«The best» акционерлік қоғамның шаруашылық қызметін талдау
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
1. АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМДАРДЫҢ ДАМУЫ МЕН ТИІМДІЛІГІН АРТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ.
1.1 Акционерлік қоғамдардың ұғымы және қызмет ету негіздері
1.2 Қазахстан Ресбубликасындағы акционерлік қоғамдардың қалыптасуы мен дамуы
2. « THE BEST»АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1 «THE ВЕST» Акционер қоғамның жұмыс істеу жолы мен қысқаша технико.экономикалық мінездемесі
2.2 «THE BEST»кәсіпорынның өз өнімдеріне қойған смалыстырмалы бағасы
3 Қазақстан Республикасының Акционерлік қоғамның тиімділігін артыру жолдары.
3.1 «THE BEST» кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту барысында іс.шара
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
1. АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМДАРДЫҢ ДАМУЫ МЕН ТИІМДІЛІГІН АРТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ.
1.1 Акционерлік қоғамдардың ұғымы және қызмет ету негіздері
1.2 Қазахстан Ресбубликасындағы акционерлік қоғамдардың қалыптасуы мен дамуы
2. « THE BEST»АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
2.1 «THE ВЕST» Акционер қоғамның жұмыс істеу жолы мен қысқаша технико.экономикалық мінездемесі
2.2 «THE BEST»кәсіпорынның өз өнімдеріне қойған смалыстырмалы бағасы
3 Қазақстан Республикасының Акционерлік қоғамның тиімділігін артыру жолдары.
3.1 «THE BEST» кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту барысында іс.шара
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
КІРІСПЕ
«Бәсекеге қабылетті Қазақстан үшін,
Бәсекеге қабілетті экономика үшін,
Бәсекеге қабылетті халық үшін!
Біздің елімізде Еуразия өңірі мемлекеттерінің әлемге танымал беделді басшылары сапармен балып қайтты.
Қазақстан өэінің нысаналы дамуын «Қазақстан-2030»ұзақ мерзімдік Стратегиясына сәйкес іске асырып келеді.
Ендігі жерде күн тәртібіне әлемдік қоғамдастықта Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігі туралы,біздің экономикамыздың бәсекеге қабілетті туралы және қазақстандық ғалымдардың ,менеджерлердің,бизнесшілердің,мамандардың,жұмысшылардың бәсекеге қабілетті туралы болып отыр.
Бұл міндетті шешу үшін біздің экономикалық ,сондай-ақ ,әлеуметтік салаларда да Еуропалық стандарттарға жету стратегиясын әзірлеуге кірісуміз керек.»
Енді курсттық жұмысты бастаудың алдында мен сіздерді қысқаша таныстырамын Мен жалпы курстық жұмысым Акционерлік қоғам туралы.Бірінші тарауым АҚ-дың дамуы мен тиімділігін артырудың теориялық аспектілері жайында .Екінші бөлімінде ҚазақстанРеспубликасының акционерлік кәсіпорындарның жағдайы туралы. Ал үшіншісінде олардың тиімділігін артыру жолдары.
Қазіргі заманда Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканың негіздерін құрудың маңызды шарттарының бірі акционерлік қатынастардың дамуы болып табылады. Олар шетел капиталын тарту арқылы нарықтық бейімделеген шаруашылық құрылымдар мен бәсекелестік ортаның құрылуына мүмкіндік береді, сонымен қатар алып-сату мен кәсіпкерлік әрекеттердің дамуына жағдай жасайды. Акционерлік қатынастар акционерлердің басқаруға және пайданы бөлуге қатысуын қамтамасыз етеді. Нарықтық экономиканың әлеуметтенуінің акционерлік формасы капиталды демократияландырады. Акционерлік қатынастардың әлеуметтік бөлігі меншік иелерінің массалық негізі ретінде қоғамның орта табын қалыптастыру шарттарының бірі болып табылады.
Елімізде акционерлік қатынастардың дамуы мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің екінші этабын жүзеге асыру нәтижесінде кеңістікте де, уақыт бойынша да жаңа қарқынға ие болды. Оның негізгі жекешелендіру формаларына акционерлендіру жатады. Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіру кезінде әртүрлі деңгейде мемлекеттің қатысуы бар акционерлік қоғамдар құрылады.
Өндірістің дамуында еңбек коллективтерінің еңбегін ынталандырудың, қызығушылығын жоғарлатудың тиімді көзі акционерленген кәсіпорындардың меншігіне қатысудағы олардың құқығын кепілдендіру болып табылады.
Акционерлiк қоғамдардық экономиалық тиiмдiлiгi қазiргi нарық қатынастары жағдайында дамуы мен ұйымдастырудың маңызы мен ролі өте зор. Ұйымда экономикалік есеп жұмысы “Экономикалік есеп және қаржылық қорытынды жөніндегі” Қазақстан Республикасының заңына сәйкес және экономикалік есептің отандық стандарттары мен халықаралық есеп стандарттарына, экономикалік есебінің типтік шоттар жоспарына сай бекітілген ортақ принциптер мен ережелері және Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің экономикалік есеп жөнінде шығарған нұсқаулары мен ережелері, сондай-ақ ұсыныстары негізінде ұйымдастырылады.
Экономикалік есеп және есеп беру мәліметтері шаруашылықтың және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін қолданылады.
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде экономикалік есепке жүктелетін міндеттер әрі күрделі, әрі ауқымды болып отыр. Өйткені қоғамдық дамудың жаңа кезеңінде еліміздегі мемлекет меншігінің үлесі сегіз пайыз болса, қалған бөлігі меншіктің басқа нысандарының үлесінде. Осыған орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар арасындағы экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат алып отыр. Халық шаруашылығының қай саласындағы субъектілері болмасын олардың өндірістік және қаржылық іс-әрекеті өз шығындарын өзі өтеу, өзін-өзі қаржыландыру принциптеріне негізделуі тиіс. Бүгінгі таңда жүзеге асырылып жатқан реформалар мен істеліп жатқан жұмыстардың, кәсіпкерлік қызметтің мемлекет тарапында және экономика өмірінде атқаратын ролінің ұшан-теңіз екендігін дәлелдеуді қажет етпейді. Қазіргі өмірдің талабына сай дамып тұрған өркениетті елдердің қайсысы болмасын кезінде шағын және орта кәсіпкерлікті дамыта отырып, айтарлықтай экономикалық өсу дәрежесіне жеткендігі баршаға мәлім.
Қазақстан Республикасы егемендік алып, өз алдына ел болғанына да он төрт жыл уақыт өтті. Осы жылдардың аралығында көптеген өзгерістер болды. Кеңестер Одағы тұсында жоспарлы экономика жолымен дамып келген шаруашылықтарды нарықтық жолға көшіруге тура келді. Осыған сәйкес шаруашылықтардағы экономикалік есеп жұмысына да өзгерістер енгізу керектігі анық байқалды. Экономикалік есепті халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізуді жетілдіре түсу мақсатында, экономикалік есептің типтік шоттар жоспары қайта қаралып, жобасы жалпы талқыға ұсынылды.
«Бәсекеге қабылетті Қазақстан үшін,
Бәсекеге қабілетті экономика үшін,
Бәсекеге қабылетті халық үшін!
Біздің елімізде Еуразия өңірі мемлекеттерінің әлемге танымал беделді басшылары сапармен балып қайтты.
Қазақстан өэінің нысаналы дамуын «Қазақстан-2030»ұзақ мерзімдік Стратегиясына сәйкес іске асырып келеді.
Ендігі жерде күн тәртібіне әлемдік қоғамдастықта Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігі туралы,біздің экономикамыздың бәсекеге қабілетті туралы және қазақстандық ғалымдардың ,менеджерлердің,бизнесшілердің,мамандардың,жұмысшылардың бәсекеге қабілетті туралы болып отыр.
Бұл міндетті шешу үшін біздің экономикалық ,сондай-ақ ,әлеуметтік салаларда да Еуропалық стандарттарға жету стратегиясын әзірлеуге кірісуміз керек.»
Енді курсттық жұмысты бастаудың алдында мен сіздерді қысқаша таныстырамын Мен жалпы курстық жұмысым Акционерлік қоғам туралы.Бірінші тарауым АҚ-дың дамуы мен тиімділігін артырудың теориялық аспектілері жайында .Екінші бөлімінде ҚазақстанРеспубликасының акционерлік кәсіпорындарның жағдайы туралы. Ал үшіншісінде олардың тиімділігін артыру жолдары.
Қазіргі заманда Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканың негіздерін құрудың маңызды шарттарының бірі акционерлік қатынастардың дамуы болып табылады. Олар шетел капиталын тарту арқылы нарықтық бейімделеген шаруашылық құрылымдар мен бәсекелестік ортаның құрылуына мүмкіндік береді, сонымен қатар алып-сату мен кәсіпкерлік әрекеттердің дамуына жағдай жасайды. Акционерлік қатынастар акционерлердің басқаруға және пайданы бөлуге қатысуын қамтамасыз етеді. Нарықтық экономиканың әлеуметтенуінің акционерлік формасы капиталды демократияландырады. Акционерлік қатынастардың әлеуметтік бөлігі меншік иелерінің массалық негізі ретінде қоғамның орта табын қалыптастыру шарттарының бірі болып табылады.
Елімізде акционерлік қатынастардың дамуы мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің екінші этабын жүзеге асыру нәтижесінде кеңістікте де, уақыт бойынша да жаңа қарқынға ие болды. Оның негізгі жекешелендіру формаларына акционерлендіру жатады. Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіру кезінде әртүрлі деңгейде мемлекеттің қатысуы бар акционерлік қоғамдар құрылады.
Өндірістің дамуында еңбек коллективтерінің еңбегін ынталандырудың, қызығушылығын жоғарлатудың тиімді көзі акционерленген кәсіпорындардың меншігіне қатысудағы олардың құқығын кепілдендіру болып табылады.
Акционерлiк қоғамдардық экономиалық тиiмдiлiгi қазiргi нарық қатынастары жағдайында дамуы мен ұйымдастырудың маңызы мен ролі өте зор. Ұйымда экономикалік есеп жұмысы “Экономикалік есеп және қаржылық қорытынды жөніндегі” Қазақстан Республикасының заңына сәйкес және экономикалік есептің отандық стандарттары мен халықаралық есеп стандарттарына, экономикалік есебінің типтік шоттар жоспарына сай бекітілген ортақ принциптер мен ережелері және Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің экономикалік есеп жөнінде шығарған нұсқаулары мен ережелері, сондай-ақ ұсыныстары негізінде ұйымдастырылады.
Экономикалік есеп және есеп беру мәліметтері шаруашылықтың және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін қолданылады.
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде экономикалік есепке жүктелетін міндеттер әрі күрделі, әрі ауқымды болып отыр. Өйткені қоғамдық дамудың жаңа кезеңінде еліміздегі мемлекет меншігінің үлесі сегіз пайыз болса, қалған бөлігі меншіктің басқа нысандарының үлесінде. Осыған орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар арасындағы экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат алып отыр. Халық шаруашылығының қай саласындағы субъектілері болмасын олардың өндірістік және қаржылық іс-әрекеті өз шығындарын өзі өтеу, өзін-өзі қаржыландыру принциптеріне негізделуі тиіс. Бүгінгі таңда жүзеге асырылып жатқан реформалар мен істеліп жатқан жұмыстардың, кәсіпкерлік қызметтің мемлекет тарапында және экономика өмірінде атқаратын ролінің ұшан-теңіз екендігін дәлелдеуді қажет етпейді. Қазіргі өмірдің талабына сай дамып тұрған өркениетті елдердің қайсысы болмасын кезінде шағын және орта кәсіпкерлікті дамыта отырып, айтарлықтай экономикалық өсу дәрежесіне жеткендігі баршаға мәлім.
Қазақстан Республикасы егемендік алып, өз алдына ел болғанына да он төрт жыл уақыт өтті. Осы жылдардың аралығында көптеген өзгерістер болды. Кеңестер Одағы тұсында жоспарлы экономика жолымен дамып келген шаруашылықтарды нарықтық жолға көшіруге тура келді. Осыған сәйкес шаруашылықтардағы экономикалік есеп жұмысына да өзгерістер енгізу керектігі анық байқалды. Экономикалік есепті халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізуді жетілдіре түсу мақсатында, экономикалік есептің типтік шоттар жоспары қайта қаралып, жобасы жалпы талқыға ұсынылды.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлiк есеп және қаржылық қорытынды жөніндегі” заңы, 26.12.1995. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 24.06.2002.)
2. Қазақстан Республикасының “Аудиторлық қызмет жөніндегі” заңы, 18.11.1998ж. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 2001.)
3. Қазақстан Республикасының “Салықтар және бюджетке тиісті міндетті төлемдер жөніндегі” заңы, 1.01.2000.
4. Баймұханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлiк есеп: Оқу құралы. А: Қазақ Университеті, 1999.
5. Вещунова Н.Л., Фомина Л.Ф. Экономикаский учет на предприятиях различных форм собственности: М., 1999.
6. Дуйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиев Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау: Оқу құралы. А.: Экономика, 1999.
7. Н.А.Назарбаев. Рынок и социально-экономичское развитие. -М.:Экономика, -1994.
8. Каминка А.И. Акционерные компании. Т.1. -С.-Пб.:1902.
9. Тарасов И.Т. Учение об акционерных компаниях. -М.:1998.
10. Маркс К. Капитал. Т 4.
11. Писемский П. Акционерные компании с точки зрения гражданского права. -М.:1876.
12. Указ от 27 октября 1699 года /Свод Законов Российской империи /№1706/.
13. Метелева Ю.А. Правовые положения акционера в АО-е.-М.:1999.
14. Шершеневич Г.Ф. Курс торгового права.Т.1. -С.Пб.:1908.
15. Кошанов А.К.,Рамазанов А.А., Бисембаев А.А. и др.формирование системы акционерных отношений в РК. -А.:Гылым,1995.
16. Кошанова Ж.А. Становление акционерной собственности в условиях перехода экономики Казахстана к рыночной экономике. Канд. Дисс.А.:1995.
17. ҚР-ның Азаматтық кодексінің ресми мәтіні/Жалпы және ерекще бөлімдер/:-А.:Жеті жарғы, 2000.-59-65 б.
18. ҚР «Акционерлік қоғамдар туралы Заңы/16.05.2003/..
Қолданылған әдебиеттер тізімі
19. Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлiк есеп және қаржылық қорытынды жөніндегі” заңы, 26.12.1995. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 24.06.2002.)
20. Қазақстан Республикасының “Аудиторлық қызмет жөніндегі” заңы, 18.11.1998ж. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 2001.)
21. Қазақстан Республикасының “Салықтар және бюджетке тиісті міндетті төлемдер жөніндегі” заңы, 1.01.2000.
22. Баймұханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлiк есеп: Оқу құралы. А: Қазақ Университеті, 1999.
23. Вещунова Н.Л., Фомина Л.Ф. Экономикаский учет на предприятиях различных форм собственности: М., 1999.
24. Дуйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиев Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау: Оқу құралы. А.: Экономика, 1999.
25. Н.А.Назарбаев. Рынок и социально-экономичское развитие. -М.:Экономика, -1994.
26. Каминка А.И. Акционерные компании. Т.1. -С.-Пб.:1902.
27. Тарасов И.Т. Учение об акционерных компаниях. -М.:1998.
28. Маркс К. Капитал. Т 4.
29. Писемский П. Акционерные компании с точки зрения гражданского права. -М.:1876.
30. Указ от 27 октября 1699 года /Свод Законов Российской империи /№1706/.
31. Метелева Ю.А. Правовые положения акционера в АО-е.-М.:1999.
32. Шершеневич Г.Ф. Курс торгового права.Т.1. -С.Пб.:1908.
33. Кошанов А.К.,Рамазанов А.А., Бисембаев А.А. и др.формирование системы акционерных отношений в РК. -А.:Гылым,1995.
34. Кошанова Ж.А. Становление акционерной собственности в условиях перехода экономики Казахстана к рыночной экономике. Канд. Дисс.А.:1995.
35. ҚР-ның Азаматтық кодексінің ресми мәтіні/Жалпы және ерекще бөлімдер/:-А.:Жеті жарғы, 2000.-59-65 б.
36. ҚР «Акционерлік қоғамдар туралы Заңы/16.05.2003/..
1. Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлiк есеп және қаржылық қорытынды жөніндегі” заңы, 26.12.1995. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 24.06.2002.)
2. Қазақстан Республикасының “Аудиторлық қызмет жөніндегі” заңы, 18.11.1998ж. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 2001.)
3. Қазақстан Республикасының “Салықтар және бюджетке тиісті міндетті төлемдер жөніндегі” заңы, 1.01.2000.
4. Баймұханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлiк есеп: Оқу құралы. А: Қазақ Университеті, 1999.
5. Вещунова Н.Л., Фомина Л.Ф. Экономикаский учет на предприятиях различных форм собственности: М., 1999.
6. Дуйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиев Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау: Оқу құралы. А.: Экономика, 1999.
7. Н.А.Назарбаев. Рынок и социально-экономичское развитие. -М.:Экономика, -1994.
8. Каминка А.И. Акционерные компании. Т.1. -С.-Пб.:1902.
9. Тарасов И.Т. Учение об акционерных компаниях. -М.:1998.
10. Маркс К. Капитал. Т 4.
11. Писемский П. Акционерные компании с точки зрения гражданского права. -М.:1876.
12. Указ от 27 октября 1699 года /Свод Законов Российской империи /№1706/.
13. Метелева Ю.А. Правовые положения акционера в АО-е.-М.:1999.
14. Шершеневич Г.Ф. Курс торгового права.Т.1. -С.Пб.:1908.
15. Кошанов А.К.,Рамазанов А.А., Бисембаев А.А. и др.формирование системы акционерных отношений в РК. -А.:Гылым,1995.
16. Кошанова Ж.А. Становление акционерной собственности в условиях перехода экономики Казахстана к рыночной экономике. Канд. Дисс.А.:1995.
17. ҚР-ның Азаматтық кодексінің ресми мәтіні/Жалпы және ерекще бөлімдер/:-А.:Жеті жарғы, 2000.-59-65 б.
18. ҚР «Акционерлік қоғамдар туралы Заңы/16.05.2003/..
Қолданылған әдебиеттер тізімі
19. Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлiк есеп және қаржылық қорытынды жөніндегі” заңы, 26.12.1995. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 24.06.2002.)
20. Қазақстан Республикасының “Аудиторлық қызмет жөніндегі” заңы, 18.11.1998ж. (соңғы өзгерістер мен толықтырулар 2001.)
21. Қазақстан Республикасының “Салықтар және бюджетке тиісті міндетті төлемдер жөніндегі” заңы, 1.01.2000.
22. Баймұханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлiк есеп: Оқу құралы. А: Қазақ Университеті, 1999.
23. Вещунова Н.Л., Фомина Л.Ф. Экономикаский учет на предприятиях различных форм собственности: М., 1999.
24. Дуйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиев Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау: Оқу құралы. А.: Экономика, 1999.
25. Н.А.Назарбаев. Рынок и социально-экономичское развитие. -М.:Экономика, -1994.
26. Каминка А.И. Акционерные компании. Т.1. -С.-Пб.:1902.
27. Тарасов И.Т. Учение об акционерных компаниях. -М.:1998.
28. Маркс К. Капитал. Т 4.
29. Писемский П. Акционерные компании с точки зрения гражданского права. -М.:1876.
30. Указ от 27 октября 1699 года /Свод Законов Российской империи /№1706/.
31. Метелева Ю.А. Правовые положения акционера в АО-е.-М.:1999.
32. Шершеневич Г.Ф. Курс торгового права.Т.1. -С.Пб.:1908.
33. Кошанов А.К.,Рамазанов А.А., Бисембаев А.А. и др.формирование системы акционерных отношений в РК. -А.:Гылым,1995.
34. Кошанова Ж.А. Становление акционерной собственности в условиях перехода экономики Казахстана к рыночной экономике. Канд. Дисс.А.:1995.
35. ҚР-ның Азаматтық кодексінің ресми мәтіні/Жалпы және ерекще бөлімдер/:-А.:Жеті жарғы, 2000.-59-65 б.
36. ҚР «Акционерлік қоғамдар туралы Заңы/16.05.2003/..
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
1. акционерлік қоғамдардың дамуы мен тиімділігін артырудың теориялық
аспектілері.
1. Акционерлік қоғамдардың ұғымы және қызмет ету негіздері
1.2 Қазахстан Ресбубликасындағы акционерлік қоғамдардың қалыптасуы мен
дамуы
2. THE Bestакционерлік қоғамның шаруашылық қызметін талдау
2.1 THE ВЕST Акционер қоғамның жұмыс істеу жолы мен қысқаша технико-
экономикалық мінездемесі
2.2 THE BESTкәсіпорынның өз өнімдеріне қойған смалыстырмалы бағасы
3 Қазақстан Республикасының Акционерлік қоғамның тиімділігін артыру
жолдары.
1. THE BEST кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту барысында іс-шара
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Бәсекеге қабылетті Қазақстан үшін,
Бәсекеге қабілетті экономика үшін,
Бәсекеге қабылетті халық үшін!
Біздің елімізде Еуразия өңірі мемлекеттерінің әлемге танымал беделді
басшылары сапармен балып қайтты.
Қазақстан өэінің нысаналы дамуын Қазақстан-2030ұзақ мерзімдік
Стратегиясына сәйкес іске асырып келеді.
Ендігі жерде күн тәртібіне әлемдік қоғамдастықта Қазақстанның бәсекеге
қабілеттілігі туралы,біздің экономикамыздың бәсекеге қабілетті туралы және
қазақстандық ғалымдардың
,менеджерлердің,бизнесшілердің,мама ндардың,жұмысшылардың бәсекеге қабілетті
туралы болып отыр.
Бұл міндетті шешу үшін біздің экономикалық ,сондай-ақ ,әлеуметтік салаларда
да Еуропалық стандарттарға жету стратегиясын әзірлеуге кірісуміз керек.
Енді курсттық жұмысты бастаудың алдында мен сіздерді қысқаша таныстырамын
Мен жалпы курстық жұмысым Акционерлік қоғам туралы.Бірінші тарауым АҚ-дың
дамуы мен тиімділігін артырудың теориялық аспектілері жайында .Екінші
бөлімінде ҚазақстанРеспубликасының акционерлік кәсіпорындарның жағдайы
туралы. Ал үшіншісінде олардың тиімділігін артыру жолдары.
Қазіргі заманда Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканың
негіздерін құрудың маңызды шарттарының бірі акционерлік қатынастардың дамуы
болып табылады. Олар шетел капиталын тарту арқылы нарықтық бейімделеген
шаруашылық құрылымдар мен бәсекелестік ортаның құрылуына мүмкіндік береді,
сонымен қатар алып-сату мен кәсіпкерлік әрекеттердің дамуына жағдай
жасайды. Акционерлік қатынастар акционерлердің басқаруға және пайданы
бөлуге қатысуын қамтамасыз етеді. Нарықтық экономиканың әлеуметтенуінің
акционерлік формасы капиталды демократияландырады. Акционерлік
қатынастардың әлеуметтік бөлігі меншік иелерінің массалық негізі ретінде
қоғамның орта табын қалыптастыру шарттарының бірі болып табылады.
Елімізде акционерлік қатынастардың дамуы мемлекет иелігінен алу мен
жекешелендірудің екінші этабын жүзеге асыру нәтижесінде кеңістікте де,
уақыт бойынша да жаңа қарқынға ие болды. Оның негізгі жекешелендіру
формаларына акционерлендіру жатады. Мемлекет иелігінен алу мен
жекешелендіру кезінде әртүрлі деңгейде мемлекеттің қатысуы бар акционерлік
қоғамдар құрылады.
Өндірістің дамуында еңбек коллективтерінің еңбегін ынталандырудың,
қызығушылығын жоғарлатудың тиімді көзі акционерленген кәсіпорындардың
меншігіне қатысудағы олардың құқығын кепілдендіру болып табылады.
Акционерлiк қоғамдардық экономиалық тиiмдiлiгi қазiргi нарық
қатынастары жағдайында дамуы мен ұйымдастырудың маңызы мен ролі өте зор.
Ұйымда экономикалік есеп жұмысы “Экономикалік есеп және қаржылық қорытынды
жөніндегі” Қазақстан Республикасының заңына сәйкес және экономикалік
есептің отандық стандарттары мен халықаралық есеп стандарттарына,
экономикалік есебінің типтік шоттар жоспарына сай бекітілген ортақ
принциптер мен ережелері және Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің
экономикалік есеп жөнінде шығарған нұсқаулары мен ережелері, сондай-ақ
ұсыныстары негізінде ұйымдастырылады.
Экономикалік есеп және есеп беру мәліметтері шаруашылықтың және олардың
құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық
жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін қолданылады.
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде экономикалік
есепке жүктелетін міндеттер әрі күрделі, әрі ауқымды болып отыр. Өйткені
қоғамдық дамудың жаңа кезеңінде еліміздегі мемлекет меншігінің үлесі сегіз
пайыз болса, қалған бөлігі меншіктің басқа нысандарының үлесінде. Осыған
орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар арасындағы
экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат алып отыр.
Халық шаруашылығының қай саласындағы субъектілері болмасын олардың
өндірістік және қаржылық іс-әрекеті өз шығындарын өзі өтеу, өзін-өзі
қаржыландыру принциптеріне негізделуі тиіс. Бүгінгі таңда жүзеге асырылып
жатқан реформалар мен істеліп жатқан жұмыстардың, кәсіпкерлік қызметтің
мемлекет тарапында және экономика өмірінде атқаратын ролінің ұшан-теңіз
екендігін дәлелдеуді қажет етпейді. Қазіргі өмірдің талабына сай дамып
тұрған өркениетті елдердің қайсысы болмасын кезінде шағын және орта
кәсіпкерлікті дамыта отырып, айтарлықтай экономикалық өсу дәрежесіне
жеткендігі баршаға мәлім.
Қазақстан Республикасы егемендік алып, өз алдына ел болғанына да он
төрт жыл уақыт өтті. Осы жылдардың аралығында көптеген өзгерістер болды.
Кеңестер Одағы тұсында жоспарлы экономика жолымен дамып келген
шаруашылықтарды нарықтық жолға көшіруге тура келді. Осыған сәйкес
шаруашылықтардағы экономикалік есеп жұмысына да өзгерістер енгізу керектігі
анық байқалды. Экономикалік есепті халықаралық стандарттарға сәйкес
жүргізуді жетілдіре түсу мақсатында, экономикалік есептің типтік шоттар
жоспары қайта қаралып, жобасы жалпы талқыға ұсынылды.
1. Акционерлік қоңамдардың дамуы мен
тиімділігін артырудың теориялық
аспектілері.
1. Акционерлік қоғамдардың ұғымы және қызмет ету негіздері.
ъ3-бап .Акционерлік қоғам ұғымы.
1. Өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатында акциялар
шығаратын заңды тұлға акционерлік қоғам (бұдан әрі-қоғам )болып танылады.
2. Қоғам өз акционерлерінің мулкінен оқшауланған мулікті иеленеді және
олардың міндеттемелері бойынша жауап бермейді .Қоғам өз міндеттемелері
бойынша өзіне тиеселі барлық мүлікпен жауапты болады.
3. Акционер қоғамның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және осы заңды
көзделген жағдайларды қоспағанда ,өзіне тиеселі акцмялар құнының шегінде
қоғамның қызметі байланысты зияндарға тәуекел етеді.
4. Егер қоғам өзінің жаңа акциялар немесе акцияларға конверсияланатын
басқа да бағалы қағаз дар шығаратын ниеті туралы хабарласа ,қоғам осы жаңа
акциаларды немесе акциаларға конверсияланатын бағалы қағаздарды олардың
қолындағы акциаларға барабар артықшылықты сатып алу құқығына сәйкес
акционерлерге бірдей жағдайларда ұсынуға міндетті.
5. Заңдарда көзделген жағдайларда қоғамның ұйымдық-құқықтық нысаны табысы
тек қана қоғамды дамытуға пайдаланатын коммерциялық емес ұйымдар құрылуы
мүмкін.
6 . Акционерлік қоғам директорлар кеңесінің шешімі бойынша заң актілерінде
көзделген тәртіппен өз филиалдары мен өкілдіктерін құруға хақылы.
Алғашында акционерлік қоғамның мәні біріккен тұлғалардың дамуымен
құрылған, яғни бірігіп қызмет жасау шарты негізінде пайда болған.
Г.ф.Шершеневичтің “Cауда құқығының курсы'' еңбегінде акционерлік қоғамға
толығырақ анықтама беріледі: “Aкционерлік қоғам салынған үлес мөлшерінде
әрбір қатысушының жауапкершілігі шектелген бірдей бөліктерге бөлінген
капитал көмегімен өндіріс пен сауданы келісім-шарт негізінен бірігіп жүзеге
асыру мақсатында құрылған тұлғалардың бірігуі”. Акционерлік компания
тұлғалардың, әлде капиталдардың бірігуі болып табыла ма? Осы мәселе бойынша
оқымыстылардың пікірлері бөлініп кетеді. Мысалы, Г.Ф.Шершеневич акционерлік
компанияны тұлғалардың бірігуі, ал А.И.Каминка біруақытта тұлғалардың да,
капиталдардың да бірігуі деп санаған: ”акционерлік компания өлі капиталдан
ғана емес, сонымен қатар осы капиталдардың өкілі болып табылатын
тұлғалардың бірігуі болып табылады”. Пахман С.В., Писемский П.А., Цитович
П.П. акционерлік компанияларды капиталдардың бірігуі деп санаған.
Акционерлік формаға капитализмнің бүтіндей дамуының жалпы заңдылықтары
тән. Бұл экономикалық құрылымның үстем етуші типі құндық қатынастар, ал
оның дамуының қозғаушы күші - құнның өзінен-өзі өсуі болып табылады.
Акционерлік капитал, яғни құн өсуінің үзіліссіз процесі акционерлік
меншіктің бар болуының экономикалық негізі.
Индивидуалды меншіктен айырмашылығы акционерлік капиталдың субъектісі
болып біріккен, ассоциацияланған капиталист болып табылады. Капиталистердің
алдында индивидуалды ұдайы өндіріс субъектісі ретінде біріккен өндірісті
ұйымдастыру үшін индивидуалды капиталдарын біріктіру қажеттілігі туады.
Осыған байланысты, біріншіден, жеке капиталистердің ассоциацияға,
бірлестіктерге бірігуі орын алады. Осылайша, индивидуалды капиталист
коллективтіге ауысады. Бірақ, бұл жеке кәсіпкерлердің жай ғана бірігуі
емес, ол индивидуалды меншікпен салыстырғанда жаңа, ерекше сапаға ие
ассоциация болып табылады.
Акционерлік капиталдың кең таралуы жағдайында байлықтың негізгі формасы
ретінде тауар емес, енді акция болады. Ол кәсіпорынның ортақ қорына
салынған капитал бөлігін куәландырумен қатар, акционерлердің жалпы
жиналысында сайлау құқығын береді, сондай-ақ, қосымша құнды иемденудің
ерекше формасын дамытушы негіз болып табылады.
Акция қозғалысы акционерлік капитал өзгерісімен қатар, акционерлік
меншік өзгерісін көрсетеді. Сонымен бірге акция олардың дамуындағы неғұрлым
қарапайым қатынас болып табылады. Капитал орталықтануы, қор биржасы,
құрылтайшы пайдасы, дивиденд және т.б. құбылыстар акциядан туындайды.
Осыған байланысты олардағы қайшылықтар да өз негізінде акцияға сіңген
акционерлік қоғамдағы өндіріс пен оның нәтижесін иемдену арасындағы
қарапайым, абстрактілі болады [9,7-8 б.].
Карл Маркс акционерлік қоғамды ассоциацияланған өндіріске өту формасы
ретінде қарастырады. Ол капиталистік несие мәселесін қарастыра отырып,
акционерлік қоғам - капиталистік өндірістің жоғарғы дамуының нәтижесі,
капиталды өндірушілер меншігіне қайтадан айналдырудың қажетті, өтпелі
пункті деп айтқан. Яғни, жеке индивидуалды капиталистік меншіктен жеке
капиталистік меншікке; индивидуалды капиталистен "ассоциацияланған",
жинақталған, коллективті капиталистке өту. Бірақ соған қарамастан
капиталистік өндіріс, "Капитал" авторы бойынша, жеке капиталистің орнына
"ассоциацияланған" капиталист келсе де, жеке меншік өндіріс болып қалады.
Жалпы, акционерлік меншіктің өзі социалистік те, капиталистік те меншік
болып табылмайды, оның мазмұны оның қызмет нәтижесін кімнің қалай
иеленетінінен тәуелді.
Акционерлік меншік өте икемді болып табылады. Ресми түрде бұл қоғамдық
меншік, бірақ оны көп емес акционерлер иемденіп, өздерінің жеке мүдделеріне
қолданады. Ал басқа жағдайларда акционерлік меншік сипаты бойынша қоғамдық
және де-факто болады .
Акционерлендірудің дамуы капитализмнің бірқатар қайшылықтарын шешуге,
оның жаңа жағдайларға бейімделуіне жағдай жасайды. Корпорация деңгейінде
қолданылатын капитал өлшемдері өседі. Оның құрамына бірнеше үлкен
кәсіпорындар кіреді, нәтижесінде олардың арасындағы байланыс нығайады.
Кәсіпорындардың бүтін комплексі құрылып, соның шегінде бір салаға бағытталу
жойылады. Акционерлік форма арқылы өдірістік корпорацияның қаржы
институттарымен, өндірістік емес сала мекемелерімен, мемлекеттік сектормен,
шетелдік инвесторлармен байланысы жеңілдетіледі. Капитал мен меншік
арасындағы қарама-қайшылық олардың бір-біріне қатысты қозғалысында ерекше
дамуға ие болады. Басқару субъектісі өзгеріске ұшырайды: жеке
капиталистердің орнын жоғары басқарушылар тобы, банк қызметкелері, қор
рыногының және басқа мекемелердің әкімшіліктері басады.
Акционерлік компаниядағы капитал концентрациясының ерекшелігіне, оның
кәсіпорын концентрациясынан жоғары болуын айтуға болады. Акционерлік қоғам
еншілес компания ретіндегі өзінің тәуелсіз фирмалар жиынтығын біріктіреді,
өндірісті кеңейту үшін қаржы ресурстары тек қана қосымша құнды
капитализациялау негізінде тартылады. Бұл жерде басқалардың капиталдарын
аккумуляциялау жолы арқылы тартылатын қарыз қаражаттарының рөлі өседі. Осы
мақсатта, сондай-ақ, бағалы қағаздарды сату арқылы жинақталған халық
жинағының бір бөлігі де қолданылады.
Акционерлік фирмадағы концентрация ерекшелігіне, сондай-ақ оның толық
мамандану саласында ғана жүзеге аспауын жатқызуға болады. Бұл жағдайда
капитал концентрациясы өндірістің комбинациялануы мен диверсификациясы
негізінде қозғалысқа келеді. Акционерлік компания олардың берік қаржылық
бірігуіне және өндіріс жоспарындағы бөлімшелерге салыстырмалы еркіндік бере
отырып, бұл процесс үшін анағұрлым адекваттық болып табылады. Әдетте
компаниялар коммбинацияланған өндірісті дамытуға тырысады, өйткені ол
компаниялардың бәсеке күресіндегі тұрақтылығын нығайтады .
Акционерлік қоғамдардың құрылуында нақты капитал қозғалысы мен меншік
өзгерісі арасындағы байланыс бола береді. Дегенмен, ол тікелей емес
(опосредованно), яғни қор рыногының дамуы мен корпорацияны бақылау арқылы
байланысады. Екі жағдайда да қозғалыс нақты капиталдың дамуынан өзгеше
негізгі заңдылықтары бойынша жүзеге асады. Енді барлық акционерлер компания
бақылауының субъектісі болып табылмайды. Олардың көбі кейде тіптен нақты
капитал қозғалысына араласпайды немесе бұл процестегі рөлі өте аз. Мұндай
инвесторларды, әдетте, бағалы қағаздар бағамының қозғалысы ғана
қызықтырады, сондықтан да олар корпорация ісіне көп араласа бермейді. Олар
корпорация дамуына жанама түрде – қор рыногына акция лақтыру арқылы ықпал
жасайды.
Қазіргі буржуазиялық экономикалық ғылым "қазіргі экономиканың қызмет
етуінің ағымдағы жағдайы мен бағыттарына акционерлік қатынастардың дамуы
өзінің оң әсерін қалдыруы тиіс" дейтін екі негізгі бағытты бөліп
қарастырады: ол, біріншіден, "уақытша" бос ақша қаражаттарын өндіріс
айналымына тарту. Екіншіден, еңбеккерлерді қожайындық сезімге тәрбиелеу,
әртүрлі экономикалық қызығушылықтарды үйлестіру, басқаруды
демократизациялау, еңбек коллективтерінің және әрбір жұмысшының ынта-
жігерін дамыту.
Жұмысшыны кәсіпорын басқарушысына айналдыру идеясы түбірімен утопиялық
социализм мен буржуазиялық реформаторлықтың теориялық ізденістеріне
жатады, сонымен қатар, капитализмнің қалыптасу және даму тарихында әртүрлі
формада қарастырылады. Қазіргі күні капитал шоғырлану деңгейі мен меншік
қатынастырының күрделенуіне байланысты назар, көбінесе, осы идеяның басқа
аспектілеріне ауысып отыр. АҚШ-та капиталдың монополистердің қолында
шоғырлану қаупінен сақтану үшін акцияны жалдамалы жұмысшыларға беру арқылы
капиталдың таратылып беру концепциясы пайда болады. Бұл концепцияны
көтерген "ESOP" бағдарламасының инициаторы Л. Келсон болып табылады.
Өнеркәсібі дамыған елдерде еңбеккерлердің акционерлік меншігінің пайда
болуының екі негізгі формасы бар. Олардың екеуіне де мемлекеттік көмек,
әртүрлі салықтық жеңілдіктер және басқадай да артықшылықтардың түрлері
тән.
а) Батыс Европада кәсіпорын акцияларын жеңілдікпен сату көбірек
тараған. Жеңілдіктердің түрлеріне мұнда: сатып алу кезінде ерекше құқыққа
ие болу, бағаны төмендету, несие алу және тағы басқадай түрлерді жатқызуға
болады. Бұл процесс, ең біріншіден Англия мен Францияда болған мемлекеттік
кәсіпорындарды жекешелендіру жағдайында орын алған. Сонымен қатар,
өкіметтің жеңілдік шараларына байланыссыз, яғни жұмысшылардың өз
кәсіпорынының меншігін сатып алуы. Бұл жағдай, көбінесе, кәсіпорынның
дағдарысқа ұшырауы немесе меншік иесінің ауысу қаупі болған кезде жұмыс
орнын сақтап қалу мақсатында жүзеге асырылған. Бұрындары жұмысшының
меншігіне көшкен кәсіпорын кооператив формасында болған. Қазір олар
акционерлік қоғам формасында, өйткені, акционерлік форма капитал нарығында
операцияларды жүргізуге жақсы бейімделеді және шетелдік инвесторларды
тартуға мүмкіндік береді.
Еңбеккерлердің акционерлік меншіктерінің пайда болуының басқа да
формасы бар. Ол ең алғаш рет Америкада пайда болып, соңғы 15-20 жылда
кеңінен қолданылуда.
б) Еңбеккерлердің акционерлік меншік бағдарламасы ”ESOP”. Шын мәнінде,
бұл форма кәсіпорын акциясын жеңілдікпен сатып алу формаларының бірі болып
табылады. Оған банктік несиені немесе жұмыс берушілер субсидиясын қолдана
отырып, жұмысшыларға акция сатып беретін мүлік басқарушы ұйымды құру сипаты
тән болып табылады. Жеңілдік пайызы бар несиені банк береді де, оны мүлікті
басқарушы ұйым акцияны сатудан түскен түсімдер (комиссионный) арқылы
жабады. Ал акциялар заңды түрде жұмысшы меншігінде қалады. Бірақ бұл
жағдайда жұмысшы кәсіпорыннан шығады да, акцияның ақша эквиваленті мен одан
түсетін пайызды иеленіп отырады. ESOP конструкциясының қызмет ету шарты мен
бір мезгілде басты тарту күшіне жұмыс берушілерге, банктық несие
берушілерге, және акцияның меншік иелері –еңбеккерлерге берілетін салық
және басқа да жеңілдіктер формасындағы мемлекет тарапынан болатын
айтарлықтай елеулі көмек болып табылады [10, б.].
Қазақстан Республикасындағы шаруашылық жағдай шаруашылық субъектілер
арасындағы байланыс дағдарысынан көрінеді. Бұл дағдарыстың не бұрынғы
орталықтанған қамтамасыз ету жүйесін бартерлік баланстармен ауыстыру
жолымен, не жабдықтау мен тұтынушы арасындағы қатынастарды әкімшілік реттеу
арқылы алдын алу мүмкін емес. Бұл қалыптасқан жағдайда экономикадағы
шаруашылық субъектілерінің экономикалық мүдделерімен, ынталарымен
кепілденетін тұрақтылық, сенімділік және тиімділік сияқты байланыстың
формаларын тудыру қажет. Айналыс саласындағы құлдырау жағдайында бұл
мәселені бір ғана жолмен шешуге болады: сатушы мен сатып алушының меншік
иесі мүдделерін компенсациялау арқылы, яғни шаруашылық субъектілердің бір-
бірінің кәсіпорындарының меншік иесі болуына мүмкіндік бере отырып,
шаруашылық субъектілердің үзілейін деп тұрған байланысын қайта қосу.
Экономикада қол жеткен ірі машина өндірісінің концентрациясы мен
орталықтануының жағдайында бұл нәтиже шындыққа тек мемлекеттік
кәсіпорындарды акционерлік қоғамға айналдырумен қатар олардың бір-біріне
акция алмасу жүйесін дамыту жағдайында айналатыны белгілі.
Қазіргі қоғамдық еңбек бөлінісінің даму деңгейі, шаруашылық қызмет
түрлерінің дифференциациялану деңгейі мен шаруашылық қызмет формалары
экономиканың тиімді қызмет етуі үшін коммерциялық қана емес тұрақты
байланыстар үшін де өте қажет. Бұдан шығатыны бұл байланыстарды рыноктық
байланыстардың неғұрлым дамыған формаларымен, әсіресе, акционерлік
байланыстармен толықтыру керек.
Меншіктің акционерлік формасын енгізу мемлекеттің қаржылық шығындарын,
эмиссия көлемін біршама азайтатындықтан, инфляцияның өсу қарқынын
төмендету, сондай-ақ халықтың ақша қаражаттарының экономиканың тұтыну
секторынан өндіріске ауысуына жағдай жасайды.
Меншіктің акционерлік формасын енгізу арқылы экономикалық тиімділік
өседі деп есептеуге болады. Өйткені, акционерленген кәсіпорындар айтарлықай
тәуелсіздікке, ал оның жұмысшылары акционерлер бола отырып, оның қызметін
жақсартуға үлкен қызығушылық танытады.
1.2 Қазақстан Республикасындағы акционерлік қоғамның даму кезендері.
Ең алғашқы акционерлік қоғамдар біздің елде 15.12.1990 жылы “Меншік
туралы” және 13.02.1991 жылғы “Қазақ ССР-індегі кәсіпорындар туралы”
Заңдарды жүзеге асырумен пайда болды. Ал одан кейінгі қабылданған
26.06.1991 жылғы “Шаруашылық серіктестіктер мен акционерлік қоғамдар
туралы” және 22.06.1991 жылғы “Мемлекетсіздендіру мен жекешелендіру туралы”
Қазақ ССР-інің Заңдарын ресми түрде бекітіп, акционерлік қоғамдар мен
бағалы қағаздар түсініктеріне заңды түрде анықтама беріліп, мемлекеттік
кәсіпорындарды республика үшін жаңа шаруашылық жүргізуші субъекті формасына
түрлендіру реті мен мерзімі анықталды [13. 74 б.]. Яғни, акционерлік
қоғамдар ең алғаш бізде мемлекеттік меншікті жекешелендірудің бір түрі –
акционерлендіру негізінде пайда болды. Жекешелендірудің негізгі мақсаттары:
1) Рентабельділігі төмен және тиімсіз мемлекеттік кәсіпорындарды
субсидиялау мен дотациялау негізінде пайда болған бюджет дифицитін
азайту;
2) Кәсіпорынның экономикалық тиімділігін көтеру және сол арқылы
Ұлттық экономиканың тиімділігін өсіру болып табылады.
Бірақ, постсоциалистік елдердегі жекешелендіру ерекшелігіне оның, ең
алдымен, экономикалық жүйенің сипатын өзгертуге бағытталуы және рыноктық
қатынастарды қалыптастырудың алғышарты болып табылатындықтан, еліміздегі
жекешелендірудің, соның ішінде, оның негізгі формаларының бірі –
акционерлендіру процесін жүзеге асыруда бірқатар ерекшеліктер орын алды.
Қазақстан Республикасында меншікті рефрмалаудың бірінші кезеңінде (1991-
1992 жылдары) акционерлендіру өзінің қажетті деңгейіндегі дамуына ие бола
алмады. 1992 жылдың аяғында Қазақстанның халық шаруашылығында барлық
жекешелендірілген объектілер санының 8.4%-ы ғана акционерлендірілді, онда
барлық халық шаруашылық жұмысшыларының 4%-ы ғана жұмыс істеді және мұнда
өнеркәсіп өнімдерінің 16.3%-ы өндірілді. Акционерлендіру процесі өнеркәсіп,
сауда, құрылыс және көлік саласында неғұрлым белсенді жүрді, барлық
акционерлендірілген кәсіпорындар ішінде сәйкесінше 42.3%; 15,5%; 12,5% және
7,5%-ды құрады. Облыстар мен қалалар арасында акционерлендірудің жоғары
үлесі Алматы қаласына – 15,9%, Павлодар облысына – 12.6%, Оңтүстік
Қазақстан – 8.6% , Қарағанды және Көкшетау –7.5 %-дан, ал ең төмені - Батыс
Қазақстан – 1.0%, Жезқазған –1.2% және Солтүстік Қазақстан –1.7%-дан
келген.
Бұл, ең алдымен, ҚР-дағы мемлекеттік меншік объектісін мемлекет
иелігінен алу мен жекешелендірудің бірінші кезеңінің ерекшелігі мен
идеологиясына байланысты болды, яғни әртүрлі себептерге байланысты бұл
процесті жүзеге асырудың акционерлендіруден басқа экономикалық формалары
таңдалды.
Тек қана Қазақстан Республикасындағы 1993-1995 жылдардағы (ІІ кезең)
мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің Ұлттық Бағдарламасын
қабылдаумен бұл бағыт түбірімен өзгеріп, акционерлік қатынастардың дамуына
ерекше көңіл бөліне бастады. Нәтижесінде, мемлекеттік кәсіпорынды
акционерлендіру процесінің дамуы жедел қарқынға ие болды. Бұл Қазақстандағы
мемлекеттік кәсіпорындарды жаппай жекешелендірудің басталуымен байланысты
болды. Төмендегі 1-кестеде Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру
нәтижесінде орын алған акционерлендіру процесінің деңгейін көруге болады.
Сондай-ақ, осы кестеден 1992 жылмен салыстырғанда 1994 жылы акцинерлендіріу
деңгейінің өскендігін көруге болады. Және де оның жоғары деңгейі 1992 жылы
Жамбыл мен Павлодар облысында орын алса, ал 1994 жылы Маңғыстау мен Ақтөбе
облыстарынан байқауға болады. Қазақстан Республикасы бойынша жалпы 3 есеге
жуық өскендігі байқалады 8,4-тен 25-ке.
2. THE Bestакционерлік қоғамның шаруашылық қызметін талдау
2.1 THE ВЕST Акционер қоғамның жұмыс істеу жолы мен қысқаша технико-
экономикалық мінездемесі.
Соғыс жылдары Алматы қаласына көшiрiлген Москва және Харьков кондитер
мекемелерi негiзiнде құрылған Алматы кондитер фабрикасы ең алғашқы өнiмiн
1942 жылы шығарды. Қазiргi уақытта “ THE BEST ” ААҚ-нда техникалық
мүмкiншiлiктерi бүгiнгi салалық ғылымдар мен техникалардың даму дәрежесiне
сәйкес келетiн тәттi тағам өндiрiсiнiң барлық дәстүрлiк технологиялары бар.
Кәсiпорында 2200 адам өнiмдi еңбек етуде. Өндiрiстiк күштердiң жыл
сайын 65000 тонна кондитер өнiмдерiн шығаратын мүмкiндiгi бар. Қазiргi
уақытта кәсiпорында: бисквит, карамель, ирис, шоколад, кәмпит, зефир
шығаратын 6 цех жұмыс iстеуде.
Фабриканың зертханасы шикiзаттың және өндiрудiң барлық сатысында өнiмнiң
сапасына бақылау жасап отырады.
Салқын тасымалдауыштарды экологиялық қауiпсiз салқын тасымалдауыштарға
ауыстыру арқылы салқындату жүйесi жетiлдiрiлдi. Өндiрiстi автоматандыру
деңгейi де тұрақты дамуда. Қолданыстағы механизмдердiң 100-ден астамы
күрделi жөндеуден өткiзiлдi. Осының бәрi цехтар бiр қалыпты жұмыс iстеуiн,
технологиялық процестердiң параметрлерiнің қатаң сақталуын, цехтардың бар
қуатын күшейтудi, қазiргi заман технологияларын қолдануды қамтамасыз етедi.
Шоколад дайындайтын цехтың жыл сайын 3,6 мың тонна какао бұршағын
өңдеу мүмкiндiгi бар. Нәтижесiнде жоғары сапалы какао майы, ұнтақталған
какао ұнтағы, шоколад глазурi өнiмдерi дайындалады.
Бұдан басқа, фабриканың кондитерлiк өнiмдер ассортиментiне
төмендегiлер кiредi: шоколад - вафелдi, пралине, помадалы және желе, көп
қабатты кәмпиттер; мұздақ, жемiс-жидек толтырыл- ған, бұлғанған, помадалы
және қабатталған салмалары бар, глазурленген карамельдер; сегiз түрлi ирис,
желатиннен жасалған мармелад, капол және қант қосылған желелi мармелад пен
глазурленген мармелад, ақшыл-қызғылт зефир және глазурленген зефир,
дессертiк тақта шоколадтар, сүт қосылған, ащы, қоспалар қосылған және
салмалары бар шоколадтар, кеуектi шоколадтар; негiзi желатиннен жасалған
мармелад, жаңғақ пен жүзiмнен жасалған драже; қлшеулi, бөлшектеп өлшенген,
глазурленген вафли; түрлi қаптамадағы қантты және затяжное печеньелерi;
диабетпен ауыратындардың тұтынуына рұқсат етiлген нәрлiлiгi төмендетiлген
қант алмастырғыштарынан жасалған “На здоровье” сан алуан түстi брендiнiң
құрамына кiретiн шоколад, кәмпит, печенье, вафли, драже; шығыс тәттiлерiнiң
төрт түрi бар.
Өнiмнiң сексеннен астам түрi салмағы 20-500г полипропилендi, картонды,
флатты қаптамаға бөлшектеп салынып шығарылады.
Енді оның тасымалдау байланысын қарастырсақ:
2001 жылы Шымкент қаласында “THE BEST-Шымкент” ЖШС өндiрiстiк еншiлес
кәсiпорыны кондитер өнiмдерiн шығара бастады. Қазiргi уақытта мұндағы
ассортимент саны 20-ға жуық.
Фабрика өнiмдерiнiң тұтынушыларға арзанырақ болуы үшiн және әрбiр
өнiмнiң құндылығы мен ерекшелiгiн толық көрсету үшiн фирмалық дүкендер
жүйесi құрылды. Бүгiн республиканың 14 қаласында тұтынушыға бiрлескен
қызмет көрсету стилiмен, фирманың өнiмдерi толық көрсетiлген фирмалық
дүкендер ашылды. Фирмалық дүкендерде тұтынушы әрбiр кондитерлiк өнiмнiң
ерекшелiгiмен танысуға, жақында шығатын жаңа өнiмдер жөнiнде бiлiктi кеңес,
толық мағлұмат алуына мүмкiндiк бар, халық өнiмнiң сапасы мен дәмi,
көрсетiлген қызмет жөнiнде өзiнiң ойын бiлдiре алады.
Республиканың өңiрлерiндегi тұтынушылар фабрика өнiмдерiн
алматылықтармен тең дәрежеде сатып алу мүмкiндiгiне ие болуы үшiн
Қазақстанның облыстары мен Бiшкек қаласында 10 еншiлес кәсiпорын ашылды.
Бұл бөлiмшелер барлық жерде бiрдей баға саясатын ұстап, сұраныстарға сай
тұтынушыларды керектi ассортиментiмен қамтамасыз етедi, “THE BEST” АҚ
өнiмдерiнiң сату процесiне түрлi қатысушылар тұтынушыларға қызмет көрсету
мәдениетiн құрайды.
THE BEST АҚ акционерлерінің жеткен жетістіктері.
THE BEST кондитер фабрикасы Песни Абая және Сказки Пушкина деген
атаумен шоколад – вафли кәмпитерінің жаңа екі түрін шығарды. Бұндай
ассортиментті кенейту екі мемлекеттің: Россиядағы "Абай Жылы" мен
Қазақстандағы "Пушкин Жылы", мәдени өміріндегі қоғамдық маңызды уақиғаларға
орайластырылған. Аталған кәмпиттерде жаңа рецепт жүзеге асырылған.
“THE BEST” АҚ-ның директорлар Кеңесі 2006 жылғы 21 маусымдағы
акционерлердің жылдық жалпы жиналысының шешімдері мен дауыс беру
қорытындыларын жариялайды
Дауыс беруге қатысқан дауыс берушілер саны – 3153392 (“Рахат” АҚ-ның
дауыс беретін акцияларының жалпы санынының 87,59%).
Күн тәртібінің мәселелері бойынша төмендегі шешімдер қабылданды:
1. “ THE BEST ” АҚ акционерлерінің жылдық жалпы жиналысының күн тәртібі
бекітілсін: жақтап – 3149452 дауыс, қарсы – 1200 дауыс, қалыс қалған –
дауыс жоқ;
2. “ THE BEST ” АҚ Басқармасының Қоғамның 2005 жылғы қаржы-шаруашылық
қызметінің нәтижелері туралы есебі бекітілсін: жақтап – 3153232 дауыс,
қарсы – дауыс жоқ, қалыс қалған – дауыс жоқ;
3. Қоғамның 2005 жылғы қаржы есебі бекітілсін: жақтап – 3153242 дауыс,
қарсы – дауыс жоқ, қалыс қалған – дауыс жоқ;
4. Қоғамның 2005 жылғы таза табысы 946785 мың теңге (Тоғыз жүз қырық алты
миллион жеті жүз сексен бес мың теңге) өндірісті дамытуға бағытталсын:
жақтап – 3134012 дауыс, қарсы – 18830 дауыс, қалыс қалған – 60 дауыс;
5. “ THE BEST ” АҚ-ның бірлесіп басқару Кодексі бекітілсін: жақтап –
3143912 дауыс, қарсы – 8540 дауыс, қалыс қалған – дауыс жоқ.
06.2006 жыл
“ THE BEST ” кондитер фабрикасында Халықаралық балаларды қорғау
күнінде қайырымдылық акция өткізіп отыру жақсы дәстүрге айналып келеді.
Мейрам алдында 30 мамыр күні “Рахат” АҚ-ның қызметкерлері № 3 жетім
балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-
интернаттың тәрбиеленушілеріне 100 кг алматылықтарға танымал кәмпит,
карамель, вафли және печенье түрлерін тапсырды.
Балаларды қорғау күні фабрика автокөліктері кондитерлік өнімдермен
Купкиналар отбасылық балалар үйіне және Алматы қ. № 1 балалар үйіне
тәттілерді жеткізіп, өздерінен кейін шоколад дәмін аңқытып, көтеріңкі көңіл
күй мен алдағы аптада тәтті өмірдің болатындығына сенімділік қалдырды.
2 маусым күні фабрика жұмыскерлері Special Olympics Kazakhstan
мүгедек балаларға ұйымдастырған шараларға қатысты. Орталық демалыс саябағы
мен хайуанаттар саябағын серуендеп болғаннан кейін жас мүгедек-спортшылар
күн бойы асыға күткен кондитерлік өнімнің жинақтарын алды.
03.2006 жыл
THE BEST АҚ көршілес елдердің сауда орталықтарында өз өнімін
бірнеше рет жарнамалады. Көрмеге келушілердің назары фабрика өнімінде
болды. Бұл жәйт жергілікті бұһаралық ақпарат құралдарының назарынан да
тыс қалмады. Қалалық және облыстық газеттердің бетінде фабрика
және фабрика шығаратын өнім туралы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1. акционерлік қоғамдардың дамуы мен тиімділігін артырудың теориялық
аспектілері.
1. Акционерлік қоғамдардың ұғымы және қызмет ету негіздері
1.2 Қазахстан Ресбубликасындағы акционерлік қоғамдардың қалыптасуы мен
дамуы
2. THE Bestакционерлік қоғамның шаруашылық қызметін талдау
2.1 THE ВЕST Акционер қоғамның жұмыс істеу жолы мен қысқаша технико-
экономикалық мінездемесі
2.2 THE BESTкәсіпорынның өз өнімдеріне қойған смалыстырмалы бағасы
3 Қазақстан Республикасының Акционерлік қоғамның тиімділігін артыру
жолдары.
1. THE BEST кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту барысында іс-шара
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Бәсекеге қабылетті Қазақстан үшін,
Бәсекеге қабілетті экономика үшін,
Бәсекеге қабылетті халық үшін!
Біздің елімізде Еуразия өңірі мемлекеттерінің әлемге танымал беделді
басшылары сапармен балып қайтты.
Қазақстан өэінің нысаналы дамуын Қазақстан-2030ұзақ мерзімдік
Стратегиясына сәйкес іске асырып келеді.
Ендігі жерде күн тәртібіне әлемдік қоғамдастықта Қазақстанның бәсекеге
қабілеттілігі туралы,біздің экономикамыздың бәсекеге қабілетті туралы және
қазақстандық ғалымдардың
,менеджерлердің,бизнесшілердің,мама ндардың,жұмысшылардың бәсекеге қабілетті
туралы болып отыр.
Бұл міндетті шешу үшін біздің экономикалық ,сондай-ақ ,әлеуметтік салаларда
да Еуропалық стандарттарға жету стратегиясын әзірлеуге кірісуміз керек.
Енді курсттық жұмысты бастаудың алдында мен сіздерді қысқаша таныстырамын
Мен жалпы курстық жұмысым Акционерлік қоғам туралы.Бірінші тарауым АҚ-дың
дамуы мен тиімділігін артырудың теориялық аспектілері жайында .Екінші
бөлімінде ҚазақстанРеспубликасының акционерлік кәсіпорындарның жағдайы
туралы. Ал үшіншісінде олардың тиімділігін артыру жолдары.
Қазіргі заманда Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканың
негіздерін құрудың маңызды шарттарының бірі акционерлік қатынастардың дамуы
болып табылады. Олар шетел капиталын тарту арқылы нарықтық бейімделеген
шаруашылық құрылымдар мен бәсекелестік ортаның құрылуына мүмкіндік береді,
сонымен қатар алып-сату мен кәсіпкерлік әрекеттердің дамуына жағдай
жасайды. Акционерлік қатынастар акционерлердің басқаруға және пайданы
бөлуге қатысуын қамтамасыз етеді. Нарықтық экономиканың әлеуметтенуінің
акционерлік формасы капиталды демократияландырады. Акционерлік
қатынастардың әлеуметтік бөлігі меншік иелерінің массалық негізі ретінде
қоғамның орта табын қалыптастыру шарттарының бірі болып табылады.
Елімізде акционерлік қатынастардың дамуы мемлекет иелігінен алу мен
жекешелендірудің екінші этабын жүзеге асыру нәтижесінде кеңістікте де,
уақыт бойынша да жаңа қарқынға ие болды. Оның негізгі жекешелендіру
формаларына акционерлендіру жатады. Мемлекет иелігінен алу мен
жекешелендіру кезінде әртүрлі деңгейде мемлекеттің қатысуы бар акционерлік
қоғамдар құрылады.
Өндірістің дамуында еңбек коллективтерінің еңбегін ынталандырудың,
қызығушылығын жоғарлатудың тиімді көзі акционерленген кәсіпорындардың
меншігіне қатысудағы олардың құқығын кепілдендіру болып табылады.
Акционерлiк қоғамдардық экономиалық тиiмдiлiгi қазiргi нарық
қатынастары жағдайында дамуы мен ұйымдастырудың маңызы мен ролі өте зор.
Ұйымда экономикалік есеп жұмысы “Экономикалік есеп және қаржылық қорытынды
жөніндегі” Қазақстан Республикасының заңына сәйкес және экономикалік
есептің отандық стандарттары мен халықаралық есеп стандарттарына,
экономикалік есебінің типтік шоттар жоспарына сай бекітілген ортақ
принциптер мен ережелері және Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің
экономикалік есеп жөнінде шығарған нұсқаулары мен ережелері, сондай-ақ
ұсыныстары негізінде ұйымдастырылады.
Экономикалік есеп және есеп беру мәліметтері шаруашылықтың және олардың
құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық
жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін қолданылады.
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде экономикалік
есепке жүктелетін міндеттер әрі күрделі, әрі ауқымды болып отыр. Өйткені
қоғамдық дамудың жаңа кезеңінде еліміздегі мемлекет меншігінің үлесі сегіз
пайыз болса, қалған бөлігі меншіктің басқа нысандарының үлесінде. Осыған
орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар арасындағы
экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат алып отыр.
Халық шаруашылығының қай саласындағы субъектілері болмасын олардың
өндірістік және қаржылық іс-әрекеті өз шығындарын өзі өтеу, өзін-өзі
қаржыландыру принциптеріне негізделуі тиіс. Бүгінгі таңда жүзеге асырылып
жатқан реформалар мен істеліп жатқан жұмыстардың, кәсіпкерлік қызметтің
мемлекет тарапында және экономика өмірінде атқаратын ролінің ұшан-теңіз
екендігін дәлелдеуді қажет етпейді. Қазіргі өмірдің талабына сай дамып
тұрған өркениетті елдердің қайсысы болмасын кезінде шағын және орта
кәсіпкерлікті дамыта отырып, айтарлықтай экономикалық өсу дәрежесіне
жеткендігі баршаға мәлім.
Қазақстан Республикасы егемендік алып, өз алдына ел болғанына да он
төрт жыл уақыт өтті. Осы жылдардың аралығында көптеген өзгерістер болды.
Кеңестер Одағы тұсында жоспарлы экономика жолымен дамып келген
шаруашылықтарды нарықтық жолға көшіруге тура келді. Осыған сәйкес
шаруашылықтардағы экономикалік есеп жұмысына да өзгерістер енгізу керектігі
анық байқалды. Экономикалік есепті халықаралық стандарттарға сәйкес
жүргізуді жетілдіре түсу мақсатында, экономикалік есептің типтік шоттар
жоспары қайта қаралып, жобасы жалпы талқыға ұсынылды.
1. Акционерлік қоңамдардың дамуы мен
тиімділігін артырудың теориялық
аспектілері.
1. Акционерлік қоғамдардың ұғымы және қызмет ету негіздері.
ъ3-бап .Акционерлік қоғам ұғымы.
1. Өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатында акциялар
шығаратын заңды тұлға акционерлік қоғам (бұдан әрі-қоғам )болып танылады.
2. Қоғам өз акционерлерінің мулкінен оқшауланған мулікті иеленеді және
олардың міндеттемелері бойынша жауап бермейді .Қоғам өз міндеттемелері
бойынша өзіне тиеселі барлық мүлікпен жауапты болады.
3. Акционер қоғамның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және осы заңды
көзделген жағдайларды қоспағанда ,өзіне тиеселі акцмялар құнының шегінде
қоғамның қызметі байланысты зияндарға тәуекел етеді.
4. Егер қоғам өзінің жаңа акциялар немесе акцияларға конверсияланатын
басқа да бағалы қағаз дар шығаратын ниеті туралы хабарласа ,қоғам осы жаңа
акциаларды немесе акциаларға конверсияланатын бағалы қағаздарды олардың
қолындағы акциаларға барабар артықшылықты сатып алу құқығына сәйкес
акционерлерге бірдей жағдайларда ұсынуға міндетті.
5. Заңдарда көзделген жағдайларда қоғамның ұйымдық-құқықтық нысаны табысы
тек қана қоғамды дамытуға пайдаланатын коммерциялық емес ұйымдар құрылуы
мүмкін.
6 . Акционерлік қоғам директорлар кеңесінің шешімі бойынша заң актілерінде
көзделген тәртіппен өз филиалдары мен өкілдіктерін құруға хақылы.
Алғашында акционерлік қоғамның мәні біріккен тұлғалардың дамуымен
құрылған, яғни бірігіп қызмет жасау шарты негізінде пайда болған.
Г.ф.Шершеневичтің “Cауда құқығының курсы'' еңбегінде акционерлік қоғамға
толығырақ анықтама беріледі: “Aкционерлік қоғам салынған үлес мөлшерінде
әрбір қатысушының жауапкершілігі шектелген бірдей бөліктерге бөлінген
капитал көмегімен өндіріс пен сауданы келісім-шарт негізінен бірігіп жүзеге
асыру мақсатында құрылған тұлғалардың бірігуі”. Акционерлік компания
тұлғалардың, әлде капиталдардың бірігуі болып табыла ма? Осы мәселе бойынша
оқымыстылардың пікірлері бөлініп кетеді. Мысалы, Г.Ф.Шершеневич акционерлік
компанияны тұлғалардың бірігуі, ал А.И.Каминка біруақытта тұлғалардың да,
капиталдардың да бірігуі деп санаған: ”акционерлік компания өлі капиталдан
ғана емес, сонымен қатар осы капиталдардың өкілі болып табылатын
тұлғалардың бірігуі болып табылады”. Пахман С.В., Писемский П.А., Цитович
П.П. акционерлік компанияларды капиталдардың бірігуі деп санаған.
Акционерлік формаға капитализмнің бүтіндей дамуының жалпы заңдылықтары
тән. Бұл экономикалық құрылымның үстем етуші типі құндық қатынастар, ал
оның дамуының қозғаушы күші - құнның өзінен-өзі өсуі болып табылады.
Акционерлік капитал, яғни құн өсуінің үзіліссіз процесі акционерлік
меншіктің бар болуының экономикалық негізі.
Индивидуалды меншіктен айырмашылығы акционерлік капиталдың субъектісі
болып біріккен, ассоциацияланған капиталист болып табылады. Капиталистердің
алдында индивидуалды ұдайы өндіріс субъектісі ретінде біріккен өндірісті
ұйымдастыру үшін индивидуалды капиталдарын біріктіру қажеттілігі туады.
Осыған байланысты, біріншіден, жеке капиталистердің ассоциацияға,
бірлестіктерге бірігуі орын алады. Осылайша, индивидуалды капиталист
коллективтіге ауысады. Бірақ, бұл жеке кәсіпкерлердің жай ғана бірігуі
емес, ол индивидуалды меншікпен салыстырғанда жаңа, ерекше сапаға ие
ассоциация болып табылады.
Акционерлік капиталдың кең таралуы жағдайында байлықтың негізгі формасы
ретінде тауар емес, енді акция болады. Ол кәсіпорынның ортақ қорына
салынған капитал бөлігін куәландырумен қатар, акционерлердің жалпы
жиналысында сайлау құқығын береді, сондай-ақ, қосымша құнды иемденудің
ерекше формасын дамытушы негіз болып табылады.
Акция қозғалысы акционерлік капитал өзгерісімен қатар, акционерлік
меншік өзгерісін көрсетеді. Сонымен бірге акция олардың дамуындағы неғұрлым
қарапайым қатынас болып табылады. Капитал орталықтануы, қор биржасы,
құрылтайшы пайдасы, дивиденд және т.б. құбылыстар акциядан туындайды.
Осыған байланысты олардағы қайшылықтар да өз негізінде акцияға сіңген
акционерлік қоғамдағы өндіріс пен оның нәтижесін иемдену арасындағы
қарапайым, абстрактілі болады [9,7-8 б.].
Карл Маркс акционерлік қоғамды ассоциацияланған өндіріске өту формасы
ретінде қарастырады. Ол капиталистік несие мәселесін қарастыра отырып,
акционерлік қоғам - капиталистік өндірістің жоғарғы дамуының нәтижесі,
капиталды өндірушілер меншігіне қайтадан айналдырудың қажетті, өтпелі
пункті деп айтқан. Яғни, жеке индивидуалды капиталистік меншіктен жеке
капиталистік меншікке; индивидуалды капиталистен "ассоциацияланған",
жинақталған, коллективті капиталистке өту. Бірақ соған қарамастан
капиталистік өндіріс, "Капитал" авторы бойынша, жеке капиталистің орнына
"ассоциацияланған" капиталист келсе де, жеке меншік өндіріс болып қалады.
Жалпы, акционерлік меншіктің өзі социалистік те, капиталистік те меншік
болып табылмайды, оның мазмұны оның қызмет нәтижесін кімнің қалай
иеленетінінен тәуелді.
Акционерлік меншік өте икемді болып табылады. Ресми түрде бұл қоғамдық
меншік, бірақ оны көп емес акционерлер иемденіп, өздерінің жеке мүдделеріне
қолданады. Ал басқа жағдайларда акционерлік меншік сипаты бойынша қоғамдық
және де-факто болады .
Акционерлендірудің дамуы капитализмнің бірқатар қайшылықтарын шешуге,
оның жаңа жағдайларға бейімделуіне жағдай жасайды. Корпорация деңгейінде
қолданылатын капитал өлшемдері өседі. Оның құрамына бірнеше үлкен
кәсіпорындар кіреді, нәтижесінде олардың арасындағы байланыс нығайады.
Кәсіпорындардың бүтін комплексі құрылып, соның шегінде бір салаға бағытталу
жойылады. Акционерлік форма арқылы өдірістік корпорацияның қаржы
институттарымен, өндірістік емес сала мекемелерімен, мемлекеттік сектормен,
шетелдік инвесторлармен байланысы жеңілдетіледі. Капитал мен меншік
арасындағы қарама-қайшылық олардың бір-біріне қатысты қозғалысында ерекше
дамуға ие болады. Басқару субъектісі өзгеріске ұшырайды: жеке
капиталистердің орнын жоғары басқарушылар тобы, банк қызметкелері, қор
рыногының және басқа мекемелердің әкімшіліктері басады.
Акционерлік компаниядағы капитал концентрациясының ерекшелігіне, оның
кәсіпорын концентрациясынан жоғары болуын айтуға болады. Акционерлік қоғам
еншілес компания ретіндегі өзінің тәуелсіз фирмалар жиынтығын біріктіреді,
өндірісті кеңейту үшін қаржы ресурстары тек қана қосымша құнды
капитализациялау негізінде тартылады. Бұл жерде басқалардың капиталдарын
аккумуляциялау жолы арқылы тартылатын қарыз қаражаттарының рөлі өседі. Осы
мақсатта, сондай-ақ, бағалы қағаздарды сату арқылы жинақталған халық
жинағының бір бөлігі де қолданылады.
Акционерлік фирмадағы концентрация ерекшелігіне, сондай-ақ оның толық
мамандану саласында ғана жүзеге аспауын жатқызуға болады. Бұл жағдайда
капитал концентрациясы өндірістің комбинациялануы мен диверсификациясы
негізінде қозғалысқа келеді. Акционерлік компания олардың берік қаржылық
бірігуіне және өндіріс жоспарындағы бөлімшелерге салыстырмалы еркіндік бере
отырып, бұл процесс үшін анағұрлым адекваттық болып табылады. Әдетте
компаниялар коммбинацияланған өндірісті дамытуға тырысады, өйткені ол
компаниялардың бәсеке күресіндегі тұрақтылығын нығайтады .
Акционерлік қоғамдардың құрылуында нақты капитал қозғалысы мен меншік
өзгерісі арасындағы байланыс бола береді. Дегенмен, ол тікелей емес
(опосредованно), яғни қор рыногының дамуы мен корпорацияны бақылау арқылы
байланысады. Екі жағдайда да қозғалыс нақты капиталдың дамуынан өзгеше
негізгі заңдылықтары бойынша жүзеге асады. Енді барлық акционерлер компания
бақылауының субъектісі болып табылмайды. Олардың көбі кейде тіптен нақты
капитал қозғалысына араласпайды немесе бұл процестегі рөлі өте аз. Мұндай
инвесторларды, әдетте, бағалы қағаздар бағамының қозғалысы ғана
қызықтырады, сондықтан да олар корпорация ісіне көп араласа бермейді. Олар
корпорация дамуына жанама түрде – қор рыногына акция лақтыру арқылы ықпал
жасайды.
Қазіргі буржуазиялық экономикалық ғылым "қазіргі экономиканың қызмет
етуінің ағымдағы жағдайы мен бағыттарына акционерлік қатынастардың дамуы
өзінің оң әсерін қалдыруы тиіс" дейтін екі негізгі бағытты бөліп
қарастырады: ол, біріншіден, "уақытша" бос ақша қаражаттарын өндіріс
айналымына тарту. Екіншіден, еңбеккерлерді қожайындық сезімге тәрбиелеу,
әртүрлі экономикалық қызығушылықтарды үйлестіру, басқаруды
демократизациялау, еңбек коллективтерінің және әрбір жұмысшының ынта-
жігерін дамыту.
Жұмысшыны кәсіпорын басқарушысына айналдыру идеясы түбірімен утопиялық
социализм мен буржуазиялық реформаторлықтың теориялық ізденістеріне
жатады, сонымен қатар, капитализмнің қалыптасу және даму тарихында әртүрлі
формада қарастырылады. Қазіргі күні капитал шоғырлану деңгейі мен меншік
қатынастырының күрделенуіне байланысты назар, көбінесе, осы идеяның басқа
аспектілеріне ауысып отыр. АҚШ-та капиталдың монополистердің қолында
шоғырлану қаупінен сақтану үшін акцияны жалдамалы жұмысшыларға беру арқылы
капиталдың таратылып беру концепциясы пайда болады. Бұл концепцияны
көтерген "ESOP" бағдарламасының инициаторы Л. Келсон болып табылады.
Өнеркәсібі дамыған елдерде еңбеккерлердің акционерлік меншігінің пайда
болуының екі негізгі формасы бар. Олардың екеуіне де мемлекеттік көмек,
әртүрлі салықтық жеңілдіктер және басқадай да артықшылықтардың түрлері
тән.
а) Батыс Европада кәсіпорын акцияларын жеңілдікпен сату көбірек
тараған. Жеңілдіктердің түрлеріне мұнда: сатып алу кезінде ерекше құқыққа
ие болу, бағаны төмендету, несие алу және тағы басқадай түрлерді жатқызуға
болады. Бұл процесс, ең біріншіден Англия мен Францияда болған мемлекеттік
кәсіпорындарды жекешелендіру жағдайында орын алған. Сонымен қатар,
өкіметтің жеңілдік шараларына байланыссыз, яғни жұмысшылардың өз
кәсіпорынының меншігін сатып алуы. Бұл жағдай, көбінесе, кәсіпорынның
дағдарысқа ұшырауы немесе меншік иесінің ауысу қаупі болған кезде жұмыс
орнын сақтап қалу мақсатында жүзеге асырылған. Бұрындары жұмысшының
меншігіне көшкен кәсіпорын кооператив формасында болған. Қазір олар
акционерлік қоғам формасында, өйткені, акционерлік форма капитал нарығында
операцияларды жүргізуге жақсы бейімделеді және шетелдік инвесторларды
тартуға мүмкіндік береді.
Еңбеккерлердің акционерлік меншіктерінің пайда болуының басқа да
формасы бар. Ол ең алғаш рет Америкада пайда болып, соңғы 15-20 жылда
кеңінен қолданылуда.
б) Еңбеккерлердің акционерлік меншік бағдарламасы ”ESOP”. Шын мәнінде,
бұл форма кәсіпорын акциясын жеңілдікпен сатып алу формаларының бірі болып
табылады. Оған банктік несиені немесе жұмыс берушілер субсидиясын қолдана
отырып, жұмысшыларға акция сатып беретін мүлік басқарушы ұйымды құру сипаты
тән болып табылады. Жеңілдік пайызы бар несиені банк береді де, оны мүлікті
басқарушы ұйым акцияны сатудан түскен түсімдер (комиссионный) арқылы
жабады. Ал акциялар заңды түрде жұмысшы меншігінде қалады. Бірақ бұл
жағдайда жұмысшы кәсіпорыннан шығады да, акцияның ақша эквиваленті мен одан
түсетін пайызды иеленіп отырады. ESOP конструкциясының қызмет ету шарты мен
бір мезгілде басты тарту күшіне жұмыс берушілерге, банктық несие
берушілерге, және акцияның меншік иелері –еңбеккерлерге берілетін салық
және басқа да жеңілдіктер формасындағы мемлекет тарапынан болатын
айтарлықтай елеулі көмек болып табылады [10, б.].
Қазақстан Республикасындағы шаруашылық жағдай шаруашылық субъектілер
арасындағы байланыс дағдарысынан көрінеді. Бұл дағдарыстың не бұрынғы
орталықтанған қамтамасыз ету жүйесін бартерлік баланстармен ауыстыру
жолымен, не жабдықтау мен тұтынушы арасындағы қатынастарды әкімшілік реттеу
арқылы алдын алу мүмкін емес. Бұл қалыптасқан жағдайда экономикадағы
шаруашылық субъектілерінің экономикалық мүдделерімен, ынталарымен
кепілденетін тұрақтылық, сенімділік және тиімділік сияқты байланыстың
формаларын тудыру қажет. Айналыс саласындағы құлдырау жағдайында бұл
мәселені бір ғана жолмен шешуге болады: сатушы мен сатып алушының меншік
иесі мүдделерін компенсациялау арқылы, яғни шаруашылық субъектілердің бір-
бірінің кәсіпорындарының меншік иесі болуына мүмкіндік бере отырып,
шаруашылық субъектілердің үзілейін деп тұрған байланысын қайта қосу.
Экономикада қол жеткен ірі машина өндірісінің концентрациясы мен
орталықтануының жағдайында бұл нәтиже шындыққа тек мемлекеттік
кәсіпорындарды акционерлік қоғамға айналдырумен қатар олардың бір-біріне
акция алмасу жүйесін дамыту жағдайында айналатыны белгілі.
Қазіргі қоғамдық еңбек бөлінісінің даму деңгейі, шаруашылық қызмет
түрлерінің дифференциациялану деңгейі мен шаруашылық қызмет формалары
экономиканың тиімді қызмет етуі үшін коммерциялық қана емес тұрақты
байланыстар үшін де өте қажет. Бұдан шығатыны бұл байланыстарды рыноктық
байланыстардың неғұрлым дамыған формаларымен, әсіресе, акционерлік
байланыстармен толықтыру керек.
Меншіктің акционерлік формасын енгізу мемлекеттің қаржылық шығындарын,
эмиссия көлемін біршама азайтатындықтан, инфляцияның өсу қарқынын
төмендету, сондай-ақ халықтың ақша қаражаттарының экономиканың тұтыну
секторынан өндіріске ауысуына жағдай жасайды.
Меншіктің акционерлік формасын енгізу арқылы экономикалық тиімділік
өседі деп есептеуге болады. Өйткені, акционерленген кәсіпорындар айтарлықай
тәуелсіздікке, ал оның жұмысшылары акционерлер бола отырып, оның қызметін
жақсартуға үлкен қызығушылық танытады.
1.2 Қазақстан Республикасындағы акционерлік қоғамның даму кезендері.
Ең алғашқы акционерлік қоғамдар біздің елде 15.12.1990 жылы “Меншік
туралы” және 13.02.1991 жылғы “Қазақ ССР-індегі кәсіпорындар туралы”
Заңдарды жүзеге асырумен пайда болды. Ал одан кейінгі қабылданған
26.06.1991 жылғы “Шаруашылық серіктестіктер мен акционерлік қоғамдар
туралы” және 22.06.1991 жылғы “Мемлекетсіздендіру мен жекешелендіру туралы”
Қазақ ССР-інің Заңдарын ресми түрде бекітіп, акционерлік қоғамдар мен
бағалы қағаздар түсініктеріне заңды түрде анықтама беріліп, мемлекеттік
кәсіпорындарды республика үшін жаңа шаруашылық жүргізуші субъекті формасына
түрлендіру реті мен мерзімі анықталды [13. 74 б.]. Яғни, акционерлік
қоғамдар ең алғаш бізде мемлекеттік меншікті жекешелендірудің бір түрі –
акционерлендіру негізінде пайда болды. Жекешелендірудің негізгі мақсаттары:
1) Рентабельділігі төмен және тиімсіз мемлекеттік кәсіпорындарды
субсидиялау мен дотациялау негізінде пайда болған бюджет дифицитін
азайту;
2) Кәсіпорынның экономикалық тиімділігін көтеру және сол арқылы
Ұлттық экономиканың тиімділігін өсіру болып табылады.
Бірақ, постсоциалистік елдердегі жекешелендіру ерекшелігіне оның, ең
алдымен, экономикалық жүйенің сипатын өзгертуге бағытталуы және рыноктық
қатынастарды қалыптастырудың алғышарты болып табылатындықтан, еліміздегі
жекешелендірудің, соның ішінде, оның негізгі формаларының бірі –
акционерлендіру процесін жүзеге асыруда бірқатар ерекшеліктер орын алды.
Қазақстан Республикасында меншікті рефрмалаудың бірінші кезеңінде (1991-
1992 жылдары) акционерлендіру өзінің қажетті деңгейіндегі дамуына ие бола
алмады. 1992 жылдың аяғында Қазақстанның халық шаруашылығында барлық
жекешелендірілген объектілер санының 8.4%-ы ғана акционерлендірілді, онда
барлық халық шаруашылық жұмысшыларының 4%-ы ғана жұмыс істеді және мұнда
өнеркәсіп өнімдерінің 16.3%-ы өндірілді. Акционерлендіру процесі өнеркәсіп,
сауда, құрылыс және көлік саласында неғұрлым белсенді жүрді, барлық
акционерлендірілген кәсіпорындар ішінде сәйкесінше 42.3%; 15,5%; 12,5% және
7,5%-ды құрады. Облыстар мен қалалар арасында акционерлендірудің жоғары
үлесі Алматы қаласына – 15,9%, Павлодар облысына – 12.6%, Оңтүстік
Қазақстан – 8.6% , Қарағанды және Көкшетау –7.5 %-дан, ал ең төмені - Батыс
Қазақстан – 1.0%, Жезқазған –1.2% және Солтүстік Қазақстан –1.7%-дан
келген.
Бұл, ең алдымен, ҚР-дағы мемлекеттік меншік объектісін мемлекет
иелігінен алу мен жекешелендірудің бірінші кезеңінің ерекшелігі мен
идеологиясына байланысты болды, яғни әртүрлі себептерге байланысты бұл
процесті жүзеге асырудың акционерлендіруден басқа экономикалық формалары
таңдалды.
Тек қана Қазақстан Республикасындағы 1993-1995 жылдардағы (ІІ кезең)
мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің Ұлттық Бағдарламасын
қабылдаумен бұл бағыт түбірімен өзгеріп, акционерлік қатынастардың дамуына
ерекше көңіл бөліне бастады. Нәтижесінде, мемлекеттік кәсіпорынды
акционерлендіру процесінің дамуы жедел қарқынға ие болды. Бұл Қазақстандағы
мемлекеттік кәсіпорындарды жаппай жекешелендірудің басталуымен байланысты
болды. Төмендегі 1-кестеде Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру
нәтижесінде орын алған акционерлендіру процесінің деңгейін көруге болады.
Сондай-ақ, осы кестеден 1992 жылмен салыстырғанда 1994 жылы акцинерлендіріу
деңгейінің өскендігін көруге болады. Және де оның жоғары деңгейі 1992 жылы
Жамбыл мен Павлодар облысында орын алса, ал 1994 жылы Маңғыстау мен Ақтөбе
облыстарынан байқауға болады. Қазақстан Республикасы бойынша жалпы 3 есеге
жуық өскендігі байқалады 8,4-тен 25-ке.
2. THE Bestакционерлік қоғамның шаруашылық қызметін талдау
2.1 THE ВЕST Акционер қоғамның жұмыс істеу жолы мен қысқаша технико-
экономикалық мінездемесі.
Соғыс жылдары Алматы қаласына көшiрiлген Москва және Харьков кондитер
мекемелерi негiзiнде құрылған Алматы кондитер фабрикасы ең алғашқы өнiмiн
1942 жылы шығарды. Қазiргi уақытта “ THE BEST ” ААҚ-нда техникалық
мүмкiншiлiктерi бүгiнгi салалық ғылымдар мен техникалардың даму дәрежесiне
сәйкес келетiн тәттi тағам өндiрiсiнiң барлық дәстүрлiк технологиялары бар.
Кәсiпорында 2200 адам өнiмдi еңбек етуде. Өндiрiстiк күштердiң жыл
сайын 65000 тонна кондитер өнiмдерiн шығаратын мүмкiндiгi бар. Қазiргi
уақытта кәсiпорында: бисквит, карамель, ирис, шоколад, кәмпит, зефир
шығаратын 6 цех жұмыс iстеуде.
Фабриканың зертханасы шикiзаттың және өндiрудiң барлық сатысында өнiмнiң
сапасына бақылау жасап отырады.
Салқын тасымалдауыштарды экологиялық қауiпсiз салқын тасымалдауыштарға
ауыстыру арқылы салқындату жүйесi жетiлдiрiлдi. Өндiрiстi автоматандыру
деңгейi де тұрақты дамуда. Қолданыстағы механизмдердiң 100-ден астамы
күрделi жөндеуден өткiзiлдi. Осының бәрi цехтар бiр қалыпты жұмыс iстеуiн,
технологиялық процестердiң параметрлерiнің қатаң сақталуын, цехтардың бар
қуатын күшейтудi, қазiргi заман технологияларын қолдануды қамтамасыз етедi.
Шоколад дайындайтын цехтың жыл сайын 3,6 мың тонна какао бұршағын
өңдеу мүмкiндiгi бар. Нәтижесiнде жоғары сапалы какао майы, ұнтақталған
какао ұнтағы, шоколад глазурi өнiмдерi дайындалады.
Бұдан басқа, фабриканың кондитерлiк өнiмдер ассортиментiне
төмендегiлер кiредi: шоколад - вафелдi, пралине, помадалы және желе, көп
қабатты кәмпиттер; мұздақ, жемiс-жидек толтырыл- ған, бұлғанған, помадалы
және қабатталған салмалары бар, глазурленген карамельдер; сегiз түрлi ирис,
желатиннен жасалған мармелад, капол және қант қосылған желелi мармелад пен
глазурленген мармелад, ақшыл-қызғылт зефир және глазурленген зефир,
дессертiк тақта шоколадтар, сүт қосылған, ащы, қоспалар қосылған және
салмалары бар шоколадтар, кеуектi шоколадтар; негiзi желатиннен жасалған
мармелад, жаңғақ пен жүзiмнен жасалған драже; қлшеулi, бөлшектеп өлшенген,
глазурленген вафли; түрлi қаптамадағы қантты және затяжное печеньелерi;
диабетпен ауыратындардың тұтынуына рұқсат етiлген нәрлiлiгi төмендетiлген
қант алмастырғыштарынан жасалған “На здоровье” сан алуан түстi брендiнiң
құрамына кiретiн шоколад, кәмпит, печенье, вафли, драже; шығыс тәттiлерiнiң
төрт түрi бар.
Өнiмнiң сексеннен астам түрi салмағы 20-500г полипропилендi, картонды,
флатты қаптамаға бөлшектеп салынып шығарылады.
Енді оның тасымалдау байланысын қарастырсақ:
2001 жылы Шымкент қаласында “THE BEST-Шымкент” ЖШС өндiрiстiк еншiлес
кәсiпорыны кондитер өнiмдерiн шығара бастады. Қазiргi уақытта мұндағы
ассортимент саны 20-ға жуық.
Фабрика өнiмдерiнiң тұтынушыларға арзанырақ болуы үшiн және әрбiр
өнiмнiң құндылығы мен ерекшелiгiн толық көрсету үшiн фирмалық дүкендер
жүйесi құрылды. Бүгiн республиканың 14 қаласында тұтынушыға бiрлескен
қызмет көрсету стилiмен, фирманың өнiмдерi толық көрсетiлген фирмалық
дүкендер ашылды. Фирмалық дүкендерде тұтынушы әрбiр кондитерлiк өнiмнiң
ерекшелiгiмен танысуға, жақында шығатын жаңа өнiмдер жөнiнде бiлiктi кеңес,
толық мағлұмат алуына мүмкiндiк бар, халық өнiмнiң сапасы мен дәмi,
көрсетiлген қызмет жөнiнде өзiнiң ойын бiлдiре алады.
Республиканың өңiрлерiндегi тұтынушылар фабрика өнiмдерiн
алматылықтармен тең дәрежеде сатып алу мүмкiндiгiне ие болуы үшiн
Қазақстанның облыстары мен Бiшкек қаласында 10 еншiлес кәсiпорын ашылды.
Бұл бөлiмшелер барлық жерде бiрдей баға саясатын ұстап, сұраныстарға сай
тұтынушыларды керектi ассортиментiмен қамтамасыз етедi, “THE BEST” АҚ
өнiмдерiнiң сату процесiне түрлi қатысушылар тұтынушыларға қызмет көрсету
мәдениетiн құрайды.
THE BEST АҚ акционерлерінің жеткен жетістіктері.
THE BEST кондитер фабрикасы Песни Абая және Сказки Пушкина деген
атаумен шоколад – вафли кәмпитерінің жаңа екі түрін шығарды. Бұндай
ассортиментті кенейту екі мемлекеттің: Россиядағы "Абай Жылы" мен
Қазақстандағы "Пушкин Жылы", мәдени өміріндегі қоғамдық маңызды уақиғаларға
орайластырылған. Аталған кәмпиттерде жаңа рецепт жүзеге асырылған.
“THE BEST” АҚ-ның директорлар Кеңесі 2006 жылғы 21 маусымдағы
акционерлердің жылдық жалпы жиналысының шешімдері мен дауыс беру
қорытындыларын жариялайды
Дауыс беруге қатысқан дауыс берушілер саны – 3153392 (“Рахат” АҚ-ның
дауыс беретін акцияларының жалпы санынының 87,59%).
Күн тәртібінің мәселелері бойынша төмендегі шешімдер қабылданды:
1. “ THE BEST ” АҚ акционерлерінің жылдық жалпы жиналысының күн тәртібі
бекітілсін: жақтап – 3149452 дауыс, қарсы – 1200 дауыс, қалыс қалған –
дауыс жоқ;
2. “ THE BEST ” АҚ Басқармасының Қоғамның 2005 жылғы қаржы-шаруашылық
қызметінің нәтижелері туралы есебі бекітілсін: жақтап – 3153232 дауыс,
қарсы – дауыс жоқ, қалыс қалған – дауыс жоқ;
3. Қоғамның 2005 жылғы қаржы есебі бекітілсін: жақтап – 3153242 дауыс,
қарсы – дауыс жоқ, қалыс қалған – дауыс жоқ;
4. Қоғамның 2005 жылғы таза табысы 946785 мың теңге (Тоғыз жүз қырық алты
миллион жеті жүз сексен бес мың теңге) өндірісті дамытуға бағытталсын:
жақтап – 3134012 дауыс, қарсы – 18830 дауыс, қалыс қалған – 60 дауыс;
5. “ THE BEST ” АҚ-ның бірлесіп басқару Кодексі бекітілсін: жақтап –
3143912 дауыс, қарсы – 8540 дауыс, қалыс қалған – дауыс жоқ.
06.2006 жыл
“ THE BEST ” кондитер фабрикасында Халықаралық балаларды қорғау
күнінде қайырымдылық акция өткізіп отыру жақсы дәстүрге айналып келеді.
Мейрам алдында 30 мамыр күні “Рахат” АҚ-ның қызметкерлері № 3 жетім
балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-
интернаттың тәрбиеленушілеріне 100 кг алматылықтарға танымал кәмпит,
карамель, вафли және печенье түрлерін тапсырды.
Балаларды қорғау күні фабрика автокөліктері кондитерлік өнімдермен
Купкиналар отбасылық балалар үйіне және Алматы қ. № 1 балалар үйіне
тәттілерді жеткізіп, өздерінен кейін шоколад дәмін аңқытып, көтеріңкі көңіл
күй мен алдағы аптада тәтті өмірдің болатындығына сенімділік қалдырды.
2 маусым күні фабрика жұмыскерлері Special Olympics Kazakhstan
мүгедек балаларға ұйымдастырған шараларға қатысты. Орталық демалыс саябағы
мен хайуанаттар саябағын серуендеп болғаннан кейін жас мүгедек-спортшылар
күн бойы асыға күткен кондитерлік өнімнің жинақтарын алды.
03.2006 жыл
THE BEST АҚ көршілес елдердің сауда орталықтарында өз өнімін
бірнеше рет жарнамалады. Көрмеге келушілердің назары фабрика өнімінде
болды. Бұл жәйт жергілікті бұһаралық ақпарат құралдарының назарынан да
тыс қалмады. Қалалық және облыстық газеттердің бетінде фабрика
және фабрика шығаратын өнім туралы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz