Ағылшын және қазақ тілдеріндегі тұрмыстық етістіктердің лексика - семантикалық ерекшеліктерінің теориялық аспектісі

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе. . 3

Тарау 1. Ағылшын және қазақ тілдеріндегі тұрмыстық етістіктердің лексика - семантикалық ерекшеліктерінің теориялық аспектісі . . .

Семантикалық өріс түсінігі. . .
Семантикалық өріс типтері. . .
Ағылшын тіліндегі тұрмыстық етістіктерге семантикалық қолданысына сипаттама беру . . .
Етістіктердің жалпы семантикалық ерекшеліктері. .

Тарау 2. Ағылшын және қазақ тілдеріндегі тұрмыстық етістіктерді қолданудың тәжірибелік аспектісі . . .

2. 1 Ағылшын тіліндегі тұрмыстық етістіктердің семантикалық тұрғыдан топтастырылуы . . .

2. 2 П. П. Литвиновтың “To live, to work, to dress, to be ill, to sleep, to eat” тұрмыстықетістіктері

2. 3 Тұр, жүр, отыр, жатыр етістіктерінің сипаты . . .

Қорытынды . . .

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . .

Кіріспе

Дипломдық жұмыс ағылшын және қазақ тіліндегі етістіктерінің құрылымдық семантикалық және парадигматикалық қасиеттерін бейнелеп зерттеуге арналған. Осы кезде семантика өрісі облысында зерттеудің зерттеудің көпшілігі процестік өріс зерттемесі құрайды, оның пайда болуындағы семантикалық негіздемесі күрделі семантикалық құрылымы және стилистикалық сипаттамалары кіретін, етістіктерін семантикалық кластары ғана бөлінбейтін негіздегі идентификаторлар қызметіндегі етістіктер болып табылады. Идентификаторлар бойынша негізінен жалпы мағынасы бар етістіктер және де ұқсастығы жағынан базалық бірліктер ретінде қарастыра отырып етістіктер тобын анықтауға болады. Біздің зерттемеде ағылшын тіліндегі тұрмыстық етістіктерінің семантикалық өріс базалық бірлігінің ролін to live /өмір сүру, to work /жұмыс жасау, to dress/ киіну, to be ill / ауыру, to sleep/ ұйықтау, to eat/ тамақтану етістіктері болады. Абрамов В. П. белгілегендей лексиканың жүйелі ұйымдастырылуы лексико-семантикалық топтарында (ЛСТ) сөз мағынасы әр сөздің мағынасына әсер етеді, ондағы жүйе сөз ішіндегі және сөз арасындағы мағыналар байланыстары желісі ретінде беріледі.

Семантикалық өріс түсінігі Г. Ипсен еңбегі жарыққа шыққан соң кеңінен ашылды. Ал, Й. Трир лексиканы бейнелеуінде «өріс» емес, «жүйе» терминін қолданды. Бұл көзқарас Г. С. Щюра «Лингвистикадағы өрістер теориясы» еңбегінде берілген. Негізі термин ретінде түсініктік өрісі лингвистиканың ғылыми сөзіне 1931 жылы Й. Трир енгізуімен болған. Оның ойынша адам санасында сөздерді айтқан кезде көпшілік басқа мағынасы жағынан сөздер айтылады. Олар мүшеленген тұтастықты - сөздік өріс деп атауға болатын жиынтықты пайда болғызады. Й. Трир «лексикалық өріс» және «түсініктік өріс» ұғымдарын ажыратқан.

Қазіргі семантика деректерінде лексика жүйелігі барлық деңгейлерде айқындалады: лексико - семантикалық нұсқалары (ЛСН), көп мағыналы сөздер, лексико - семантикалық топтар (ЛСТ) және семантикалық өрісі (СӨ) . Лексика жүйелігі, оның құрылым элементтері жиынтығы, элементтер жіктелуі таза лексикологиялық болып табылады - оларда лексика жүйелігі семантикалық өрістерінің лингвистикалық талдау негізінде тұжырымдалады. СӨ түсініктік біртекті бірліктермен сипатталатындықтан әртүрі алаңдарға бөлінеді, себебі іріктеу бірлігі ЛСН сөздері яғни белгілі ұғымға бағытталғаны болып табылады. Сондықтан СӨ жұмысшы лексикалық бірлігі ретінде сөздің лексико - семантикалық нұсқасы қабылданған.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Соңғы кезде тіл мен мәдниет біртұтастығы туралы тезисі тіл тасымалдаушыларының шет тілде сөйлесуі тіл құралы арқылы ақпаратпен алмасу ғана емес, коммуникация қатысушылары арқылы берілетін сәйкес мәдениеттер диалогы ретінде айтылады. Көбінесе соңғы жылдары осы ережеге қарай фразеологизмдердің кумулятивтік, мәдени-ақпараттық қызметінде ғалымдардың қызығушылығы білінді, яғни өз семантикалық құрылымында адамдар ұрпағының қоғамдық тәжірибесінің барлық байлығын, ұлттық-мәдени дүниетанудағы әлемдік көзқарастарын алғанда байқалады.

Осы дипломдық жұмысы ағылшын және қазақ тілдерінде тұрмыстық етістіктерінің айырмашылық мәселелері, осы етістіктердегі ұлттық сипат айқындалуы, осы арқылы болған ағылшыннан қазақ тіліне тұрмыстық етістіктер аудармасы, оларды шетелдіктердің түсінуі, және де аударма арқасында екі мәдениет пен халықтардың өзара байыту мүмкіндіктері сияқты елеулі мәселелерге арналады. Ағылшын және қазақ тілдерінде тұрмыстық етістіктердің салыстырмалы зерттеу маңыздылығы мен ғылыми мәнділігі бұл жаңа әрі жеткілікті перспективті бағытта осы жұмыстың тақырып өзектілігін айқындап берді.

Зерттеудің мақсаты лингво мәдени аспектідегі ағылшын және қазақ тілдерінде тұрмыстық етістіктердің салыстырмалы зерттеуі болып табылады. Жалпы мақсатқа сай еңбекте келесі міндеттер қойылады: біріншіден, ағылшын және қазақ тілдерінде тұрмыстық етістіктердің сөздік бойынша көлемі мен құрамын анықтау; екіншіден, ағылшын және қазақ тілдерінде тұрмыстық етістіктердің; лексикалық-семантикалық ерекшеліктерін және грамматикалық сипаттарын белгілеу; үшіншіден, ағылшын және қазақ тілдерінде тұрмыстық етістіктердің ұлттық-мәдени қызметін ашу және олардың мәдени-ұлттық коннотациясын айқындау; төртіншіден, қазақ тілі және ағылшын аудармаларынның нақты материалдарында тұрмыстық етістіктерінің ұлттық-қызметтік шынайылық мәселелерін ашып беру.

Зерттеу материалы ретінде фразеологиялық, бір тілді және екі тілді сөздіктері, және де көркем шығармалары, сөйлеу тілінің жеке бақылауларынан таңдап алынған ағылшын және қазақ тілінің тұрмыстық етістіктері болды.

Қазіргі семантика деректерінде лексика жүйелігі барлық деңгейлерде айқындалады: лексикалық-семантикалық нұсқалары, көп мағыналы сөздер, лексикалық-семантикалық топтары және семантикалық алаң. Лексика жүйелігі, оның құрылым элементтері жиынтығы, элементтер жіктелуі таза лексикологиялық болып табылады - оларда лексика жүйелігі семантикалық алаңдардың лингвистикалық талдау негізінде тұжырымдалады. Семантикалық алаң түсініктік біртекті бірліктермен сипатталатындықтан әртүрлі алаңдарға бөлінеді, себебі іріктеу бірлігі лексикалық-семантикалық сөздері, яғни белгілі ұғымға бағытталғаны болып табылады. Сондықтан семантикалық тұрмыстық предикатттарында жұмысшы лексикалық бірлігі ретінде сөздің лексикалық-семантикалық нұсқасы қабылданған.

Тұрмыстық етістіктері бейнелеуінің элементарлы бірлігі синтагматикалық және парадигматикалық қатарларда және үлгілер құрамында қарастырылып пайдаланылады.

Тілдік бірліктердің ерекше түрлерін пайдалану семантикалық талдау жүргізу реттілігін анықтайды. Семантикалық алаң ядролық семема аясында тоқталып, жалпы мағынасымен реттелген бірліктер ретінде түсіндіріледі. Семема деп тілдің коммуникативтік деңгейіндегі элементарлы бірлігі аталады. Семантикалық лексемалар шекаралар икемділігімен сипатталады, яғни орталық және перифериялық бөліктері болда. Семантикалық предикаттар белгілі құрылымын табады, онда өзіндік ядро және орталық бөлігі және перефириясы бөлінеді; оның семантикалық предикат саласы шегіндегі бірліктері заңды түрде қайталанатын әрдайым қатынастармен байланысты болады, ондай бірліктер саралап жіктеледі. Тұрмыстық етістіктері семантикалық лексемалар сияқты орталық және перифериясы бар екендігімен түсіндіріледі. Тұрмыстық етістіктерінің семантикалық өрістің талдау кезде орыс және ағылшын тілдерін нақтылауда лексикалық бірліктердің компонентті талдауы қолданылады. Семантикалық лексемалардың компонентін талдау ережесі - бұл семантикалық минимальдік құраушы компоненттерге мағыналар бөлінуі бар тілдің елеулі бірліктерінің мазмұнды жағын зерттеуді білдіреді.

Зерттеу әдістері. Жұмыс үрдісінде әртүрлі әдістер кешені пайдаланылды, олардың ішіндегі негізгілері: бейнелеу-сараптамалық, салыстырмалы және тұтас іріктеу әдісі. Ұлттық мәдениеттің типологиялық ерекшеліктерін ашу үшін қазіргі ғылымда көп таралған компаративистік әдіс қолданылады.

Еңбектің ғылыми жаңашылдығы онда алғашқы рет зерттеудің мәлени бағыттылығындағы ағылшын және қазақ тілдерінде тұрмыстық етістіктердің салыстырмалы зерттеуімен қорытындыланды.

Дипломдық жұмыстың ғылыми және тәжірибелік маңыздылығы ағылшын және қазақ тілдеріндегі аудармашылар әрекетінде, және де орыс мәдениеті туралы теориялық түсініктер тереңдеуі мен дамуы, лексикология және стилистика мәселелерін зерттеуде ғылыми зерттеулеріндегі нәтижелерінде пайдалануға болатындығында қорытындыланады. Сөзсіз, фразеологизмдерді пайдалану және олардың аудармалары өзге мәдениет тасымалдаушылар түсінбеушілігін туындатады (тіпті кейде қате түсінулері) . Осы арқылы шет тілдер етістіктерін жеткізу үшін, мәдениаралық осы жұмыстың коммуникация мен лексикография теориясы мен тәжірибесі үшін және де аударма стилистикасы бойынша теориялық курстар мен тәжірибелік сабақтар үшін осы еңбектің ерекше мәні анықталады.

Жұмыс құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспе, үш тарау, қорытындыдыдан, қазақ және ағылшын тілдерінде пайдаланнылған әдебиет тізімінен тұрады.

Ағылшын және қазақ тілдеріндегі тұрмыстық етістіктердің лексика - семантикалық ерекшеліктерінің теориялық аспектілері.

Семантикалық өріс түсінігі.

Лингвистикада қандайда бір жалпы (интегралды) семантикалық белгімен біріктірілген тілдік бірліктер жиынтығын белгілеу үшін қолданылатын термин, семантикалық өріс, өзгеше сөзбен - мағынаның кейбір жалпы нетривиалды компоненті бар. Бастапқыда ондай лексикалық бірліктер деңгейіндегі рөлінде сөздер қарастырылған; кейін лингвистикалық еңбектерде сөз тіркесі мен сөйлемдерді қосатын семантикалық алаң бейнелері еңбекте пайда болды.

Семантикалық өрістің классикалық мысалдарының бірі - бірнеше түстік қатардан тұратын семантикалық өріс қызмет атқарады (қызыл-қызғылтым-ашық қызғылт; көк-көгілдір- көкшіл; және т. б. ) ; ондағы ортақ семантикалық «түсі» болып табылады.

Семантикалық өріс келесі негізгі қасиеттерге ие болып келеді:

1. Семантикалық өріс тіл тасымалдаушысына интуитивті түсінікті және психологиялық шынайылыққа ие.

2. Семантикалық өріс тілдің дербес жүйе түрі ретінде автономды бөлінуі мүмкін.

3. Семантикалық өріс бірліктері қандай да бір жүйелі семантикалық қатынастармен байланысты.

4. Әр семантикалық алаң басқа семантикалық өрістермен байланысты және жиынтығында тіл жүйесін пайда болғызады .

Семантикалық өріс теориясы негізінде тілде кей семантикалық топтар болуы туралы және осындай біреу немесе бірнеше топтарға тіл бірліктерінің енуі туралы ұғым жатыр. Атап айтқанда, тілдің сөздік құрамы (лексика) әртүрлі қатынастармен біріктірілген сөздердің жеке топтар жинағы ретінде; синонимдік (мақтау - мадақтау), антонимдік (сөйлеу-үндемеу) түрде берілуі мүмкін және т. б.

Сөздердің көпшілік жеке жүйелер бірігуі түрінде лексиканың ондай берілу мүмкіндігі лингвистикалық еңбектерде талқыланған болатын, мысалы, 19 ғасырда М. М. Покровский еңбектерінде (1868/69-1942) . семантикалық өрістердің алғашқы қадамдары ой таңбалы сөздіктер, немесе тезаурустар жасау кезінде қабылданған болатын - мысалы, П. Рожедегі. «Семантикалық өріс» деген терминнің өзі Й. Трир және Г. Ипсен еңбектері жарыққа шығу кезінде белсенді қолданыла бастады. Лексикалық жүйенің ондай түсінігі ең алдымен, аксиома емес, лингвистикалық гипотеза болды, сондықтан жиі оның мақсаты жағынан емес, тілдік зерттеу жүргізу әдісі ретінде пайдаланылады.

Жеке семантикалық алаң элементтері әрдайымғы және жүйелі қатынастармен байланысты және соның салдарынан, алаңның барлық сөздері бір біріне қарама-қайшы қойылған. Семантикалық өрістер бірінен басқасына толығымен қиылыса немесе ене алады. Әр сөздің мағынасы сол алаңның басқа сөздер мағынасы белгілі болса, толық айқындалады. Екі түстік қатарды салыстыралық: кызыл-қызғылтым және қызыл <> - қызғылт- қызғылтым. Егер бір түстік қатарға ғана бейімделсе, онда әртүрлі түстік реңдері қызғылт сол бір лексемасымен белгіленуі мүмкін. Екінші түстік қатар түс реңдерінің бөлшекті мүшеге бөлінуін береді, яғни сол түстік реңдері енді екі лексема- қызғылт және қызғылтым түстерімен қатынасады.

Жеке тілдік бірліктің бірнеше мағынасы бар. Соның салдарынан әртүрлі семантикалық алаңдарға жатқызылады. Мысалы, қызыл сын есімі түс білдіретін семантикалық алаңға және бір мезгілде ортақ мағынадағы «революциялық» сөзімен біріктірілген бірліктерге кіруі мүмкін.

Семантикалық өріс негізінде жатқан белгісі адамның қоршаған шынайлығы және оның тәжірибесімен қалай да қатынасатын түсініктік категория ретінде қарастырылады. Семантикалық және түсініктік ұғымдардың қарама- қайшылығы болмауы туралы Й. Трир, А. Бондарко, И. Мещанинов, Л. Васильев, И. Кобозев еңбектерінде айтылған.

Семантикалық өрістің қарапайым түрі - бір сөз табына жататын және ортақ категориялы сема мағынасындағы біріктірілген лексемалар болып табылатын парадигматикалық типінің алаңы болып табылады.

Мысалы, ағаш, бұтақ, жапырақ, дің сөз топтары «бөлік-тұтас» қатынасымен біріктірілген дербес семантикалық өріс ретінде қалыптасып, өсімдіктер семантикалық алаңы құрамына кіреді. Бұл жағдайда ағаш лексемасы келесі лексемалар үшін гиппероним болады (тегілік ұғым) мысалы, қайың, пальма, терек және т. б.

Сөздің етістіктерінің семантикалық өрісі синонимдік қатар біріктірілумен беріледі (сөйлесу-әңгімелесу; ұрысу-сынау; келеке ету-күлу-қалжыңдау . . . ) .

Парадигматикалық типтің минимальді семантикалық алаңының мысалы синонимдік топ болып табылады. Оған айту, әңгімелеу, көп сөйлеу етістіктері жатады. Семантикалық өрістің бұл бірліктері сараланған белгілерімен ажыратылады, мысалы өзара қарым- қатынас (сөйлесу), «бір жақты хабарлама» (хабарлау, баяндау) одан басқа олар стилистикалық, узуальді деривациялық және коннотативтік компоненттер мағынасымен ажыратылады. Мысалы, ұрысу етістігі (сөйлесу) семасынан басқа коннотативтік мағынасы бар - теріс экспрессивтілік арқылы беріледі.

Нақты семантикалық өріс элементтерін біріктіретін ортақ семантикалық белгісі сол тілдің басқа семантикалық алаңында саралап жіктеледі. Мысалы, «коммуникация етістіктері» семантикалық алаңы қатарына жеделхат салу, жазу сияқты лексемалар кіреді. Осы алаң үшін кіріктіру семантикалық белгісі «ақпарат беру», «ақпарат беру каналы» - ауызша, жазбаша - саралап жіктелу белгісі ролінде айтылады.

Семантикалық өрісін зерттеу үшін компонентті талдау және ассоциативтік эксперимент қолданылады, мысалы ассоциативтік алаң сөздерінің тобы.

Қазіргі кезде «семантикалық өріс» терминінің өзі көбінесе тар лингвистикалық терминдермен ауыстырылады: лексикалық алаң, синоним қатары және т. б. Терминдердің әрқайсысы алаңға кіретін тілдік бірліктер типін береді. Оған қарамастан, көпшілік еңбектердегі «семантикалық өріс» айтылуы терминологиялық синонимдер ретінде мамандандырылған белгілер арқылы қолданылады.

1. 2. Тілдегі семантикалық өріс типтері

Семантикалық өріс бойынша лексика бөлінудің көзқарасы Р. Мейер арқылы берілді.

P. Мейер семантикалық өрістің үш типін бөледі, оның негізіне қандай да бір семантикалық белгі -саралап жіктелетін фактор:

табиғи өрістер (ағаш, жануарлар, сезім қабылдау және т. б. ) ;
жасанды өрістер (механизмдердің құраушы бөліктерінің атауы. ) ;
жартылай жасанды өрістер (этикалық түсініктер, жеке кәсіби және әлеуметтік топтар терминологиясы және т. б. ) [1; 105] .

Семантикалық өрістің теориялық бейнеленуі алғашқы рет Й. Трир еңбектерінде пайда болды. [40; 380] .

Й. Трир бойынша, семаниткалық өріс сөздік бөлігі мағынасымен тығыз байланыстығын көрсетеді, оның элементі мозаикаға ұқсас барлық алаңын жабады және оның бөліктерін өзара бөледі [40; 87] .

Сөйлеуші және тыңдаушы санасында кез келген сөзді қолданғанда, берілген сөзбен «көршілес» семантикалық қатынаста басқа сөз не басқа сөздердің бетке шығуы байқалады. Бір бірімен сөздердің көршілес болуы олардың мағыналары ұқсастығы және қарама-қайшылығымен түсіндіріледі. [16; 228] .

Тілдегі барлық түсініктер мағына ұқсастығы және қарама-қарсы бойынша қандай да бір жабық топтарға бөлінеді деп саналады. Берілген топтарда әр түсінік топтағы басқа топтармен қатынасы арқасында өмір сүреді, ал қандай да бір түсінік өзгерісі түсіп қалуы тұтас топтың қайта құрылуына ұшыратады. [40; 228] .

И. Трир бойынша, семантикалық өріс өзгерісі осылайша жүреді, алаңның жеке компоненті, мағынасы өзгеру нәтижесінде болады, соның салдарынан тұтасымен тілдің лексикалық жүйесінің өзгерісіне ұшыратады [16; 229] .

Ғалым ойынша, тыңдаушы сөзді санасында сөз белгілерінің барлық алаңы болу жағдайында байқалады, себебі сөздің тұтас алаң ішінде ғана мағынасы бар. Шынында да, алаңнан тыс сөздің тіпті мағынасы болмайды [15; 33] .

Й. Трир концепциясы тіл сөздері арасында әрі қарай құрылымдық қатынастар зерттемесі үшін себеп ретінде қызмет атқарды, бірқатар ғалымдар Й. Трирдің лексикалық-семантикалық алаңы теориясының кей принциптерін сынға алған. [40; 87] . Атап айтқанда, келесі ереже сынға жатты - қатаң белгіленген шекаралары бар және қиылыспайтын жиектері бар алаңның жабық сипаты. [1; 107] .

Әрі қарай алаң теориясы басқа ғалымдар арқылы да берілді.

Г. С. Щуруға сай, парадигматикалық құбылыс сияқты алаңнан басқа синтагматикалық немесе синтаксистік алаң бөлінеді [47; 53] .

Бір сөздің өзі парадигматикалық не синтагматикалық қатынастарда болады [12; 92] .

Парадигматикалық өріс ішінде синонимдер, антонимдер, гипонимдер, гиперонимдер және басқа сөз топтары бар, олар қандай да семантикалық қатынастар ортақтығымен байланысқан; a night - a day.

"а night" және "a day" сөздері "тәулік мезгілі " семантикалық өрісіне кіреді [1; 110] .

Синонимдік қатынастар деп олардың толық не жартылай дәл келуімен тіл бірліктері семантикалық қатынастар типін түсіндіреді [21; 446] . Мысалы; smell - odor. Smell- «иіс» мағынасын беретін нейтральдік сөз; odor- " күшті, оңай ажыратылатын иіс " мағынасын білдіреді.

Синонимнен антонимия айырмашылығы- "қарама-қайшы мағыналары бар лексикалық бірліктердің семантикалық қатынастары [21; 36] .

Мысалы; to join - to part; small - large; souce - outcome.

Ғалымдар сөздер арасындағы - «семантикалық өрістегі парадигматикалық қатынасы - тегілік- түрлік қатынастарға негізделген оның элементтерінің иерархиялық ұйымдастырылуы» қатынастар типін бөледі [21; 104] .

Түр түсінігіне сай сөздер, - тегілік түсінік- гиперонимге қатысты сөз қатынасы бойынша гипонимдер ( гректің hyper - үсті onyma - есім) ; aл fox - an animal; an affection - a feeling, a fox және an affection - гипонимдер; an animal, a feeling - гиперонимдер.

"a feeling" сөзі "an affection"сөзіне синоним ретінде қарстырылады. Сөйтіп, сөздер синонимдер ретінде бір мезгілде болуы мүмкін және гипоға кіруі - гиперонимикалық қатынастар.

Бірақ, синонимнен айырмашылығы гипонимнің гиперонимге ауыстырылуы мүмкін, ал керісінше болмауы мүмкін

Мысалы; He bought roses /He bought flowers. Берілген мысалда раушангүлдер - гүлдер, бірақ гүлдер тек раушангүл ғана болуы мүмкін емес. [21; 104] .

Синтагматикалық өріс -қолдану жағынан бір бірімен тығыз байланысты сөздер класы, бірақ бір синтаксистік позицияда кездеспейді.

Ондай алаңдарға олардың семантикалық үйлесімдігі жағынан сөздер біріктіріледі. Сөздердің ең абстрактілі тіркестері; "субъект - предикат", "субъект -предикат - объект", "субъект - атрибут" [1; 113] .

Г. С. Щуру бойынша, барлық, семантикалық өрістер жиынтығы қандай да бір тілдің лексикалық жүйесін құрайды [47; 11] .

Бірақ кей ғалымдар лексика ұйымдастырылу жүйелігіне күдіктенеді және семантикалық өрістер бөліну еркіндігі туралы ой жүгіртеді. [12; 88] .

Бірақ лексиканың ұйымдасу жүйелігі осы жүйе ашықтығында және де жаңа элементтердің жүйеге кіруінде, ал басқалары - оны тастап кетуде білінеді. [12; 89] .

Ағылшын тіліндегі тұрмыстық етістіктерге семантикалық қолданысына сипаттама беру

Ағылшын тілінде тұрмыстық мағынасымен етістіктер семантикасы кең түрінен жеке түріне шейін жіктелудің әртүрлі деңгейін көрсетеді.

Ғылыми және тәжірибелік маңыздылығы ағылшын және қазақ тілдеріндегі аудармашылар әрекетінде, және де орыс мәдениеті туралы теориялық түсініктер тереңдеуі мен дамуы, лексикология және стилистика мәселелерін зерттеуде ғылыми зерттеулеріндегі нәтижелерінде пайдалануға болатындығында қорытындыланады. Сөзсіз, фразеологизмдерді пайдалану және олардың аудармалары өзге мәдениет тасымалдаушылар түсінбеушілігін туындатады

Септеулік шегінде негізделген предикаттар жіктелуі таралған, бұл субъектінің семантикалық ролі ғана емес, барлық актанттардың рольдік семантикасы. Тереңдетілген септеуліктер идеясын Ч. Филлмор кеңейтті, оның бастапқы пунктісі синтаксистік Л. Теньер зерттемесі болып табылады, онда актанттар түсінігі - бірге жүретін әрекет етістігіне тәуелділері болып келеді. Ч. Филлмор жетектеуші етістігіне терең категориялар мәртебесін тағайындайды және сосын нақты етістік жетектеушілерін бекітеді, олар предикативтік функцияда етістіктің айтылатын әрекет қатынасындағы ролі ретінде түсіндіріледі. Бірақ дәстүрлі грамматика және терең септіктер дәл келуі мүмкін емес; дәстүрлі септіктер септік грамматикасы шегінде морфологиялық жүзеге асыру ретінде қарастыруға болады. Сонымен, терең датив дәстүрлі грамматикасы дативіне ғана сәйкес келмейді (Петр өз әкесіне кітап береді), және аккузатив (Петр Иванды өлтіреді) немесе номинатив (Петр қаза болады) сәйкес келеді. Тереңдетілген септіктердің дәстүрлі сипаты жоқ. Ч. Филлмор келесі тереңдетілген септіктерді бөледі:

Агентив - әрекет етістігімен берілген өндірісшіні білдіретін септік.

Объектив - ортақ рольдік түсіндіру жазылмайтын септік және басқа септіктермен қамтылмаған тереңдетілген құрылымда есімдік топтары немесе бағыныңқы сөйлемдерді түсіндіріп береді.

Датив (соңынан бейнефактив деп аталған) септік - әрекет етістігімен беріліп айтылған тірі жәндікті білдіретін септік.

Инструменталис - әрекет етістігі білдіру нәтижесінде себепті пайда болған жансыз затты немесе күшті білдіретін септік.

Фактив - әрекет арқылы жасалатын септік.

Локатив - әрекет бағытталған, әрекет етістігімен берілген орынды білдіретін септік.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.