Вагон-хоппердің құрылымын жетілдіру

Мазмұны

Кіріспе

ХХ ғасырдың 90 жылдарының басында біздің елімізде: әкімшілік тұрғыдан реттелетін экономикадан нарыққа өту, экономика субъектілерінің меншіктену түрлерін, аймақаралық байланыстарды реформалау және салааралық балансты, өнімді өндіруді және оны сату нарықтарын қайта құрылымдау сияқты түбегейлі құрылымдық өзгерістер болды. Бұлардың бәрі экономикалық дағдарыс кезеңінде жүзеге асқандықтан, Қазақстан Республикасы көлік кешенінің негізін құрайтын темір жол көлігінің жағдайына кері әсер тигізді және үлкен экономикалық, қорғаныстық, әлеуметтік және саяси әнге ие болды. Үшінші мыңжылдық қарсаңында теміржол көлігінің алдында шын мәніндегі техникалық және технологиялық құлдырау қаупі тұрды, мұның өзі саланы реформалау қажеттігін туындатты. Теміржол көлігін экономиканың қазіргі заманғы талаптарына бейімдеуге, оған нарықтық қатынастарды енгізуге, инвестиция тартуға және ондағы жеке кәсіпкерлік бастаманы дамытуға жағдай жасайтын түбегейлі шаралар қажет болды.

Реформалаудың нақты міндеттерін негіздеу жұмысына «Қазақстан темір жолы ҰК» ЖАҚ-ы өзінің ішкі күштеріне қосымша Харрал Уиннер, Делойт энд Туш, Эрнст энд Янг, Корпорайт Солюшенс сияқты сыртқы кеңесшілерді және темір жолдың қазақстандық ҒЗИ-ын, Көлік және коммуникациялар ҒЗИ-ын, Экономтрансконсалтинг және басқа да отандық компанияларды тартты.

Бүгінгі күнде Қазақстан мемлекеттің көлік кешенінің негізін құрайтын жеткілікті дамыған темір жолдар желісіне ие. Осыған байланысты өндіріске озық техниканы және технологияларды құрастырып енгізу, жүкті жеткілікті түрде және уақытында жеткізу, жүктің сақталуын қамтамасыз ету, жылжымалы құрамның жаңарып отырылу үрдісін жоғарылату, жүкті арту және жүкті тиеу кезіндегі механизациялау деңгейін көтеру, қоршаған ортаға деген зиянды әсерін төмендету сияқты мақсаттар көзделуде.

Экономикалық байланыстарды көлікпен қамтамасыз етудің тиімділігі мен сапасының ең маңызды шарттары - ырғақтылық, реттілік, үздіксіздік, сенімділік, өндіру орнынан тұтынатын жерге дейін өнімді жоғары жылдамдықпен көрсетілген мерзімде және шығынсыз жеткізу, тауарды бүлдірмей және жоғалтпай ең аз шығынмен тасымалдау болып табылады.

Қазіргі кезде біздің мемлекетімізде құрылыс жұмыстары аса қарқанды түрде өрбуде. Осыған байланысты құрылыс орындарына құрылыс материалдарын жедел және жеткілікті түрде жеткізу үшін көлік керек. Жаңа вагон-хоппер цементтасушы болғандықтан өзінің модернизацияланған техникалық көрсеткіштері арқылы бұл мақсаттарды жүзеге асыра алады.

Қазақстанда жалпы ұзындығы шамамен 15 мың километрді құрайтын тармақталған теміржол жүйесі бар. Оладың ішіндегі 6 мыңы екіжолды және 5 мыңға жуығы электендірілген. Басты жолдардың жазылған түрдегі ұзындығы - 18, 8 мың км, ал стационды және арнайы жолдар ұзындығы - 6, 7 мың км. Қазақстанда теміржол көлігінің маңызы өте жоғары. Еліміздің жүкайналымының 68%-дан астамы және жолаушылар айналымының 57%-дан астамы теміржол көлігіне тиесілі. Теміржол саласында 125 мыңнан астам адам жұмыс істейді. Бұл Қазақстан халқының 1%-ға дерлік үлесін құрайды. Теміржол жүйесінің көп бөлігі Қазақстандық теміржолмен басқарылуда, ал қалған бөлігі - Оңтүстік-Орал теміржолдарының басқарылуында.

1 Вагон-хоппер модельдерінің құрылыстарын талдау

Қазіргі кезде өндірістің көлемін ұлғайту шартында цемент тасымалдау үшін арналған жылжымалы құрам жетіспеуде. Бір жағынан бұған себеп вагондардың қызмет мерзімдерінің шекке жетіп вагон паркінен алынып тасталуы болса, екінші жағынан жаңа хоппер-цементтасушылардың жасап шығарылып және өндіріске қойылуының жеткіліксіздігінде.

Осыдан басқа, қолданыстағы вагондар жүктасымалдаушылардың пайдалану сенімділігі мен техника-экономикалық көрсеткіштері жағынан толық түрде қанағаттандырмай отыр. Осыған байланысты бүгінгі күнде техникалық және пайдалану кезіндегі сипаттамалары жақсартылған жаңа цемент тасымалдау үшін арналған вагон-хопперді жасап шығару тапсырмасы ең бірінші орында тұр.

Қазіргі уақытта цементті тасымалдау үшін Крюков вагон жасау, Брянск машина жасау, Великолукс локомотив-вагон жөндеу және Рузхиммаш зауыттары жасап шығарған вагон-хопперлар пайдаланылу үстінде.

Цементтасушылардың сериялық өндірісі 1953 жылы «Днепровагонмаш» зауытында басталған болатын. Бұл зауытта ең алғашқы жүккөтерімділігі 60 т болатын 4-осьті цементтасушы құрастырылды.

1961 жылы Крюков зауытында 11-715 цемент тасымалдау үшін арналған хоппер моделі жасап шығарылды. Бұл цементтасушы ең алғашқы болып массалық өндіріске қойылған болатын. Ал 1986 жылы оның орнына сол зауыт жасап шығарған 19-758 вагон-хоппер моделі келді.

Бұл 2 модель Кеңес Одағы жылдарында вагон-цементтасушылар паркінің негізін құрады. Кеңес Одағының құлауынан кейін цементтасушыларды жасап шығару қуатының барлығы Украинада қалды.

Цемент үшін арналған хопперлар құрылысының жаңартылуы Великолукс зауытында болады деп шешілді. Онда 1993 жылдан 1997 жылға дейінгі уақытта 55-321 хоппер-вагон модельдері өндірілп отырды. Жалпы жиынтық шығарылымы тек 250 вагон ғана болды. Сол 1993 жылы Брянск зауытында 19-3054 хоппер-астықтасушы моделі базасында 19-3054-03 цементтасушы моделін шығару әрекеті қолданды.

Цемент үшін арналған хопперлардың құрылысының дамуының жаңа қуатты серпіні жақында ғана басталды. Цемент өндірісі көлемінің қарқынды өсуі мен жылжымалы құрамның жеткіліксіздігінен 2006 жылы «Рузхиммаш» зауытында өндіріске 19-1217 цементтасушы моделі қойылды.

2007 жылы Брянск зауытында 19-3018 моделін шығара бастады. 2008 жылы «Днепровагонмаш» зауытында 19-4142 және Стаханов вагон жасау зауытында 19-969 вагон-хоппер модельдерінің өндірісінің басталуы жоспарланды.

1. 1 11-715 цемент тасуға арналған мамандандырылған жабық вагон-хоппері моделі

11-715 вагон-хоппер моделін (1. 1-сурет) 1961 жылы Крюков вагон зауыты жасап шығарды. Сериялық өндіріске сол жылы қойылды. Бұл вагон-хоппер ең алғаш рет жаппай өндіріске қойылған цементтасушы ретінде есептеледі. 11-715 мамандандырылған жабық вагон-хоппер моделі цементті ұнтақ күйінде және жауын-шашыннан қорғауды талап ететін түйіршіктелген жүктерді тасымалдау үшін арналған.

Вагон шанағы - жабық, тұтас металды және бункер типті. Жүкті арту төбеде орналасқан дөңгелек жүк арту люктері арқылы жүзеге асады. Ал жүкті түсіру теміржол жолы осімен орналасқан арнайы қабылдау құрылғыларына астыңғы жүк түсіру люктері арқылы жүк түсіру механизмі арқылы жүзеге асырылады.

Вагон ауатаратқышы бар автотежегішпен, авторежиммен, тежеуіш иінтірек берілісі автореттеуішімен, тұрақ тежеуішпен және типтік сорып алу аппараты СА-3 автотіркеуішімен жабдықталған. Жүріс бөлігі домалау мойынтіректері бар 18-100 үлгідегі 2-осьті 1520 мм-ге тең болатын колея үшін арналған арбашықтан тұрады. Тежеуіш - автоматты пневматикалық, қолды аялдамалық.

1. 1-сурет - 11-715 вагон-хоппер моделі

Бункер типті вагон рельс араларында орналасқан қабылдау құрылғылары бар жаппай тұтыну орындарына цементті тарасыз тасымалдау үшін қызмет етеді.

Цементтасушы шанағы дәнтасушы шанағынан тек қана өзінің өлшемдері мен бункерлер саны арқылы айрықшаланады. Цементтасушыда бункер саны 4-у болса, дәнтасушыда олар 6-у. Шанақтың шетжақ қабырғалары қаңқа жазықтығына 50 ⁰ бұрышпен көлбеуленген, яғни, еңкейтілген.

11-715 үлгілі вагонның сызбасы 1. 2-суретте, ал техникалық сипаттамасы 1. 1-кестеде көрсетілген.

1. 2-сурет - 11-715 цемент тасуға арналған мамандандырылған жабық вагон-хоппері моделінің сызбасы

1. 1-кесте - Техникалық сипаттама

1. 2 55-321 жабық вагон-хоппері моделі

55-321 жабық вагон-хоппері моделін (1. 3-сурет) 1993 жылы Великолукс локомотив-вагон жөндеу зауыты жасап шығарып, сол жылы бұл вагон сериялық өндіріске қойылды. 55-321 вагон моделі негізінен 1993-1997 жылдар аралығында ғана жасалып шығарылып отырды. Одан кейін оның орнын басқа модельді цементтасушылар басты.

Бұл вагон цемент үйіндісін және құрылыс, түйіршектенген жүктердің бірқатарын тасымалдау үшін арналған. Вагон шанағы бункер типті, жиналмалы төбелі, жабық болып келді. Жүкті арту төбедегі дөңгелек жүк арту люктері арқылы жүзеге асады.

Вагон ауатаратқышы бар автотежегішпен, авторежиммен, тежегіш цилиндрдің штогының шығуының автореттеуішімен, тұрақ тежеуішпен және типтік сорып алу аппараты СА-3 автотіркеуішімен жабдықталған. Жүріс бөлігі домалау мойынтіректері бар 18-100 үлгідегі 2-осьті арбашықтан тұрады.

Вагонның көтеруші құрылымы негізінде болат 09Г2Д маркасынан жасалған, ал қабырға қаптамалары мен төбе қаңылтырлары болат 10ХНДП маркасынан жасалынады. Құйып жасалған бөлшектер үшін көміртекті болатты қолданады.

1. 3-сурет - 55-321 жабық вагон-хоппері моделі

55-321 вагон-хоппер моделінің сызбасы 1. 4-суретте, ал техникалық сипаттамасы 1. 2-кестеде көрсетілген.

1. 4-сурет - 55-321 жабық вагон-хоппері моделінің сызбасы

1. 2-кесте - Техникалық сипаттама

1. 3 19-1217 цемент тасымалдау үшін арналған вагон-хоппері моделі

2006 жылдың басында ААҚ «Рузхиммаш» цемент тасымалдау үшiн арналған вагон-хопперінің 19-1217 моделін (1. 5-сурет) өндiрiске енгізді. Шанақтың қазіргі заманғы дизайны, вагонның ұлғайтылған жүккөтерімділігі, 4 люктің бірыңғай жапқыш құрылғысы жүкжіберушілердің қызығушылығын танытты. 2009 жылдың басында ААҚ «ПГК» паркінде 2700-ге жуық осы модель вагондары болды. Бірақ ААҚ «ПГК» паркінде пайдаланудың басында-ақ шанақтың тым ластануынан нөмірлердің және басқа жазулардың оқылмауы туралы ескертпе сигналдар түсе бастады. Вагондардың тұрып қалуынан және тазалауға кететін шығындардан компания залалға ұшырай бастады.

Туындаған мәселеге басында зауыт-жасапшығарушы жүк жіберушілердің жағынан қызмет көрсету мәдениетінің жоқтығында деп жауап берді. Алайда ААҚ «ПГК» Нижгородтық филиалымен жүргізілген тексерісте бұл жорамалды құптамады. ААҚ «ПГК» мамандары Воскресенский цемент зауытында бірдей шартта жұмыс істейтін ЖАҚ «Рузхиммаш» пен басқа өндірушілердің жасап шығарған 60-тан астам цементтасушыларын қарап шықты. Ең алдымен, қызмет мерзіміне тәуелсіз 19-1217 үлгілі вагоны шанағының ластануы басқаларға қарағанда жоғары екендігі көзге түсті.

1. 5-сурет - ААҚ «Рузхиммаш» зауыты жасап шығарған 19-1217 вагон-

хоппері моделі

Құрастырушылардың түпкі ойлары бойынша, барлық жұдырықшалар жапқыш құрылғының ұстағышының бұрылысымен төрт люктің қақпағына түсіріліп, оларды балдақтарға бір уақытта қысуы керек. Бірақ егер де қақпақтардың біреуі өз орнына жатпаса, онда тиісті түрде қалған қақпақтарда жабылмайды. Жүк арту люктері балдақтары іс жүзінде төбелердің үстінде жатады. Сондықтан да кішігірім ластанудан және люктердің біреуіне жабысуынан қатып қалған цемент қалған үш люктегі жапқыш құрылғысын істеп шығарады.

Қозғалыс үрдісінде қысып жабылмаған қақпақтар дірілдейді. Қорғауыш күнқағардың жоқ болуы себебінен цемент шаңы ауа ағынымен вагон төбесіне шығып шанақтың қабырғаларына сырғанап жабысады да, нөмірлер мен басқа белгілер көрінбейтіндей етіп ластайды. Сонымен қатар цементті арту кезінде ауа қапшықтары пайда болуы мүмкін.

Вагонның жол жүруі кезінде ауа қапшықтары пайда болуы мүмкін. Вагонның жол жүруі кезінде цемент нығыздалады да ауа жоғары қарай жұлқына шығып цемент шаңы көтереді. Содан кейін шаң жүк арту люктерінің саңылауларынан өтіп, вагон төбесімен қабырғаларында басылып қалады. Жүк арту санының өсуіне байланысты ластануда өседі.

Осыған байланысты люктер мен жапқыш құрылғыларының құрылысын түзетуде айқын қажеттілік туындады. ААҚ «ПГК» вагонжасаушылары бұл мәселені шешу үшін құрылысына сәйкесінше өзгертулер енгізді.

2010 жылдың қаңтар-ақпан айларында ААҚ «Рузхиммаш»-та пайдалану үстіндегі 4 цементтасушыға тәжірибелік жетілдіру жұмыстары жүргізілді. Олардың әрқайсысының құрылысына белгіленген өзгертулер жүргізілді, 2, 4 және 6 айдан кейінгі тексерулерден кейін пайдалану шанақ құрылысындағы өзгерістер қатары вагонның ластанудан сақталуын қамтамасыз ететінін көрсетті.

19-1217 вагон-хоппері моделінің сызбасы 1. 6-суретте, ал техникалық сипаттамасы 1. 3-кестеде көрсетілген.

1. 6-сурет - 19-1217 вагон-хоппер моделінің сызбасы

1. 3-кесте - Техникалық сипаттама

1. 4 19-3018 вагон-хоппері моделі

Ең бірінші 19-3018 үлгідегі цементтасушы вагон Брянск машина жасау зауытында 2007 жылы жасап шығарылды. Вагонның құрылысы гипс, ізбес, глинозем, күйінді, алебастр, кварцты құм, құрылыстық құм және т. б. материалдарды да тасуға мүмкіндік береді.

Брянск цементтасушысы басқа өндірушілердің вагондарынан өзінің жоғары жүккөтерімділігімен ерекшеленеді (0, 5-1тоннаға) . Құрастырушылардың шешімі бойынша жүккөтерімділік 73 тоннаны құрайды.

19-3018 вагоны - 19-3054 вагонының негізгі техникалық шешімдерінің қолдануымен жасалды. Бірақ ол айтарлықтай түпнұсқасынан ерекшеленді. Біріншіден 19-3018 вагонында 6-у емес 4 жүк түсіруші люгі бар. Екіншіден 19-3018 вагоны ортақ тежеуіш жүйесімен емес, қауіпсіздікті жоғарылату мақсатында бөлек тежеуіш жүйесімен жабдықталған және де жүк түсіру кезінде шанақ ішіндегі және артындағы ауа қысымын теңдестіріп отыратын вакуумды клапанымен жабдықталған. Бұдан басқа, 19-3018 вагонының базасы 19-3054 үлгісіне қарағанда 2 метрге кем және ол 7800 мм-ге тең. Қорытындылай келе 19-3018 үлгілі вагоны базалық түріне қарағанда шағын және жеңіл болып шықты.

Вагонды жүктеу үстіңгі жүк арту люктері арқылы іске асырылады, ал жүкті түсіру - өз ағысымен астыңғы жүк түсіру арқылы рельсаралық кеңістікке түсіріледі.

19-3018 вагон хоппері моделі (1. 7-сурет) мөлшерлік жүк түсіруді қамтамасыз ететін қол жетекті жүк түсіру механизмімен жабдықталған. Жүкті түсіру рельсаралық кеңістікке жұп-жұбымен орналасқан 4 жүк түсіру люктері арқылы жүзеге асырылады. Әрбір жүк түсіру люктерінің жұптары жүк түсіру механизмінде өзіндік жетектермен жабдықталған.

1. 7-сурет - 19-3018 вагон-хоппері моделі

Вагонның техникалық сипаттамасы 1. 4-кестеде көрсетілген.

1. 4-кесте - Техникалық сипаттама

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс