Ырықсыз етістіктің аудармасы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І БӨЛІМ. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІКТІҢ АУДАРМАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1.ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІКТІҢ АУДАРЫЛУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС ТОПТАСТЫРЫЛУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
II БӨЛІМ. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІКТІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕКШЕЛІГІ ... ... ... ... ... ..15
21. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕКШЕЛІГІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС КАТЕГОРИЯСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2.3. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС ЖҰРНАҚТАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25

Ақпаратты беру кезінде, әдетте, іс-әрекеттің мағынасын, қызметін, немесе процесті. Зерттеу жұмысының объектісі ырықсыз етістіктің қазақ тіліне аударылуы. Зерттеу жұмысы болып аударылу жолдары болып табылады.
Курстық жұмыстың мақсаты –ырықсыз етістіктерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару.
Курстық жұмыста белгіленген мақсаттарға қол жеткізу үшін келесі нұсқаулар:
1) таңдалған тақырып бойынша әдебиеттерді қарастыру;
2) ырықсыз етістіктерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару жолдарын анықтау;
3) ырықсыз етістіктерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару кезіндегі мағыналық ерекшеліктерін, ұқсастықтарын қарастыру;
4) таңдалған мысалдардың мағыналарының айырмашылықтарын талдау.
Берілген мақсаттарды іске асыру мақсатында берілген курстық жұмысты зерттеу. Жұмыстың практикалық маңыздылығы болып курстық жұмыстың зерттеу жұмыстарының нәтижесі табылады.
Курстық жұмысымның өзектілігі. Ағылшын тілінде ырықсыз етіс кең қолданыс пен тұрақтылығымен, сонымен бірге, басқа етістіктерге қарама-қайшылықта тұрғанымен сипатталады. Ағылшын тілі грамматикасының 1967 жылы шыққан мәліметтерге сүйенсек, ырықсыз етіс түбірлерге бөлініп, күрделі аффикстердің қосылуымен жасалады.
Курстық жұмыстардың міндеті. Берілген курстық жұмыстың міндеті-ырықсыз етістікті ағылшын тілінен қазақт тіліне аудару кезіндегі мағыналық ерекшеліктерін және оларды топтастыру

1. Аймауытов Ж. Романдар, повесть, әңгімелер, пьесалар // Шығармалар. - Алматы: Жазушы, 1989.
2. Қазақ тілі грамматикасы. Фонетика, сөзжасам, морфология, синтаксис. – Астана, 2002.
3. Акматалиев А. Избранное. Собр.соч. в 2т. - Бишкек, 1998
4. Аманжолов А.С. Көне түркі жазу ескерткіштері тіліндегі етістіктің меңгеруі. – Алматы: Ғылым, 1969.
5. Асаналиев К. Движение во времени. -Фрунзе , 1978
6. Бабаев С.Б. Бабаева К.С. «Педагогика: жалпы негіздері және тәрбие
7. теориясы» - А. 2008
8. Бабаев С.Б. Педагогика – А, 2003
9. Бектұров Ш., Серғалиев М. Қазақ тілі: жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған оқулық. – Алматы: Білім, 1994.
10. Белая Г. Художественный мир современной прозы. -М., 1983
11. Қазақтың тәлімдік ой-пікір антологиясы 1 том. Алматы. Рауан. 1999.
12. Гальскова Н.Д. «Современная методика обучения иностранным. языкам». Москва, «Академия» 2000, стр. 79-85
13. Григорев В.Б. Христорожденственный // ВШ, 1986, №5, с 86.
14. Дуанина Б.И. «Аударма мәселесінің қазіргі технологиялық жақтары». Москва, «Высшая школа»1979, 34-36 стр
15. Джин Л.К. «Характеристика словаря-миниммума банковской терминологии». Вестник, 2001, №3, стр. 124-129

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І БӨЛІМ. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІКТІҢ АУДАРМАСЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 5
1.1.ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІКТІҢ АУДАРЫЛУЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС ТОПТАСТЫРЫЛУЫ ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
II БӨЛІМ. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІКТІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕКШЕЛІГІ ... ... ... ... ... ..15
21. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІҢ НЕГІЗГІ ЕРЕКШЕЛІГІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..15
2.2. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС КАТЕГОРИЯСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
2.3. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС ЖҰРНАҚТАРЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...25

КІРІСПЕ

Ақпаратты беру кезінде, әдетте, іс-әрекеттің мағынасын, қызметін, немесе процесті. Зерттеу жұмысының объектісі ырықсыз етістіктің қазақ тіліне аударылуы. Зерттеу жұмысы болып аударылу жолдары болып табылады.
Курстық жұмыстың мақсаты - ырықсыз етістіктерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару.
Курстық жұмыста белгіленген мақсаттарға қол жеткізу үшін келесі нұсқаулар:
1) таңдалған тақырып бойынша әдебиеттерді қарастыру;
2) ырықсыз етістіктерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару жолдарын анықтау;
3) ырықсыз етістіктерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару кезіндегі мағыналық ерекшеліктерін, ұқсастықтарын қарастыру;
4) таңдалған мысалдардың мағыналарының айырмашылықтарын талдау.
Берілген мақсаттарды іске асыру мақсатында берілген курстық жұмысты зерттеу. Жұмыстың практикалық маңыздылығы болып курстық жұмыстың зерттеу жұмыстарының нәтижесі табылады.
Курстық жұмысымның өзектілігі. Ағылшын тілінде ырықсыз етіс кең қолданыс пен тұрақтылығымен, сонымен бірге, басқа етістіктерге қарама-қайшылықта тұрғанымен сипатталады. Ағылшын тілі грамматикасының 1967 жылы шыққан мәліметтерге сүйенсек, ырықсыз етіс түбірлерге бөлініп, күрделі аффикстердің қосылуымен жасалады.
Курстық жұмыстардың міндеті. Берілген курстық жұмыстың міндеті-ырықсыз етістікті ағылшын тілінен қазақт тіліне аудару кезіндегі мағыналық ерекшеліктерін және оларды топтастыру.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден,екі тараудан,қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттерден тұрадыЫрықсыз етістіктерді ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару атты бірінші бөлімде, Ырықсыз етісті сөйлемдердегі құрлысына қарай топтастыру атты екінші бөлімде, қорытындыда зерттеу кезіндегі басты нәтижелер тақыланады.

І БӨЛІМ. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІКТІҢ АУДАРМАСЫ
1.1.ЫРЫҚСЫЗ ЕТІСТІКТІҢ АУДАРЫЛУЫ

The Passive Voice ырықсыз етістігі сөйлем кимыл иесі белгісіз болғанда, я ол жайлы айтқысы келмеген жағдайда колданылады.
Яғни, іс-әрекет, істеушінін ыркынан тыс істелетінін білдіретін етістік түрі ырыксыз етістік деп аталады. Passive Voice көмекші етістік to be + Participle II (өткен шак есімшесі) арқылы жасалады.Subject + finite form of to be + Past Participle
Ағылшын тіл білімінің дәстүрлі грамматикасы бойынша етістің екі түрі бар екендігі белгілі. Осылардың ішінен ырықсыз етіс ерекше орын алады.
Ырықсыз етіс басқа етіс түрлеріне мағынасы жағынан қарама-қайшы болып келеді. Бұл тұжырым басқа етістің етістік көлеміндегі іс-әрекетті білдіруде іс иегері - субъект бар болса, ырықсыз етісте субъектінің жоқтығымен қимыл өзбетінше өтіп, объектіге қарай бағыт алады.
Ағылшын тілі етістік формаларына бай.
Етістердің ішінен ырықсыз етіс туралы сөз етсек, ағылшын тілінде ырықсыз етіс сабақты етістіктен жасалып, заттың басқа зат пен тұлғаның әсерімен қимылға ұшырағанын көрсетеді де, логикалық субъект ретінде грамматикалық толықтауышы, ал логикалық объект - грамматикалық бастауышпен белгіленеді.
Passive Voice
Present
Past
Future
Indefinite
Amareis given
Waswere given
Shallwill be given
Continuous
Am are is being given
Waswere being given
-
Perfect
has have been given
Had been given
Shallwill have been given
Perfect Continuous
-
-
-
John is helped by Mary. - Джонға Мэри көмектесіп жатыр.
John was helped by Mary. - Джонға Мэри көмектесті.
John will be helped by Mary. - Джонға Мэри колғабыс етіп жатыр.
John is being helped by Mary. - Джонға (қазір)Мэри көмектесіп жатыр.
John was being helped by Mary. - ДжонғаМэри көмектесті.
John has been helped by Mary. - Джонға Мэри көмек берген болатын.
John had been helped by Mary before Mother came. - Джонға анасы келгенше Мэрикөмектесті.
John will have been helped by Mary. - ДжонғаМэри көмектеседі.
Ағылшын тілінің ырықсыз етіс құрамында қимыл-әрекет жасаушы мүлдем болмайды.
Ырықсыз етістіктің көрінісі. Ырықсыз етісті сөйлемдерде субъект тек қана сөйлем арқылы көрініс табады. Бір жылдан соң мекемем ашылады. Бұнда субъект сөйлем арқылы белгіленіп тұр.
Сабақты етістіктен жасала отырып, ырықсыз етістегі етістік - сабақты түріне жатады. Ағылшын тілінiнен қазақ тіліне аударғанда ырықсыз етіс арнайы - л, - ыл, - іл аффикстердің сабақты етістік түбіріне қосылу арқылы жасалады, мысалы: басталу, жіберілу, қосылу.
Егер етістік түбірі л дауыссыз дыбысына аяқталса, онда ырықсыз етіс - н, - ын, - ін аффикстердің қосылуымен жасалады: салыну, алыну. Бұндай жағдайда ырықсыз етіс пен өздік етіс аффикстері біркелкі болып, олардың мағыналары тек қана контекст арқылы белгіленеді.
Белгілі орыс ғалымдарынын айтуы бойынша, қазақ тілінде ырықсыз етіс көбінесе айтушы іс-әрекетті, жасалғандығы туралы сезбей, білмеген жағдайда қолданылады, деген. Кейде ырықсыз етістегі етістік негізгі етістің салт етістігімен сәйкес, өзгелік етістен жасалуы мүмкін, мысалы: түс-у, түс-ір-у, түс-ір-іл-у.
Барлық ағылшын тіліндегі етістіктер сияқты 4 негізгі формасы бар (Basic forms):
1. Infinitive - be;
2. Past Indefinite - waswere;
3. Participle II (Past Participle) - been;
4. Participle I (Present Participle) - being;
Ағылшынтіліндегікейбіретістіктерекі қызметатқарады. Олармағыналыжәнекөмекшіетістіктербо лаалады, be - солардыңбірі. Шақтаркестесіндеолкөмекшіетістіктүр індеберілген. be - көмекшіетістігіретінде:
1)мағыналыетістіктіңосышақтағыесімш есіменContinuousтобындағыбарлықшақф ормаларынжасайды (be(Indefinite Tenses) + V4(PI)).
I am writing a letter. - Менхатжазыпотырмын.
Linda was listening to the radio at the time
- Линдаолуақыттарадиотыңдапотырды.
I will be answering his letter in the evening.
- Менкешкеоныңхаттарынажауапберіпжата мын.
Continuous тобы сөйлемдері шақ формаларын жасау үшін Сізге be етістігінің Indefinite Tenses жіктелуін білу керек.
Жіктеу кестелерін Сіз Кестелер менюінің be пунктінен табасыз.
2)мағыналы етістіктің өткен шақтағы есімшесімен ырықсыз етіс
(Passive Voice) жасайды (be + V3(PII)).
The letter is written in English. - Хат ағылшын тілінде жазылды.
been - екінші көмекші етістік ретінде:
1)have + been + V4(PI)конструкциясында (Active Voice)
Perfect Continuous Tenses шақ топтарын жасауда қолданылады.

We have been using this method for some time. - Біз бұл әдісті талай уақыт бойы қолданып келеміз.
2)have + been + V3(PII) конструкциясында ырықсыз етіс (Passive Voice)
Perfect Tenses шақ топтарын жасауда қолданылады.
We have been invited. - Біз шақырылдық.
being - be + being + V3(PII)конструкциядағы екінші көмекші етістік ретінде ырықсыз етіс (Passive Voice) Continuous Tenses шақ топтарын жасауда қолданылады. You are being invited. - Сені шақыруда.
Ағылшын тілі грамматикасының 1967 жылы шыққан мәліметтеріне сүйенсек, ырықсыз етіс түбірлерге - л, - ыл - іл дара аффиксі, сондай-ақ - лын, - ілін, - ныл, -іні л тәрізд ікүрделі аффикстердің қосылуымен жасалады.
Ырықсыз етістің өздік етістен біршама өзгешеліктері бар, соның бірі - субъектінің грамматикалық тұлғалануында. Әдетте субъектісі сөз етілмейтін кейбірыр ықсыз етісті сөйлемде субъектінің де арнайы айтылатын кездері болады.
Мұндайд асубъекті тарапынан, жағынан деген сөздермен тіркесе, немесе барыспен көмектес септік тұлғаларындағы жанама толықтауыш болып беріледі, мысалы: Мемлекет тарапынан көптеген шаралар қолданылды.
Ағылшын тілінде ырықсыз етіс кең қолданыс пен тұрақтылығымен, сонымен бірге, басқа етістерге қарама-қайшылықта тұрғанымен сипатталады.
Ырықсыз етісті сөйлемнің сипаттамасын айтатын болсақ, ырықсыз етіс те сабақты етістерден жасалады. Ырықсыз етіс баяндауыш болып тұрған сөйлемнің бастауышы қимыл көшетін объекті. Оның қимылға қатысы пассив болады.
Сабақты етістіктегі қимыл иесі бастауыш болып берілсе, актив болады да, сабақты етістіктің объектісі ырықсыз етісте бастауыш болып берілгендіктен, пассив болады.
Сөйтіп, амалдың іске асырылуында тұлғалары бірдей бастауыштардың бірде актив, бірде пассив субъектілердің мағынасында жұмсалуы сөйлемде баяндауыш болып тұрған етіс категориясымен анықталады.

1.2. ЫРЫҚСЫЗ ЕТІС ТОПТАСТЫРЫЛУЫ

Ырықсыз етісті сөйлемдерді құрылысына қарай былай топтастыруға болады.
1. Ырықсыз етіс баяндауыш болған кейбір сөйлемдерде қимыл иесінің берілуі.Қимыл иесі шығыс септіктегі жанама толықтауыш арқылы беріледі.
2. Сөйтіп, қимыл иелері берілмеген сөйлемдерде табыс септіктегі тура толықтауыштан басқа іс-әрекеттің бағытын, мекенін, мезгілін, себебін, т.б. белгілерін көрсетіп, септіктің басқа түрлерінде тұрған сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері қолданыла береді.
3. Бірнеше етістік қатар тұрып, сөйлемнің күрделі баяндауышы болғанда, өздік етіс сияқты ырықсыз етіс аффикстері де негізгі етістікке жалғанады. Өйткені, сөйлемнің басқа мүшелерімен байланысып, сөйлем мағынасын толықтырып тұратын негізгі етістік. Ырықсыз етіс мағынасы да сол негізгі етістік арқылы беріледі.
Қазақ тіліндегі етіс категориясының грамматикалық ерекшеліктерін көрсету барысында, бұл категорияға қатысты Қазақ тілі грамматикасындағы анықтамасын келтіргенді жөн көрдік. Етіс - етістіктіңерекшекатегориясы. Әдеттеетісқимыл, іс-әрекеттің, субъекті мен объекті арасындағы әртүрлі қатынасты білдіріп, белгілі қосымшалар жүйесі арқылы жасалатын етістік категориясы деп анықталады.
Келтірілген етіс жайлы теориялық түсініктемеге қосатынымыз: сондай-ақ етіс етістіктің басты категориясы бола тұра, өзіндік тұлғасымен бірнеше тілдік салалармен, оның ішінде: сөзжасам, морфология, лексика, синтаксис, әрқайсысының тиісті ерекшелігіне сай, тығыз байланыста болатындығы сөзсіз.
Өзіндік көрсеткіштерімен етіс қимыл-әрекет үстінде субъект пен объектіні белгілеу барысында сабақты мен салт етістіктер жасалу бағытына да тікелей қатысып, етістіктің есімше, көсемше формаларында да орын алып, күрделі етістіктер құрамын айқындауға әсерін тигізіп, етістіктің болымдылық және болымсыздық категорияларымен де ұштасып отырады.
Бастысы - етістіктің семантикасы, формасы, қызметі өзара, бір-бірімен тығыз байланысты екендігін ескере келе, ал етіс етістіктің қазақ тілі грамматикасында етістік негізі, қимыл атауы, салттық және сабақтылық категорияларынан кейін төртінші етістік формалар жүйесінің етістікке тән грамматикалық категория болғандықтан, ағылшын тіліндегі етістің грамматикалық ерекшеліктерін ашуда, тілдік факторлармен байланыстыру керек.
Ырықсыз етісті сөйлемнің ерекшелігін көрсетпек бұрын, ырықсыз етіске Ағылшын тілі грамматикасында берілген толық анықтамасына назар аударуды қажет еттік: ырықсыз етіс деп қимыл, іс-әрекеттің өздігінен орындалатын мән үстеп, қимыл, іс-әрекеттің тура объектісі оның грамматикалық бастауышы болу қызметін атқарып, тек сабақты етістіктерден - ыл, -іл, -л қосымшасы, түбір құрамында л дыбысы болса, -ын, -ін, -н қосымшасы арқылы жасалатын етістің түрін айтамыз.
Ағылшын тіліндегі ырықсыз етістікте кейбір қолдануға болмайтын етістіктер бар олар: to follow, to overtake, to seize, to visit, to govern, to characterize, to attract, to control, to rule, to influence, to confront, to attend, to accompany, to join, to cause, to bring about, to mark.

Passive Voice
Present Simple

A new play for the theatre is written by her every year.
Past Simple

Food was stolen from the shop by him.
Future Simple

A new musical will be shown on TV next month.
Present Continuous

The car is being repaired by my dad now.
Past Continuous

At 9 o'clock the truck was being loaded by my brother.
Present Perfect

The whole text has been already translated by my daughter.
Past Perfect

When we came to the kitchen, the pie had been eaten.
Future Perfect

The work will have been finished by 6 tomorrow.

The full name of the country the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. The United Kingdom is situated on the British Isles.
The British Isles consist of two large islands, Great Britain and Ireland, and a great number of small islands. Their total area is over 314 000 sq. km. The British Isles are separated from the European continent by the North Sea and the English Channel.
The western coast of Great Britain is washed by the Atlantic Ocean and the Irish Sea. Northern Ireland occupies one third of the island of Ireland. It borders on the Irish Republic in the south. The island of Great Britain consists of three main parts:
England (the southern and middle part of the island), Wales (a mountainous peninsula in the West) and Scotland (the northern part of the island).
There are no high mountains in Great Britain. In the north the Cheviots separate England from Scotland, the Pennines stretch down North England along its middle, the Cambrian mountains occupy the greater part of Wales and the Highlands of Scotland are the tallest of the British mountains.
There is very little flat country except in the region known as East Anglia. Most of the rivers flow into the North Sea. The Thames is. the deepest and the longest of the British rivers.
Some of the British greatest ports are situated in the estuaries of the Thames, Mersey, Trent, T Clyde and Bristol Avon.
Great Britain is not very rich in mineral resources, it has some deposits of coal and iron ore and vast deposits of oil and gas that were discovered in the North Sea.
The warm currents of the Atlantic Ocean influence the climate of Great Britain.
Winters are not severely cold and. summers are rarely hot. The population of the United Kingdom is over 58 million people.
The main nationalities are: English, Welsh, Scottish and Irish. In Great Britain there are a lot of immigrants from former British Asian and African colonies.
Great Britain is a highly industrialized country. New industries have been developed in the last three decades.
The main industrial centres are London, Birmingham, Manchester, Leeds, Liverpool, Glasgow and Bristol.
The capital of the country is London. The United Kingdom is a parliamentary monarchy.
Vocabulary:
isle - остров
island - остров
to separate - разделять
european - европейский
the English Channel - Ла-Манш
to be washed by - омываться
to border on - граничить с...
to consist of - состоять из...
mountainous peninsula - гористый полуостров
to stretch - простираться
estuary - устье реки
deposits - залежи
iron ore - железная руда
to discover - обнаруживать
current - течение
severely- чрезвычайно
decade - десятилетие
monarchy - монархия
Active Voice тағы сөйлемдерді;
1. Nobody has used this room for ages.
2. We will give you the keys tomorrow.
3. Someone is interviewing Dr Johnson at the moment.
4. By the time I arrived, someone had already opened ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.