Халықаралық іс жүргізу құқығындағы медиация мәселелері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ ҚҰҚЫҒЫНДАҒЫ МЕДИАЦИЯ МӘСЕЛЕЛЕРІ»

Орындаған

4 курс студенті

Ғылыми жетекші

з. ғ. к., доцент

Норма бақылаушы

аға оқытушы

Алматы, 2014

Мазмұны

КІРІСПЕ . . .

1. МЕДИАЦИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Медиация түсінігі және оның пайда болу тарихы . . .

1. 2 Медиация процедурасының қағидалары мен ерекшеліктері . . .

2. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ІС ЖҮРГІЗУДЕГІ МЕДИАЦИЯ МӘСЕЛЕЛЕРІ

2. 1 Медиацияның халықаралық құқықтық реттелуі: әмбебап және аймақтық құжаттар . . .

2. 2 Шет мемлекеттердің ұлттық заңнамаларындағы медиация

мәртебесі . . .

2. 3 Қазақстан Республикасындағы азаматтық іс жүргізудегі медиация мәселелері . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қазіргі жаңа, яғни қоғамдық қатынастардың субъектілері жүріп-тұру ережесін бекітіп және оларды қадағалауды дербес жүзеге асыра алатын заманда өзін-өзі реттеу механизмі аса үлкен маңызға ие. Азаматтық айналымның қатысушыларының белсенділігі мен жауапкершілігінің артуы мемлекеттің азаматтарға, азаматтық қоғамның институттарының белгілі бір шеңбері аясында өз құзыреттілігінің белгілі бір сатылары бойынша, пайдалану құқығын беру мүмкіндігін туғызады. Халықаралық тәжірибе құқықтық дауларды реттеу мен шешуді аталған шеңбер аясына жатқызады.

Бүгінгі таңда әлемде сот өндірісі және басқа да азаматтық істерді шешу мен қараудың заңды механизмдері құқықтардың, бостандықтар мен заңды қажеттіліктердің бұзылуынан қорғайтын негізгі тәсілдер болып отыр. Дегенмен, жаңа заман талаптарына сай азаматтық қоғамның дағдылы түрде дамуы мен қалыптасуы сол тәсілдердің тиімділігінің жеткіліксіз болып жатқанын мойындау қажет. Басты назар азаматтық-құқықтық даулардың әр түрлі категорияларын реттеу барысындағы заңды органдар қызметіндегі медиацияны дамытуды бағыттауға аударылған.

Әлем бойынша қолданыста ең жиі кезедесетін, дауларды шешудің ең перспективті және альтернативті тәсілдерінің бірі, - ол медиация.

«Медиация» түсінігінің өзі латынның mediare (делдалдық) деген сөзінен бастау алған және бейтарап үшінші тұлға - медиатордың (делдал) қатысуымен жүргізілетін дауды шешудің альтенативті жолы дегенді түсіндіреді.

Қазіргі таңда аталып отырған институт дауларды шешудің ең тиімді және ең заманауи тәсілі болып отыр. Жаһандану заманында азаматтық қатынастар бойынша даулар тек бір мемлекеттің шегінде ғана емес, сонымен қатар шетел элементі шиеленіскен азаматтық іс жүргізу қатынастары бойынша да жиі кездесіп жатыр. Сол себепті Қазақстандағы медиациялық процедураны қолдануды тәжірибеге енгізуді тездетіп, осындай мәселелерді реттеу және шешу үшін барлық мемлекеттерге үлгі болатын халықаралық құжаттар қабылдануы тиіс. Жоғарыда аталғандардың барлығы тақырыптың өзектілігін көрсетеді.

Қарастырылып отырған мәселенің бүгінгі таңдағы жағдайын бағалау. Қазіргі таңда аталып отырған институт дауларды шешудің ең тиімді және ең заманауи тәсілі болып отыр. Бүгіндері медиация процедурасының құқықтық реттелуі тек ұлттық заңнамаларда нақты орын алған, ал халықаралық азаматтық іс жүргізу құқығы бойынша диспозитивті сипаттағы халықаралық құжаттар қабылданған жоқ. Тек әр сала бойынша халықаралық құжаттардың кейбір бөлімдері және аймақтық халықаралық ұйымдардың сол аймаққа ғана міндетті күші жүретін заңнамалық құжаттары қамтиды.

Демек, 2002 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының халықаралық сауда бойынша Комиссиясының халықаралық коммерциялық бітімгершілік процедура туралы БҰҰ Бас Ассамблеясының барлық мемлекеттерімен ұсынылған Типтік заңы қабылданды. БҰҰ Бас Ассамблеясының 24. 01. 2003 жылғы № A/RES/57/18 Резолюциясында халықаралық және ішкімемлекеттік тәжірибедегі бітімгершілік процедурасы сот өндірістеріне балама болып табылатыны жайлы көрсетілген. 2012 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымы делдалдық қызметтің тиімділігіне қатысты мәселелер бойынша Басшылығы делдалдық шараларға қолдау көрсететін делдалдар, мемлекеттер мен басқа да субъектілер үшін ресурс ретінде өңделді.

Еуропалық Одақтың «Медиаторлардың өзін-өзі ұстау туралы Кодексі» Еуропа мемлекеттеріне ортақ құжат ретінде қабылданды. Сондай-ақ, ТМД мемлекеттері арасында, азаматтық және қылмыстық іс жүргізу құқықтары бойынша кейбір мәселерде аталып отырған медиация процедурасын қолдану туралы ортақ құжат қабылдау жоспарлануда.

Уақыт өте келе, медиацияның тиімділігі мен өзектілігі Қазақстанды да қызықтыра бастады.

Қазақстандағы медиация институты қызметі келесі заңнамалық актілермен қамтамасыздандырылады:

1. Қазақстан Республикасының медиация қағидалары мен өткізілу тәртібін, сондай-ақ медиатордың мәртебесін айқындауды ұйымдастыру аясындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін «Медиация туралы» 2011 жылдың 28 қаңтарындағы Заңы;

2. «Медиация мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамаларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Н. Ә. Назарбаевпен қол қойылған 2011 жылдың 28 қаңтарындағы заңы;

3. Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 13 шілдедегі Азаматтық іс жүргізу кодексінің кейбір нормалары;

Елімізге жаңадан енуіне орай, отандық ғалымдардың азаматтық қатынастар бойынша қолданылатын медиация институтын зерттеу жұмыстары болмағандықтан, көбінесе шетел ғалымдарының диссертациялық жұмыстарын негізге алдым. С. И. Калашникованың «Азаматтық юрисдикция аясындағы медиация» тақырыбындағы диссертациялық жұмысында медиацияның теориясы мен тәжірибелеріне арнайы арналған бөлімдер бар. А. Н. Кузбагаров жеке құқықтық даулар бойынша тараптарды достастыру мәселелерін оқытуда медиацияның кейбір аспектілерін қарастырған.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы және тәжірибелік маңыздылығы. Алғаш рет азаматтық іс жүргізу құқығында медиацияны құқықтық дауларды дербес түрде реттеудің тәсілі ретінде қолдану мен оны ұйымдастырудың және азаматтық юрисдикция органдарының қызметіне енгізуді дамыту мәселелерін кешенді зерттеу қолға алынып жатыр.

Азаматтық іс жүргізу құқығы мен арбитраждық іс жүргізу құқығы ғылымындағы медиация мәселелері дауларды альтернативті реттеу мен бітімгершілік мәселелеріне арналған жұмыстардың шегінде қарастырылды. Аталып отырған процедура елімізде жаңадан енуіне орай, отандық ғалымдардың азаматтық қатынастар бойынша қолданылатын медиация институтын зерттеу жұмыстары мүлде жоқ және арнайы әдебиеттер де жоқ. Көршілес еліміз Ресей Федерациясында да диссертациялық жұмыстар саны шектеулі ғана. Сондай-ақ, халықаралық іс жүргізудегі медиация мәселелеріне байланысты жаңа институт болғандықтан ғылыми әдебиеттер аз. Әлемдік ынтымақтастықта медиациялық процедура аясында қазіргі нормалардың толық және айқын емес, сондай-ақ, барлық мемлекеттер мен аймақтарда міндетті заңды күші жүретін, нормалары айқын және нақты бірыңғай стандарттар жоқ.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Дипломдық зерттеу жұмысының мақсаты болып, дауды реттеудің альтернативті жолы ретіндегі медиацияны ұйымдастыру мен қолданудың заңдылығын және халықаралық іс жүргізу құқығындағы медиациялық мәселелерді қарастырып, медиация туралы шет мемлекеттер мен ұлттық заңнамаларды салыстыра отырып талдау.

Аталған мақсаттарға жету үшін зерттеудің келесідей міндеттері болды:

1) медиация түсінігіне анализ жасау;

2) медиация қағидаларының жүйесін зерттеу;

3) медиацияны ұйымдастыру мен процедуралық аспектілеріне анализ жасау;

4) шет мемлекеттердің құқықтық жүйелеріндегі медиация институтына салыстырмалы талдау жасау арқылы зерттеу жүргізу;

5) азаматтық қатынастар аясындағы медиацияны қолдануды ары қарай дамыту үшін жеке ұсыныстар келтіру;

Зерттеудің пәні мен объектісі. Қарастырылып отырған дипломдық жұмыстың объектісі болып халықаралық іс жүргізу құқығында медиация процедурасын қолдану кезінде мемлекет аумағынан тыс орналасқан жеке және заңды тұлғалардың арасында туындайтын азаматтық қатынастар.

Зерттеу пәні болып халықаралық іс жүргізу құқығындағы медиация қолданудың мәселелері табылады.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негіздері. Зерттеу барысында ұлттық және шетелдік юриспруденцияда қабылданған жалпы ғылымдық және арнайы-құқықтық тәсілдер қолданылды. Шет мемлекеттердің құқықтық реттеу моделі мен тәжірибелеріне талдауда салыстырмалы-құқықтық тәсіл қолданылды.

Зерттеу жұмысының теориялық негізін Б. Қ. Сыздықов, Б. Ө. Алтынбасов, С. Зиманов, И. Е. Косаев, Т. М. Культелеевтің еңбектері пайдаланылды.

Дипломдық зерттеу жұмысының барысында, шетел авторларының да еңбектері пайдаланылды: Е. И. Калашникова, И. Е. Косаев, А. П. Вершинина, Е. А. Добролубова, В. И. Бенево, Ю. К. Осипова, Л. Кадье, И. Крайнц және т. б.

Жұмыстың құрылымы мен көлемі. Диплом жұмысы кіріспеден, бес тараудан тұратын екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыстың көлемі бет.

1. МЕДИАЦИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1. Медиация түсінігі және оның пайда болу тарихы

Медиацияны зерттеу үшін алдымен оның түсінігіне аса назар аудару қажет. Ол үшін әр мемлекеттердегі ғылыми көзқарастар мен тәжірибелерге сүйене отырып, медиацияның анықтамасы, белгілері мен ерекше қырлары және құқықтық дауларды реттеу мен шешудің басқа да тәсілдерімен арақатынасына мән бере отырып талдау жасау қажет [1, 10 б. ] .

Шетел әдебиеттерінде медиация түсінігін анықтаудың екі жолын бөліп көрсетеді: концептуалды және сипаттаушы [2] .

Концептуалды жол түсінігін оның негізгі қағидаларын, мақсаты мен делдалдың қатысуы арқылы дауды реттеудің мәні арқылы айқындауды ұсынады. Концептуалды сипаттың әдеттегі анықтамасына келесіні жатқызуға болады: медиация - бейтарап үшінші тұлғаның келіссөз жүргізу барысында тараптарға бейбіт өзаратиімді келісім жасауынаа әсер ету мақсатында жүргізілетін дауды реттеудің ерікті құпия процедурасы [3] . Концептуалды анықтама теориялық мінез-құлықты иеленеді және сол процедура кезіндегң нақты әрекеттерді емес, медиацияны үлгілі модел ретінде түсінуге мүмкіндік береді.

Сипаттаушы жол, керісінше, көбінесе тәжірибеге жақындау келеді. Мысалы, Ұлыбританияда отбасы қатынастары бойынша медиация маманы М. Робертс келесі анықтаманы ұсынады: «Медиация - дауласушы тараптар медиатормен жолығып, мәселені талқылап, кейін дауды шешуге талпынатын процедура». Сипаттаушы анықтамалар медиацияның нақты түрі мен моделінің мазмұнын анықтауда көмегін тигізеді. Басқа жағдайларда олар абстрактілі сипатта болады және зерттеліп отырған процедураның мәндік белгілерін шығаруға рұқсат бермейді.

Бітімгершілік процедурасының пайда болғанына ұзақ уақыт өткеніне қарамастан, оның осы күнге дейін барлығына бірдей қалыптасқан анықтамасы жоқ.

Орыс ғалымы И. В. Решетников медиацияны тараптармен таңдалған бейтарап тұлғаның келіссөз жүргізуі арқылы тараптарды бітімге келтіру формасы ретінде түсіндіреді [4] .

Д. Л. Давыденко: «Медиация - тараптарға міндетті күші бар шешім шығаруға құқығы жоқ бейтарап тұлғаның басшылығымен өтетін тараптар арасындағы келіссөз», - деп жазады. Автор кейінірек өз жұмыстарында медиацияның басқа бітімгершілік процедуралардан ерекшеленетін белгілерін толықтырды, нақтылай келетін болсақ: медиатордың кәсібилігі. Нәтижесінде Д. Л. Давыденко делдалдықты кең мағынасында түсіну керектігін ұсынды, яғни келіссөз процесін ұйымдастыруға және оны жүргізуге қатысатын, тараптарға шығарған шешімін міндеттеуге құзыреттілігі жоқ бейтарап тұлғаның қатысуымен туындаған дауды шешу процедурасы деді. Өз кезегінде «медиация» - дауды реттеуде мүмкін талаптарды ұсынбай, керісінше оларға келіссөз процесін ұйымдастыруға және оны жүргізуге кәсіби әсер тигізетін бейтарап үшінші тұлғаның қатысуымен өтетін бітімгершілік процедурасын білдіретін тар түсінік [5] .

М. В. Гвоздарева бітімгершілікті немесе медиацияны даудың туындауының себептері мен салдарларын жоя отырып, бейбіт реттеуге бағытталған, нәтижесінде бейбіт келісім жасаумен аяқталатын процесс деп қарастырады [6] .

А. А. Брыжинский медиация түсінігінің астарын делдалдың қатысуымен тараптар арасында өзаратиімді келісім жасау мақсатында тараптар арасындағы дауды реттеу деп түсіндіреді [7] .

Медиацияның бірыңғайландырылған түсінігінің күрделілігі оны қолданудың кең спектріне, ұйымдастыру формасының әртүрлілігіне, түрлері мен модельдеріне байланысты. Осы құбылыстың түсінігіне нақты анықтама беру үшін, біріншіден, медиацияның мәні бойынша нақты түсінікті қамтамасыздандыру, ал екіншіден, осы институттың жалпы құқытағы орнын анықтау үшін, өз кезегінде, оның әрі қарай дамуы мен жетіліуіне жағдай жасау қажет.

Бүгінгі таңда құқықтық дауларды реттеудің альтернативті жолы медиация екендігіне еш күмәнданбауға болады. Медиатордың қатысуымен жүргізілетін бітімгершілік процедурасы алғашында жалпы құқықтық мемлекеттерде сот процестеріне альтернатива ретінде пайда болды. Қазірге дейін ғылыми әдебиеттерде медиацияны дауларды реттеудің альтернативті жолына жатқызады және сот және өзге де заң органдарындағы істер өндіруге қарсы қояды. «Дауларды альтернативті шешу» (alternative dispute resolution ) термині алғаш рет АҚШ-та өткен ғасырдың 60-жылдарында пайда болды. Дауды сотқа дейін реттеу жолдарының пайда болуы америкалық сот жүйесінің реформалау қажеттілігінен туындады, нақтырақ айта кететін болсақ: соттағы істерді қараудың тым ұзақ мерзімі мен «әділ сотқа кезекке тұру» түсінігі; шағымның құнымен салыстыруға келмейтін сот шығындары; деликт істеріне қатысты пайда болатын соманың шамадан тыс артық болып кету мүмкіндігі;

Осындай мәселелердің жалпы құқықтық мемлекеттерде де орын алатынын ескере кету қажет. Г. Браун мен А. Мариотттың айтулары бойынша, Англиядағы және Уэльстегі тек әлеуметтік жағдайы өте төмен және өте жоғары адамдар ғана өздерінің бұзылған құқықтары үшін сотқа жүгіне алатынын, алғашқылары - оларға заңды көмек беріледі, екіншілері - өздеріне жағдай жасай алады. Мұндай жағдайда медиация тиімсіз сот іс істеріне қарсы қасақана жасалған құқықтық дауларды шешудің альтернативасы сипатында болды. Америкадағы дауларды реттеудің альтернативті тәсілі - медиацияның дамуында маңызды рөл атқарған әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени сипаттағы факторлар қатары болды.

Жекелегенде соттан тыс өтетін процедураның таралуына үлкен әсер еткен «әлеуметтік әділ сот» концепциясы. «Әлеуметтік әділ сот» идеясы XX ғасырдың 60-шы жылдарында ауқымды қолдауға ие болды және қоғамның құқықтары үшін болатын саяси қозғалыстардың теориялық негізінің бірі болды. Оның мәні сот жүйесі және басқа да мемлекеттік органдар құқықтық нормаларды енгізу және қолдану арқылы элиталық билікті нығайтудың құралы деп түсінуінде. Концепцияны қолдаушылар дауларды реттеу механизмінің барлығын монополиялап және сол арқылы халықтың біршама қатарын дауды реттеу процесіне әсер ету құқығынан айырып, элита басқа тұлғаларға қоғамды басқару механизмдерін меңгеруге жол бермеді деп тұжырымдады. Туындаған мәселе бойынша сонымен күресу құралы етіп дауды реттеумен айналысатын қоғамдық институттар құру ұсынылды. Нәтижесінде мемлекеттік сот жүйесінің альтернативасы секілді «қоғамдық әділ сот» орталығы ұйымдастырылды. Аталған орталықтар медиацияны отбасылық және тұрмыстық дауларда, көршілер арасында және басқа да құқықтық, құқықтық емес дауларды реттеуде қолданды.

Демек, бастапқы «дауларды альтернативті шешу» түсінігі нақты мазмұнға ие болды, ал альтернативаға деген нұсқау өзін-өзі ақтады. Бірақ аталған терминнің нақты ортақ түсінігін табу мүмкін болмай тұр, себебі әр елдің зағнамасында әр түрлі көрсетілген. Дегенмен, қазіргі таңда, медиация өзінің алтьтенатвиті сипатын жоғалтып, көбінесе субъективті құқықбұзушылықты қорғау тәсілдерімен тең дәрежеде және өзара байланыста қолданылуда. Мұндай трансформацияның себебі, бір жағынан алғанда, бүгіндері медиацияны ұйымдастырушылық тұрғысынан алар болсақ азаматтық қоғамның және құқықтық мемлекеттік идеясына жақынырақ келеді; басқа қырынан алатын болсақ ол шынында да құқықтық даулардың субъектілерінің қажеттіліктеріне жауап береді, себебі артық шығынсыз, уақытты үнемдей отырып, тараптардың арасында туындаған түсініспеушілікті жоюға мүмкіндік жасайды.

Бүгінгі таңда ғылыми әдебиеттерде делдалдың қатысуымен достастырудың екі тарихи нысанын ажырату көрсетілген: дәстүрлі бітімгершілік және заманауи медиация [8] .

Дәстүрлі бітімгершілік мемлекет пайда болғанға дейін дауларды реттеудің алғашқы қалыптасқан түрі. Ол, өз кезегінде, қайнар көзін философия мен діннен алатын, қоғамда заңды түрде әрекет ететін құбылыс болды [10] . Делдалдық қызметті, ережеге сәйкес, қауымның беделді әрі сыйлы мүшелері атқарды. Ал процедураның өзі регламенттелген жоқ болатын. Мемлекеттік қызметтің дамуына байланысты дауларды реттеу жоғарғы билік органдарына ауыса бастады. Осы мағынада, дәстүрлі бітімгершіліктің негізін дауларды шешуде мемлекеттік механиз қалады.

Заманауи медиацияның мәні тараптардың арасындағы дауды реттеу барысында бірлесе отырып, бір жағынан, объективті стандарттарды, ал екінші жағынан, жеке қажеттіліктер мен нақты қажеттіліктерді басшылыққа ала отырып, жалпы мәселені шешеді [10] . Қазіргі таңдары медиация дәл осы бағытты ұстанады.

Аталған терминнің түсінігінің пайда болуы мен оның тарихын зерттеу үшін ежелгі зерттеушілер мен заманауи ғалымдардың көзқарастарына назар аудару қажет. Ал медиация тарихы өте ежелгі уақыттан бастау алған. Нақты тарихи дәуірлерде дауларды реттеудің, жанжалды уақытша немесе түбегейлі жоятын, қоғам үшін тиімді болатын шешімдер мен қолданатын шаралардың толық кешенін қарастыратын, әртүрлі нысандары болған. Медиация өндірісі - алғашқы қоғам қауымдастығынан қолданысқа ие болды. Пайда болған дауды шешуге тәуелсіз үшінші тұлғаны тарту қажеттілігіның себебі - тірі қалуға деген құлшыныс. Ерте заманда бұл өндіріс көбінесе сауда қатынастарымен айналысатын аймақтарда дами бастады. Тарихшылардың қазіргі заманауи медиацияның пайда болу тамырын негізгі кәсптері теңіз саудасы болып табылатын Финикиялық өркениетінен және Ежелгі Вавилоннан тапты. Ал кең таралған аймақтар ретінде Қытай және Жапонияның делдалдық институттары болған. Бұл мемлекеттерде қазіргі таңға дейін пайда болған дауларды мемлекеттік соттар арқылы емес, делдалдар арқылы шешу жоғары сатыда тұр.

Медиация - дауларды шешудің ежелгі түрі. Ол көптеген ғасырлар дипломатиялық, кәсіби топтар арасындағы, саяси партиялар арасындағы және мемлекеттер арасындағы дауларды сәтті шешіп отырған. Медиация жүргізілу барысы бөтен тұлғалардың араласуынсыз және жарияланбайтын сипатта өтетіндіктен әрдайым бейбіт нәтижеге қол жеткізетін. Бұл дауды және теріс эмоцияларды жеңіп, сенімнің арқасында жаңа келісімге жететін процесс [11] .

Шамамен 25 жыл бұрын әлемнің әр түпкірінде жаңа кәсіп - медиатор пайда бола бастады. Медиаторлар адамдарға, қауымдастықтарға, корпорацияларғағ әртүрлі топ өкілдеріне пайда болған қиындықтар мен дауларды шешуга шақырды. Медиатордың тапсырмасы даудың пайда болуын толықтай айқындап алу. Медиатор позиция мен оның артында тұрған сезімдердің, мүдделер мен қалауларының толық айтылып, тыңдалып, кейіннен барлық қатысушы тараптарға түсінікті болуын қамтамасыз етеді.

Сол кезде ғана бірлескен шешім, яғни пайда болған даудың нәтижесі қатысушы тараптарды қанағаттандырарлықтай болады.

Бүгінде медиация қолданысқа жиі қажет және өркениетті маман болып келе жатыр. Көптеген еуропалық мемлекеттерде азаматтық, әкімшілік және де қылмыстық құқықтарда медиацияның қолданылуын реттейтін нормативтер мен заңнамалық актілер бар. Көптеген кәсіп түрлері өз мамандарынан, тым болмаса, медиация аясының жалпы түсінігін иеленгенін қалайды, талап етеді. Дәл осы кәсіп түрлеріне заңгерлер, адвокаттар, нотариустар, соттар және тағы басқа юриспруденцияға қатысы бар кәсіптер жатады.

Жеке дербес құқыққа баса назар аударатын заманауи батыс қоғамында, өзара қолдаудың ежелгі әлеуметтік байланыстары мен бақылауы уақыт өте тығыз байланысты болып келе жатыр. Қатынастардың бұзылуы, тәртіптің сақталмауы, моральдік нормаларға сай емес әрекеттердің жиі орын алуы тек кінә артып және жазалап қана қоймай, одан бөлек басқа шаранығ туындауын талап етті. Дауларды сот тәртібімен шешу тиімсіз бола бастады, әрі бұзылуы жиілей бастады. Медиация - дауларды шешу аясында құқықтық жүйені дамытуға пайдасы тиетін маңызы бар алғашқы қадам.

Негізінде медиация негативті оқиғалар орын алған сәтте көмекті қажет ететін жағдайлар кезінде туындады, себебі медиация жаңа дүние пайда болғанда көмегі қажет болатын. Медиация, ең алдымен, Америка Құрама Штатында кеңінен тарала бастады. Себебі АҚШ сот жүйесі әрекетсіз болды. Медиацияның пайда болу себебі ретінде тағы да кейбір қоғамдық құрылымдардың өз әрекет қабілеттіктерін жоғалтып алуларын да келтіруге болады.

Кейінгі делдалдық институттың дамуы медиаторлар proxenetas ретінде әйгілі болған Грецияда орын алды. Ежелгі Римде Юститиниан Кодификациясынан басталатын медиаторлардың мәртебесін заңдастыру пайда болып, Рим құқығында олар әр түрлі аталды: internuncius, medium, intercessor, interpolator, conciliator, interlocutor, interpres және, соңында, mediator [12] .

Орта ғасырда, Русь мемлекетінде, делдалдар көмегін княздік өзара соғыстарды бейбіт жолмен тежеу үшін қолданған. Мұндай жағдайларда делдал ретінде көбінесе діни адамдар қатысқан. Медиация халықаралық дауларда жиі қолданысқа ие болған. Ол да әртүрлі атқа ие болған: «делдалдық», «залалдың орнын толтыру туралы өтініш» немесе «ерікті қызмет көрсетуге ұсыныс». XIX ғасырдың басында Ресей империясында коммерциялық соттар жүйесі пайда болып, тиімді әсерін тигізді. Бұл жартысынан көп соттар көпестердің өкілдерінен тағайындалды. Ал коммерциялық соттағы процестің өзі дәстүрлі құқық нормаларын пайдалану арқылы бітімгершілік нысанында өтті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.