Меншік капиталының аудиті

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

І. Аудит: мәні, мазмұны және даму тенденциясы . . . 5

1. 1 Аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы . . . 5

1. 2 Аудит мәні қажеттілігі және зерделеу аспектілері . . . 8

ІІ. Меншік капиталының аудиті . . . 12

2. 1 Меншік капиталын аудиттеу көздері . . . 12

2. 2 Жарғылық капиталының аудиті . . . 13

2. 3 Резервтік, қосымша төленген және төленбеген капиталдың аудиті . . . 16

2. 4 Бөлінбеген табыс аудиті . . . 18

ІІІ. «Байсерке Агро» ЖШС-нің меншікті капиталының аудиті . . . 20

3. 1 «Байсерке Агро» ЖШС-нің есептік саясатына сипаттама . . . 20

3. 2 «Байсерке Агро» ЖШС-нің меншікті капиталының аудиті . . . 22

Қорытынды . . . 34

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 36

Кіріспе

Меншікті капиталдың тәжірибе жүзінде аудит саласында үлкен мән алады, соымен қатар меншікті капитал шаруашылық қызметке қажет материалдық қүндылықтардың, ақшалай қаражаттың, қаржылық салымдар мен алдағы уақыттарда табыс табу мақсатында жұмсалған шығындардың ақшалай жиынтығын айқын көрсетеді.

Нарық шартында кәсіпорын, кредиттік мекемелер және тағы басқа иелік ететін объектілер мүлікті пайдалану, ақша қаражаттарын, көптеген коммерциялық операцияларды және инвестицияны пайдалану арқылы келісім шартқа түседі. Бүл қарым-қатынас сенімді болуы үшін қатысушылар өздеріне қажетті қаржылық ақпараттарды алып және пайдаланып отыруы қажет. Ақпараттардың сенімді болуы аудитормен тексеріліп жүргізіледі.

Коммерциялық ұйымның, кәсіпорындар табыстың көлемі неғүрлым жоғары болуын қалайды. Меншік иелерінің капиталға салған салымдарының кері қайтарылымы кәсіпорыннан тыс саладан түскен табыстың көлемінен кем болмауы керек. Сонымен қатар, жүмыс жасап түрған кәсіпорындардың негізгі мақсатының бірі - табыс көзін сақтап қалу, соның ішінде меншікті капитал. Меншікті капиталдың сол кәсіпорын өзінің әрі қарай жұмыс жасау қабілетін сақтап қалудағы рөлі жоғары.

Меншік иелері, соның ішінде ұжымдық меншік иелері - акционерлер, сонымен қатар кредиторлар өздігінен көптеген кәсіпорын операцияларының және қорытынды есептердің жүргізілуіне қатысып, бақылай алмайды. Сондықтан олар квалификациясы бар тәжірибелі мамандардың қызметін пайдаланады. Аудиторлық қызмет - сенімді қаржылық ақпараттармен қамтамасыз етеді.

Кәсіпорын және сол кәсіпорындағы қызметтерді жүргізуде сақталынатын заңдылықтар жэне қызметтердің нәтижесі туралы ақпараттар мемлекетке салық салу жэне экономика саласында шешімдер қабылдау үшін қажет. Ақпараттардың сақталуы нарықтағы капиталдың тиімді жүмыс жасауын жоғарылатады, сондайақ зкономикалық шешімдер қабылдауға көмектеседі әрі баға береді. Меншікті капитал тәжірибе жүзінде аудит саласында үлкен мәнге ие. Ол шаруашылық қызметте қажет материалдық құндылықтардың, қаржы-қаражаттардың яғни, ақшалай қаражаттардың, қаржырық салымдар мен алдағы уақыттарда табыс табу мақсатында шығындардың және алажақтардың ақшалай жиынтығы.

Шаруашылық субъектісі алғаш құрылған кезде оның капиталы Қазақстан Республикасының заңында қаралған мөлшерден кем бомауы тиіс жэне де ол сол субъект қүрылтайшыларының, акционерлерінің ақшалай, заттай жэне басқадай түрде ақционерлік қоғамға қосқан үлестерінен құралады. Кейінгі уақыттарда субъектінің капиталы өзінің қызметі барысында тапқан таза табысы жэне сондай-ақ басқа көздерден, тегін түскен мүліктермен, ақшалай қаржылар есебінен өсіп отырады.

Жұмысымды талдау барысында меншікті капиталдың көптеген тусініктерімен кездестім. Бухгалтерлік есепте меншікті капитал: жарғылық капитал, қосымша капитал, резервтік капиталдан, өзге де меншікті капиталдан түрады.

Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Меншікті капиталдың есебін, аудитін талдау және анықтау, аудиторлық қорытынды жасау жүмыстың негізгі мақсаты болып табылады.

Мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді қарастырдым:

Кәсіпорындағы меншікті капиталдың есебін талдау, қарастыру;
Меншікті капиталдың аудиторлық тексеру және қорытындылау;

Жұмыстың зерттеу көздері. Негізгі зерттеу көздерін кітапхана қорынан қарастырдым және XXI ғасырдың дамыған технологиясы болып табылатын интернет көзін пайдаландым.

Зерттеу жұмысының әдіс - тәсілдері: салыстырмалы түрғыдағы зерттеу әдісі және жинақтау, сұрыптау, жүйелеу, топтау, талдау, сипаттама беру тәсілдері қолданылды.

Жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыс кіріспе, үш тарау, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. Аудит: мәні, мазмұны және даму тенденциясы

1. 1 Аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы

Ел Президентінің Қазақстан халқына «Қазақстан - 2030» барлық қазақстандықтардың өсіп - өркендеуі, қауіпсіздігі және әл - ауқатының артуы»Жолдауында ХХ ғасырдың 90-ыншы жылдары республика экономикасында орын алған дағдарыстың себептері ашылып, оны жеңудің жолдарв айтылған. Радикалдық саяси және экономикалық реформаларды жүзеге асыру, КСРО-ның құлауы және қазақстандық экономикасының әлемдік шаруашылық қатынас жүйесіне енуі дағдарыстың болуына, өндіріс көлемі мен өнімдердің, жұмыс, қызметтің бәсекеге қабілеттілігін күрт төмендетуге обьективті жағдайлар тудырды. Бұл дәстүрлі нарықтың ығысуына, төлемге қабілетсіздік тудыруға, шектен тыс инфляцияға және көптеген шаруашылық жүргізуші субьектілер қызметінің тоқтауына әкеп соқтырды. Қалыптасқан жағдайды ескеру арқылы ұзақ мерзімді жеті артықшылықтың бірі ретінде жоғары шетелдік инвестиция мен ішкі жинақ ақша деңгейіндегі ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу анықталды. Экономикалық өсу қаржы тұрақтылығына, өндірісті әртараптандыруды қамтамасыз етуге, аса маңызды салаларға инвесторларды тартуға, шешуші бизнес салаларының іскерлігін арттыруға, белсенді өндіріс саясатын енгізуге және акценттерді шаруашылық жүргізудің макродан микродеңгейіне жылжытуға септігін тигізеді.

Қазақстан Республикасында радикалдық реформалардың стратегиялық курсы нарықтың рөлі мен барлық тауар ақша қатынас жүйесін күшейтуге бағытталған. Нарықтық экономиканың тиімділігін, оның ғылыми - техникалық жетістіктерді жылдам енгізетін, адамның қажеттіліктерін жан - жақты қанағаттандыруға мақсаттылығын әлемдік тәжірибе көрсетіп береді. Нарықтық қатынасқа тауар өндірушілердің экономикалық тәуелсіздігі, субьектілердің шаруашылық қызметіне әкімшіліктің араласуын болдырмаушылық, өндіріс саласындағы еркін экономикалық байланыстар және қоғамдық өнім айналымы және оны тұтыну тән.

Қазақстандық экономиканы сәтті функциялау үшін оны ұйымдастырудың озық құралдары мен нақты тетіктерін, оның ішінде мақсатты - бағдарламалық әдісті көптеген факторлар бойынша талдауды, жүйелі бақылауды және оңтайлы шешімдерді қабылдауды қолдану аса қажет. Барлық ресурс түрлерінің аса өткір сезілген тапшылық жағдайында ұлттық экономиканың қозғаушы күші - кәсіпкерлікке айрықша назар аудару керек. Мемлекеттік меншіктерді жекешелендіруді тездету, өндіріс тиімділігін арттыру, бәсекелестік ортаны дамыту, қаржылық бақылауды жақсарту және осы заманғы нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру сияқты факторлардың маңызы зор. Бір жағынан, шегі жоқ тұтынушылық, екінші жағынан, ресурстардың шектеулі болуы шаруашылық жүргізудің қажеттілігін тудырады. Шаруашылық ресурстардың жетіспеушілігін терең сезінбес үшін адамдар барлық іс -әрекетін жоспарға құратын болса, адамдар экономиканың көмегімен тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өнім, қызмет түрлерін өндірудің барлық мекемелері мен әдістерін қамтиды. Шешім қабылдаушы, шаруашылық жоспарын дербес жасайтын әрі оларға сәйкес әрекет ететін барлық экономика бірліктері шаруашылық жүргізуші субьектілер деп аталады.

ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп берушілер туралы»заңда «жеке кәсіпкер» және «ұйым» терминдерінің мәні мен айырмашылығы ашып көрсетіледі. Ал, бұл терминдердің мағынасы республика резиденттері болып табылатын кәсіпкерлік қызметпен айналысатын барлық заңды тұлғаларды, содай - ақ ел аумағында тіркелген бейрезидент өкілдіктер мен филиалдарды білдіреді.

Ұлттық экономиканы реформалау бойынша түбегейлі процестер шаруашылық қызметті басқаруда жаңа ұйымдық және бақылаушы -талдамалы құрылымның пайда болуының обьективті қажеттілігімен шарттастырылған. Халық шаруашылығын басқару жүйесін қайта құрудың алғашқы жылдарында - ақ жоспарлы экономиканың дәстүрлі бақылау оргондары өсу үстіндегі, яғни арта түскен қажеттіліктерді қанағаттандыру мен барлық мүдделі тұтынушыларды обьективті ақпаратпен қамтамасыз ету бойынша пайда болған проблемаларды кешенді өзінің қабілетсіздігін көрсетті.

Әміршіл - әкімшілік жүйеде төменгі басқару буынының жоғрыға қатаң бағынуы тек жоспарланған тапсырмалардың орындалуын, шаруашылық операциялардың заңдылығын сақтау, яғни оның заңға сәйкес болуын және мемлекет қарауындағы жалпы халықтық ресурстардың сақталуын тексеру бойынша тиісті ревизиялық қызметтерді ғана талап етті. Ал, нарықтық экономика жағдайындашаруашылық жүргізуші субьектілердің серіктестермен, инвесторлармен, кредит берушілермен, меншік иелерімен, акционерлермен және басқа да пайдаланушылармен деңгейлес байланыстары бойынша шындыққа жанасымды ақпараттарға қажеттілік бірден артады. Бұл арада тек белгіленген параметрлердің сәйкестігін тексеру ғана емес, сонымен қатар шарушылық жүргізуші субьектілердің қызметтерін жақсарту бойынша ғылыми негізделген ұсынысын әзірлеуді, оларға кеңес беруді және басқадай да жоғары кәсіби деңгейде тиісті аудиторлық қызмет көрсетуді талап етеді.

Кәсіби аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы - бұл бүгінгі таңда да жалғасын тапқан айтарлықтай ұзақ прцесс. Аудиттің қоғамдық ролін түсінуі үшін оны ұйымдастырудың әдістемесін, теориялық негізін және мәнін ашу керек.

Нарықтық экономикаға өтпелі кезеңде шаруашылық жүргізуші субьектілер қызметін басқарудың маңызды құралдарының бірі қаржылық бақылау болды. ТМД елдеріндегі нарықтық қатынастың дамуы өндіріс саласындағы бизнестің жаңа қаржылық бақылау жүйесін қалыптастыратын алғышарттарды тудырады.

Қаржылық - шаруашылық бақылау жүйесін түбегейлі қайта өзгерту,

енгізу және тәуелсіз аудиттің поскеңестік өңірде «қарқынды» дамыту негізінде мына принциптер жатқызылады:

Меншік түрлері және қаржы көздері бойынша бақылау обьектілерін дәл оқшаулау;
Бақылау субьектілерін мемлекеттікғ, қоғамдық, аудиторлық, ведомствалық және іштей деп бөлу;
Бақылау мәселелерін шектеу, оның ішінде бюджеттің кірісі мен шығысын дұрыс қалыптастыру, есеп берулердің анықтығы, өндіріс әлеуетін пайдаланудың тиімділігін арттыратын резервтерді анықтау және бағалау;
Мемлекеттік, жергілікті, қоғамдық, ішкі шаруашылық, тәуелсіз аудиторлық ұйымдар мен жекеленген аудиторлардың әрекет ету салдарын анықтау.

Аудит тарихы көрсеткендей, оның дамуы әкімшілік пен инвесторлар арасындағы мүдделердің бөлініунен болды.

Америкалық бухгалтерлер ассоциациясының зерттеуіне сәйкес аудитке қажеттілік мына негізгі шарттарды тудырды:

Ақпарат жасаушылардың және пайдаланушылардың мүдделерінің қабыспауы, яғни сәйкеспеуі ақпараттың обьективті болмауына әкеп соқтыруы мүмкін;
Обьективті емес ақпараттарға негізделген шаруашылық шешімдерді қабылдау жағымсыз экономикалық салдарды тудыруы ықтимал;
Алынған ақпараттың шындыққа жанасымдылығын бағалау немесе тексеру үшін фирманың пайдаланушыларында жоқ арнайы білім болуы қажет;
Ақпаратты пайдаланушының оның сапасын тікелей бағалау үшін уақыты мен материалы әрдайым бола бермейді.

Қажетті ақпаратты алу мен бағалаудағы пайда болатын қиындықтар

аудиторлық қызметтің аясын тарылтады. Оның негізгі міндеті - есеп берулерді анық күмәнсіз ету, тұтынушыға ақпаратты маманның пікірін араластырмай жеткізу.

1. 2 Аудиттің мәні, қажеттілігі және зерделеу аспектілері

Америкалық бухгалтерлер ассоциациясы комитеті бухгалтерлік есептің негізгі тұжырымдамасы бойынша аудитке мынадай анықтама берді: «Аудит - бұл экономикалық іс - әрекеттер мен оқиғалар туралы обьективті деректердің бағалауын, оның деңгейінің белгілі бір өлшемге сәйкестігін алудың және мүдделі пайдаланушылардың нәтижелерін ұсынатын процесі».

Классикалық ұғымда аудит - кәсіпорында жұмыс істемейтін маманданған тәуелсіз аудитор жүзеге асыратын ешкімге тәуелсіз сырттай қаржылық бақылау.

Мұндай кәсіби бақылау аудитке деген қажеттілік көптеген жағдайларға байланысты артып отыр.

Кәсіпкерліктің дамуы мен капитал өсуінің әсері;
Өзін - өзі реттеуге ұмтылатын ұйымдар санының арта түсуі;
Экономикалық тұрақтылықты, меншік иеленушілерге және кредиторларға олардың салған ақшаларының сақталуына кепілдік беруді қамтамасыз ететін жағдай тудырудың қажеттілігі;
Компаиялардың операциясы көп әрі күрделі болуы мүмкін, пайдаланушылар ол туралы ақпаратты дербес алуға мүмкіндігі болмағандықтан аудиторлардың қызметіне мұқтаж;
Қаржылық ақпаратты пайдаланушылар компанияның есептік жазбаларына әдетте қолдары жете бермейді және олардың тиісті тәжірибелері жиі бола бермейді;
Пайдаланушылар қабылдайтын шешімнің салдары өздері үшін өте маңызды болуы мүмкін, сондықтан да аудитор арқылы алатын ақпараттың толық болуы мен анықтығы оларға ауадай қажет.

Аудит - бұл біздің еліміздегі акционерлік қоғамдардың, серіктестіктердің және басқа да шаруашылық жүргізуші субьектілердің қызметін экономикалық талдаудың және қаржылық бақылаудың салыстырмалы түрдегі жаңа бағытты. Бұрын бақылау мен тексеру қызметі жүзеге асырылмаған деп, айтуға болмайды. Алайда көптеген операциялық мазмұны жағынан бір - біріне жақын болса да, ревизия мен аудит екеуі бір ұғымды білдірмейді. Аудит бақылаудың шығармашылық дамуын білдіреді. Ол экономикалық бақылаудың формалары мен түрлерін кемітпей, керісінше толықтырады.

Аудиторлық іс экономикалық талдау, кешенді құжаттық тексеру, балансты немесе сот -бухгалтерлік сараптаманы есеппен тексеру туралы біздің ұғымымыздан бөлек болса да аудитор өзінің міндетін жүзеге асыру барысында аты аталғандардың және есептік, бақылаушы - талдамалы тәжірибе салаларының рәсімдерін пайдаланады. Белгілі ғалым Я. В. Соколовтың айтуынша тексерудің мақсаты - кемшіліктерді құрту және жамандықты жою, ал аудиттің мақсаты - кемшіліктерді кеміту және қастықты шектеу.

Әкімшіліктің құқы бар және сатылас байланысты ұсынатын тексерушіні клиент өз қалауымен талдамайды. Бұған керісінше, аудиторды клиент өз қалауымен таңдайды және олардың арасындағы қарым - қатынас деңгейлес байланысқа жол ашатын азаматтық құқықпен реттеледі.

Тексеру және бақылау түсініктеріне қарағанда, аудит ұғымының аясы кең, өйткені бұл ұғым қаржылық көрсеткіштердің шындыққа жанасымдылығын тексеруді ғана білдірмей ғылыми неізде шығындарды ұтымды ету мен табысты оңтайландыру үшін шаруашылық қызметін жақсарту бойынша ұсыныстарды да әзірлеу ісін қамтиды. Аудитке келісімшарт негізінде жүзеге асырылатын, оның ішінде, бухгалтерлік есеп, ішкі бақылау және қаржылық есеп берулердің жағдайын тексертетін, сондай - артық шығындарды болдырмау, ресурстарды пайдаланудың тиімділігін арттыру және шаруашылық жүргізуші субьектілердің табысын өсіру мақсатында кеңес беретін бизнес сараптамасының өзінше бір түрі ретінде анықтама беруге болады.

Бизнес аудитін жүргізу үшін белгілі бір салалар мен компаниялар іс - әрекеттің жағдайы туралы шындыққа жанасымды ақпарат кең ауқымды мәселелерін жан - жақты зерделеу қажет.

Мемлекеттің, аймақтың экономикалық жағдайы белгілі бір салалар мен шаруашылық жүргізуші субьектілер іс -әрекеттің жағдайы туралы мәліметтерді алу бойынша бірқатар әдістемелік тәсілдемелер мен нұсқамсалар нұсқамсалар 310 «Бизнесті білу» атты аудиттің халықаралық стандартында ашып көрсетілген. Алайда бұл стандарт қаржылық есеп берулерің аудиттің ұйымдастыруда қолданылады, ал аудиттің басқа түрлері әдетте экономиканың әр түрлі салаларында болатын оқиғаларды, процестерді және құбылыстарды бағалауда өзіндік ерекшелігі бар тәсілдемелерге, әдістерге және өлшемдерге ие. Осы арада бизнес аудиттің озық түрін ұйымдастыруды жетілдірумен байланысты теориялық және іс - тәжірибе сипаттарындағы бірқатар мәселелер пайда болады.

Тұтастай алғанда аудитті және талдауды уақытылы жүзеге асыру шаруашылық жүргізуші субьектілердің қызметін қаржылық - кредиттік, материалдық - техникалық қамтамсыз етудің, өндірістік ұйымдастырудың тиімділігін және жоспардың баланыстылығын арттыруға ықпалын тигізеді. Бүгінгі таңда бизнестің жағдайы мен дамуына субьектілердің өзінен басқа мемлекеттік, қаржылық, кредиттік, ведомствалық, салықтық және басқа да оргондар белсенді әсер етуі мүмкін. Бірақ осы буындардың бірде біреуі салықтық жеңілдіктер беру кредит және баға саясатын жақсарту, өндірісті, отандық өнімдердің, жұмыс, қызметті өткізуді ынталандыру есебінен бизнесті басқарудың тиімділігін арттыру үшін қолайлы экономикалық жағдай тудыратын мүмкіндіктері мен белгілі бір өкілеттіліктері болса да елеулі көмек көрсете алмайды әрі материалдық өндіріс салаларындағы бизнесті ұйымдастыруды жақсартуға ықпалын тигізбейді.

Бизнесті басқару жүйесін нарықтық экономиканың шаруашылық тетігінің құрамдық бөлігі ретінде қарастыру қажет. Жалпы экономикалық жағдайдың тұрақтылығына қол жеткізбейінше, инфляция деңгейін төмендетпейінше, өндірісті ұйымдастыруы мен қуаттылықты пайдалануды жақсартпайынша, шаруашылық жүргізуші субьектілердің жабдықтаушылық, өткізушілік және қаржылық қызметтерін жетілдірмейінше бизнесті оңтайлы жасау мүмкін емес.

Нарықтық экономика жағдайындағы бизнестің кәсіби аудитін дамыту мәселесінің көп қырлы болуы мына аспектілерді зерделеу үшін бөліп көрсетуге мүмкіндік тудырады.

Теориялық:кәсіби аудиттің мәнін, мазмұнын және мағынасын, оның бақылаушы - талдамалы қызметінің басқа да шектес ғылымдары және түрлерімен өзара байланысын анықтау; аудиттің нұсқаларын, түрлерін және типтерін ғылыми жіктеу; аудиттің даму тенденциясын тетіктерін мәселелерін зерттеу; бизнес аудиті мен талдауының принциптері мен компоненттерін постулаттарын нақтылай түсу, тұжырымдамасын әзірлеу;
Әдіснамалық:аудиттің жалпы және жеке әдістемелерін анықтау, бизнес жағдайының талдау көрсеткіштер жүйесін, өлшемдерін, әдістерін таңдау, экономикалық әлеуетті (потенциялды) пайдалану тиімділігіне әсер ететін факторларды анықтау және шаруашылық қызметін жақсарту бойынша әзірлеу;
Ұйымдастырушылық:бизнес аудитін жүргізу мен жоспарлау механизмдерін, құқықтық - нормативтік және ақпараттық базалардың мағынасын ашу; аудиторлық бақылаушы - талдамалы қызметтердің технологиясы мен нақты рәсімін (процедурасын) жетілдіру бойынша ұсыныстарды әзірлеу.

Бизнестің кәсіби аудит мәселесін зерттеу аспектілерінің жалпы шарттарына жататындар:

Бизнесті басқарумен байланысты шаруашылық операциялары мен процестерінің аудитін жүргізу үшін алға қойған мақсаттарға қол жеткізу;
Шаруашылық қызмет нәтижелерін бақылаудың, талдаудың және есептік озық әдістерін анықтау;
Қаржылық - экономикалық талдау мен аудиттің озық түрлерін қолданатын салаларды ұлғайту әрі оған енгізу;
Бақылаушы - талдамалы жұмыстарды жақсарту бойынша халықаралық озық іс - тәжірибелерді жалпылау;
Бизнестің кәсіби аудитін жүргізудің техникасы мен технологиясын, ұйымдық құрылымын жетілдіру;
бастапқы мәліметтерді алумен өңдеуде ЭВМ - ді және экономикалық - математикалық әдістерді қолдану, шаруашылық жүргізуші субьектілер қызметін басқару жүйесін оңтайландыру.

Кәсіби аудиттің даму проблемаларымен осы аспектілерді өзара тығыз байланыстырып мұқият зерделеу ұлттық экономиканың нақты секторларындағы шаруашылық жүргізуші субьектілерінің жабдықтаушылық, өндірістік қаржылық және өткізушілік қызметтерінде болатын оқиғалар мен процестердің ерекшеліктерін ескеру арқылы оның ұйымдастырылуын жетілдіру бойынша, ұсыныстарды жасау мен әзірлеуді тереңдетіп зерттеудің әдістемелік негізіне қызмет етеді.

ІІ. Меншік капиталының аудиті

2. 1 Меншік капиталын аудиттеу көздері

Меншікті капиталды қалыптастыру мен пайдалануды оқып-білу шаруашылық жүргізуші субъектінің іс-қызметін ұйымдастыру аудитінің маңызды бағыттарының бірі болып саналады. Меншікті капиталдың көлемі бухгалтерлік баланста көрсетілген активтер мен міндеттемелердің құнын бағалауға байланысты.

Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы» заңында бұл терминге мынадай анықтама берілген: «Меншікті капитал - субъектінің міндеттемелері шегерілгеннен кейінгі активтері».

Меншікті капиталдың ерекшелігі - ол шаруашылық жүргізуші субъектінің актив көзі ретінде үнемі алға шығуы, соған орай оның бар-жоғы білінбейді (оны қолмен ұстауға болмайды) .

30 «Қаржылық есеп беруді ұсыну» БЕС-де меншікті капиталға мыналар жатады деп көрсетілген : жарғылық резервтік қосымша төленген және қосымша төленбеген капитал, бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) .

2. 2 Жарғылық капитал аудиті

Меншік капиталы отандық бухгалтерлік есептің жаңа объектісі болып табылады, яғни ол аудит үшін де жаңа. Жаңа бухгалтерлік есеп - 2-де «Бухгалтерлік баланс және қаржылық есеп берудегі негізгі ашулар», меншік капиталына : жарғылық капитал, қосымша төленген және төленбеген капитал, таратылмаған табыс (жабылмаған зиян) кіретіндігі көрсетілген. Бұл меншік капиталының элементтерінің әр қайсысы маңыздыболғандықтан, бұлардың әр қайсысының аудитіне жеке тоқталамыз.

Жарғылық капитал меншік капиталының негізгі элементі болып табылады, өзімен қатысушылардың (иелік етушілердің) субъект құруда оның қызметін қамтамасыз ету үшін салымдарын білдіреді. Жарғылық капиталдың орындалатын функциялары мен құрылуы өндірістің ұйымдастырушы-құқықтық формаларына байланысты. Шаруашылық субъектілердің үш негізгі функцияларын белгілеуге болады. Біріншіден, ол субъектінің қызметінде меншіктің негізі болып табылады, яғни бастапқы капиталы. Екіншіден, жарғылық капиталының құрылуы құрушылардың (акционерлердің) субъекттідегі қатысу бөлігін (процентін) анықтайды, оған жалпы жиналыстағы қатысушылардың дауыс көлемі және оның табыс көлемі (дивиденді) сай. Үшіншіден жарғылық капитал үшінші жаққа міндеттердің орындалуына кепіл береді, сондықтан заң бойынша оның минималды мөлшері белгіленген. Толық көлемде жарғылық капитал бұл функцияларды жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерде және акционерлік қоғамдарда орындайды, яғни жарғылық капитал қатысушылардың салымдары мен акцияға жазылуларына байланысты құрылады. Жарғылық капитал толық және командитті серіктестіктектерде бір ғана функцияны орындайды - меншік негізі болып табылады. Меншік салымы өндіріс кооперативінің бастапқы капиталы және қызметті ұйымдастыру және оны құруда кететін шығыстарды жабу үшін арналған. Мемлекеттік кәсіпорынның жарғылық капиталы - бұл мүлік сомасы, меншік иесімен бекітілген (республикалық немесе жергілікті басқару органымен) өндірістік қызметтердің орындалуы үшін. Бұл меншік бөлінбейді, салымдар бойынша үйлестірілмейді, сәйкесінше бұған жұмыс коллективі де, бөлек еңбек өндірістерінің де құқы жоқ.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.