Кіші мектеп жасындағы балаларды оқыту үрдісінде инновациялық технологияны ендіру жолдары.
МАЗМҰНЫ КlРlСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
l. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1. Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастырудың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2. Бастауыш сынып оқушыларының жаңа технологияларды пайдалануда пәнге қызығушылықтарын арттырудың тиімді жолдары ...
1.3. Бастауыш сатыда оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4. Жаңаша оқытудың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.5. Сабақта техникалық құралдарды пайдалану арқылы сабақ сапасын арттыру. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6. Сабақ процесінде проекциялық аппараттарды пайдалану ... ... ... ... .
1.7. Сабақ процесінде компьютер көмегімен оқытудың тиімді әдістері...
1.8. Сабақ процесінде диафильмдерді пайдаланудың маңызы ... ... ... .
ll. ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ
2.1. Оқушылардың үлгерімінің сапалық деңгейін анықтау ... ... ... ... ...
2.2. Өткізілген ашық сабаққа мониторингтік талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
lll. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
3.1. Оқушылардың үлгерімінің сапалық деңгейін
анықтау нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Өткізілген ашық сабаққа мониторингтік
талдау көрсеткіші ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ӘДЕБИЕТТЕР ТlЗlМl ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
l. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1. Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастырудың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2. Бастауыш сынып оқушыларының жаңа технологияларды пайдалануда пәнге қызығушылықтарын арттырудың тиімді жолдары ...
1.3. Бастауыш сатыда оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4. Жаңаша оқытудың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.5. Сабақта техникалық құралдарды пайдалану арқылы сабақ сапасын арттыру. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.6. Сабақ процесінде проекциялық аппараттарды пайдалану ... ... ... ... .
1.7. Сабақ процесінде компьютер көмегімен оқытудың тиімді әдістері...
1.8. Сабақ процесінде диафильмдерді пайдаланудың маңызы ... ... ... .
ll. ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ
2.1. Оқушылардың үлгерімінің сапалық деңгейін анықтау ... ... ... ... ...
2.2. Өткізілген ашық сабаққа мониторингтік талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
lll. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
3.1. Оқушылардың үлгерімінің сапалық деңгейін
анықтау нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Өткізілген ашық сабаққа мониторингтік
талдау көрсеткіші ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ӘДЕБИЕТТЕР ТlЗlМl ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әрі алысты барлап, кең ауқымды ойлай білетін осы заманғы мұғалімдерсіз иновациялық экономика құра алмайтындығымыз жайлы еліміздің президенті Н. Ә. Назарбаевтың үстіміздегі жылғы Қазақстан халықтарына арнаған «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін, бәсекеге қабілетті ұлт үшін» атты Жолдауында ерекше аталып өтіліп, Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін, экономикалық және қоғамдық жаңару қажеттіліктеріне сай білім керектігіне назар аударылған болатын. Ал бәсекеге қабілетті елдің әрбір азаматы бәсекеге қабілетті болуы тиіс деп есептеймін.
Бастауыш сынып оқушы тұлғасын қалыптастыру мен дамуының басты баспалдағы. Бүгінгі таңдағы бастауыш мектептердің алдында тұрған мәселе оқушыларды дамыта оқыту, яғни, оқушыны оқу әрекетіне қалыптастыру, олардың оқуға ынтасын ояту, қызығушылығын арттыру. Сондықтан, мұғалімнің алға қойған маңызды міндетінің бірі – талабы таудай жеке тұлғаны іздеп табу, оны өсіру. Әр оқушының қабілетін танып біліп, дамытып адам дәрежесіне жеткізу үшін жаңашыл жұмысқа бет бұру керек.
Қазақстан аз дамуында жаңа серпілістер жасауы қажет. Қазақстан әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына енуі үшін білім саласында да үлкен реформалар жүргізілуі тиіс.
Жаңа ғасырда Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып, Қазақстандық білім беру жүйесі әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағытталуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу – тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр.
Себебі білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарлы, жаңа көзқарас, жаңаша қарым – қатынас пайда болды.
Білім беру саласындағы алға қойылып, отырылған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс – тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық технологияны меңгеру .
Қазақстанның Республикасы «Білім туралы» Заңының 8 бабында «Білім беру жүйесінің басты міндеті – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халақаралық коммуникациялық желілерге шығу ұлттық және жалпы адамзаттың құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау» деп атап көрсеткендей - ақ, қазіргі кезеңде әрбір мұғалімнің алдына қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс – тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық технологияны меңгеру.
Өйткені жаңа педагогикалық технологияны меңгеруге мұғалімдерді даярлау – оларды кәсіби білімін көтеруге дайындау конспектісінің бірі және педагогтың жеке тұлғасын қалыптастыруға үрдісіндегі іс - әрекеттің нәтижесі болып табылады. Қазіргі педагогика теориясына елеулі өзгерістер еніп, жаңа көзқарастар пайда болды. Әрі білім беру құрылымында жаңа
Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әрі алысты барлап, кең ауқымды ойлай білетін осы заманғы мұғалімдерсіз иновациялық экономика құра алмайтындығымыз жайлы еліміздің президенті Н. Ә. Назарбаевтың үстіміздегі жылғы Қазақстан халықтарына арнаған «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін, бәсекеге қабілетті ұлт үшін» атты Жолдауында ерекше аталып өтіліп, Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін, экономикалық және қоғамдық жаңару қажеттіліктеріне сай білім керектігіне назар аударылған болатын. Ал бәсекеге қабілетті елдің әрбір азаматы бәсекеге қабілетті болуы тиіс деп есептеймін.
Бастауыш сынып оқушы тұлғасын қалыптастыру мен дамуының басты баспалдағы. Бүгінгі таңдағы бастауыш мектептердің алдында тұрған мәселе оқушыларды дамыта оқыту, яғни, оқушыны оқу әрекетіне қалыптастыру, олардың оқуға ынтасын ояту, қызығушылығын арттыру. Сондықтан, мұғалімнің алға қойған маңызды міндетінің бірі – талабы таудай жеке тұлғаны іздеп табу, оны өсіру. Әр оқушының қабілетін танып біліп, дамытып адам дәрежесіне жеткізу үшін жаңашыл жұмысқа бет бұру керек.
Қазақстан аз дамуында жаңа серпілістер жасауы қажет. Қазақстан әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына енуі үшін білім саласында да үлкен реформалар жүргізілуі тиіс.
Жаңа ғасырда Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып, Қазақстандық білім беру жүйесі әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағытталуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу – тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр.
Себебі білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарлы, жаңа көзқарас, жаңаша қарым – қатынас пайда болды.
Білім беру саласындағы алға қойылып, отырылған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс – тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық технологияны меңгеру .
Қазақстанның Республикасы «Білім туралы» Заңының 8 бабында «Білім беру жүйесінің басты міндеті – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халақаралық коммуникациялық желілерге шығу ұлттық және жалпы адамзаттың құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау» деп атап көрсеткендей - ақ, қазіргі кезеңде әрбір мұғалімнің алдына қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс – тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық технологияны меңгеру.
Өйткені жаңа педагогикалық технологияны меңгеруге мұғалімдерді даярлау – оларды кәсіби білімін көтеруге дайындау конспектісінің бірі және педагогтың жеке тұлғасын қалыптастыруға үрдісіндегі іс - әрекеттің нәтижесі болып табылады. Қазіргі педагогика теориясына елеулі өзгерістер еніп, жаңа көзқарастар пайда болды. Әрі білім беру құрылымында жаңа
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1.Таубаева Ш.Т. Лактионова «Как теория и практика нововведение в системе образования» 2 том. – Алматы: Білім,баспасы 2005 ж.
2. Бұзаубақова К. Ж. «Жаңа педагогикалық технологиялар» - Алматы: Жазушы, баспасы 2004ж.
3. Қараев Ж.А. Мектепте оқытудың педагогикалық жүйесін жетілдірудің әдіснамалық негіздері. // бастауыш мектеп..-1996 -№7
4. Қазақ ағартушылардың еңбектеріндегі оқыту мен тәрбиелеу мәселелері. – Алматы, 1984 ж.
5.«Бастауыш мектеп» ғылыми-әдістемелік педагогикалық журналдары. – 2003 ж.№3, №5.
6.«Бастауыш білім» ғылыми-әдістемелік журналдар. – Алматы, 2004 ж. №4, №6.
7.Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологий. –М,: Педагогика,1989 г.
8.Беспалько В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения.- М., 1995 г.
9. Инновационное обучение: Стратегия и пратика. /Под ред. В.Я.Ляудис. – М. – 1994
1О.Дьяченко В.К. Новая педагогическая технология учебно-васпитательного процесса. –Усть-Каменагорск, 1992 г.
11.Монахов В. Проектирование и внедрение новых технологий обучения.- М.:Педагогика, 1990 г.
12.Юсуорбекова Н.Р. Общие основы педагогической инноватики.- М., 1991 г.
13.Болашақ бастауыш сыныптар мұғалімінің педагогикалық шеберлігі мазмұнының бағыттары. «Үздіксіз педагогикалық білім берудің үрдісі мен стратегиясы». Халықаралық ғылыми - практикалық конференция материалдары. - Алматы, 1998.-235-239 б.
14. Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология. – Алматы: Жазушы.-2004.
15.Бастауыш мектеп - білім берудің қайнар көзі.// Материалы Международной научно-практической конференции «Духовное наследие народов Казахстана и школьное образование».- Алматы, 2001.-218-220 б.
16.Бастауыш мектептегі білімнің жаңа мазмұнының негізгі бағыттары // Вестник АГУ им.Абая. Серия «Педагогические науки».- Алматы, 2002.-№3.-32-35 б.
17.Бастауыш білім беру мазмұнының кейбір мәселелері // Вестник АГУ им.Абая. Хабаршы. «Психология – педагогика сериясы». - Алматы, 2002. - № 2 (7). - 33-35 б.
18.Бастауыш мектеп дидактикасы. Әдістемелік құрал.- Алматы, 2002.- 38 б.
19.Бастауыш мектептегі білімнің жаңа мазмұнының негізгі бағыттары // Вестник АГУ им.Абая. Хабаршы. «Психология – педагогика сериясы». - Алматы, 2002. - № 2 (7). - 67-69 б
2О.Қазақстан Республикасының қазіргі бастауыш мектептеріндегі білім мазмұны // Вестник АГУ им.Абая. Хабаршы. Серия «Педагогические науки».- Алматы, 2003.-53-56 б.
21. Қараев Ж.А. Мектепте оқытудың педагогикалық жүйесін жетілдірудің әдіснамалықнегіздері. // бастауыш мектеп..-1996 -№7
22.Оқу - әдістемелік кешенінің дидактикалық маңызы. // Вестник АГУ им.Абая. Серия «Педагогические науки».- Алматы, 2004.- 25-27 б.
23.Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін дамыту мен жетілдірудің жолдары // Вестник.Хабаршы. КазНПУ им.Абая. «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы.- Алматы,2004.-33-35 б.
24.Бастауыш мектепте білім беру мазмұнын жаңартудағы кейбір мәселелері // «Жаңашыл мұғалім» атты Республикалық ғылыми – практикалық конференция материалдары.- Алматы, 2005. -№ 3.-89-91 б.
25.12 жылдық мектеп жалпы білім беру саласындағы педагогикалық процесті ұйымдастырудың ерекшеліктері // «12 жылдық білім беруге көшу жағдайында болашақ мұғалімдерді дайындау мәселелері» атты Халықаралық ғылыми – практикалық конференция материалдары.- Алматы, 2006.-37-39 б.
26.Бастауыш мектепке арналған төл оқулықтардың ұлттық ерекшеліктері // Мектепке дейінгі және бастауыш білім: қазіргі жағдайы, даму тенденциялары және мәселелері. Халықаралық ғылыми – практикалық конференция. -Алматы, 2007.- 520-524 б.
27.Тарихи кезеңдердегі ғылыми-тәжірибелік білімдер Қазақстан Республикасындағы бастауыш мектептің және білім берудің дамуының алғы шарттары // Вестник. Хабаршы. Каз НПУ им.Абая. «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы.- Алматы, 2007.-№ 4 (15).-45-49 б.
28.Қазақстан Республикасындағы бастауыш мектептің және білім берудің дамуының алғышарттары // Бастауыш мектеп. Алматы, 2007.-№12.- 26-28 б.
29.Бастауыш мектепте білім мазмұнын жетілдіру. ҚР Президенті
Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында (2008 ж.6 ақпан) Қазақстан халқының әл-ауқатын көтерудің негізгі бағыттарын жүзеге асыру. Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. // -Алматы, 2008.-94-96 б.
30.Бастауыш мектепке арналған төл оқулықтардың ұлттық ерекшеліктері // Бастауыш мектеп. Алматы,2008.-№ 1.-5-7 б.
31. Қазақстан республикасы «Білім мемлекеттік бағдарламасы»/ Қазақстан мұғалімі.- 2000.- № 33-34
32.. Қараев Ж.А. Мектепте оқытудың педагогикалық жүйесін жетілдірудің әдіснамалықнегіздері. // бастауыш мектеп..-1996 -№7
33.Құлмағамбетова Б. Кабинеттік жүйе және қазіргі сабақ. А, 1982 жыл.
34.Жаппаров А. Оқушылардың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және мазмұндама жүргізудің әдістемесі. Шымкент, 2002 жыл.
35. Жанпейісова М.М Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде .- Алматы . 2002..
36. Әбиев Ж. Жаңа адамды қалыптастыру.-Алматы, 1988жыл.
1.Таубаева Ш.Т. Лактионова «Как теория и практика нововведение в системе образования» 2 том. – Алматы: Білім,баспасы 2005 ж.
2. Бұзаубақова К. Ж. «Жаңа педагогикалық технологиялар» - Алматы: Жазушы, баспасы 2004ж.
3. Қараев Ж.А. Мектепте оқытудың педагогикалық жүйесін жетілдірудің әдіснамалық негіздері. // бастауыш мектеп..-1996 -№7
4. Қазақ ағартушылардың еңбектеріндегі оқыту мен тәрбиелеу мәселелері. – Алматы, 1984 ж.
5.«Бастауыш мектеп» ғылыми-әдістемелік педагогикалық журналдары. – 2003 ж.№3, №5.
6.«Бастауыш білім» ғылыми-әдістемелік журналдар. – Алматы, 2004 ж. №4, №6.
7.Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологий. –М,: Педагогика,1989 г.
8.Беспалько В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения.- М., 1995 г.
9. Инновационное обучение: Стратегия и пратика. /Под ред. В.Я.Ляудис. – М. – 1994
1О.Дьяченко В.К. Новая педагогическая технология учебно-васпитательного процесса. –Усть-Каменагорск, 1992 г.
11.Монахов В. Проектирование и внедрение новых технологий обучения.- М.:Педагогика, 1990 г.
12.Юсуорбекова Н.Р. Общие основы педагогической инноватики.- М., 1991 г.
13.Болашақ бастауыш сыныптар мұғалімінің педагогикалық шеберлігі мазмұнының бағыттары. «Үздіксіз педагогикалық білім берудің үрдісі мен стратегиясы». Халықаралық ғылыми - практикалық конференция материалдары. - Алматы, 1998.-235-239 б.
14. Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология. – Алматы: Жазушы.-2004.
15.Бастауыш мектеп - білім берудің қайнар көзі.// Материалы Международной научно-практической конференции «Духовное наследие народов Казахстана и школьное образование».- Алматы, 2001.-218-220 б.
16.Бастауыш мектептегі білімнің жаңа мазмұнының негізгі бағыттары // Вестник АГУ им.Абая. Серия «Педагогические науки».- Алматы, 2002.-№3.-32-35 б.
17.Бастауыш білім беру мазмұнының кейбір мәселелері // Вестник АГУ им.Абая. Хабаршы. «Психология – педагогика сериясы». - Алматы, 2002. - № 2 (7). - 33-35 б.
18.Бастауыш мектеп дидактикасы. Әдістемелік құрал.- Алматы, 2002.- 38 б.
19.Бастауыш мектептегі білімнің жаңа мазмұнының негізгі бағыттары // Вестник АГУ им.Абая. Хабаршы. «Психология – педагогика сериясы». - Алматы, 2002. - № 2 (7). - 67-69 б
2О.Қазақстан Республикасының қазіргі бастауыш мектептеріндегі білім мазмұны // Вестник АГУ им.Абая. Хабаршы. Серия «Педагогические науки».- Алматы, 2003.-53-56 б.
21. Қараев Ж.А. Мектепте оқытудың педагогикалық жүйесін жетілдірудің әдіснамалықнегіздері. // бастауыш мектеп..-1996 -№7
22.Оқу - әдістемелік кешенінің дидактикалық маңызы. // Вестник АГУ им.Абая. Серия «Педагогические науки».- Алматы, 2004.- 25-27 б.
23.Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділіктерін дамыту мен жетілдірудің жолдары // Вестник.Хабаршы. КазНПУ им.Абая. «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы.- Алматы,2004.-33-35 б.
24.Бастауыш мектепте білім беру мазмұнын жаңартудағы кейбір мәселелері // «Жаңашыл мұғалім» атты Республикалық ғылыми – практикалық конференция материалдары.- Алматы, 2005. -№ 3.-89-91 б.
25.12 жылдық мектеп жалпы білім беру саласындағы педагогикалық процесті ұйымдастырудың ерекшеліктері // «12 жылдық білім беруге көшу жағдайында болашақ мұғалімдерді дайындау мәселелері» атты Халықаралық ғылыми – практикалық конференция материалдары.- Алматы, 2006.-37-39 б.
26.Бастауыш мектепке арналған төл оқулықтардың ұлттық ерекшеліктері // Мектепке дейінгі және бастауыш білім: қазіргі жағдайы, даму тенденциялары және мәселелері. Халықаралық ғылыми – практикалық конференция. -Алматы, 2007.- 520-524 б.
27.Тарихи кезеңдердегі ғылыми-тәжірибелік білімдер Қазақстан Республикасындағы бастауыш мектептің және білім берудің дамуының алғы шарттары // Вестник. Хабаршы. Каз НПУ им.Абая. «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы.- Алматы, 2007.-№ 4 (15).-45-49 б.
28.Қазақстан Республикасындағы бастауыш мектептің және білім берудің дамуының алғышарттары // Бастауыш мектеп. Алматы, 2007.-№12.- 26-28 б.
29.Бастауыш мектепте білім мазмұнын жетілдіру. ҚР Президенті
Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында (2008 ж.6 ақпан) Қазақстан халқының әл-ауқатын көтерудің негізгі бағыттарын жүзеге асыру. Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. // -Алматы, 2008.-94-96 б.
30.Бастауыш мектепке арналған төл оқулықтардың ұлттық ерекшеліктері // Бастауыш мектеп. Алматы,2008.-№ 1.-5-7 б.
31. Қазақстан республикасы «Білім мемлекеттік бағдарламасы»/ Қазақстан мұғалімі.- 2000.- № 33-34
32.. Қараев Ж.А. Мектепте оқытудың педагогикалық жүйесін жетілдірудің әдіснамалықнегіздері. // бастауыш мектеп..-1996 -№7
33.Құлмағамбетова Б. Кабинеттік жүйе және қазіргі сабақ. А, 1982 жыл.
34.Жаппаров А. Оқушылардың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру және мазмұндама жүргізудің әдістемесі. Шымкент, 2002 жыл.
35. Жанпейісова М.М Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде .- Алматы . 2002..
36. Әбиев Ж. Жаңа адамды қалыптастыру.-Алматы, 1988жыл.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
тақырыбы: Кіші мектеп жасындағы балаларды оқыту үрдісінде инновациялық
технологияны ендіру жолдары.
Орындаған :
Ғылыми жетекшiсі:
МАЗМҰНЫ
КlРlСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
l. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1. Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастырудың теориялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
1.2. Бастауыш сынып оқушыларының жаңа технологияларды пайдалануда пәнге
қызығушылықтарын арттырудың тиімді жолдары ...
1.3. Бастауыш сатыда оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4. Жаңаша оқытудың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.5. Сабақта техникалық құралдарды пайдалану арқылы сабақ сапасын арттыру.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.6. Сабақ процесінде проекциялық аппараттарды пайдалану ... ... ... ... .
1.7. Сабақ процесінде компьютер көмегімен оқытудың тиімді әдістері...
1.8. Сабақ процесінде диафильмдерді пайдаланудың маңызы ... ... ... .
ll. ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ
2.1. Оқушылардың үлгерімінің сапалық деңгейін анықтау ... ... ... ... ...
2.2. Өткізілген ашық сабаққа мониторингтік
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
lll. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
3.1. Оқушылардың үлгерімінің сапалық деңгейін
анықтау
нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...
3.2. Өткізілген ашық сабаққа мониторингтік
талдау
көрсеткіші ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
ӘДЕБИЕТТЕР ТlЗlМl ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
ОСЫ ЗАМАНҒЫ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНСІЗ ӘРІ АЛЫСТЫ БАРЛАП, КЕҢ АУҚЫМДЫ ОЙЛАЙ
БІЛЕТІН ОСЫ ЗАМАНҒЫ МҰҒАЛІМДЕРСІЗ ИНОВАЦИЯЛЫҚ ЭКОНОМИКА ҚҰРА
АЛМАЙТЫНДЫҒЫМЫЗ ЖАЙЛЫ ЕЛІМІЗДІҢ ПРЕЗИДЕНТІ Н. Ә. НАЗАРБАЕВТЫҢ ҮСТІМІЗДЕГІ
ЖЫЛҒЫ ҚАЗАҚСТАН ХАЛЫҚТАРЫНА АРНАҒАН БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ҚАЗАҚСТАН ҮШІН,
БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ХАЛЫҚ ҮШІН, БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ҰЛТ ҮШІН АТТЫ ЖОЛДАУЫНДА
ЕРЕКШЕ АТАЛЫП ӨТІЛІП, ҚАЗАҚСТАННЫҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ
МҮМКІНДІК БЕРЕТІН, ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ ЖАҢАРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІНЕ САЙ
БІЛІМ КЕРЕКТІГІНЕ НАЗАР АУДАРЫЛҒАН БОЛАТЫН. АЛ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ЕЛДІҢ
ӘРБІР АЗАМАТЫ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ БОЛУЫ ТИІС ДЕП ЕСЕПТЕЙМІН.
Бастауыш сынып оқушы тұлғасын қалыптастыру мен дамуының басты
баспалдағы. Бүгінгі таңдағы бастауыш мектептердің алдында тұрған мәселе
оқушыларды дамыта оқыту, яғни, оқушыны оқу әрекетіне қалыптастыру, олардың
оқуға ынтасын ояту, қызығушылығын арттыру. Сондықтан, мұғалімнің алға
қойған маңызды міндетінің бірі – талабы таудай жеке тұлғаны іздеп табу, оны
өсіру. Әр оқушының қабілетін танып біліп, дамытып адам дәрежесіне жеткізу
үшін жаңашыл жұмысқа бет бұру керек.
Қазақстан аз дамуында жаңа серпілістер жасауы қажет. Қазақстан
әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына енуі үшін
білім саласында да үлкен реформалар жүргізілуі тиіс.
Жаңа ғасырда Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі
жасалып, Қазақстандық білім беру жүйесі әлемдік білім беру
кеңістігіне енуге бағытталуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу –
тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр.
Себебі білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны
жаңарлы, жаңа көзқарас, жаңаша қарым – қатынас пайда болды.
Білім беру саласындағы алға қойылып, отырылған басты
міндеттердің бірі – оқытудың әдіс – тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру
және жаңа педагогикалық технологияны меңгеру .
Қазақстанның Республикасы Білім туралы Заңының 8 бабында
Білім беру жүйесінің басты міндеті – оқытудың жаңа технологияларын
енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халақаралық коммуникациялық
желілерге шығу ұлттық және жалпы адамзаттың құндылықтар, ғылым мен
практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға
және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар
жасау деп атап көрсеткендей - ақ, қазіргі кезеңде әрбір мұғалімнің
алдына қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс –
тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық
технологияны меңгеру.
Өйткені жаңа педагогикалық технологияны меңгеруге мұғалімдерді
даярлау – оларды кәсіби білімін көтеруге дайындау конспектісінің бірі
және педагогтың жеке тұлғасын қалыптастыруға үрдісіндегі іс -
әрекеттің нәтижесі болып табылады. Қазіргі педагогика теориясына елеулі
өзгерістер еніп, жаңа көзқарастар пайда болды. Әрі білім беру құрылымында
жаңа технология өмірге келді. Технология дегеніміз қандай да болсын
істегі, шеберлікті, өнердегі адамдардың, ал педагогикалық технология
педагогикалық мақсатқа қол жетудегі қолданылатын барлық қисында ілім
амалдарымен әдістемелік құралдардың жүйелі жиынтығы - деп түсіндіреді В.
Кларин.
Педагогикалық технология тәжірибеде жүзеге асатын педагогикалық
жүйенің жобасы. Ал педагогикалық жүйе – дара тұлғаны қалыптастыруға бағыт
алған белгілі бір мақсатқа жету жолындағы арнайы педагогикалық ықпалды
ұйымдастыруға қажетті өлшем, байланысқан әдістердің, құралдардың жиынтығы.
Олай болса, дәл қазір бізге осы педагогикалық технологияны дамыту, оны
практикада пайдалану қажет.
Осы ретте менің дипломдық жұмысымның тақырыбы: Кіші мектеп жасындағы
балаларды оқыту үрдісінде инновациялық технологияны ендіру жолдары деп
аталады.
Диплом жұмысының өзекті мәселесі: Мұғалімнің инновациялық даярлығын
қалыптастыру. Кіші мектеп жасындағы балаларды оқыту үрдісінде инновациялық
технологияны ендіру жолдары.
Ғылыми жаңалығы және практикалық маңызы: Оқушылардың үлгеріміне,
әлеуметтік жағдайына мониторинг жасау арқылы білім деңгейін анықтаймыз.
Бұл мәліметтерді мектепте кеңінен қолдануға болады.
Жұмыстың мақсаты: Оқыту процесінде жаңа технологияларды
пайдалана отырып, жеткіншек ұрпақтарды негізгі пәндермен терең де берік
қаруландыру, ал меңгерген білімдерін күнделікті өмірде өз деңгейіндегі
іскерлікпен қолдана білу.
Жұмыстың міндеттері: Бастауыш сынып оқушыларының жаңа
технологияларды пайдалануда пәнге қызығушылықтарын арттырудың тиімді
жолдарын білу, кіші мектеп жасындағы оқушылардың сабақ үлгерімін,
мұғалімнің сапалық деңгейін анықтау.
Зерттелінетін объект: Мектеп оқушылары
Зерттеу материалдары мен әдістері: Кіші мектеп жасындағы
оқушылардың жаңа технологияларды пайдаланып өтілген сабақтарда ой-өрісінің
дамуының сандық және сапалық көрсеткіштерін мониторинг әдісі бойынша
өлшейміз, сол көрсеткіштерді талдап, жүйелеп, салыстырып толық материал
аламыз.
I. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1. Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастырудың теориялық
негіздері.
“Қазақстан тағдыры, келешегі мол ел болуы да мектептің
қандай негізге құрылыуына тіреледі. Мектебімізді сау, берік, һәм
өз жанымызға қабысатын, үйлесетін негізге құра білсек,
келешегімізге тайынбай серттесуге болады. Ал сондай негізге құра
алмасақ, келешегіміз күңгірт деп ұлы педагог М. Жұмабаев
айтқандай, біздің болашағымызды мектеп айқындайды.
Мектеп - мемлекеттің, қоғамның және жеке адамның білім беру
саласына сұраныстарын қанағаттандыратын қоғамдық – мемлекеттік жүйе.
Өсіп келе жатқан ұрпақтың тәрбиесінің, дене және жан саулығының,
интеллектуалды потенциялының қамын ойлау - тәуелсіз Қазақстанның
алдында тұрған ең маңызды мәселенің бірі.
Қазіргі кезеңде мектептердің алдында төмендегідей міндеттер тұр:
• Республикасының ақыл – ой әлеуетін қалыптастыруға белсене
қатысу, жеке адамның рухани жаңаруына жағдай жасау;
• Жеке тұлғаны саралап оқыту негізінде және факультативтер
мен арнайы курстар, пәндерден білім беру барысында
ақыл –ойы
ұлттық сана – сезімі жоғары жеке
тұлғаны тәрбелеу;
• Дарынды балалардың қабілеттерін дамытуға қолайлы жағдайлар
туғызу;
• Оқушыларды шығармашылық жұмыста бағыттау;
• Жеке адамның өзіне - өзі сенімділік, өзін еркін ұстай білу,
т.б.
қасиеттерін дамыту;
• Мұғалімнің шығармашылығын дамытуға, зерттеу жұмысымен
Айналысуға қабілеттілігі мен қызығуын тудыруға, жеке тұлға
туралы теориялық білімдерін тереңдетуге және
оқу тәрбие үрдісінде оны дамытуға қолайлы жағдай жасау.
• Жалпы практикалық, философиялық, психологиялық және эстетикалық
дайындықты күшейту.
Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне сай соңғы жылдары
педагогика саласына түбегейлі өзгертулермен қоса жаңалықтар
енгізілуде. Солардың ең бастысы - мектепті басқару ісі. Мектепте шын
мәніндегі білікті, ізденісі мол мамандарды қалыптастыру, олардың
шеберлік деңгейін қазіргі ғылыми педагогикалық талапқа сай дамыту,
сол арқылы оқушылардың білім сапасын мемлекеттік стандартқа
лайықты, сондай –ақ тәрбиелеу саласында педагогикалық теорияның
жаңашыл әдістемелерін шеңберіне жеткізе пайдалана отырып, баланың
сана –сезімін көтеру, шығармашылығын арттыру – бүгінгі таңда кезек
күттірмейтін ең ең негізгі мақсат.
Еліміздегі болып жатқан түрлі бағыттағы өзгерістер білім беру
қызметіне жаңаша қарауды, оқушылардың шығармашылық потенциялын
дамытуды, мұғалім іс-әрекетін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруын талдап
етеді.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында “Қазіргі
мектептердің, біріншіден, практикалық қызметінде жинақталған барлық
игіліктердің сақталуы, екіншіден, қоғамның интеллектуальдық қуатын
жетілдіру, елімңіздің материалдық – қаржылық ресурстарын әрі қарай
дамытатын адам тәрбиелеу, орта білім жүйесін одан әрі дамытып
жұмылдыру міндеттерін көздейді. Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп
ұжымдары, әр мұғалім күнделікті ізденіс арқылы барлық жаңалықтар
мен қайта құру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа практика, жаңа
практика жаңа қарым қатынас жасаулары қажет деп атап көрсетулері
мұғалім іс-әрекетіне бағыт сілтейді. Бұл заңда қазіргі кезеңде
мұғалімдердің біліктілігін жетілдірумен қатар, кәсіби қызметтің
ғылыми негіздерін практикаға қолдануға, практикалық іскерлік пен
дағдыны қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінген.
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім
мұғалімдерінің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми – педагогикалық
негіздерін меңгеруі – маңызды мәселелірінің бірі. Инновациялық процесс
зерттеу барысында жүйенің бір жағдайдан екінші жаңа жағдайда көшуі
және жаңалыққа көшуі және жаңалыққа енгізу процесіне басшылық
жасау мәселелерін зерттеу маңыздылығын М.В. Кларин, М.М.Потанин,
И.И.Нидкасистый, В.И. Загнязинский, А.Я.Пайн, О.Г.Хомерный, П.Р.Ройфекова
және т.б зерттеулерінде қарастырылған.
Жаңа енгізілген жаңалық немесе инновация адамның кәсіптік
қызметінің бәріне тән болғандықтан ол табиғи түрде зерттеудің ,
талдаудың және тәжірибеге енудің нысанасына айналады. Инновация
өздігінен пайда болмайды. Ол – ғылыми ізденістердің, жекелеген
мұғалімдер мен тұтас ұжымның озық педагогикалық тәжірибесі. Бұл
процесс стихиялы дамыматындықтан ол басқаруды қажет етеді. Тұтас
педагогикалық процестің инновафиялық стратегиясында жаңашылдық
процестерді тікелей алға апарушылар ретінде мектеп директоры,
мұғалімдер мен тәрбиеленушілердің ролі арта түсуде. Оқу процесінің
көп түрлілігіне қарамастан - дидактикалық, компьютерлік, модульдік
және басқа да жетекші педагогикалық қызметті іске асыру мұғалімнің
еншісіне қалып отыр. Оқу тәрбие процесіне қазіргі заманғы
технологиялардың енгізілуіне байланысты мұғалім мен тәрбие
кеңесшінің, ақылшының және тәрбиеші қызметін одан әрі игеруде.
Мұғалімнің кәсіптік қызметі арнаулы, пәндік білімдермен ғана
шектелмей педагогика мен психологияның, оқыту мен тәрбие
технологиясы салаларының қазіргі заманның білімдерін де қамтитын
болғандықтан мұғалімнің арнайы психологиялық – педагогикалық дайындық
талап етіледі. Осы нагізде педагогикалық инновацияны қабылдау,
бағалау және іске асыруға дайындық қалыптасады [1-11].
Инновация - жаңалық, жаңашылдық, өзгеріс деген мағынаны
білдіреді. Инновация құрал және үрдіс ретінде әлдебір жаңалықты
ендіру деген мағынаны білдіреді. Педагогикалық үрдісте инновация
оқыту мен тәрбиенің тәсілдері, түрлері мақсаты мен мазмұнына,
мұғалім мен оқушының бірлескен қызметін ұйымдастыруға жаңалық
енгізуді білдіреді.
Инновация дегеніміз - жаңа мазмұнды ұйымдастыру, ал жаңалық
енгізу, ұйымдастыру яғни, инновациялық процесті мазмұнды дамыту,
жаңаны ұйымдастыру, қалыптастыруды анықтайды, ал “жаңаша” деп,
жаңаның мазмұны, оны енгізудің әдіс –тәсілі мен технологиясын
қамтитын құбылысты түсінеміз.
Ғалым Романова И.А. “Инновация дегеніміз – білім беру процесін
өзгетуге бағытталған педагогикалық жаңалық енгізу, ал жаңалық енгізу
– мәселелерді тиімді жолмен шешу үшін қажет”, -дейді. Ол міндетті
төмендегідей екі талапты көрсетеді. Олар:
• Инновацияның қиын мәселені шешуде туындайтын ерекше бір қажет
идея ретінде қарастыру;
• Инновация мектептің әдістемелік жұмымын жоғары сатыға көтеруге
бағыттау;
Біздің ойымызша, “инновация – білім беру жүйесінде жаңалық
енгізу”, - деп айтсақ, бұл ұғымның ауқымын тарылтқандай боламыз.
Сонымен қатар, белгілі бейімделуден өткен идеялар жаңа жағдайда
қолданылса, лоарды инновациялы деуге болады екен.
Сондықтан, бұл ұғымды тәжірибеден өткен жаңалықтар, қайта
өзгертілген идеялар белгілі бір уақыт мезгілінде маңызды роль
атқаруы деп түсінуге болады.
И:А.Романова ғылыми - зерттеу жұмысында және педагогикалық
зерттеулерде инновация мәселесіне жалпы әдіснамалық және тарихи
педагогикалық баға берілмеген деген пікірді айтып, дәлеледейді.
Инновацияның білім туралы арнайы саласының білім беру
жүйесінде қалыптасуы жаңалықты тәжіибеде іске асыру жолдарын
зерттейтін педагогикалық инноватиканың қалыптасуы мәселелерін
қарастырады.
Алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибе және шығармашылықпен
қызмет етуші ұстаздар қызметінің теориясына сүйене отырып, осының
негізінде зерттеудің бірізділігін анықтау;
Педагогика теориясының жалпы қағидалары мен оқыту
әдістемелерінің негізгі мәселелеріне - жаңалық пен және оның
педагогикалық ақиқатын өзгеру мәселелері.
И.А. Романованың зерттеулеріне сүйене отырып, оның ой-пікіріне
қосыла отырып, инновация теориясын біз бірнеше аспектіде қарастыруды
жөн көрдік. Сонымен, И.А.Романованың инновация теориясының дамуы,
қалыптасуы жайлы зерттеуін былай деп қорытындылауға болады. Инновация
жеке ғылыми - әдістемелік талдау пәні ретінде тек 70 –жылдардың
ортасында ғана қалыптасты. Бұл кезеңдерде ғалым -пегагогтардың
зерттеулерінде алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибе” , оның
сипаттамасын , өлшемдерін, тиімділігін, оны жалпы білім беретін
мектептерге енгізу жолдарын анықтау мәселесін көтереді [12,13].
Білім берудегі инновациялық процесстердің мәнін
педагогиканың маңызды екі проблемасы құрайды. Олар - озық
педагогиканы зерттеу, жинақтау, және тарату проблемасы және
педагогикалық – психологиялық ғылмдардың жетістігін практикаға енгізу
проблемасы. Соған сәйкес инноватика пәні, инновациялық үрдістердің
мазмұны мен механизмі осы кезге дейін бір – бірінен оқшау
қарастырылып келген өзара тығыз байланысты екі үрдістің тұтастығы
тұрғысынан қарастырырлуы тиіс, яғни инновациялық үрдістердің мазмұны
мен механизмі осы кезге дейін бір –бірінен оқшау қарастырылып
келген өзара тығыз байланысты екі үрдістің тұтастығы тұрғысынан
қарастырылуы тиіс, яғни инновациялық үрдістің нәтижесі теория мен
практиканың тоғысуында пайда болатын теориялық және практикалық
жаңалықтарды қолдана алуға тиіс. Бұның барлығы педагогмкалық
жаңалықты жасау, игеру және пайдалануда басқару қызметінің
маңыздылығына көз жеткізе түседі.Өйткені, мұғалім жаңа педагогикалық
технологияның, теория мен концепцияның авторы, талдап жасаушысы,
зерттеушісі, тұтынушысы және насихатшысы қызметін атқарады. Осы
үрдісті басқару мұғалімнің өз қызметінде әріптестерінің тәжірибесі
немесе ғылымдағы жаңа идеялар, әдістемелерді дұрыс таңдап, бағалау
және қолдануын қамтамасыз етеді.Ал педагогикалық қызметте инновациялық
бағыттылықты қазіргі заманғы білім беру, қоғамдық және мәдени дпму
жағдайында педагогикалық қызметтің инновациялық бағыттылығының
қажеттілігі бірқатар жағдайлармен айқындалады.
Біріншіден, қоғамда жүріп жатқан әлеуметтік - экономикалық
қайта
құрулар білім беру жүйесін, әдістемесі мен түрлі типтегі оқу
орындарының оқу тәрбие үрдістерін ұйымдастырудың технологиясын
түбірнен жаңартуды талап етуде. Педагогикалық жаңалықты жасау,
игеру және пайдалануға негізделген мұғалім мен тәрбиеші қызметінің
инновациялық бағыттылығы білім беру саясатын жаңартудың құралына
айналуда.
Екіншіден, білім беру мазмұнын ізгілендірудің күшеюі,
пәндерінің төлемі мен құрамының үнемі өзгеріске ұшырауы, жаңа оқу
пәндеріннің енгізілуі жаңа ұжымдық формалар мен оқыту технологиясын
үздіксіз іздестіруді талап етеді.Осы жағдайда мұғалімдер арасында
педагогикалық білімнің ролі мен беделі арта түсіп отыр.
Үшіншіден, мұғалімнің педагогикалық жаңалықты игеру және
қолдануға деген қатынасы сипатының өзгеруі. Оқу–тәрбие үрдісінің
мазмұнын қатаң тәртіпке бағындырып қойған жағдайда мұғалімнің өз
бетінше бағдарлама, оқулық таңдаудан бұрын педагогикалық қызметтің
жаңа әдіс-тәсілдерін пайдалануға мүмкіншілігі болмады. Егер бұрынғы
уақытта инновациялық қызмет негізінен, жоғарыда ұсынылған
жаңалықтарды практикада қолданумен шектелсе, қазіргі уақытта ол
барынша баламалы, зерттеушілік сипат ала бастады. Сондықтан да
мектеп, білім беру органы басшыларының қызметіндегі маңызды
бағыттарының бірі мұғалімдердің енгізген инновациясына талдау жасап,
баға беру,оны іске асыруға қолдануға жағдай жасау болуға тиіс.
Төртіншіден, жалпы білім беретін оқу орындарының нарықтық
қатынастырға енуі, жаңа типті сынып ішінде мемлекеттік емес оқу
орындарының құрылуы нақты бәсекелестік ахуал туғызуда.
Қазіргі заманғы мектепте нақты педагогикалық қызметте
іске асыруға болатын орасан зор педагогикалық тәжірибе жинақталған,
бірақ олардың бәрі бірдей қолданыла бермейді, өйткені көптеген
мұғалімдер мен басшыларда ол тәжірибені зерттеу және қолдану
қажеттілігі қалыптаспаған, сол сияқты ол тәжірибелерді талдау мен
талдаудың дағдысы мен іскерлігі жетісе бермейді. Мұғалімдер нақты іс-
әрекетінде өзінің, сол сияқты әріптесінің де педагогикалық
тәжірибесіне талдау жасаудың қажеттілігіне мән бермейді. Педагогикалық
тәжірибе озық және көпшілік болуға тиіс. Озық педагогикалық тәжіибе
тарихилығымен ерекшелінеді, өйткені әрбір жаңа кезеңде мектептің
материалдық, әдістемелік, кадрлық және басқа да мүмкіншіліктерінің
кеңеуімен педагогикалық қызметтің жаңа жолдары пайда болды.Сонымен
бірге озық тәжірибе педагогика ғылым мен практикасының қазынасын
үнемі толықтырушы, жаңартушы қызметін атқарады. Озық педагогикалық
тәжірибені жасау және таратуда мұғалімнің позициясы үлкен роль
атқарады, сондықтан нақты тәжірибенің жетекші ережелеріне талдау
жасап, оны қолдануға кіріскенде субьективті факторлардың ықпалын
ескерту арқылы оның нәтижесі мен педагогикалық ұжымға кірігуіне
болжам жасау керек көбіне құлшына кіріспейді.Үшіншіден, жаңалық
автордың баяндауында жүйелі–ғылыми және әдістемелік негіздеме таба
алмауы мүмкін. Төртіншіден, автор инновация және оны іске сыру
жолдары туралы баяндағанда өзінің немесе әріптестерінің жеке
тұлғалық ерекшеліктеріне байланысты, мұғалім - әріптестері тарапынан
кері тебу реакциясына тап болуы мүмкін. Бесіншіден, аталған топтың
функциясы идеяны іске асырумен шектелмейді, сонымен бірге оны талдау
және түзетумен де айналысады. Алтыншыдан, бұндай топ педагогикалық
мониторинг қызметін атқарады отандық және шетелдік баспасөз
материалдары және жоғары оқу орнының тәжірибесі бойынша жаңа
идеялар, технологиялар мен конценцияларды жүйелі түрде талдап, іріктеп
отырады.
Педагогикалық жаңалықты практикаға енгізу қызметін басқару бұл
жұмысқа автордың қатысуын жоққа шығармайды, қайта оның дербес
шығармашылық мүмкіндіктеріне ынталандырып, қабілетін дамытуға қолайлы
жағдай жасайды. Осылайша мектеп жағдайында педагогикалық инновацияны
жасаушылар мен насихаттаушылардың күні біріктіріледі . Нақты
практикада инновациялық үрдістердің сипаты алынған нәтиженің мазмұны
мен енгізілуге тиісті жаңалықтың күрделілік деңгейімен , сол сияқты
мұғалімдердің инновациялық қызметіне дайындығының деңгейімен
ерекшеленеді. Мектептегі әдістемелік жұмыс – педагогикалық мәдениетті
көтерудің шарты. Мұғалімнің кәсіптік дайындығы қызметінің бүкіл
қызметін қамтиды. Сонымен бірге мұғалімнің кәсіптік білімін үздіксіз
көтеріп отыруы оның педагогикалық жоғары оқу орнын бітірумен
аяқталмайды, ол мұғалімнің кәсіптік қызметінің бүкіл кезеңін
қамтиды. Сонымен бірге мұғалімнің кәсіптік білімін үздіксіз көтеріп
отыруы оның шығармашылық қабілетін дамытуды және дербес
педагогикалық тәжірибесін үнемі дамытудың шарты болып табылады. Егер
мұғалім қоғамдық орында белсенді позиция ұстанып, оның дербес
тәжірибесі әлеуметтік және педагогикалық тәжірибемен кірігіп,
педагогиклық ұжымның қолданысына ие болып, кәсіптік шығармашылық
ізденісі көтермеленіп отырса, мұғалімнің кәсіптік шеберлігі мен
педагогиклық мәдениеттің артуы барынша жемісті болады.
Мұғалімдердің біліктілігін жетілдіру жоспарына сәйкес олар бес
жылда бір рет мұғалімдер біліктілігін көтеру институттарында
немесе педагогикалық жоғары оқу орындарының арнаулы факульттеттерінде
арнайы дайындықтан өтуі тиіс. Біліктілігін көтеру немесе
педагогикалық
ЖОО базсында мұғалімдердің алған арнайы білімдерін практикалық
тұрғыдан саралап, мектепте сынақтан өткізуді қажет ететіндігі
аңғарылады.Бұндай жағдайда мектепте арнайы ұйымдастырылған әдістемелік
жұмыстардың жүйесі мұғалім үшін баға жеткісіз көмек бола алады.
Әдістемелік жұмыстар дербес және ерекшеліктер ескерілген
жағдайда мұғалімдердің ғылыми -әдістемелік дайындығын жетілдіруге
деген сұранысына жауап бере алады. Ал, әдістемелік жұмысты жеке
ерекшеліктерді ескеріп жүргізу, бірқатар субьективті, обьективті алғы
шарттарға байланысты. Ең бастысы, мұғалімнің ғылыми әдістемелік
дайындығын жетілдіруге деген сұранысына жауап бере алады. Ал,
әдістемелік жұмысты жеке ерекшеліктерді ескеріп жүргізу, бірқатар
субьективті, обьективті алғы шарттарға байланысты. Ең бастысы,
мұғалімнің ғылыми -әдістемелік дайындығын жетілдірудегі өмірлік және
кәсіптік бағдары, кәсіптік деңгейі мен тәжіибесі ескерілуі тиіс.
Мектептің әдістемелік қызметінің озық тәжірибелері мен дәстүрлерінін
сақтау және дамытудың да маңызы зор. Осы жұмыстардың бәрі де
мектеп директорының оқу –тәрбиі ісі бойынша орынбасарының
құзырында болады.
Мектептегі әдістемелік жұмысты басқару оның міндеттері,
мазмұны және ұйымдық негіздерін директор, оның орынбасары ғана
емес, мұғалімдер де анық та нақты ұғына алғанда барынша тиімді
болады.Ал мектептегі әдістемелік жұмыстардың жалпы міндеттерін
былайша тұжырымдауға болады:
• Мектептің педагогикалық ұжымының педагогикалық іс-тәжірибесін
жүйелі түрде зерттеу, жинақтау және тарту, педагогика ғалымының
жетістіктерін жұмысқа қолдану қызметінде
инновациялық бағыттылықты қалыптастыру;
• Мұғалімдердің теориялық (пәндік) және психологиялық педагогикалық
дайындық деңгейін көтеру;
• Жаңа оқу бағдарламаларын, жоспарларын , мемлекеттік білім
стандарттарын оқып, үйренуді ұйымдастыру – жас мұғалімдерге, пән
мұғалімдеріне, сынып жетекшілері мен тәрбишілерге;
педагогикалық жұмыста белгілі бір қиындыққа кезіккен
мұғалімдерге;
• Жаңа нормативтік құжаттар, нұсқау -әдістемелік материалдарымен ;
танысуды ұйымдастыру;
• Ғылыми -әдістемелік көмекті дербес және жеке ерекшеліктерді еске
ұйымдастыру –жас мұғалімдерге, пән мұғалімдеріне, сынып
жетекшілері мен тәрбиешілері; педагогикалық жұмыста белгілі бір
қиындыққа кезіккен мұғалімдерге;
• Педагогикалық білімі жоқ мұғалімдерге және т.б;
• Мұғалімнің әдістемелік жұмыстарының мазмұнын кәсіптік
–педагогикалық мәденитінің құрамды бөліктерін ескере отырып
айқындаған дұрыс деп білеміз. Олар – мұғалімнің жалпы мәдени
дайындығы: әдістемелік, тәрбиешілік, зерттеушілік, кәсіптік
–адамгершілік, басқара білу мәдениеті. Әдістемелік жұмыстың
мазмұны кәсіптік –педагогикалық мәдениеттің әрбір бағыты бойыша
нақтыланып, бірнеше ұзақ мерзімдік зерттеу нысанына айналуы
мүмкін.
Жалпы білім берудің мазмұнын жаңарту және балалар оқыту мен
сапасын жетілдіру, республикалық дамытудың қазіргі заманғы әлеуметтік
–экономикалық және саяси жағдайлары мен өркениетті елдердің озық
тәжірибесіне сәйкес мамандарды даярлау бойынша жүргізіліп жатқан
шаралар жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерінің кәсіби
даярлықтарын үнемі жетілдіріп отыруды қажет етеді.
Зерттеу барысында жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерінің
кәсіби даярлығын қалыптастыру проблемасының әртүрлі бағытта
жүргізілгені анықталады.
Бірінші бағыт мұғалімінің теориялық білімінің және оқу тәрбие
жұмысын атқаруға қажетті педагогигалық біліктері мен дағдыларының
мазмұны мен жүйесін анықтауға бағытталған (Құрманәлина Ш, Шевченко
И,Н, Каримжанов және т.б) [14,19].
Екінші бағыттың өкілдері мұғалімдердің инновацмялық даярлығын
оқу пәндерінің, педагогикалық практиканың дидактиклық бағыттылығын
күшейту және арнайы оқыту арқылы жетілдіру (Пағымжанова Қ.М,
Байдыбекова А.Ө, Қадырбаева Б:А, Попова Л.Г, Сардарова Ш.С.)
Үшінші бағыт мектепті оқу-әдістемелік кешенмен қамтамасыз
ету, соған сәйкес мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық және әдістемелік
даярлығын қалыптыстыру бағытында жүргізіледі.
Ш.Х.Құрманалина Педагогиклық колледж жағдайында бастауыш
сынып мұғалімдерін кәсіби мамандыққа даярлау ісін жетілдірудің
дидактикалық енгізі – ең алдымен анық мақсатын, мазмұнын,
ұйымдастырылуын, технологиясын, құралдарын, басқарылуын және
құрылымын жандандыру мен олардың өзар байланысын жүйеле түрде
реттеумен сипатталатындығы тұжырымдалады.
Сондай –ақ, ғалым Ш.Х. Құрманалина педагогикалық колледж
жағдайында бастауыш сынып мұғалімінің кәсіби құзыреттілігін арттыру
қазіргі кезеңде көптеп шығғарылып жатқан әдістемелік құралда мен
оқу -әдістемелік кешендерді пайдалану енгізінде де қалыптсандығын
басшылыққа ала отырып, педагогикалық колледжде мамандар даярлау
арнасын кеңейту қажеттілігіне тоқталады:
- педагогикалық колледж жағдайында мұғалімдерді екі
бағытта даярлау: негізгі мамандық бойынша –бастауыш сынып мұғалімі
және қосымша (қосалқы ) мамандық – негізгі мектептің қандай да бір
пәнінің мұғалімі;
-педагогикалық колледж жағдайындағы біртұтас
педагогикалық
принципті үнемі жетілдіріп отыру қажеттілігі;
- педагогикалық колледж жағдайындағы оқу бағдармалары мен
жоспарлары өмір ағысына қарай өзгеріп отыратындығы.
Қ.А.Сарбасова Инновациялық педагогикалық технологиялар
негізінде бастауыш сынып мұғалімдерінің даярлығын жетілдіру ғылыми
–зерттеу жұмысында жоғары педагогикалық білім беру теориясымен
практикасында бастауыш сынып мұғалімдерін даярлаудың жай-күйіне
талдау жасау арқылы оның ғылыми –теориялық негіздерін анықтады,
инновациялық педагогикалық технологиялар негізінде бастауыш сынып
мұғалімдерінің даярлығын жетілдірудің жолдарын көрсетеді.
Бүгінгі таңда білім беру мақсатының өзгеруі, оқу пәндерінің
мазмұнын жаңашылдық тұрғысынан жетілдіру оқу процесінде
инновациялық педагогикалық технологияларды пайдалану қажеттігін
тудырады. Ғалым Қ.А.Сарбасова бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби
-педагогикалық даярлығын қамтамасыз ететін барлық оқу пәндері үшін
оқу процесін жобалаудың бірегей алгоритмі жаңа оқу мақсатын құрып,
соған сәйкес оқу пәндерінің жаңа мазмұнын, оқытудың жаң
технологиясын жсауды көздеп, оқу процесін жобалау алгоритмін
төмендегідей ұсынады:
1. Оқу пәндерінің мақсатын жобалау;
2. Оқу пәндерінің мазмұнын жобалау;
3. Оқытудың педагогикалық технологияларын жобалау;
4. Оқу процесінде педагогикалық технологияларды пайдалану;
5 . Оқу пәндерінің оқу-әдістемеләк кешендерін жасау;
Мұғалімдерінің инновациялық даярлығын қалыптастыруда мұғалімнің
оқу процесін жобалау алгаритмі үлкен рөл атқарады, өйткені оқу-
тәрбие процесінде педагогикалық технологияны пайдаланған мұғалімге
оқу –тәрбие жұмысының сапасын арттыратындай, өз іс-тәжірибесіне сүйене
отырып, өз пәні бойынша оқу-әдістемелік кешенін жасау мүмкіндігі
туады.
Инновациялық педагогикалық технологиялар кез келген пәнді оқыту
барысында болашақ мұғалімдердің ой- өрісін кеңейтіп, кәсіби даярлық
деңгейін көтеріп, шығармашылықпен жұмыс істеуге, жаңашыл тәжірибелер
мен әдістемелерді кеңінен пайдалауға және студенттерге білім беруді
жаңашылдық тұрғысынан жүзеге асыруға мүмкіндік береді.Сондықтан Қ.А.
Сарбасова өз ғылыми жұмысында жоғары оқу орнының оқу процесіне
сәйкес келетін инновациялық педагогикалық технологияларды тиімді
таңдап алу мен пайдаланудың төмендегідей негізгі принциптерін
анықтайды:
• технологияның білім беру мақсатында қол жеткізу атқаратын
қызметін анықтау;
• студенттерге тән тұлғалық сапаларға, нақты пәнге, оның мақсаты
мен мазмұнына сәйкестігін басшылықа алу;
• технологиялаодың ерекшеліктерін, мазмұнын, пайдалану жолдары
мен іске асыру шарттарын жетік меңгеру;
• технологиялардың өзара байланысын толық игеру.
Зерттеу барысында ғалым бастауыш сынып мұғалімдерін даярлау
барысында пайдалануға ұсынылатын инновациялық педагогикалық
технологиялардың жіктемесін жасап, инновациялық педагогикалық
технологиялардың негізгі мәнін, бастауыш сынып мұғалімдерінің
даярлығын жетілдірудегі мүмкіндіктерін айқындай отырып, оларды
пайдаланудың төмендегідей жолдарын анықтап көрсетеді:
• оқу процесінде оқытудың инновациялық технологиялардың
(педагогикалық тренинг рефлексия және т.б) пайдалану;
• оқытудан тыс әрекет (студенттердің ғылыми –зерттеу іс-әрекеті,
аудиториядан тыс жұмыстар) барысында пайдалану;
• педагогикалық практика барысыда пайдалану.
Ғалым Қ.М. Нағымжанованың зерттеу жұмысы қазақстандық
мектептердің ілгері дамуына, әсіресе бастауыш сынып мұғалімдерінің
инновациялық іскерліктері мен дайындықтарын қалыптастыруда алатын орны
ерекше.
Б.Т. Барсай Бастауыш сынып математикасын оқытуда қазіргі
технологияларды қолдануға болашақ мұғалімдердің даярлығын
қалыптастыру атты кандидаттық ғылыми зерттеу жұмысында:
• бастауыш сынып математикасын оқытуда қазіргі технологияларды
қолдануға болашақ мұғалімдердің даярлығын қалыптастырудың
теориялық негіздері анықталынады;
• бастауыш сынып математикасында қолданылатын оқыту
технологияларын таңдаудың бастауыш білім берудегі маңызы
мен мақсатына және қазақ халқының математикалық мәдениетіне
негізделген критерийлері айқындалды, осы критерийлерге
сәйкес оқыту технологиясын іріктеген;
• бастауыш сыныптың болашақ мұғалімдерінің математиканы
оқытуда қазіргі технологияларды қолдануға даярлығын
қалыптастыру әдістемесін ұсынады.
Сондай-ақ, ғалым Б.Г.Барсай өзінің зерттеу жұмысында бастауыш сынып
математикасында қолданатын төмендегідей оқытудың қазіргі
технологияларының мақсатын, тұжырымдамалық ерекшеліктерін жан-жақты
аша білген:
Қазіргі оқыту технологиялары мұғалімнің дайын білімді
баяндаудан гөрі, оқушыға толық не жартылай өз бетінше жұмыс
істеуге бағытталған. Осы жағдайда ескере отырып, ғалым бастауыш
сынып математикасын оқыту барысындағы мұғалім мен оқушының
бірлескен оқу қызметінің негізіг түрлеріне тоқталады:
- жаңа білім алу үшін қажет болатын қайталауға, нақтылауға,
оқушының білетін материалдарын толықтырауға арналған
тапсырмалар;
- бұрыннан белгілі оқу материалдары мен жаңа білімнің
логикалық байланысын орнықтыратын, ойлауға берілетін
тапсырмалар;
- оқулықта берілеген жаңа оқу – танымдық міндеттерді
меңгеруге және оларды шешудегі қиындықтарды жеңуге
үйренетін тапсырмалар.
Осы аталған тапсырмаларға сәйкес оны жүзеге асырудың алғы
шарттарына тоқталады:
- оқушылардың ғылым негіздерін оқып үйренудегі басты қозғаушы
күш- оқу барысында кездесіп отыратын танымдық және
сарамандық тапсырмалармен оқушының білім, білік, ақыл – ой
дамуындағы қарама – қайшылықтар:
- балалардың жаңа білімімен қаруланудағы белсенділіктері.
Олардың білімнің логикалық негіздерін меңгеруі. Жаңа білім
алу үшін қажетті бұрынғы қағидалар мен анықтама,
қасиеттерді қайта жаңғыртып, нақтылап, ойша пайымдап еске
түсірмейінше ескі мен жаңаның байланысын білмейінше
мүмкін емес.
Н.Т. Туленбергенова педогогикалық колледжде қазақ тілін технология
Педагогикалық коледжде қазақ тілін технологиялық карта арқылы меңгеру
әдістемесі атты кандитаттық ғылыми - зерттеу жұмысында:
• педагогикалық колледж оқушыларына қазақ тілін технологиялық карта
арқылы меңгертудің ғылыми - теориялық негізгі айқындалған;
• болашақ қазақ тілі мұғалімдеріәне технологиялық картаны
пайдаланудың тиімді әдістемесі ұсынылады;
• технологияның картаның құрылымы анықталып (тақырыптың жалпы
мақсаты, міндеттер жүйесі, тақырып бойынша оқушының өз бетімен
жұмысы, білім деңгейін анықтау, тақырып борйынша білім деңгейін
стандарт деңгейінен жоғарылату), осы жіктемелердің мазмұны,
ұстанымдары оған қойылатын талаптар белгіленеді ;
• технологиялық картаның мазмұны нақтыланып ,оның қазақ тілін
педагогикалық колледж оқушыларына меңгертудегі ұтымдылығы
көрсетіледі ;
• қазақ тілін технологиялық карта арқылы меңгертудің ұтымды
әдістер ашылады .
Мектептерде педагогикалық тәжірибені зерттеу, жинақтау ісі күрделі
және шығармашылық мәселелердің біріне жатады. Педагогикалық тәжірибе –
оқыту мен тәрбиенің практикасын жан-жақты зерттеу объектісі, фактілер мен
ғылыми мәліметтерді жинақтаудың негізгі көздерінің бірі. Сондықтан,
педагогикалық озат тәжірибе оқу- тәрбие жұмысын үнемі дмыту мен жетілдіруде
үлкен орын алады. Осыған орай, әрбір мұғалім еліміздегі жаңашыл ұзтардардың
бай тәжірибесін, белгілі педагогтар мен психоллогтардың ғылыми еңбектерін
зерттеп, өз ісіне шеберлікпен пайдаланудың жолдарын қарастырады.
Осыдан татымды табыстарды шығармашылықпен қолданудың нәтижесінде,
мектептерде педагогикалық тәжірибені зерттеудің кейбір нақты жолдары іске
асырыла бастды. Олар:
• Мұғалімнің өз тәжірибесін өзі зерттеп жинақтау;
• Педагогикалық еңбек шеберлерінің жұмыс жүйесін зерттеу және
жинақтау;
• Жаңашыл мұғалімдерінің озат тәжірибесін тарату және оны
оқу – тәрбие процесіне енгізу;
• Педагогикалық ғылыми – зерттеу институттарының басшылығымен
оқу және тәрбие саласындағы күрделі мәселелерді зерттеу
және жинақтау. [2О,23].
Өзін - өзі іс жүзінде көрсете білеген шебер мұғалімдердің
жұмыс жүйесін зерттеп – жинақтау озат тәжірибені кеңнен тартудың
басты формасына жатады.
1) Іс – тәжірибені зерттелетін мұғалімнің өзімен сабақ беретін
сыныптардағы сынып жететкшілерімен оқушылардың үлгерімі және
тәртібі, олардың қоғамдық жұмысы мен қоғамдық еңбекке пайдалы
еңбекке қатысуы және белсенділігі туралы әңгіме жасалады,
зерттеуші кейбір мәселелерді анықтайды;
2) Оқу – тәрбие жұмыстарына байланысты соңғы екі – үш жылдардың
ішінде құжаттар зерттеледі. Олар: сабақ жоспары, тақырыптық,
күнтізбелік жоспары, сынып журналы, оқушылардың дәптері, рефераттар
техника және көркем шығармашылық жұмыстары, мұғалімнің
әдістемелік және педагогикалық тақырыптарға жасаған баяндамалары,
журнал беттерінде жарияланған мақалалары мен басқа еңбектері;
3) Алдын – ала тәжірибесі зерттелетін мұғалімнің сабақтарына кіріп,
тәрбие жұмыстарына қатысып бақылау жүргізіледі.
4) Зерттеу жүргізілген сыныптардағы басқа мұғалімдердің сабақтарына
немесе тәрбие жұмысына қатысып, олардың іс – нәтижелері
тәжірибесі зерттелетін мұғалімнің жұмысымен салыстырылады;
5) Басқа сыныптарда немесе басқа мектептерде осы пән бойынша ұқсас
тақырыптарға өткізілетін тәжірибелі мұғалімдердің сабақтарына
кіріп, олардың жұмыс нәтижесі тәжірибесі зерттелетін мұғалімнің
ісімен салыстырылады.
Соңғы кезедерде көптеген педагогикалық ұжымдардың аса көңіл
аударып жүрген мәселелерінен бірі – оқу мен тәрбиенің бірлігі,
пәнаралық байланыс, сабақта оқушылардың таным іс- әрекетін белсендіру
тәсілдері, сабақтың тиімділігін арттыру т .б. осы сияқты жалпы
педагогикалық тақырыптар бойынша бір – бірімен тектес пән
мұғалімдерінің іс – тәжірибелерін зерттеп жинақтауға болады.
Көптеген мұғалімдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай,
педагогикалық шығармашылық пен белсенді әрекеттің күрт бәсеңдеуі
болашақ мұғалімдердің жоғарғы оқу орнында алған теориялық
білімдерден соң мектептегі алғашқы жылдары бірден таза практикалық
қызметпен айналысуынан туындайды. Сондықтан бұл кезеңде арнай
теориялық дайындықты үзбей оны практикада қолдану арқылы тереңдетудің
маңызы зор. Жас мұғалім мектебі міне осы маңызды міндетті шеше
алады.
Педагогикалық кеңес – бұл мектептің іс - әрекетін басқарудың
тұрақты органы, мұғалімдердің педагогикалық ойынның ұжымдық орталығы.
Педагогикалық кеңестің міндеті – тұтас педагогикалық процестің сапасын
арттыруға мұғалімдер ұжымының күшін үйлестіру және біріктіру, білім
беруді ізгілендіру. Демек, оқу, тәрбие, білім беру ісін қазіргі
заманның талабына сәйкес басқару.
Педагогикалық кеңестің жұмысы оқу жылына жопарланады, екі айда
бір рет өткізіледі. Педагогикалық кеңестің мәслихаттарында оқыту,
тәрбие мен білім беру мәселелері қаралады:
• Қазіргі кезедегі сабаққа қойылатын талаптар;
• Сабақта оқытудың ұжымдық, топтық және дара формаларын ұтымды
пайдалану және жетілдіру;
• Тәрбие теориясы, мамандыққа бағдар беру, экологиялық тәрбие,
экономикалық білім мәселерір;
• Педагогикалық озат тәжірибе т. б.
Педагогикалық кеңестің отырысында басқа да мәселелер қаралады.олар:
оқу-тәрбие жұмысының жалпы мектеп жоспары, мектеп басшыларының және сынып
жетекшілерінің есеп беру баяндамалары, оқу жылының қорытындысы,
мұғалімдерді аттестациялау т. б.
Әдістемелік кеңестің жұмысы бір оқу жылына жоспарланады, екі
айда бір рет өткізіледі. әдістемелік кеңестерде қазіргі кезеңдегі ең
қажетті проблемалар талқыланады. Олардың кейбіреулері, мысалы жаңашыл
мұғалімдердің және мектеп мұғалімдерінің озат тәжірибелері, ашық сабақтарды
талдау, сыныптар арасындағы сабақтастық, сабақтың түрлері, мұғалімдердің өз
бетімен білім алу мәселелері т. Б. Әдістемелік кеңес басқа да әдістемелік
жұмыстарды орындайды. Оқушыларды өмірге белсенді етіп тәрбиелеу сияқты
проблемаларға конференциялар өткізеді, оқушылардың шығармашылық жұмыстарын
және дидактикалық көрнекі құралдар көрмесін ұйымдастыруға,
ғылыми–практикалық конференцияларға, Педагогикалық оқуларға баяндама
жасауға мұғалімдерді дайындайды, әдістемелік бюллетеньдер шығарады, жас
мамандармен, сынақ мерзімінен өтуші мұғалімдермен жұмыс жүргізеді. [24,28].
Әдістемелік пен бірлестіктері- әр бірлестікте пән
мұғалімдерінің саны үш және одан жоғары, бастауыш сынып
мұғалімдерінің саны 8-20-ға дейін, егер орта мектептерде бастауыш сыныптар
саны көп болса, онда мұғалімдер саны 20-дан да артық болады. Әдістемелік
пен бірлестіктер жұмысы жарты немесе толық бір оқу жылына жоспарланады,
отырыстары екі айда бір рет өткізіледі.
Мектеп өмірінде кездесетін әдістемелік бірлестіктің түрлері: пән
мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігі; бастауыш сынып мұғалімдерінің
әдістемелік бірлестігі; мұғалімдерінің пән ралық әдістемелік бірлестігі;
мұғалімдердің мектеп аралық әдістемелік бірлестігі. Біз бұл жерде тек қана
пән мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігіне тоқтаймыз, өйткені олардың
жұмысының мазмұны бір-біріне ұқсас.
Мұғалімдердің әдістемелік пән бірлестіктерінде әр түрлі проблемалар
қарастырылады, талқыланып талдау жасалынады. Мәселен, оларға сабақтар
типологиясы және құрылымы, жаңашыл мұғалімдердің іс-тәжірибелермен танысу,
аралас, қайталау-жинақтау, лекция, лабораториялық және семинар сабақтарын
өткізу әдістері, жазба бақылау жұмыстарының мәтінін жасау, оларды өткізу,
талдау тәсілдері, оқушыларды шығарма жачсауға үйрету, сабақта көрнекі және
техникалық құралдарын, оқыту машиналарын пайдалану т.б.жатады.мектепте
әдістемелік жұмыстың басты бір формасы –сынып жетекшілерінің әдістемелік
бірлестіктері. Ол жұмысын оқу жылына жоспарлап, екі айда бір өткізеді.
бірлестікті мектеп директоры басқарады, оның құрамына барлық сынып
жетекшілері кіреді.
1.2 Бастауыш сынып оқушыларының жаңа технологияларды пайдалануда пәнге
қызығушылықтарын арттырудың тиімді жолдары.
Педагогикалық технология тәжірибеде жүзеге асатын педагогикалық
жүйенің жобасы. Ал педагогикалық жүйе – дара тұлғаны қалыптастыруға бағыт
алған белгілі бір мақсатқа жету жолындағы арнайы педагогикалық ықпалды
ұйымдастыруға қажетті өлшем, байланысқан әдістердің, құралдардың жиынтығы.
Олай болса, дәл қазір бізге осы педагогикалық технологияны дамыту, оны
практикада пайдалану қажет.
Оқыту процесінде жаңа технологияларды пайдалана отырып, жеткіншек
ұрпақтарды негізгі пәндермен терең де берік қаруландыру, ал меңгерген
білімдерін күнделікті өмірде өз деңгейіндегі іскерлікпен қолдана білу. Жаңа
технологияны қолдануда:
Мұғалім нені білу керек?
• Жаңа технология көмегімен шешілетін мәселені анықтау.
• Жаңа технологияны қолдану арқылы алынатын нәтижелерді.
• Жаңа технология мәнінен алынатын нәтижелердің теориялық негізін.
• Жаңа технологияда мұғалім қолданылатын әдіс-тәсілдерді білуі керек.
• Оқушылардың жұмыс әдісін.
• Оқушыларды жаңа технологияда жұмыс істеуге үйрету әдісін.
Не істей алу керек ?
• Оқу бағдарламасының түрлендірілген нұсқаларын құрастыру.
• Күнтізбелік тақырыптық жоспар жасау.
• Әр сабақты жоспарлау.
• Жаңа технология бойынша жүргізілетін әртүрлі типтегі сабақ жоспарларын
жасау.
• Оқу модулын құрастыру.
• Оқу жобасының мазмұнын анықтау.
• Оқу жобалары бойынша оқушыларға арналған тапсырмаларды құрастыру.
Қандай іс-әрекеттерді дұрыс ұйымдастыруы қажет?
• Жаңа технологияда пайдаланылатын жекелеген әдістер мен тәсілдер.
• Әр түрлі типтегі сабақтарды өткізу.
• Өткізілген сабақтарға талдау жасау, жіберілген кемшіліктердің жасырын
себептерін анықтау.
• Жаңа технологияда қолданылатын оқу әрекетінің әдістерін оқушыларға
үйрету.
Жаңа технологияның топтастырылуы:
І. Педагогикалық үрдісте жеке тұлғаның бағыты негізінде педагогикалық
технология.
• Педагогикалық қарым-қатынас технологисы.
• Алтынсариннің педагогикалық технологиясы.
• Амоношвилидің ізгілік технологиясы.
• Ильиннің жүйесі.
ІІ. Оқушының іс-әрекетін белсендіру және қарқындату негізіндегі
педагогикалық технология.
• Ойын технологиясы.
• Проблемалық оқыту технологиясы.
• Жан-жақты коммуникативті оқыту технологисы.
• Оқыту материалдарын тірек сызбалар, тірек конспектілері және модельдеу
арқылы қарқындатып оқыту технологиясы.( Шатталов)
ІІІ.Оқу үрдісін тиімді ұйымдастыру және басқару негізіндегі педагогикалық
технология.
• Миға тұтқиылдан шабуыл жасау технологиясы.
• Перспективті жылдамдата оқыту технологиясы.(Лысенкова)
• Деңгейлеп оқыту технологиясы.(Қараев)
• Деңгейлеп диференциялау технологиясы.
• Міндетті нәтиже негізінде деңгейлі-диференциялап оқыту
технологиясы.(Фарсов)
• Бала қызығушылығы арқылы диференциялап оқудың тәрбиелік
технологиясы.(Закатова)
• Жекелей оқыту технологисы.(Инге Унг және Шадриков)
• Бағдарламалық оқыту технологисы.
• Ұжымдық оқыту технологиясы.(Дяченко Ривин)
• Топтық оқыту технологиясы.
• Компьютерлік оқыту технологиясы.
ІV.Дидактикалық білім көтеру және материалды педагогикалық технологиялар.
• Дидактикалық бірліктерді ірілендіру.(Эрдниев)
• Ақыл-ой іс-әрекетін сатылай қалыптастыру теориясын игеру
технологиясы.(Валович)
V.Жеке пәндік педагогикалық технологиялар.
• Сауаттылыққа ерте және дамыта оқыту технологисы.(Зайцев)
• Сатылай талдап оқыту технологиясы.(Оразақынова)
• Бастауыш мектептің жалпы оқу білігін жетілдіру технологиясы.(Зайцев)
• Бітібаеваның дамыта оқыту технологиясы
• Математикалық есептер шешу негізіндегі педагогикалық
технология.(Касаткин)
• Сабақтың тиімді жүйелік негізіндегі педагогикалық технология.(Окунив)
• Жанпейісованың модульдық оқыту технологисы.
• С.Т.О. технологиясы.
VІ.Альтернативті педагогикалық технология
• Вольдорф педагогикасы.(Штэйнер)
• Еркін еңбек технологиясы. (Ферт)
• Ықтималдық білім технологиясы.(Лобок)
VІІ.Табиғи байқағыштық технологиялар.
• Табиғи байқағыштық арқылы сауаттылыққа тәрбиелеу.
• Өзіндік дамыту технологиясы.(Монтессори)
VІІІ. Дамыта оқыту технологиялары.
• Дамыта оқыту жүйесі.
• Жеке тұлға бағытындағы дамыта оқыту жүйесі.(Якиманская)
• Дамыта оқыту технологиясы.(Давыдов, Эльконин)
• Өзіндік дамыта оқыту технологиясы.(Семеко) [29,3О].
ІΧ. Авторлық мектептің педагогикалық технологиялары.
Білім беру үрдісінде қолданыс тапқан педагогикалық технологиялар
жаңаша сипат алады. Жаңашыл педагог ғалымдар: Ш.А. Аманашвили білім беруді
ізгілендіру технологиясында баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату,
танымдық күшін қалыптастыру, дамыту, білімін кеңейту, тереңдетуге жағдай
жасау мақсатын көздейді. В.Ф. Шаталовтың белгі және сызба үлгілері
негізінде қарқынды оқыту технологиясының ерекшелігі: материалдар
ірілендіріліп, блоктық түрде тірек сызбалар арқылы беріледі.
С.Н. Лысенкованың тірек сигналдарын пайдалана отырып,
қарқынды жеделдете оқыту технологиясында оқу материалдарының мазмұнының
жүйелілігін сақтау, саралау, тапсырманың әр оқушыға жеткізілуі талап
етіледі. М.М. Жанпейісованың модульдық оқыту технологиясына сүйенсек,
оқытудың мақсатын, мазмұнын, әдістерін ғылыми негізделген теорияға сүйене
отырып жобалау, сұлбалау тыңдаушыларға, білім алушыларға оқу үрдісінде
хабарланады.
Бүгінгі таңда қазақстандық педагог ғалымдар: Ә. Жүнісбек, Ж.А. Қараев
және Жанпейісованың еңбектері білім беру үрдісінде кеңінен қолданады.
Педагогика ғылымдарының докторы, профессор Ж.А. Қараевтың деңгейлеп оқыту
педагогикалық технологиясының мақсаты – жан-жақты дамыған тұлғаны
қалыптастыру. Балалардың таным қабілеттеріне сай төрт деңгейлік тапсырмалар
даярлауда жеке тұлғаны жаңалыққа ұмтылуға итермелейтін жаңа қабілеттерін
ашуға болатындығы ескеріледі. Егер осы жұмыстарда қарастырылған оқытудың
педагогикалық технологиясын оқу-тәрбие үрдісіне оқытудың жаңартылған
жүйесінің жобасы ретінде енгізетін болсақ, онда білімді демократияландыруға
және ізгілендіруге, оқыту сапасын арттыруға: басқару сапасын жетілдіруге:
оқушылардың дамуына бақылау жасауға: соған сәйкес бағалауға болатыны ғылыми
негізде дәлелденіп отырғаны ақиқат. Сондай-ақ Л.В. Занков, Д.Б. Эльконин,
В.В. Давыдовтың бірлесе жасаған Дамыта оқыту жүйесі бір-бірімен тығыз
байланысты.
Дамыта оқыту – күрделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе. Оның
нәтижесінде әр оқушының өзін-өзі өзгертуші субъект дәрежесінде көтерілуі
көзделіп, оқыту барысында соған лайық жағдайлар жасалады. Дамыта оқытудың
дәстүрлі оқытудан айырмашылығы; көздеген мақсатында, мәнінде, мазмұнында,
дамытудың негізгі факторларында, мұғалімнің рөлімен атқаратын қызметінде,
мазмұнында, дамытудың негізгі факторында, әдіс – тәсілдерінде, оқушының
білім алу белсенділігінің түрінде, оқу үрдісінің мүшелерінің әрекеттестік
ерекшеліктерінде, олардың қарым-қатынас сипатында, танып- білу үрдісін
ұйымдастыру және ондағы коммуникациялық түрлерінде, т.б.
Дамыта оқытуды ұйымдастыру, балаға ақыл-ой әрекетін меңгеруге жағдай
жасау, сондай-ақ сабақтағы ерекше ахуал, мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-
қатынас. Мұғалім бұл жағдайда дайын білімді түсіндіріп қоюшы, бақылаушы,
бағалаушы емес, танымдық іс-әрекетті ұйымдастыратын ұжымдық істердің
ұйытқысы. Тек осындай оқыту ғана баланың интеллектісі мен шығармашылығын
дамытады. Дамыта оқыту жүйесінде қойылатын сұрақтар проблемалы, ойлауды,
пайымдауды қажет ететіндей берілуі тиіс.
С.Т.О. технологиясын сабағында пайдаланған мұғалім балалардың
қызығушылығын ояту арқылы өзіндік ізденіс жұмысына жетелейді. Оқушыны
фактілерді салыстыруға, талдау арқылы оларды проблемалар туғызуға және
өзіндік пікірін дәлеледеуге, өзінше шешім қабылдауға үйретеді. Мұғалім
бағыт бағдар беруші қызметінде көрінеді. Басқалармен жұмыс істеу сәтінде
бірлесіп жұмыс істеу, қасындағы досына құрметпен қарау, зер салып тыңдау,
мәдениетті, батыл сөйлеуге , топпен ортақ тұжырымға келуге мүмкіндік алу.
Оқушыларды қауымдасып жұмыс істеуге жетелейді, оқушылардың қызығушылығын
оятады. Сын тұрғысынан дамыта оқыту сынақ емес, ой-өрісті шыңдау. Белгілі
бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу. Сын
тұрғысынан ойлау бағдарламасының бір кезеңі – қызығушылығын ояту. Ол үйрету
үрдісі – бұрынғы білетіні мен жаңа үйретілетін білімді ұштастыру. Үйренуші
жаңа ұғымдарды, түсініктерді, бұрын өзі білетін білімін жаңа ақпаратпен
толтырады, кеңейте түседі. Ойды қозғау, ояту, ми қыртысына тітіркендіргіш
арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңде топтау, түртіп алу, ойлану, жұпта
талқылау, болжау, әлемдік шеңбер, т.б. әдістер жинақталған. Негізгі мақсат
– үйренушінің белсенділігін арттыру. Мағынаны талдау – бұл кезеңде үйренуші
жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар
орындайды. Өз бетімен жұмыс жасап, белсенділігін көрсетеді. Тақырып бойынша
ой-толғаныс бағдарламаның үшінші кезеңі. Күнделікті оқыту үрдісінде
оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарау назардан
тыс қалып жатады. Оқушылар не үйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай
жағдайда қалай қолдану керектігін ой елегінен өткізеді. Бастауыш сыныпта
С.Т.О. технологиясының бірнеше стратегиясын қолдану өте қолайлы. Оның
ішінде көрнекілік стратегиясы – баланы ойландырып сөйлетуге әсер етеді.
Мәселен: математика пәнінен тренинг сабақ түрін өткенімде оқушылар
Математика әлеміне барып қайтқандай әсер алды. Бұл жерде сюжетті салынған
түрлі-түсті суреттер балалардың қызығушылығын оятты.
Венн диаграммасы – мәтіндегі ұқсастық пен айырмашылықты табуға
көмектеседі. Ой толғаныс сатысында қолданған тиімді. Ана тілі, дүниетану
сабақтарында жиі қолданамын. Ал математикада есептерді салыстыруда, теңдік
пен теңсіздіктерді салыстыруда өте қолайлы.
Тірек сигналдар технологиясы (В.Ф. Шатталов) Сигнал 1. Автомобиль,
мотоциклдердің дыбыс беру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
тақырыбы: Кіші мектеп жасындағы балаларды оқыту үрдісінде инновациялық
технологияны ендіру жолдары.
Орындаған :
Ғылыми жетекшiсі:
МАЗМҰНЫ
КlРlСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
l. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1. Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастырудың теориялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
1.2. Бастауыш сынып оқушыларының жаңа технологияларды пайдалануда пәнге
қызығушылықтарын арттырудың тиімді жолдары ...
1.3. Бастауыш сатыда оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4. Жаңаша оқытудың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.5. Сабақта техникалық құралдарды пайдалану арқылы сабақ сапасын арттыру.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.6. Сабақ процесінде проекциялық аппараттарды пайдалану ... ... ... ... .
1.7. Сабақ процесінде компьютер көмегімен оқытудың тиімді әдістері...
1.8. Сабақ процесінде диафильмдерді пайдаланудың маңызы ... ... ... .
ll. ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ
2.1. Оқушылардың үлгерімінің сапалық деңгейін анықтау ... ... ... ... ...
2.2. Өткізілген ашық сабаққа мониторингтік
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
lll. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
3.1. Оқушылардың үлгерімінің сапалық деңгейін
анықтау
нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ...
3.2. Өткізілген ашық сабаққа мониторингтік
талдау
көрсеткіші ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
ӘДЕБИЕТТЕР ТlЗlМl ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
ОСЫ ЗАМАНҒЫ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНСІЗ ӘРІ АЛЫСТЫ БАРЛАП, КЕҢ АУҚЫМДЫ ОЙЛАЙ
БІЛЕТІН ОСЫ ЗАМАНҒЫ МҰҒАЛІМДЕРСІЗ ИНОВАЦИЯЛЫҚ ЭКОНОМИКА ҚҰРА
АЛМАЙТЫНДЫҒЫМЫЗ ЖАЙЛЫ ЕЛІМІЗДІҢ ПРЕЗИДЕНТІ Н. Ә. НАЗАРБАЕВТЫҢ ҮСТІМІЗДЕГІ
ЖЫЛҒЫ ҚАЗАҚСТАН ХАЛЫҚТАРЫНА АРНАҒАН БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ҚАЗАҚСТАН ҮШІН,
БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ХАЛЫҚ ҮШІН, БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ҰЛТ ҮШІН АТТЫ ЖОЛДАУЫНДА
ЕРЕКШЕ АТАЛЫП ӨТІЛІП, ҚАЗАҚСТАННЫҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ
МҮМКІНДІК БЕРЕТІН, ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ ЖАҢАРУ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРІНЕ САЙ
БІЛІМ КЕРЕКТІГІНЕ НАЗАР АУДАРЫЛҒАН БОЛАТЫН. АЛ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ ЕЛДІҢ
ӘРБІР АЗАМАТЫ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ БОЛУЫ ТИІС ДЕП ЕСЕПТЕЙМІН.
Бастауыш сынып оқушы тұлғасын қалыптастыру мен дамуының басты
баспалдағы. Бүгінгі таңдағы бастауыш мектептердің алдында тұрған мәселе
оқушыларды дамыта оқыту, яғни, оқушыны оқу әрекетіне қалыптастыру, олардың
оқуға ынтасын ояту, қызығушылығын арттыру. Сондықтан, мұғалімнің алға
қойған маңызды міндетінің бірі – талабы таудай жеке тұлғаны іздеп табу, оны
өсіру. Әр оқушының қабілетін танып біліп, дамытып адам дәрежесіне жеткізу
үшін жаңашыл жұмысқа бет бұру керек.
Қазақстан аз дамуында жаңа серпілістер жасауы қажет. Қазақстан
әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына енуі үшін
білім саласында да үлкен реформалар жүргізілуі тиіс.
Жаңа ғасырда Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі
жасалып, Қазақстандық білім беру жүйесі әлемдік білім беру
кеңістігіне енуге бағытталуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу –
тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр.
Себебі білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны
жаңарлы, жаңа көзқарас, жаңаша қарым – қатынас пайда болды.
Білім беру саласындағы алға қойылып, отырылған басты
міндеттердің бірі – оқытудың әдіс – тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру
және жаңа педагогикалық технологияны меңгеру .
Қазақстанның Республикасы Білім туралы Заңының 8 бабында
Білім беру жүйесінің басты міндеті – оқытудың жаңа технологияларын
енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халақаралық коммуникациялық
желілерге шығу ұлттық және жалпы адамзаттың құндылықтар, ғылым мен
практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға
және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар
жасау деп атап көрсеткендей - ақ, қазіргі кезеңде әрбір мұғалімнің
алдына қойылып отырған басты міндеттердің бірі – оқытудың әдіс –
тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық
технологияны меңгеру.
Өйткені жаңа педагогикалық технологияны меңгеруге мұғалімдерді
даярлау – оларды кәсіби білімін көтеруге дайындау конспектісінің бірі
және педагогтың жеке тұлғасын қалыптастыруға үрдісіндегі іс -
әрекеттің нәтижесі болып табылады. Қазіргі педагогика теориясына елеулі
өзгерістер еніп, жаңа көзқарастар пайда болды. Әрі білім беру құрылымында
жаңа технология өмірге келді. Технология дегеніміз қандай да болсын
істегі, шеберлікті, өнердегі адамдардың, ал педагогикалық технология
педагогикалық мақсатқа қол жетудегі қолданылатын барлық қисында ілім
амалдарымен әдістемелік құралдардың жүйелі жиынтығы - деп түсіндіреді В.
Кларин.
Педагогикалық технология тәжірибеде жүзеге асатын педагогикалық
жүйенің жобасы. Ал педагогикалық жүйе – дара тұлғаны қалыптастыруға бағыт
алған белгілі бір мақсатқа жету жолындағы арнайы педагогикалық ықпалды
ұйымдастыруға қажетті өлшем, байланысқан әдістердің, құралдардың жиынтығы.
Олай болса, дәл қазір бізге осы педагогикалық технологияны дамыту, оны
практикада пайдалану қажет.
Осы ретте менің дипломдық жұмысымның тақырыбы: Кіші мектеп жасындағы
балаларды оқыту үрдісінде инновациялық технологияны ендіру жолдары деп
аталады.
Диплом жұмысының өзекті мәселесі: Мұғалімнің инновациялық даярлығын
қалыптастыру. Кіші мектеп жасындағы балаларды оқыту үрдісінде инновациялық
технологияны ендіру жолдары.
Ғылыми жаңалығы және практикалық маңызы: Оқушылардың үлгеріміне,
әлеуметтік жағдайына мониторинг жасау арқылы білім деңгейін анықтаймыз.
Бұл мәліметтерді мектепте кеңінен қолдануға болады.
Жұмыстың мақсаты: Оқыту процесінде жаңа технологияларды
пайдалана отырып, жеткіншек ұрпақтарды негізгі пәндермен терең де берік
қаруландыру, ал меңгерген білімдерін күнделікті өмірде өз деңгейіндегі
іскерлікпен қолдана білу.
Жұмыстың міндеттері: Бастауыш сынып оқушыларының жаңа
технологияларды пайдалануда пәнге қызығушылықтарын арттырудың тиімді
жолдарын білу, кіші мектеп жасындағы оқушылардың сабақ үлгерімін,
мұғалімнің сапалық деңгейін анықтау.
Зерттелінетін объект: Мектеп оқушылары
Зерттеу материалдары мен әдістері: Кіші мектеп жасындағы
оқушылардың жаңа технологияларды пайдаланып өтілген сабақтарда ой-өрісінің
дамуының сандық және сапалық көрсеткіштерін мониторинг әдісі бойынша
өлшейміз, сол көрсеткіштерді талдап, жүйелеп, салыстырып толық материал
аламыз.
I. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
1.1. Мұғалімнің инновациялық даярлығын қалыптастырудың теориялық
негіздері.
“Қазақстан тағдыры, келешегі мол ел болуы да мектептің
қандай негізге құрылыуына тіреледі. Мектебімізді сау, берік, һәм
өз жанымызға қабысатын, үйлесетін негізге құра білсек,
келешегімізге тайынбай серттесуге болады. Ал сондай негізге құра
алмасақ, келешегіміз күңгірт деп ұлы педагог М. Жұмабаев
айтқандай, біздің болашағымызды мектеп айқындайды.
Мектеп - мемлекеттің, қоғамның және жеке адамның білім беру
саласына сұраныстарын қанағаттандыратын қоғамдық – мемлекеттік жүйе.
Өсіп келе жатқан ұрпақтың тәрбиесінің, дене және жан саулығының,
интеллектуалды потенциялының қамын ойлау - тәуелсіз Қазақстанның
алдында тұрған ең маңызды мәселенің бірі.
Қазіргі кезеңде мектептердің алдында төмендегідей міндеттер тұр:
• Республикасының ақыл – ой әлеуетін қалыптастыруға белсене
қатысу, жеке адамның рухани жаңаруына жағдай жасау;
• Жеке тұлғаны саралап оқыту негізінде және факультативтер
мен арнайы курстар, пәндерден білім беру барысында
ақыл –ойы
ұлттық сана – сезімі жоғары жеке
тұлғаны тәрбелеу;
• Дарынды балалардың қабілеттерін дамытуға қолайлы жағдайлар
туғызу;
• Оқушыларды шығармашылық жұмыста бағыттау;
• Жеке адамның өзіне - өзі сенімділік, өзін еркін ұстай білу,
т.б.
қасиеттерін дамыту;
• Мұғалімнің шығармашылығын дамытуға, зерттеу жұмысымен
Айналысуға қабілеттілігі мен қызығуын тудыруға, жеке тұлға
туралы теориялық білімдерін тереңдетуге және
оқу тәрбие үрдісінде оны дамытуға қолайлы жағдай жасау.
• Жалпы практикалық, философиялық, психологиялық және эстетикалық
дайындықты күшейту.
Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне сай соңғы жылдары
педагогика саласына түбегейлі өзгертулермен қоса жаңалықтар
енгізілуде. Солардың ең бастысы - мектепті басқару ісі. Мектепте шын
мәніндегі білікті, ізденісі мол мамандарды қалыптастыру, олардың
шеберлік деңгейін қазіргі ғылыми педагогикалық талапқа сай дамыту,
сол арқылы оқушылардың білім сапасын мемлекеттік стандартқа
лайықты, сондай –ақ тәрбиелеу саласында педагогикалық теорияның
жаңашыл әдістемелерін шеңберіне жеткізе пайдалана отырып, баланың
сана –сезімін көтеру, шығармашылығын арттыру – бүгінгі таңда кезек
күттірмейтін ең ең негізгі мақсат.
Еліміздегі болып жатқан түрлі бағыттағы өзгерістер білім беру
қызметіне жаңаша қарауды, оқушылардың шығармашылық потенциялын
дамытуды, мұғалім іс-әрекетін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруын талдап
етеді.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында “Қазіргі
мектептердің, біріншіден, практикалық қызметінде жинақталған барлық
игіліктердің сақталуы, екіншіден, қоғамның интеллектуальдық қуатын
жетілдіру, елімңіздің материалдық – қаржылық ресурстарын әрі қарай
дамытатын адам тәрбиелеу, орта білім жүйесін одан әрі дамытып
жұмылдыру міндеттерін көздейді. Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп
ұжымдары, әр мұғалім күнделікті ізденіс арқылы барлық жаңалықтар
мен қайта құру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа практика, жаңа
практика жаңа қарым қатынас жасаулары қажет деп атап көрсетулері
мұғалім іс-әрекетіне бағыт сілтейді. Бұл заңда қазіргі кезеңде
мұғалімдердің біліктілігін жетілдірумен қатар, кәсіби қызметтің
ғылыми негіздерін практикаға қолдануға, практикалық іскерлік пен
дағдыны қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінген.
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім
мұғалімдерінің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми – педагогикалық
негіздерін меңгеруі – маңызды мәселелірінің бірі. Инновациялық процесс
зерттеу барысында жүйенің бір жағдайдан екінші жаңа жағдайда көшуі
және жаңалыққа көшуі және жаңалыққа енгізу процесіне басшылық
жасау мәселелерін зерттеу маңыздылығын М.В. Кларин, М.М.Потанин,
И.И.Нидкасистый, В.И. Загнязинский, А.Я.Пайн, О.Г.Хомерный, П.Р.Ройфекова
және т.б зерттеулерінде қарастырылған.
Жаңа енгізілген жаңалық немесе инновация адамның кәсіптік
қызметінің бәріне тән болғандықтан ол табиғи түрде зерттеудің ,
талдаудың және тәжірибеге енудің нысанасына айналады. Инновация
өздігінен пайда болмайды. Ол – ғылыми ізденістердің, жекелеген
мұғалімдер мен тұтас ұжымның озық педагогикалық тәжірибесі. Бұл
процесс стихиялы дамыматындықтан ол басқаруды қажет етеді. Тұтас
педагогикалық процестің инновафиялық стратегиясында жаңашылдық
процестерді тікелей алға апарушылар ретінде мектеп директоры,
мұғалімдер мен тәрбиеленушілердің ролі арта түсуде. Оқу процесінің
көп түрлілігіне қарамастан - дидактикалық, компьютерлік, модульдік
және басқа да жетекші педагогикалық қызметті іске асыру мұғалімнің
еншісіне қалып отыр. Оқу тәрбие процесіне қазіргі заманғы
технологиялардың енгізілуіне байланысты мұғалім мен тәрбие
кеңесшінің, ақылшының және тәрбиеші қызметін одан әрі игеруде.
Мұғалімнің кәсіптік қызметі арнаулы, пәндік білімдермен ғана
шектелмей педагогика мен психологияның, оқыту мен тәрбие
технологиясы салаларының қазіргі заманның білімдерін де қамтитын
болғандықтан мұғалімнің арнайы психологиялық – педагогикалық дайындық
талап етіледі. Осы нагізде педагогикалық инновацияны қабылдау,
бағалау және іске асыруға дайындық қалыптасады [1-11].
Инновация - жаңалық, жаңашылдық, өзгеріс деген мағынаны
білдіреді. Инновация құрал және үрдіс ретінде әлдебір жаңалықты
ендіру деген мағынаны білдіреді. Педагогикалық үрдісте инновация
оқыту мен тәрбиенің тәсілдері, түрлері мақсаты мен мазмұнына,
мұғалім мен оқушының бірлескен қызметін ұйымдастыруға жаңалық
енгізуді білдіреді.
Инновация дегеніміз - жаңа мазмұнды ұйымдастыру, ал жаңалық
енгізу, ұйымдастыру яғни, инновациялық процесті мазмұнды дамыту,
жаңаны ұйымдастыру, қалыптастыруды анықтайды, ал “жаңаша” деп,
жаңаның мазмұны, оны енгізудің әдіс –тәсілі мен технологиясын
қамтитын құбылысты түсінеміз.
Ғалым Романова И.А. “Инновация дегеніміз – білім беру процесін
өзгетуге бағытталған педагогикалық жаңалық енгізу, ал жаңалық енгізу
– мәселелерді тиімді жолмен шешу үшін қажет”, -дейді. Ол міндетті
төмендегідей екі талапты көрсетеді. Олар:
• Инновацияның қиын мәселені шешуде туындайтын ерекше бір қажет
идея ретінде қарастыру;
• Инновация мектептің әдістемелік жұмымын жоғары сатыға көтеруге
бағыттау;
Біздің ойымызша, “инновация – білім беру жүйесінде жаңалық
енгізу”, - деп айтсақ, бұл ұғымның ауқымын тарылтқандай боламыз.
Сонымен қатар, белгілі бейімделуден өткен идеялар жаңа жағдайда
қолданылса, лоарды инновациялы деуге болады екен.
Сондықтан, бұл ұғымды тәжірибеден өткен жаңалықтар, қайта
өзгертілген идеялар белгілі бір уақыт мезгілінде маңызды роль
атқаруы деп түсінуге болады.
И:А.Романова ғылыми - зерттеу жұмысында және педагогикалық
зерттеулерде инновация мәселесіне жалпы әдіснамалық және тарихи
педагогикалық баға берілмеген деген пікірді айтып, дәлеледейді.
Инновацияның білім туралы арнайы саласының білім беру
жүйесінде қалыптасуы жаңалықты тәжіибеде іске асыру жолдарын
зерттейтін педагогикалық инноватиканың қалыптасуы мәселелерін
қарастырады.
Алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибе және шығармашылықпен
қызмет етуші ұстаздар қызметінің теориясына сүйене отырып, осының
негізінде зерттеудің бірізділігін анықтау;
Педагогика теориясының жалпы қағидалары мен оқыту
әдістемелерінің негізгі мәселелеріне - жаңалық пен және оның
педагогикалық ақиқатын өзгеру мәселелері.
И.А. Романованың зерттеулеріне сүйене отырып, оның ой-пікіріне
қосыла отырып, инновация теориясын біз бірнеше аспектіде қарастыруды
жөн көрдік. Сонымен, И.А.Романованың инновация теориясының дамуы,
қалыптасуы жайлы зерттеуін былай деп қорытындылауға болады. Инновация
жеке ғылыми - әдістемелік талдау пәні ретінде тек 70 –жылдардың
ортасында ғана қалыптасты. Бұл кезеңдерде ғалым -пегагогтардың
зерттеулерінде алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибе” , оның
сипаттамасын , өлшемдерін, тиімділігін, оны жалпы білім беретін
мектептерге енгізу жолдарын анықтау мәселесін көтереді [12,13].
Білім берудегі инновациялық процесстердің мәнін
педагогиканың маңызды екі проблемасы құрайды. Олар - озық
педагогиканы зерттеу, жинақтау, және тарату проблемасы және
педагогикалық – психологиялық ғылмдардың жетістігін практикаға енгізу
проблемасы. Соған сәйкес инноватика пәні, инновациялық үрдістердің
мазмұны мен механизмі осы кезге дейін бір – бірінен оқшау
қарастырылып келген өзара тығыз байланысты екі үрдістің тұтастығы
тұрғысынан қарастырырлуы тиіс, яғни инновациялық үрдістердің мазмұны
мен механизмі осы кезге дейін бір –бірінен оқшау қарастырылып
келген өзара тығыз байланысты екі үрдістің тұтастығы тұрғысынан
қарастырылуы тиіс, яғни инновациялық үрдістің нәтижесі теория мен
практиканың тоғысуында пайда болатын теориялық және практикалық
жаңалықтарды қолдана алуға тиіс. Бұның барлығы педагогмкалық
жаңалықты жасау, игеру және пайдалануда басқару қызметінің
маңыздылығына көз жеткізе түседі.Өйткені, мұғалім жаңа педагогикалық
технологияның, теория мен концепцияның авторы, талдап жасаушысы,
зерттеушісі, тұтынушысы және насихатшысы қызметін атқарады. Осы
үрдісті басқару мұғалімнің өз қызметінде әріптестерінің тәжірибесі
немесе ғылымдағы жаңа идеялар, әдістемелерді дұрыс таңдап, бағалау
және қолдануын қамтамасыз етеді.Ал педагогикалық қызметте инновациялық
бағыттылықты қазіргі заманғы білім беру, қоғамдық және мәдени дпму
жағдайында педагогикалық қызметтің инновациялық бағыттылығының
қажеттілігі бірқатар жағдайлармен айқындалады.
Біріншіден, қоғамда жүріп жатқан әлеуметтік - экономикалық
қайта
құрулар білім беру жүйесін, әдістемесі мен түрлі типтегі оқу
орындарының оқу тәрбие үрдістерін ұйымдастырудың технологиясын
түбірнен жаңартуды талап етуде. Педагогикалық жаңалықты жасау,
игеру және пайдалануға негізделген мұғалім мен тәрбиеші қызметінің
инновациялық бағыттылығы білім беру саясатын жаңартудың құралына
айналуда.
Екіншіден, білім беру мазмұнын ізгілендірудің күшеюі,
пәндерінің төлемі мен құрамының үнемі өзгеріске ұшырауы, жаңа оқу
пәндеріннің енгізілуі жаңа ұжымдық формалар мен оқыту технологиясын
үздіксіз іздестіруді талап етеді.Осы жағдайда мұғалімдер арасында
педагогикалық білімнің ролі мен беделі арта түсіп отыр.
Үшіншіден, мұғалімнің педагогикалық жаңалықты игеру және
қолдануға деген қатынасы сипатының өзгеруі. Оқу–тәрбие үрдісінің
мазмұнын қатаң тәртіпке бағындырып қойған жағдайда мұғалімнің өз
бетінше бағдарлама, оқулық таңдаудан бұрын педагогикалық қызметтің
жаңа әдіс-тәсілдерін пайдалануға мүмкіншілігі болмады. Егер бұрынғы
уақытта инновациялық қызмет негізінен, жоғарыда ұсынылған
жаңалықтарды практикада қолданумен шектелсе, қазіргі уақытта ол
барынша баламалы, зерттеушілік сипат ала бастады. Сондықтан да
мектеп, білім беру органы басшыларының қызметіндегі маңызды
бағыттарының бірі мұғалімдердің енгізген инновациясына талдау жасап,
баға беру,оны іске асыруға қолдануға жағдай жасау болуға тиіс.
Төртіншіден, жалпы білім беретін оқу орындарының нарықтық
қатынастырға енуі, жаңа типті сынып ішінде мемлекеттік емес оқу
орындарының құрылуы нақты бәсекелестік ахуал туғызуда.
Қазіргі заманғы мектепте нақты педагогикалық қызметте
іске асыруға болатын орасан зор педагогикалық тәжірибе жинақталған,
бірақ олардың бәрі бірдей қолданыла бермейді, өйткені көптеген
мұғалімдер мен басшыларда ол тәжірибені зерттеу және қолдану
қажеттілігі қалыптаспаған, сол сияқты ол тәжірибелерді талдау мен
талдаудың дағдысы мен іскерлігі жетісе бермейді. Мұғалімдер нақты іс-
әрекетінде өзінің, сол сияқты әріптесінің де педагогикалық
тәжірибесіне талдау жасаудың қажеттілігіне мән бермейді. Педагогикалық
тәжірибе озық және көпшілік болуға тиіс. Озық педагогикалық тәжіибе
тарихилығымен ерекшелінеді, өйткені әрбір жаңа кезеңде мектептің
материалдық, әдістемелік, кадрлық және басқа да мүмкіншіліктерінің
кеңеуімен педагогикалық қызметтің жаңа жолдары пайда болды.Сонымен
бірге озық тәжірибе педагогика ғылым мен практикасының қазынасын
үнемі толықтырушы, жаңартушы қызметін атқарады. Озық педагогикалық
тәжірибені жасау және таратуда мұғалімнің позициясы үлкен роль
атқарады, сондықтан нақты тәжірибенің жетекші ережелеріне талдау
жасап, оны қолдануға кіріскенде субьективті факторлардың ықпалын
ескерту арқылы оның нәтижесі мен педагогикалық ұжымға кірігуіне
болжам жасау керек көбіне құлшына кіріспейді.Үшіншіден, жаңалық
автордың баяндауында жүйелі–ғылыми және әдістемелік негіздеме таба
алмауы мүмкін. Төртіншіден, автор инновация және оны іске сыру
жолдары туралы баяндағанда өзінің немесе әріптестерінің жеке
тұлғалық ерекшеліктеріне байланысты, мұғалім - әріптестері тарапынан
кері тебу реакциясына тап болуы мүмкін. Бесіншіден, аталған топтың
функциясы идеяны іске асырумен шектелмейді, сонымен бірге оны талдау
және түзетумен де айналысады. Алтыншыдан, бұндай топ педагогикалық
мониторинг қызметін атқарады отандық және шетелдік баспасөз
материалдары және жоғары оқу орнының тәжірибесі бойынша жаңа
идеялар, технологиялар мен конценцияларды жүйелі түрде талдап, іріктеп
отырады.
Педагогикалық жаңалықты практикаға енгізу қызметін басқару бұл
жұмысқа автордың қатысуын жоққа шығармайды, қайта оның дербес
шығармашылық мүмкіндіктеріне ынталандырып, қабілетін дамытуға қолайлы
жағдай жасайды. Осылайша мектеп жағдайында педагогикалық инновацияны
жасаушылар мен насихаттаушылардың күні біріктіріледі . Нақты
практикада инновациялық үрдістердің сипаты алынған нәтиженің мазмұны
мен енгізілуге тиісті жаңалықтың күрделілік деңгейімен , сол сияқты
мұғалімдердің инновациялық қызметіне дайындығының деңгейімен
ерекшеленеді. Мектептегі әдістемелік жұмыс – педагогикалық мәдениетті
көтерудің шарты. Мұғалімнің кәсіптік дайындығы қызметінің бүкіл
қызметін қамтиды. Сонымен бірге мұғалімнің кәсіптік білімін үздіксіз
көтеріп отыруы оның педагогикалық жоғары оқу орнын бітірумен
аяқталмайды, ол мұғалімнің кәсіптік қызметінің бүкіл кезеңін
қамтиды. Сонымен бірге мұғалімнің кәсіптік білімін үздіксіз көтеріп
отыруы оның шығармашылық қабілетін дамытуды және дербес
педагогикалық тәжірибесін үнемі дамытудың шарты болып табылады. Егер
мұғалім қоғамдық орында белсенді позиция ұстанып, оның дербес
тәжірибесі әлеуметтік және педагогикалық тәжірибемен кірігіп,
педагогиклық ұжымның қолданысына ие болып, кәсіптік шығармашылық
ізденісі көтермеленіп отырса, мұғалімнің кәсіптік шеберлігі мен
педагогиклық мәдениеттің артуы барынша жемісті болады.
Мұғалімдердің біліктілігін жетілдіру жоспарына сәйкес олар бес
жылда бір рет мұғалімдер біліктілігін көтеру институттарында
немесе педагогикалық жоғары оқу орындарының арнаулы факульттеттерінде
арнайы дайындықтан өтуі тиіс. Біліктілігін көтеру немесе
педагогикалық
ЖОО базсында мұғалімдердің алған арнайы білімдерін практикалық
тұрғыдан саралап, мектепте сынақтан өткізуді қажет ететіндігі
аңғарылады.Бұндай жағдайда мектепте арнайы ұйымдастырылған әдістемелік
жұмыстардың жүйесі мұғалім үшін баға жеткісіз көмек бола алады.
Әдістемелік жұмыстар дербес және ерекшеліктер ескерілген
жағдайда мұғалімдердің ғылыми -әдістемелік дайындығын жетілдіруге
деген сұранысына жауап бере алады. Ал, әдістемелік жұмысты жеке
ерекшеліктерді ескеріп жүргізу, бірқатар субьективті, обьективті алғы
шарттарға байланысты. Ең бастысы, мұғалімнің ғылыми әдістемелік
дайындығын жетілдіруге деген сұранысына жауап бере алады. Ал,
әдістемелік жұмысты жеке ерекшеліктерді ескеріп жүргізу, бірқатар
субьективті, обьективті алғы шарттарға байланысты. Ең бастысы,
мұғалімнің ғылыми -әдістемелік дайындығын жетілдірудегі өмірлік және
кәсіптік бағдары, кәсіптік деңгейі мен тәжіибесі ескерілуі тиіс.
Мектептің әдістемелік қызметінің озық тәжірибелері мен дәстүрлерінін
сақтау және дамытудың да маңызы зор. Осы жұмыстардың бәрі де
мектеп директорының оқу –тәрбиі ісі бойынша орынбасарының
құзырында болады.
Мектептегі әдістемелік жұмысты басқару оның міндеттері,
мазмұны және ұйымдық негіздерін директор, оның орынбасары ғана
емес, мұғалімдер де анық та нақты ұғына алғанда барынша тиімді
болады.Ал мектептегі әдістемелік жұмыстардың жалпы міндеттерін
былайша тұжырымдауға болады:
• Мектептің педагогикалық ұжымының педагогикалық іс-тәжірибесін
жүйелі түрде зерттеу, жинақтау және тарту, педагогика ғалымының
жетістіктерін жұмысқа қолдану қызметінде
инновациялық бағыттылықты қалыптастыру;
• Мұғалімдердің теориялық (пәндік) және психологиялық педагогикалық
дайындық деңгейін көтеру;
• Жаңа оқу бағдарламаларын, жоспарларын , мемлекеттік білім
стандарттарын оқып, үйренуді ұйымдастыру – жас мұғалімдерге, пән
мұғалімдеріне, сынып жетекшілері мен тәрбишілерге;
педагогикалық жұмыста белгілі бір қиындыққа кезіккен
мұғалімдерге;
• Жаңа нормативтік құжаттар, нұсқау -әдістемелік материалдарымен ;
танысуды ұйымдастыру;
• Ғылыми -әдістемелік көмекті дербес және жеке ерекшеліктерді еске
ұйымдастыру –жас мұғалімдерге, пән мұғалімдеріне, сынып
жетекшілері мен тәрбиешілері; педагогикалық жұмыста белгілі бір
қиындыққа кезіккен мұғалімдерге;
• Педагогикалық білімі жоқ мұғалімдерге және т.б;
• Мұғалімнің әдістемелік жұмыстарының мазмұнын кәсіптік
–педагогикалық мәденитінің құрамды бөліктерін ескере отырып
айқындаған дұрыс деп білеміз. Олар – мұғалімнің жалпы мәдени
дайындығы: әдістемелік, тәрбиешілік, зерттеушілік, кәсіптік
–адамгершілік, басқара білу мәдениеті. Әдістемелік жұмыстың
мазмұны кәсіптік –педагогикалық мәдениеттің әрбір бағыты бойыша
нақтыланып, бірнеше ұзақ мерзімдік зерттеу нысанына айналуы
мүмкін.
Жалпы білім берудің мазмұнын жаңарту және балалар оқыту мен
сапасын жетілдіру, республикалық дамытудың қазіргі заманғы әлеуметтік
–экономикалық және саяси жағдайлары мен өркениетті елдердің озық
тәжірибесіне сәйкес мамандарды даярлау бойынша жүргізіліп жатқан
шаралар жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерінің кәсіби
даярлықтарын үнемі жетілдіріп отыруды қажет етеді.
Зерттеу барысында жалпы білім беретін мектеп мұғалімдерінің
кәсіби даярлығын қалыптастыру проблемасының әртүрлі бағытта
жүргізілгені анықталады.
Бірінші бағыт мұғалімінің теориялық білімінің және оқу тәрбие
жұмысын атқаруға қажетті педагогигалық біліктері мен дағдыларының
мазмұны мен жүйесін анықтауға бағытталған (Құрманәлина Ш, Шевченко
И,Н, Каримжанов және т.б) [14,19].
Екінші бағыттың өкілдері мұғалімдердің инновацмялық даярлығын
оқу пәндерінің, педагогикалық практиканың дидактиклық бағыттылығын
күшейту және арнайы оқыту арқылы жетілдіру (Пағымжанова Қ.М,
Байдыбекова А.Ө, Қадырбаева Б:А, Попова Л.Г, Сардарова Ш.С.)
Үшінші бағыт мектепті оқу-әдістемелік кешенмен қамтамасыз
ету, соған сәйкес мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық және әдістемелік
даярлығын қалыптыстыру бағытында жүргізіледі.
Ш.Х.Құрманалина Педагогиклық колледж жағдайында бастауыш
сынып мұғалімдерін кәсіби мамандыққа даярлау ісін жетілдірудің
дидактикалық енгізі – ең алдымен анық мақсатын, мазмұнын,
ұйымдастырылуын, технологиясын, құралдарын, басқарылуын және
құрылымын жандандыру мен олардың өзар байланысын жүйеле түрде
реттеумен сипатталатындығы тұжырымдалады.
Сондай –ақ, ғалым Ш.Х. Құрманалина педагогикалық колледж
жағдайында бастауыш сынып мұғалімінің кәсіби құзыреттілігін арттыру
қазіргі кезеңде көптеп шығғарылып жатқан әдістемелік құралда мен
оқу -әдістемелік кешендерді пайдалану енгізінде де қалыптсандығын
басшылыққа ала отырып, педагогикалық колледжде мамандар даярлау
арнасын кеңейту қажеттілігіне тоқталады:
- педагогикалық колледж жағдайында мұғалімдерді екі
бағытта даярлау: негізгі мамандық бойынша –бастауыш сынып мұғалімі
және қосымша (қосалқы ) мамандық – негізгі мектептің қандай да бір
пәнінің мұғалімі;
-педагогикалық колледж жағдайындағы біртұтас
педагогикалық
принципті үнемі жетілдіріп отыру қажеттілігі;
- педагогикалық колледж жағдайындағы оқу бағдармалары мен
жоспарлары өмір ағысына қарай өзгеріп отыратындығы.
Қ.А.Сарбасова Инновациялық педагогикалық технологиялар
негізінде бастауыш сынып мұғалімдерінің даярлығын жетілдіру ғылыми
–зерттеу жұмысында жоғары педагогикалық білім беру теориясымен
практикасында бастауыш сынып мұғалімдерін даярлаудың жай-күйіне
талдау жасау арқылы оның ғылыми –теориялық негіздерін анықтады,
инновациялық педагогикалық технологиялар негізінде бастауыш сынып
мұғалімдерінің даярлығын жетілдірудің жолдарын көрсетеді.
Бүгінгі таңда білім беру мақсатының өзгеруі, оқу пәндерінің
мазмұнын жаңашылдық тұрғысынан жетілдіру оқу процесінде
инновациялық педагогикалық технологияларды пайдалану қажеттігін
тудырады. Ғалым Қ.А.Сарбасова бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби
-педагогикалық даярлығын қамтамасыз ететін барлық оқу пәндері үшін
оқу процесін жобалаудың бірегей алгоритмі жаңа оқу мақсатын құрып,
соған сәйкес оқу пәндерінің жаңа мазмұнын, оқытудың жаң
технологиясын жсауды көздеп, оқу процесін жобалау алгоритмін
төмендегідей ұсынады:
1. Оқу пәндерінің мақсатын жобалау;
2. Оқу пәндерінің мазмұнын жобалау;
3. Оқытудың педагогикалық технологияларын жобалау;
4. Оқу процесінде педагогикалық технологияларды пайдалану;
5 . Оқу пәндерінің оқу-әдістемеләк кешендерін жасау;
Мұғалімдерінің инновациялық даярлығын қалыптастыруда мұғалімнің
оқу процесін жобалау алгаритмі үлкен рөл атқарады, өйткені оқу-
тәрбие процесінде педагогикалық технологияны пайдаланған мұғалімге
оқу –тәрбие жұмысының сапасын арттыратындай, өз іс-тәжірибесіне сүйене
отырып, өз пәні бойынша оқу-әдістемелік кешенін жасау мүмкіндігі
туады.
Инновациялық педагогикалық технологиялар кез келген пәнді оқыту
барысында болашақ мұғалімдердің ой- өрісін кеңейтіп, кәсіби даярлық
деңгейін көтеріп, шығармашылықпен жұмыс істеуге, жаңашыл тәжірибелер
мен әдістемелерді кеңінен пайдалауға және студенттерге білім беруді
жаңашылдық тұрғысынан жүзеге асыруға мүмкіндік береді.Сондықтан Қ.А.
Сарбасова өз ғылыми жұмысында жоғары оқу орнының оқу процесіне
сәйкес келетін инновациялық педагогикалық технологияларды тиімді
таңдап алу мен пайдаланудың төмендегідей негізгі принциптерін
анықтайды:
• технологияның білім беру мақсатында қол жеткізу атқаратын
қызметін анықтау;
• студенттерге тән тұлғалық сапаларға, нақты пәнге, оның мақсаты
мен мазмұнына сәйкестігін басшылықа алу;
• технологиялаодың ерекшеліктерін, мазмұнын, пайдалану жолдары
мен іске асыру шарттарын жетік меңгеру;
• технологиялардың өзара байланысын толық игеру.
Зерттеу барысында ғалым бастауыш сынып мұғалімдерін даярлау
барысында пайдалануға ұсынылатын инновациялық педагогикалық
технологиялардың жіктемесін жасап, инновациялық педагогикалық
технологиялардың негізгі мәнін, бастауыш сынып мұғалімдерінің
даярлығын жетілдірудегі мүмкіндіктерін айқындай отырып, оларды
пайдаланудың төмендегідей жолдарын анықтап көрсетеді:
• оқу процесінде оқытудың инновациялық технологиялардың
(педагогикалық тренинг рефлексия және т.б) пайдалану;
• оқытудан тыс әрекет (студенттердің ғылыми –зерттеу іс-әрекеті,
аудиториядан тыс жұмыстар) барысында пайдалану;
• педагогикалық практика барысыда пайдалану.
Ғалым Қ.М. Нағымжанованың зерттеу жұмысы қазақстандық
мектептердің ілгері дамуына, әсіресе бастауыш сынып мұғалімдерінің
инновациялық іскерліктері мен дайындықтарын қалыптастыруда алатын орны
ерекше.
Б.Т. Барсай Бастауыш сынып математикасын оқытуда қазіргі
технологияларды қолдануға болашақ мұғалімдердің даярлығын
қалыптастыру атты кандидаттық ғылыми зерттеу жұмысында:
• бастауыш сынып математикасын оқытуда қазіргі технологияларды
қолдануға болашақ мұғалімдердің даярлығын қалыптастырудың
теориялық негіздері анықталынады;
• бастауыш сынып математикасында қолданылатын оқыту
технологияларын таңдаудың бастауыш білім берудегі маңызы
мен мақсатына және қазақ халқының математикалық мәдениетіне
негізделген критерийлері айқындалды, осы критерийлерге
сәйкес оқыту технологиясын іріктеген;
• бастауыш сыныптың болашақ мұғалімдерінің математиканы
оқытуда қазіргі технологияларды қолдануға даярлығын
қалыптастыру әдістемесін ұсынады.
Сондай-ақ, ғалым Б.Г.Барсай өзінің зерттеу жұмысында бастауыш сынып
математикасында қолданатын төмендегідей оқытудың қазіргі
технологияларының мақсатын, тұжырымдамалық ерекшеліктерін жан-жақты
аша білген:
Қазіргі оқыту технологиялары мұғалімнің дайын білімді
баяндаудан гөрі, оқушыға толық не жартылай өз бетінше жұмыс
істеуге бағытталған. Осы жағдайда ескере отырып, ғалым бастауыш
сынып математикасын оқыту барысындағы мұғалім мен оқушының
бірлескен оқу қызметінің негізіг түрлеріне тоқталады:
- жаңа білім алу үшін қажет болатын қайталауға, нақтылауға,
оқушының білетін материалдарын толықтырауға арналған
тапсырмалар;
- бұрыннан белгілі оқу материалдары мен жаңа білімнің
логикалық байланысын орнықтыратын, ойлауға берілетін
тапсырмалар;
- оқулықта берілеген жаңа оқу – танымдық міндеттерді
меңгеруге және оларды шешудегі қиындықтарды жеңуге
үйренетін тапсырмалар.
Осы аталған тапсырмаларға сәйкес оны жүзеге асырудың алғы
шарттарына тоқталады:
- оқушылардың ғылым негіздерін оқып үйренудегі басты қозғаушы
күш- оқу барысында кездесіп отыратын танымдық және
сарамандық тапсырмалармен оқушының білім, білік, ақыл – ой
дамуындағы қарама – қайшылықтар:
- балалардың жаңа білімімен қаруланудағы белсенділіктері.
Олардың білімнің логикалық негіздерін меңгеруі. Жаңа білім
алу үшін қажетті бұрынғы қағидалар мен анықтама,
қасиеттерді қайта жаңғыртып, нақтылап, ойша пайымдап еске
түсірмейінше ескі мен жаңаның байланысын білмейінше
мүмкін емес.
Н.Т. Туленбергенова педогогикалық колледжде қазақ тілін технология
Педагогикалық коледжде қазақ тілін технологиялық карта арқылы меңгеру
әдістемесі атты кандитаттық ғылыми - зерттеу жұмысында:
• педагогикалық колледж оқушыларына қазақ тілін технологиялық карта
арқылы меңгертудің ғылыми - теориялық негізгі айқындалған;
• болашақ қазақ тілі мұғалімдеріәне технологиялық картаны
пайдаланудың тиімді әдістемесі ұсынылады;
• технологияның картаның құрылымы анықталып (тақырыптың жалпы
мақсаты, міндеттер жүйесі, тақырып бойынша оқушының өз бетімен
жұмысы, білім деңгейін анықтау, тақырып борйынша білім деңгейін
стандарт деңгейінен жоғарылату), осы жіктемелердің мазмұны,
ұстанымдары оған қойылатын талаптар белгіленеді ;
• технологиялық картаның мазмұны нақтыланып ,оның қазақ тілін
педагогикалық колледж оқушыларына меңгертудегі ұтымдылығы
көрсетіледі ;
• қазақ тілін технологиялық карта арқылы меңгертудің ұтымды
әдістер ашылады .
Мектептерде педагогикалық тәжірибені зерттеу, жинақтау ісі күрделі
және шығармашылық мәселелердің біріне жатады. Педагогикалық тәжірибе –
оқыту мен тәрбиенің практикасын жан-жақты зерттеу объектісі, фактілер мен
ғылыми мәліметтерді жинақтаудың негізгі көздерінің бірі. Сондықтан,
педагогикалық озат тәжірибе оқу- тәрбие жұмысын үнемі дмыту мен жетілдіруде
үлкен орын алады. Осыған орай, әрбір мұғалім еліміздегі жаңашыл ұзтардардың
бай тәжірибесін, белгілі педагогтар мен психоллогтардың ғылыми еңбектерін
зерттеп, өз ісіне шеберлікпен пайдаланудың жолдарын қарастырады.
Осыдан татымды табыстарды шығармашылықпен қолданудың нәтижесінде,
мектептерде педагогикалық тәжірибені зерттеудің кейбір нақты жолдары іске
асырыла бастды. Олар:
• Мұғалімнің өз тәжірибесін өзі зерттеп жинақтау;
• Педагогикалық еңбек шеберлерінің жұмыс жүйесін зерттеу және
жинақтау;
• Жаңашыл мұғалімдерінің озат тәжірибесін тарату және оны
оқу – тәрбие процесіне енгізу;
• Педагогикалық ғылыми – зерттеу институттарының басшылығымен
оқу және тәрбие саласындағы күрделі мәселелерді зерттеу
және жинақтау. [2О,23].
Өзін - өзі іс жүзінде көрсете білеген шебер мұғалімдердің
жұмыс жүйесін зерттеп – жинақтау озат тәжірибені кеңнен тартудың
басты формасына жатады.
1) Іс – тәжірибені зерттелетін мұғалімнің өзімен сабақ беретін
сыныптардағы сынып жететкшілерімен оқушылардың үлгерімі және
тәртібі, олардың қоғамдық жұмысы мен қоғамдық еңбекке пайдалы
еңбекке қатысуы және белсенділігі туралы әңгіме жасалады,
зерттеуші кейбір мәселелерді анықтайды;
2) Оқу – тәрбие жұмыстарына байланысты соңғы екі – үш жылдардың
ішінде құжаттар зерттеледі. Олар: сабақ жоспары, тақырыптық,
күнтізбелік жоспары, сынып журналы, оқушылардың дәптері, рефераттар
техника және көркем шығармашылық жұмыстары, мұғалімнің
әдістемелік және педагогикалық тақырыптарға жасаған баяндамалары,
журнал беттерінде жарияланған мақалалары мен басқа еңбектері;
3) Алдын – ала тәжірибесі зерттелетін мұғалімнің сабақтарына кіріп,
тәрбие жұмыстарына қатысып бақылау жүргізіледі.
4) Зерттеу жүргізілген сыныптардағы басқа мұғалімдердің сабақтарына
немесе тәрбие жұмысына қатысып, олардың іс – нәтижелері
тәжірибесі зерттелетін мұғалімнің жұмысымен салыстырылады;
5) Басқа сыныптарда немесе басқа мектептерде осы пән бойынша ұқсас
тақырыптарға өткізілетін тәжірибелі мұғалімдердің сабақтарына
кіріп, олардың жұмыс нәтижесі тәжірибесі зерттелетін мұғалімнің
ісімен салыстырылады.
Соңғы кезедерде көптеген педагогикалық ұжымдардың аса көңіл
аударып жүрген мәселелерінен бірі – оқу мен тәрбиенің бірлігі,
пәнаралық байланыс, сабақта оқушылардың таным іс- әрекетін белсендіру
тәсілдері, сабақтың тиімділігін арттыру т .б. осы сияқты жалпы
педагогикалық тақырыптар бойынша бір – бірімен тектес пән
мұғалімдерінің іс – тәжірибелерін зерттеп жинақтауға болады.
Көптеген мұғалімдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай,
педагогикалық шығармашылық пен белсенді әрекеттің күрт бәсеңдеуі
болашақ мұғалімдердің жоғарғы оқу орнында алған теориялық
білімдерден соң мектептегі алғашқы жылдары бірден таза практикалық
қызметпен айналысуынан туындайды. Сондықтан бұл кезеңде арнай
теориялық дайындықты үзбей оны практикада қолдану арқылы тереңдетудің
маңызы зор. Жас мұғалім мектебі міне осы маңызды міндетті шеше
алады.
Педагогикалық кеңес – бұл мектептің іс - әрекетін басқарудың
тұрақты органы, мұғалімдердің педагогикалық ойынның ұжымдық орталығы.
Педагогикалық кеңестің міндеті – тұтас педагогикалық процестің сапасын
арттыруға мұғалімдер ұжымының күшін үйлестіру және біріктіру, білім
беруді ізгілендіру. Демек, оқу, тәрбие, білім беру ісін қазіргі
заманның талабына сәйкес басқару.
Педагогикалық кеңестің жұмысы оқу жылына жопарланады, екі айда
бір рет өткізіледі. Педагогикалық кеңестің мәслихаттарында оқыту,
тәрбие мен білім беру мәселелері қаралады:
• Қазіргі кезедегі сабаққа қойылатын талаптар;
• Сабақта оқытудың ұжымдық, топтық және дара формаларын ұтымды
пайдалану және жетілдіру;
• Тәрбие теориясы, мамандыққа бағдар беру, экологиялық тәрбие,
экономикалық білім мәселерір;
• Педагогикалық озат тәжірибе т. б.
Педагогикалық кеңестің отырысында басқа да мәселелер қаралады.олар:
оқу-тәрбие жұмысының жалпы мектеп жоспары, мектеп басшыларының және сынып
жетекшілерінің есеп беру баяндамалары, оқу жылының қорытындысы,
мұғалімдерді аттестациялау т. б.
Әдістемелік кеңестің жұмысы бір оқу жылына жоспарланады, екі
айда бір рет өткізіледі. әдістемелік кеңестерде қазіргі кезеңдегі ең
қажетті проблемалар талқыланады. Олардың кейбіреулері, мысалы жаңашыл
мұғалімдердің және мектеп мұғалімдерінің озат тәжірибелері, ашық сабақтарды
талдау, сыныптар арасындағы сабақтастық, сабақтың түрлері, мұғалімдердің өз
бетімен білім алу мәселелері т. Б. Әдістемелік кеңес басқа да әдістемелік
жұмыстарды орындайды. Оқушыларды өмірге белсенді етіп тәрбиелеу сияқты
проблемаларға конференциялар өткізеді, оқушылардың шығармашылық жұмыстарын
және дидактикалық көрнекі құралдар көрмесін ұйымдастыруға,
ғылыми–практикалық конференцияларға, Педагогикалық оқуларға баяндама
жасауға мұғалімдерді дайындайды, әдістемелік бюллетеньдер шығарады, жас
мамандармен, сынақ мерзімінен өтуші мұғалімдермен жұмыс жүргізеді. [24,28].
Әдістемелік пен бірлестіктері- әр бірлестікте пән
мұғалімдерінің саны үш және одан жоғары, бастауыш сынып
мұғалімдерінің саны 8-20-ға дейін, егер орта мектептерде бастауыш сыныптар
саны көп болса, онда мұғалімдер саны 20-дан да артық болады. Әдістемелік
пен бірлестіктер жұмысы жарты немесе толық бір оқу жылына жоспарланады,
отырыстары екі айда бір рет өткізіледі.
Мектеп өмірінде кездесетін әдістемелік бірлестіктің түрлері: пән
мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігі; бастауыш сынып мұғалімдерінің
әдістемелік бірлестігі; мұғалімдерінің пән ралық әдістемелік бірлестігі;
мұғалімдердің мектеп аралық әдістемелік бірлестігі. Біз бұл жерде тек қана
пән мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігіне тоқтаймыз, өйткені олардың
жұмысының мазмұны бір-біріне ұқсас.
Мұғалімдердің әдістемелік пән бірлестіктерінде әр түрлі проблемалар
қарастырылады, талқыланып талдау жасалынады. Мәселен, оларға сабақтар
типологиясы және құрылымы, жаңашыл мұғалімдердің іс-тәжірибелермен танысу,
аралас, қайталау-жинақтау, лекция, лабораториялық және семинар сабақтарын
өткізу әдістері, жазба бақылау жұмыстарының мәтінін жасау, оларды өткізу,
талдау тәсілдері, оқушыларды шығарма жачсауға үйрету, сабақта көрнекі және
техникалық құралдарын, оқыту машиналарын пайдалану т.б.жатады.мектепте
әдістемелік жұмыстың басты бір формасы –сынып жетекшілерінің әдістемелік
бірлестіктері. Ол жұмысын оқу жылына жоспарлап, екі айда бір өткізеді.
бірлестікті мектеп директоры басқарады, оның құрамына барлық сынып
жетекшілері кіреді.
1.2 Бастауыш сынып оқушыларының жаңа технологияларды пайдалануда пәнге
қызығушылықтарын арттырудың тиімді жолдары.
Педагогикалық технология тәжірибеде жүзеге асатын педагогикалық
жүйенің жобасы. Ал педагогикалық жүйе – дара тұлғаны қалыптастыруға бағыт
алған белгілі бір мақсатқа жету жолындағы арнайы педагогикалық ықпалды
ұйымдастыруға қажетті өлшем, байланысқан әдістердің, құралдардың жиынтығы.
Олай болса, дәл қазір бізге осы педагогикалық технологияны дамыту, оны
практикада пайдалану қажет.
Оқыту процесінде жаңа технологияларды пайдалана отырып, жеткіншек
ұрпақтарды негізгі пәндермен терең де берік қаруландыру, ал меңгерген
білімдерін күнделікті өмірде өз деңгейіндегі іскерлікпен қолдана білу. Жаңа
технологияны қолдануда:
Мұғалім нені білу керек?
• Жаңа технология көмегімен шешілетін мәселені анықтау.
• Жаңа технологияны қолдану арқылы алынатын нәтижелерді.
• Жаңа технология мәнінен алынатын нәтижелердің теориялық негізін.
• Жаңа технологияда мұғалім қолданылатын әдіс-тәсілдерді білуі керек.
• Оқушылардың жұмыс әдісін.
• Оқушыларды жаңа технологияда жұмыс істеуге үйрету әдісін.
Не істей алу керек ?
• Оқу бағдарламасының түрлендірілген нұсқаларын құрастыру.
• Күнтізбелік тақырыптық жоспар жасау.
• Әр сабақты жоспарлау.
• Жаңа технология бойынша жүргізілетін әртүрлі типтегі сабақ жоспарларын
жасау.
• Оқу модулын құрастыру.
• Оқу жобасының мазмұнын анықтау.
• Оқу жобалары бойынша оқушыларға арналған тапсырмаларды құрастыру.
Қандай іс-әрекеттерді дұрыс ұйымдастыруы қажет?
• Жаңа технологияда пайдаланылатын жекелеген әдістер мен тәсілдер.
• Әр түрлі типтегі сабақтарды өткізу.
• Өткізілген сабақтарға талдау жасау, жіберілген кемшіліктердің жасырын
себептерін анықтау.
• Жаңа технологияда қолданылатын оқу әрекетінің әдістерін оқушыларға
үйрету.
Жаңа технологияның топтастырылуы:
І. Педагогикалық үрдісте жеке тұлғаның бағыты негізінде педагогикалық
технология.
• Педагогикалық қарым-қатынас технологисы.
• Алтынсариннің педагогикалық технологиясы.
• Амоношвилидің ізгілік технологиясы.
• Ильиннің жүйесі.
ІІ. Оқушының іс-әрекетін белсендіру және қарқындату негізіндегі
педагогикалық технология.
• Ойын технологиясы.
• Проблемалық оқыту технологиясы.
• Жан-жақты коммуникативті оқыту технологисы.
• Оқыту материалдарын тірек сызбалар, тірек конспектілері және модельдеу
арқылы қарқындатып оқыту технологиясы.( Шатталов)
ІІІ.Оқу үрдісін тиімді ұйымдастыру және басқару негізіндегі педагогикалық
технология.
• Миға тұтқиылдан шабуыл жасау технологиясы.
• Перспективті жылдамдата оқыту технологиясы.(Лысенкова)
• Деңгейлеп оқыту технологиясы.(Қараев)
• Деңгейлеп диференциялау технологиясы.
• Міндетті нәтиже негізінде деңгейлі-диференциялап оқыту
технологиясы.(Фарсов)
• Бала қызығушылығы арқылы диференциялап оқудың тәрбиелік
технологиясы.(Закатова)
• Жекелей оқыту технологисы.(Инге Унг және Шадриков)
• Бағдарламалық оқыту технологисы.
• Ұжымдық оқыту технологиясы.(Дяченко Ривин)
• Топтық оқыту технологиясы.
• Компьютерлік оқыту технологиясы.
ІV.Дидактикалық білім көтеру және материалды педагогикалық технологиялар.
• Дидактикалық бірліктерді ірілендіру.(Эрдниев)
• Ақыл-ой іс-әрекетін сатылай қалыптастыру теориясын игеру
технологиясы.(Валович)
V.Жеке пәндік педагогикалық технологиялар.
• Сауаттылыққа ерте және дамыта оқыту технологисы.(Зайцев)
• Сатылай талдап оқыту технологиясы.(Оразақынова)
• Бастауыш мектептің жалпы оқу білігін жетілдіру технологиясы.(Зайцев)
• Бітібаеваның дамыта оқыту технологиясы
• Математикалық есептер шешу негізіндегі педагогикалық
технология.(Касаткин)
• Сабақтың тиімді жүйелік негізіндегі педагогикалық технология.(Окунив)
• Жанпейісованың модульдық оқыту технологисы.
• С.Т.О. технологиясы.
VІ.Альтернативті педагогикалық технология
• Вольдорф педагогикасы.(Штэйнер)
• Еркін еңбек технологиясы. (Ферт)
• Ықтималдық білім технологиясы.(Лобок)
VІІ.Табиғи байқағыштық технологиялар.
• Табиғи байқағыштық арқылы сауаттылыққа тәрбиелеу.
• Өзіндік дамыту технологиясы.(Монтессори)
VІІІ. Дамыта оқыту технологиялары.
• Дамыта оқыту жүйесі.
• Жеке тұлға бағытындағы дамыта оқыту жүйесі.(Якиманская)
• Дамыта оқыту технологиясы.(Давыдов, Эльконин)
• Өзіндік дамыта оқыту технологиясы.(Семеко) [29,3О].
ІΧ. Авторлық мектептің педагогикалық технологиялары.
Білім беру үрдісінде қолданыс тапқан педагогикалық технологиялар
жаңаша сипат алады. Жаңашыл педагог ғалымдар: Ш.А. Аманашвили білім беруді
ізгілендіру технологиясында баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату,
танымдық күшін қалыптастыру, дамыту, білімін кеңейту, тереңдетуге жағдай
жасау мақсатын көздейді. В.Ф. Шаталовтың белгі және сызба үлгілері
негізінде қарқынды оқыту технологиясының ерекшелігі: материалдар
ірілендіріліп, блоктық түрде тірек сызбалар арқылы беріледі.
С.Н. Лысенкованың тірек сигналдарын пайдалана отырып,
қарқынды жеделдете оқыту технологиясында оқу материалдарының мазмұнының
жүйелілігін сақтау, саралау, тапсырманың әр оқушыға жеткізілуі талап
етіледі. М.М. Жанпейісованың модульдық оқыту технологиясына сүйенсек,
оқытудың мақсатын, мазмұнын, әдістерін ғылыми негізделген теорияға сүйене
отырып жобалау, сұлбалау тыңдаушыларға, білім алушыларға оқу үрдісінде
хабарланады.
Бүгінгі таңда қазақстандық педагог ғалымдар: Ә. Жүнісбек, Ж.А. Қараев
және Жанпейісованың еңбектері білім беру үрдісінде кеңінен қолданады.
Педагогика ғылымдарының докторы, профессор Ж.А. Қараевтың деңгейлеп оқыту
педагогикалық технологиясының мақсаты – жан-жақты дамыған тұлғаны
қалыптастыру. Балалардың таным қабілеттеріне сай төрт деңгейлік тапсырмалар
даярлауда жеке тұлғаны жаңалыққа ұмтылуға итермелейтін жаңа қабілеттерін
ашуға болатындығы ескеріледі. Егер осы жұмыстарда қарастырылған оқытудың
педагогикалық технологиясын оқу-тәрбие үрдісіне оқытудың жаңартылған
жүйесінің жобасы ретінде енгізетін болсақ, онда білімді демократияландыруға
және ізгілендіруге, оқыту сапасын арттыруға: басқару сапасын жетілдіруге:
оқушылардың дамуына бақылау жасауға: соған сәйкес бағалауға болатыны ғылыми
негізде дәлелденіп отырғаны ақиқат. Сондай-ақ Л.В. Занков, Д.Б. Эльконин,
В.В. Давыдовтың бірлесе жасаған Дамыта оқыту жүйесі бір-бірімен тығыз
байланысты.
Дамыта оқыту – күрделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе. Оның
нәтижесінде әр оқушының өзін-өзі өзгертуші субъект дәрежесінде көтерілуі
көзделіп, оқыту барысында соған лайық жағдайлар жасалады. Дамыта оқытудың
дәстүрлі оқытудан айырмашылығы; көздеген мақсатында, мәнінде, мазмұнында,
дамытудың негізгі факторларында, мұғалімнің рөлімен атқаратын қызметінде,
мазмұнында, дамытудың негізгі факторында, әдіс – тәсілдерінде, оқушының
білім алу белсенділігінің түрінде, оқу үрдісінің мүшелерінің әрекеттестік
ерекшеліктерінде, олардың қарым-қатынас сипатында, танып- білу үрдісін
ұйымдастыру және ондағы коммуникациялық түрлерінде, т.б.
Дамыта оқытуды ұйымдастыру, балаға ақыл-ой әрекетін меңгеруге жағдай
жасау, сондай-ақ сабақтағы ерекше ахуал, мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-
қатынас. Мұғалім бұл жағдайда дайын білімді түсіндіріп қоюшы, бақылаушы,
бағалаушы емес, танымдық іс-әрекетті ұйымдастыратын ұжымдық істердің
ұйытқысы. Тек осындай оқыту ғана баланың интеллектісі мен шығармашылығын
дамытады. Дамыта оқыту жүйесінде қойылатын сұрақтар проблемалы, ойлауды,
пайымдауды қажет ететіндей берілуі тиіс.
С.Т.О. технологиясын сабағында пайдаланған мұғалім балалардың
қызығушылығын ояту арқылы өзіндік ізденіс жұмысына жетелейді. Оқушыны
фактілерді салыстыруға, талдау арқылы оларды проблемалар туғызуға және
өзіндік пікірін дәлеледеуге, өзінше шешім қабылдауға үйретеді. Мұғалім
бағыт бағдар беруші қызметінде көрінеді. Басқалармен жұмыс істеу сәтінде
бірлесіп жұмыс істеу, қасындағы досына құрметпен қарау, зер салып тыңдау,
мәдениетті, батыл сөйлеуге , топпен ортақ тұжырымға келуге мүмкіндік алу.
Оқушыларды қауымдасып жұмыс істеуге жетелейді, оқушылардың қызығушылығын
оятады. Сын тұрғысынан дамыта оқыту сынақ емес, ой-өрісті шыңдау. Белгілі
бір идеяларды қабылдай отырып, оның неге қатысты екенін зерттеу. Сын
тұрғысынан ойлау бағдарламасының бір кезеңі – қызығушылығын ояту. Ол үйрету
үрдісі – бұрынғы білетіні мен жаңа үйретілетін білімді ұштастыру. Үйренуші
жаңа ұғымдарды, түсініктерді, бұрын өзі білетін білімін жаңа ақпаратпен
толтырады, кеңейте түседі. Ойды қозғау, ояту, ми қыртысына тітіркендіргіш
арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңде топтау, түртіп алу, ойлану, жұпта
талқылау, болжау, әлемдік шеңбер, т.б. әдістер жинақталған. Негізгі мақсат
– үйренушінің белсенділігін арттыру. Мағынаны талдау – бұл кезеңде үйренуші
жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар
орындайды. Өз бетімен жұмыс жасап, белсенділігін көрсетеді. Тақырып бойынша
ой-толғаныс бағдарламаның үшінші кезеңі. Күнделікті оқыту үрдісінде
оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарау назардан
тыс қалып жатады. Оқушылар не үйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай
жағдайда қалай қолдану керектігін ой елегінен өткізеді. Бастауыш сыныпта
С.Т.О. технологиясының бірнеше стратегиясын қолдану өте қолайлы. Оның
ішінде көрнекілік стратегиясы – баланы ойландырып сөйлетуге әсер етеді.
Мәселен: математика пәнінен тренинг сабақ түрін өткенімде оқушылар
Математика әлеміне барып қайтқандай әсер алды. Бұл жерде сюжетті салынған
түрлі-түсті суреттер балалардың қызығушылығын оятты.
Венн диаграммасы – мәтіндегі ұқсастық пен айырмашылықты табуға
көмектеседі. Ой толғаныс сатысында қолданған тиімді. Ана тілі, дүниетану
сабақтарында жиі қолданамын. Ал математикада есептерді салыстыруда, теңдік
пен теңсіздіктерді салыстыруда өте қолайлы.
Тірек сигналдар технологиясы (В.Ф. Шатталов) Сигнал 1. Автомобиль,
мотоциклдердің дыбыс беру ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz