 сурет), транзиттiк және стансаға өңделуге келетiн пойыздардың келу кестесi (1. 2 және 1. 3 кестелер) мен 1. 1 кесте негiзiнде пойыздағындар схемасы (1. 2 сурет) мен вагонағындар диаграммасы (1. 3 сурет) тұрғызылады.
1. 1 кестеде Д, И, Р бағыттарынан келетiн және оларға жөнелтiлетiн тәулiктiк өңделетiн және өңделмейтiн вагондар саны, сонымен қатар Н стансасына жүк операциясына келетiн вагондар саны көрсетiлген.
1. 2 және 1. 3 суреттерден стансаға тарқатылуға тәулiк iшiнде 36 пойыз келетiнiн және соншама пойыздың стансада құрастырылатынын аңғарамыз. Н стансасында тиелген, түсiрiлген және сұрыпталған вагондар 1, 4 кестеде көрсетiлген.
Кесте 1. 1. Н стансасына келетiн вагонағындар
-қа
-тан
Н
стансасы
Бағыт-
тар
1. 2 сурет. Поезд ағындарының диограммасы
1. 3 сурет. Вагон ағындарының диограммасы
Кесте 1. 2 Н стансасына жұп бағыттан келетiн өңделетiн және өңделмейтiн вагонағындар
Қайдан
келдi
Келу
уақыты
Кесте 1. 2 Н стансасына тақ бағыттан келетiн өңделетiн және өңделмейтiн вагонағындар
Қайданкелдi
Келу
уақыты
Н стансасы бойынша жалпы және тиеп-түсiру пункттерi бойынша кем және артық бос вагондар 1. 4 кестеде көрсетiлген.
Кесте 1. 4. Н стансасындағы тиеу-түсiру
Ескерту : артық бос вагондар кез-келген бағытқа тiркеледi.
2. Станса жолдары мен парктерiнiң мамандандырылуы
Парктер мен жолдардың мамандырылуы келесі шарттарға байланысты тағайындалуы
керек:
- поездар қозғалысы мен маневірінің қауіпсіздігін толық қамтамасыздандыру;
- стансадан вагондарды бөлек бағытта жөнелту кезінде болатын қарама-қарсы маршруттарды болдырмау;
- поездарды тарқатып құрастыру кезінде жергілікті жұмыстарды орвндау кезінде алғы шарттар мен тәсілдерді пайдалану арқылы және маневрлік аудандар арасында маневрлік жұмыстарды біртекті бөлуді ескере отырып, парк жолдарын пайдаланудың тиімді нұсқауын таңдау.
Қабылдау паркінде поезд саны мен оның келу бағыттарына байланысты өңделуге келетін поездарды қабылдайтын жолдарды бөлу қажет. Дөңес локомотивіне керек арнайы айналыммен жолдар кері ерекшеліктеріне байланысты, олардың қабылдау паркіне келу бос жолдар арқылы орындалатын болса, онда бөлек алмасуда болады. Сұрыптау паркіндегі жолдардың мамандырылуы әр бағыттың саны мен қуатына сай жіктелуі керек. Егер стансада тәулік сайын бір бағытқа 200-ден астам вагон өңделетін болса, онда мүмкіндігінше екі сұрыптау жолдарын бөлген тиімді. Егер стансада қандай болмасын бағытқа өңделген, вагондар саны аз болса, онда ол бағытқа бөлек жол тағайындалады. Осыған байланысты сұрыптау паркіндегі жолдар саны анықталуы керек. Бұл үшiн 2. 1 кестесiн тұрғызамыз.
Кесте 2. 1. Станса сұрыптау паркi жолдарының мамандандырылуы
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz