Негізгі программалық құрылғылар



Жоспар
1. Негізгі программалық құрылғылар
2. Программалық жабдықтама
3. Программалық құрылымдар
Кіріспе
Программалар — бұйрықтардың жалғасуының тәртіпке келтірілуі. Барлық компьютерлік программаның ақырғы мақсаты — аппараттық құралдармен басқару. Сондай-ақ бір қарағанда программа құрылғылармен бірге әрекет етпесе де, және енгізу құрылғыларынан енгізу мәліметтерін талап етпесе де, сонымен бірге шығару мәліметтерін шығару құрылғыларына орналастырмаса да, бәрібір оның жұмысы компьютердің аппараттық құрылғыларын басқаруға негізделген. Компьютерде прогаммалық және аппараттық жабдықтаулар тығыз байланыста, сонымен бірге үздіксіз бір әрекетте жұмыс істейді. Бұл екі категорияны біз екі бөліп қарағанымызбен, бұл екеуінің арасында диалектикалық байланыс бар екенін ұмытпауымыз керек, оларды бөліп қарауымыз уақытша деп білуіміз керек.
Есептегіш жүйенің программалық жабдықтау құрамын программалық конфигурация деп атайды. Программалар арасында да, физикалық тораптар мен одақтар арасындағыдай байланыс болады- көп программалар көп төмен дәрежедегі программаларға арқа сүйеп жұмыс істейді, яғни программа аралық интерфейс туралы айтуға болады. Ондай интерфейстің бар болуы, техникалық жағдайлар мен бір әрекетті протоколдардың болуына байланысты, ал іс жүзінде программалық жабдықтаудың бір-бірімен бірге әрекет ететін дәрежелердің бөлінуін қамтамасыз етеді.
Есептеу жүйесінің құрамы
Есептеу жүйесінің құрамын оның конфигурациясы деп атайды. Есептеу жүйесінің аппараттық және программалық кұралдары әрқайсысы өз алдына жеке қарастырылатындықтан, сәйкесінше есептеу жүйесінің аппараттық конфигурациясы мен программалық конфигурациясы да жеке жеке қарастырылады.
Аппараттық жасақтамаға есептеу техникасының аппараттық конфигурациясын құрайтын құрылғылары жатады. Қазіргі заманғы компьютерлер мен есептеу кешендері блокгы-модульді құрылымнан тұрады, яғни олар нақты бір жұмыс түрін атқаруға ыңғайландырылып дайын түйіндер мен блоктардан жиыстырылатындай аппараттық конфигурациядан тұрады.
Орталық процессорға қатысты алғанда құрылғылар ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді. Енгізу-шығару құрылғыларының көбі және ақпаратты ұзақ уакыт сақтауға арналған құрылғылар сыртқы құрылғыларға жатады.
Жеке түйіндер мен блоктар арасындағы үндестік аппараттың интерфейс деп аталатын аппараттық-логикалық құрылғылардың көмегімен орындалады. Есептеу техникасындағы аппараттық интерфейс стандарттары хаттама деп аталады.

Программалық жасақтама. Программа деп реттелген командалар тізбегін айтады. Кез-келген компьютерлік программаның негізгі аткаратын қызметі — аппараттық кұралдарды басқару. Аппараттық және программалық жасақтама үнемі өзара тығыз байланыста болады.
Программалық жасақтама бірнеше сатылардан тұрады: негізгі, жүйелік, қызметтік және колданбалы.
Негізгі программалық жасақтама аппараттық құралдармен өзара байланыста болады.
Жүйелік программалар компьютерлік жүйенің аппараттық жасақтамасымен, программалық жасақтамасымен өзара қарым-қатынасын камтамасыз етеді. Нақты бір құрылғымен байланысты жүзеге асыратын программа драйвер деп аталады. Жүйелік сатыға енетін программалардың екінші бір тобы қолданушымен өзара қарым-қатынасты орнатады. Мұндай программалық кұралдар қолданушы интерфейсін қамтамасыз ету құралдары деп аталады.
Қызметтік программалық жасақтама. Ол негізгі сатыдағы программалармен де, жүйелік сатыдағы программалармен де тығыз байланыста болады. Қызметтік программалар компьютерлік жүйені тексеру, баптау және жөндеу жұмыстарын автоматтандырады. Сонымен қатар олар жүйелік программалардың қызметін жақсарту мен кеңейту үшін қолданылады.
Қолданбалы программалық жасақтама. Қолданбалы программалардың көмегімен өндірістік, шығармашылық, оқыту және т.б. мақсатта нақты жұмыстар атқарылады.
Қолданбалы программалық құралдарға мәтіндік редакторлар, мәтіндік процессорлар, графиктік редакторлар, электрондық кестелер, мәліметтер базасын басқару жүйелері, автоматтандырылған жобалау жүйелері, баспахана жүйелері, Web-редакторлар, броузерлер және т.б. жатады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Брябрин В.М. Програмное обеспечение персональных ЭВМ. М.:Наука, 1989г.
2.Автоматизирование информационные технологии в экономике. / Под.ред. И.Т.Трубилина. – М.: Финансы и статистика, 2000г.
3.Фаронов В.В., Шумаков П.В. Delpi5. Руководство разработчика базы данных – М.: «Нолидж», 2000г.
4.Гофман И. Э., Хомоненко А. Д. Delphi5. –СПб.: БХВ-Санкт-Петербург. 2000г.
5.Томас Коннолли, Каролин Бегг, Анна Страган. Базы данных: проектирование, реализация и сопровождение. Теория и практика, 2-е изд.: Пер. с англ.: Уч. пос: — М.: издательский дом «Вильямс», 2000г.
6.Александровский А.Д., Шубин В.В. Delphi для профессионалов. Опыт практического применения.-М.:ДМК, 2000г. (серия «для программистов»).

Жоспар
1. Негізгі программалық құрылғылар
2. Программалық жабдықтама
3. Программалық құрылымдар

Кіріспе
Программалар -- бұйрықтардың жалғасуының тәртіпке келтірілуі. Барлық компьютерлік программаның ақырғы мақсаты -- аппараттық құралдармен басқару. Сондай-ақ бір қарағанда программа құрылғылармен бірге әрекет етпесе де, және енгізу құрылғыларынан енгізу мәліметтерін талап етпесе де, сонымен бірге шығару мәліметтерін шығару құрылғыларына орналастырмаса да, бәрібір оның жұмысы компьютердің аппараттық құрылғыларын басқаруға негізделген. Компьютерде прогаммалық және аппараттық жабдықтаулар тығыз байланыста, сонымен бірге үздіксіз бір әрекетте жұмыс істейді. Бұл екі категорияны біз екі бөліп қарағанымызбен, бұл екеуінің арасында диалектикалық байланыс бар екенін ұмытпауымыз керек, оларды бөліп қарауымыз уақытша деп білуіміз керек.
Есептегіш жүйенің программалық жабдықтау құрамын программалық конфигурация деп атайды. Программалар арасында да, физикалық тораптар мен одақтар арасындағыдай байланыс болады- көп программалар көп төмен дәрежедегі программаларға арқа сүйеп жұмыс істейді, яғни программа аралық интерфейс туралы айтуға болады. Ондай интерфейстің бар болуы, техникалық жағдайлар мен бір әрекетті протоколдардың болуына байланысты, ал іс жүзінде программалық жабдықтаудың бір-бірімен бірге әрекет ететін дәрежелердің бөлінуін қамтамасыз етеді.
Есептеу жүйесінің құрамы
Есептеу жүйесінің құрамын оның конфигурациясы деп атайды. Есептеу жүйесінің аппараттық және программалық кұралдары әрқайсысы өз алдына жеке қарастырылатындықтан, сәйкесінше есептеу жүйесінің аппараттық конфигурациясы мен программалық конфигурациясы да жеке жеке қарастырылады.
Аппараттық жасақтамаға есептеу техникасының аппараттық конфигурациясын құрайтын құрылғылары жатады. Қазіргі заманғы компьютерлер мен есептеу кешендері блокгы-модульді құрылымнан тұрады, яғни олар нақты бір жұмыс түрін атқаруға ыңғайландырылып дайын түйіндер мен блоктардан жиыстырылатындай аппараттық конфигурациядан тұрады.
Орталық процессорға қатысты алғанда құрылғылар ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді. Енгізу-шығару құрылғыларының көбі және ақпаратты ұзақ уакыт сақтауға арналған құрылғылар сыртқы құрылғыларға жатады.
Жеке түйіндер мен блоктар арасындағы үндестік аппараттың интерфейс деп аталатын аппараттық-логикалық құрылғылардың көмегімен орындалады. Есептеу техникасындағы аппараттық интерфейс стандарттары хаттама деп аталады.

Программалық жасақтама. Программа деп реттелген командалар тізбегін айтады. Кез-келген компьютерлік программаның негізгі аткаратын қызметі -- аппараттық кұралдарды басқару. Аппараттық және программалық жасақтама үнемі өзара тығыз байланыста болады.
Программалық жасақтама бірнеше сатылардан тұрады: негізгі, жүйелік, қызметтік және колданбалы.
Негізгі программалық жасақтама аппараттық құралдармен өзара байланыста болады.
Жүйелік программалар компьютерлік жүйенің аппараттық жасақтамасымен, программалық жасақтамасымен өзара қарым-қатынасын камтамасыз етеді. Нақты бір құрылғымен байланысты жүзеге асыратын программа драйвер деп аталады. Жүйелік сатыға енетін программалардың екінші бір тобы қолданушымен өзара қарым-қатынасты орнатады. Мұндай программалық кұралдар қолданушы интерфейсін қамтамасыз ету құралдары деп аталады.
Қызметтік программалық жасақтама. Ол негізгі сатыдағы программалармен де, жүйелік сатыдағы программалармен де тығыз байланыста болады. Қызметтік программалар компьютерлік жүйені тексеру, баптау және жөндеу жұмыстарын автоматтандырады. Сонымен қатар олар жүйелік программалардың қызметін жақсарту мен кеңейту үшін қолданылады.
Қолданбалы программалық жасақтама. Қолданбалы программалардың көмегімен өндірістік, шығармашылық, оқыту және т.б. мақсатта нақты жұмыстар атқарылады.
Қолданбалы программалық құралдарға мәтіндік редакторлар, мәтіндік процессорлар, графиктік редакторлар, электрондық кестелер, мәліметтер базасын басқару жүйелері, автоматтандырылған жобалау жүйелері, баспахана жүйелері, Web-редакторлар, броузерлер және т.б. жатады.

1 Негізгі программалық құрылғылар
Жадтың адресті аясына кейіпте- ввод-вывод
Бас-басы контроллерде орталықтың процессорымен әрекеттестік үшін пайдаланылып бірнеше регистр болады. Арқылы Ос осы регистрлерінің басқарады(есептейді, жазады, және т.б. ішіне алады) және құрылымның күйін(даярлық) анықтайды.
Бас көбінің құрылымның деректердің(айталық: бейнежад) буфері болады.
Рұқсат алудың жүзеге асуының басқар- регистрге және буферлерге:
енгізудің-тұжырымның портының нөмірі - бас-басы басқар- регистрге 8 тағайындалады - немесе 16-рзрядтық сау сан. Озу және енгізудің-тұжырымның құрылымының адресті аялары осы нобайда қиылады.
Міндер
- оқылым және жазба үшін арнаулы командалар қолданылады, айталық: IN және OUT
- ықтың арнаулы тетігі үдерістерден керек
- қажет алғаш есепте- құрылымның регистрінің процессордың регистріне
жадтың адресті аясына кейіпте- ввод-вывод - регистрлер жадтың адресті аясына деген кейіптеледі.
Міндер
- оған жадтың кэштеу, және құрылымның регистрлері кэштік біледі
- барлық құрылымдар барлық айналымдарды жадқа тексеруге керекке, анықтау үшін, қандайға оларға назар аудар-. Бір ортақ құрсымда сол жеңілтек жүзеге асады, бірақ бірнеше мәселелер болады.
дүрегей жүзеге асу - ара х86 пайдаланылады және Pentium, қарамастан
0 дейін 64К порттарға апарылады, қарамастан
640 дейін 1М деректердің буферлерінің астына деген жазылады.

Рұқсат алудың жүзеге асуының әдіс-айлалары басқар- регистрге және буферлерге.

Түзу рұқсат алу жадқа(DMA - Direct Memory Access)
Түзу рұқсат алу жадқа - контроллердің мен көмек DMA жүзеге асады.
Контроллер бірнеше регистрді: асырайды
жадтың мекенжайының регистрі
байттың санауышы
басқар- регистрлер,: асырау біледі
- енгізудің-тұжырымның портының
- оқылым немесе жазба
- тасымалдың(байттапнемесе сөздеп) бірліктерінің
Контроллермен ендігі: болып жатады
Процессор команданы дискті контроллерге оқып таста- деректерлерді буферге береді, қарамастан
Деректерлер буферге есептейді, контроллер санаулы деректердің(қателерге деген тексеріс) бақылау сомасын тексереді. Процессор, дейін үзілімнің, сырттың тапсырмаларына деген ауыстырады.
Күй табағымның контроллері үзілімді тексереді
Операциялық жүйе жұмыс істеу бастайды және буферден деген есептейді деректерлер жадқа біледі

DMA жұмысы - контроллердің
Контроллермен ендігі: болып жатады
Процессор контроллерді(қандай деректерлер және орын алмастыру қайда) программалайды
Процессор команданы дискті контроллерге оқып таста- деректерлерді буферге береді
Буферге деген деректер, күй табағымның контроллері санаулы деректердің бақылау сомасын санайды тексер-,(процессор, дейін үзілімнің, сырттың тапсырмаларына деген ауыстырады) қарамастан.

DMA контроллері сұранысты оқылымға дискті контроллерге жібереді
Күй табағымның контроллері құрсымға деген деректерді, жадтың мекенжайын жібереді құрсымда бол-, деректердің жазбасы жадқа болып жатады
Қашан жазба аяқта-, күй табағымның контроллері DMA растамасын контроллерге жібереді
DMA контроллер пайдалан- мекенжайды көбейтеді және байттың санауышының мағынасын азайтады
Барлық 4 пункттан деген қайталанады, әлі де санауыштың мағынасы тең нөлге айналады.
DMA контроллері үзілімді тексереді
Операциялық жүйеге көшіріп алуға керекке деректерлер жадқа, олар енді анда.

Үзілімдер
Кейін ана сияқты енгізудің-тұжырымның құрылымы жұмысты бастады, процессор сырттың мақсаттарына деген ауыстырады.
Сигнализировать чтобы процессорға туралы жұмыстың жалғауының, құрылым үзілімді инициализирует, белгіні құрылым құрсымның(ал емес бәсіре тартылым) бәсіре сызығына шығара.
Үзілімнің контроллерінің - түс- үзілімдерді құрылымдардан күтеді
Необработанных үзілімдер болсам, үзілім іле орындалады.
Необработанных үзілімдердің болсам, контроллер үзілімді игнорирует. Бірақ құрылым үзілімнің белгісін құрсымда дейін ана кездердің, әлі де тоқтатып келе жатады ол өңделінген болмайды.

Үзілімнің жұмысы
Жұмыстың алгоритмы:
Құрылым үзілімнің белгісін шығарады
Үзілімнің контроллері үзілімді тексереді, құрылымның нөмірін нұсқай
Процессор үзілімнің өңдеуін орындай бастайды, рәсімді шақырта
Сол рәсім үзілімнің ал- үзілімнің контроллерінің растайды

Бағдарламалық ввод-вывод

Арада осы уақиғада барлық жұмысты орталықтың процессоры орындайды.
ABCDEFGH жолының мөрінің үдерісін осы қиюмен қараймыз.

ABCDEFGH жолының мөрінің кезеңдері
Мөрдің алгоритмы:
Жол мөрлік пайдаланушының аясында жиналады.
Жүйелі шақыруға деген айнала, үдеріс принді алады.
Жүйелі шақыруға деген айнала, үдеріс жолды принде кағазға басуды сұрайды.
Операциялық жүйе жолды ядроның режимінде пейілді алапқа көшіріп алатын.
Ос бірінші түртіндіні приннің деректерінің жадта кейіпте- регистріне көшіріп алатын.
Түртінді қағазда басылады.
Сілтегіш келесі түртіндіге деген бекиді.
Процессор күтеді, қашан приннің даярлығының бит даярлыққа деген шығарылады.
Барлық қайталанады.
Енді приннің буферінің игерушілігінде, алғаш барлық жол буферге деген көшіріледі, бұдан әрі мөр басталады.

Бағдарламалық деңгей және енгізудің-тұжырымның атқаратын қызметтері
Енгізудің-тұжырымның төрт деңгейі:

Енгізудің-тұжырымның деңгейлері

Құрылымның драйверінің
Құрылымның драйвері - бас-басы құрылым үшін керек. Бөлек-бөлек аралардың бөлек-бөлек драйверлер керек.
Драйверлер ядроның(біртұтас жүйеде) бөлігінің болуға керекке, не бы ал- рұқсат алу контроллердің регистрлеріне.
Сол бір краху деген келтір- операциялық жүйенің негізгі себептерінен. Себебі драйверлер, сияқты правило, құрылымның өндірушілерінің жазылады, қарамастан және Ос деген сұғынады.

Құрылымның драйверінің логикалық жайлауы. Расында айырбас деректерлермен контроллердің және драйверлердің арасында ша құрсымға барады.

Драйвердің Ос әрекеттесуге керекке арқылы стандартты интерфейстерді.
Драйвердің қолдауға керек стандартты интерфейстер:
Құрастырмалы құрылымдар үшін
Символдық құрылымдар үшін
Бұрын ядроның қондырғысы үшін перекомпилировать приходилось жүйенің ядроларының.
Қазір арада негізгі Ос драйверлер тиейді. Біреудің драйверлері ыстық режимде тие- болу біледі.
Драйвердің орындайтын атқаратын қызметтерім:
оқылымның немесе жазбаның сұранысының өңдеуі
құрылымның инициализациясы
басқарма құрылымның энергожасау
құрылымдарды(сканердің) басталуы
құрылымның немесе қозғағыштың ұшырымының қосуы

Енгізудің-тұжырымның құрылымдардан деген тәуелсіз бағдарламалық қамсыздандыруы
Енгізудің-тұжырымның құрылымдардан деген тәуелсіз бағдарламалық қамсыздандыруының атқаратын қызметтері:
Біркелкі интерфейс құрылымның драйверлері үшін, қарамастан
Буферлеу
Туралы қателерде хабарламалар
Алым және бәсіре құрылымның(блоктау) азаттығы

Құрылымдардан деген тәуелді болмайтын шығырдың өлшемінің
Біркелкі интерфейс құрылымның драйверлері үшін
Басқа интерфейстің, оған да мәселелер кіреді, қарамастан
құрылымның атауы
құрылымның ығы
Буферлеу

Буферлеудің бірнеше мысалын қараймыз.
a) буферлық енгізу - кейін бас-басы түртіндінің енгізуінің үзілім болып жатады
b) буферлеу пайдаланушының аясында - ұстау істеу керек тие- жадтың қажетті беттерін физикалық жадта.
c) буферлеу ядрода көшірмелеумен пайдаланушының аясына - бет ғана қашан тиеледі ядроның буфері толық, буферден айтылмыш ядролар пайдаланушының буферіне үшін бір операцияны көшіріледі. Мәселе туу біледі, қашан ядроның буфері толық, ал пайдаланушының буферінің беті тағы тиемеппін.
d) қос буферлеу ядрода - егер бір буфер толтыр-, қарамастан және әзірше ол жазады, түртінділер екі буферге деген жазылады.
Туралы қателерде хабарламалар

Қатенің көбісі саны ту- тап, сол себептен олар анықтауға керекке сияқты болады бұрын енгізудің-тұжырымның операциясынан. Қателер ара тәуелділік от құрылымдардың өте бөлек-бөлек болу біледі.
Алым және бәсіре құрылымның азаттығы
Құрылымдар(принтер) үшін нешіншімен жұмыс істеуге керекке бір мезгілде ғана бір үдеріс, алымның және құрылымның азаттығының мүмкіндігі керек. Қашан бір үдеріс құрылымды қарызға алды, қалған кезекке деген тұрады.
Құрылымдардан шығырдың тәуелсіз өлшемі
Шығырдың өлшемі сырттың деңгейлері үшін бірдей болуға керекке, қарамастан және құрылымдардан(сектордың өлшемдерінің күй табағымда) деген тәуелді болмаппын.

Деңгейдің және енгізудің-тұжырымның атқаратын қызметінің жинақта-

Деңгей және енгізудің-тұжырымның жүйесінің негізгі атқаратын қызметтері

2 Программалық жабдықтамалар
Программа -- магниттік тасымалдаушыда (дискіде) файл түрінде сақталып, әрбір адамның командасы бойынша компьютер жадына жуктеліп, орындауға арналған машина тіліндегі нүсқаулар жиыны. Көптеген мәселелер өзара байланыстағы бір-бірімен бірігіп отырып жұмыс істейтін программалар кешендерінің көмегімен шешіледі .
Алдын ала келісім нақты программа арқылы орындалатын әрекеттер (функциялар) жиынының және әр функцияның орындалу вариантын анықтайды.
Үнсіз келісім егер жұмыс істеп отырған адам айқын түрде нұсқамаса, көрсетілген немесе басқа әрекеттің, яғни функцияның нақты атқарылу параметрлерін (басқа да вариантгары болғанда) тағайындайды.
Интерфейс -- программалық жабдық пен.жұмыс істейтін адам арасындағы сұқбат жүргізу шарттары мен келісімдер жиыны.
Программалық жасақ -- информациялық технологиялардың елеулі бір бөлігі. Программасыз кез келген аппаратура жәй элементгер жиыны болады да, ол ешнәрсе істей алмайды.
ЭЕМ программалары екі топқа бөлінеді, олар:
1) жүйелі программалық жасақ;
2) қолданбалы (кәделі) программалық жасақ.
Жүйелі программалар ЭЕМ-нің аппараттық жабдықтар жұмысын басқарып, жүмыс істеп отырған адамды қолданбалы программалармен байланыстырады.
Жүйелі программалық жасақты бірнеше топқа жіктеуге болады:
1) операциялық жүйелер;
2) утилиттер;
3) сервистік программалар.
Операциялық жүйелер -- компьютерді басқаруға арналған және қолданбалы программалармен байланысы бар нақты программа. Дербес компьютерлер үшін кең тараган оиерациялық жүйелерге
МЗ (РС) DOS, Windows 95, Windows NT,OS2, UNIX жатады,
Дербес компьютерлерлерге арналған операциялық жүйелердің барлығы да тек бір адамдық болып табылады. Расында да екі адамның бір мезетге бір компьютерде жұмыс істеуін елестету қиын ғой .
WINDOWS 95, WINDOWS NT, OS2, UNIX көп мақсатты жүйелер болып саналады. Көп мақсаттылық -- бір компьютерде бір уақытта қатарласа бірнеше есепті шығару мүмкіндігі немесе бірнеше әрекеттің қатар атқарылып жатуы. Мысалы, Сіз мәтін көшіріліп жатқан шақта ойнап та отыруыңызға боладь, өйткені бұл жұмыстарды әртүрлі қүрылғылар атқарады немесе ол қүрылғылардың жұмыс жылдамдығы адамның жылдамдығынан өте жоғары болып келеді.
Көптеген ІВМ -- үйлесімді компьютерлер дискілікМЗ DОS операциялық жүйесі мен көп терезелі WINDOWS графикалық операциялық жүйесін пайдаланады.
Операциялық жүкелер көптеген функцияларды орыңдайды: информацияны дискіге жазу-оқуды жүзеге асырады, мәліметтер сақтауды ұйымдастырады, компьютер құрылғыларының өзара байланыста жұмыс істеуін, барлық қолданбалы программалар жұмысының орындалуын қамтамасыз етеді. Бүл жүйе ЭЕМ іске қосылғаннан кейін иілгіш не қатты дискіден алғашқы жүктелетін кещенді программа болып табылады. Белгілі бір қосымша қызмет атқаруға керекті программалар тобы утилиттер болып табылады. Оларға мысал ретінде антивирустік (вирустерге қарсы) программаларды, мәліметтерді архивтеу (кысу) программаларын, компыотердің: жұмыс істеу қабілетін (диагностика) тексеретін программаларды (тест ирограммалары) айтуға болады.
Сервистік программалар -- әрбір адамның операциялық жүйемен жұмыс істеуін жеңілдететін программалар тобы.
Қолданбалы программалар арқылы біздер өз есептерді шығарамыз. Мұндай программалар қосымшалар (приложения) деп те аталады. Қолданбалы программалар сан алуан, оларға қарапайым программадан бастап күрделі есептерді шығара алатътн қуатгы мамандандырылған жүйелерді (мәтіндік продессор, графикалық редактор, баспаханалық жүйелер т.б.), ғылыми мөселелерге арналған жоне жалпы көпшілікке қызмет ету кешендерін де жатқызуға болады.
Қолданбалы (кәделі) программалық жасақ -- белгілі бір мамандық салалсында нақты есептер шығара алатын программадар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта пайдаланылатын және әмбебап болып екіге бөлінеді.
Белгілі бір мақсатга пайдаланылатын программалық жасақ әр адамның нақты есептерін шыгаруга арналган, сондықтан оны пайдалану аймаіы да шектеулі. Мүндай программаларды жұмыс иесі өзі жасайды немесе оньң талабы бойынша маман программалаушылар жасап береді.
Дербес компьютерлердің кең тарауьша басты себеп болған олардың алдын ала дайындалған әмбебап программалық жасақтарың кең таралуы еді, бүл программалар тек бір есепті шығарып қана қоймай, белгілі бір мамандық саласында есеп жұмыстарын түгел автоматтандыруды немесе информацияның белгілі бір түрлерін өндеуді түгел қамти алатын болды.
Әртүрлі информацияларды өндеуге мүмкіндік беретін әмбебап программалык; жасақтың негізгі түрлері мыналар:
- мәтін редакторлары;
- графикалық редакторлар;
- электрондык, кестелер;
- оқыту жоне ойнау программалары; информациялық жүйелер және т.б.
Мәтіндік информацияларды даярлау мен өңдеуге арналған программалар мәтін редакторы деп аталады. Өмірде кез келген ЭЕМ-де жүмыс істейтін адамдар әртүрлі есеп-қисаптар мен құжаттар дайындау, мақала және басқа жазбалар жазу сияқты мәтін дайындаумен айналысады. ДЭЕМ-дерді осы мақсатгарға пайдаланса, басқа машинкасына қарағанда жұмыс өнімділігі күрт өсетіні талас тудырмаса керек.
Мәтін редакторлары экранда мәтіндерді түзетуге, қателерін уақьттында табуға, абзацтардың сол жақ, оң жақ шеттерін туралауға, мәтіндерді дискілерде ұзақ уақыт сақтап, қажет болғанда бірден тауып алуга, бірнеше алфавитті (латьш, орыс, қазақ) қатар пайдалануға, құжаттарды қағазға бірнеше дана етіп басып шығаруға мүмкіндік береді.
Дербес ЭЕМ-дер кітап, журнал, газет, т.б. шығаруда кең пайда-ланылады. Компьютердің машинкаға қарағанда көптеген артықшылығы бар: қате оңай түзетіледі, материалдарды дайындау шапшандайды, оларды безендіру жолдары женілдейді. Өте жоғары сапалы басылым шығара алатын лазерлік принтерлермен жабдықталған шағын баспахана жүйелерінің одан да күшті мүмкіндіктері бар (осы оқулық та компъютерлік баспа жүйесінде дайындалды).
Кең тараған мәтін редакторларына WordPerfekt, Mikrosoft Word, MultiEdit, WordStar, PageMaker т.б. жатады.
Графиктік редакторлар графиктік информацияны дайындау мен өңдеуге арналған программа болып табылады. Олар өмірде жиі кездесетін есептеу нөтижелерін график түрінде шығаруда өте ыңгайлы. Оның үстіне графикалық редакторлар бейнелерді әртүрлі етіп -- схемалар, сызбалар, суреттер және т.б. түрлерде бере алады.
Графикалық редакторлар мәліметтердің есептелу нәтижесін график бейнесінде көрсетуде де және өз қалауымызша түрлі сызықтар тұрғызуда да қолданылады. Графиктерді әртүрлі қылыи, мысалы, түзу немесе кисық сызық түрінде, дөңгелек диаграммалар мен гисто-граммалар бейнесінде алуга болады, оларга автоматты түрде масштаб енгізуге, керек болса координата остеріне сандар мен атауларды жазып қоюга да болады. Күрделі графикалық бейнелер түрғызу кезінде түрлі-түрлі фигура мен контурларды пайдаланып, олардың әрқайсысын әртүрлі түстерге бояуга да болады. Электрондық кестелер жүйесінде миллионнан аса торлар (ұялар) болады, оігар пернелермен информацияны енгізу арқылы немесе формулалар орнегін есептеу нэтижесі бойынша компьютермен жазу арқылы толтырылады. Мұнда кестелік мәліметтерді түзету, оларды дискілерде жазып сақтау, түрлендіру, қагазга басып алу сияқты коптеген орекеттср өте жылдам орындалады.
Ойын программалары дербес ЭЕМ-дердегі қызғылықты, кез келгенжан әуестенетінтопқажатады. Дербес компьютерлердің кеңінен тарауъша да себепші болған ойын программалары еді. Компьютерлік ойындар -- демалудың жаңа технологиясы. ЭЕМ-де ойнағанда онымен шектен аса өуестенудің зиян екенін есте сақтау жөн.
Оқыту программалары оқу-үйрену сабақтарын ұйымдастырады, олардың мектепте не үйде тарихтан, информатикадан, тілден, биологиядан, математикадан, физикадан т.б. пәндерден сабаққа дайындалу кезінде өте ыңғайлы екені талас тудырмайды. Компыотерлер сабақ оқуда электрондық оқулық жөне тренажерлер түрінде, лабораториялық аспаіт әрі информациялық анықтамалық жүйе есебінде кеңінен пайдаланылады. Институттарға қабылдау емтихандарын өткізу кезінде компьютерлер қазы рөлін де әділ атқара алатын құрал екені белгілі.
Іс программалары қызметте керекті әртүрлі иыформацияларды дайыңцау, сақтау және өңцеу үшін кеңінен қолданылып жүр. Бұлар іс қағаздарын жүргізуді компьютерлендіру кезінде де құжаттар дайындау, жұмыс кестелерін жасау, кезекшілік графиктерін салу сияқты әрекеттерде де өте ыңғайлы болып табылады.
Информацияның кептеген түрлерін сақтау, іздеу, жалпы ұйымдастыру жұмысында информациялық жүйелер қолданылады. Бұларга мәліметтер базасы, кітапханадағы информация іздеу жүйелері, театрлардағы, әуе жолындағы және темір жолдагы билет сату мен оларды тіркеу тәсілдері жатады. ЭЕМ желілері мен информациялық коммуникациялар негізіндегі осы сияқты жүйелерді жасау мен дамыту қоғамымызды информацияландыру бағдарламасының ірге тасын қалайды.
Болашақта перспективасы бар информациялық құралдарға білімдер базасы мен эксперттік жүйелерді жатқызуға болады. Олардың көмегімен кейбір мамандық салаларында эксперттер тәртібін модельдеу арқылы медициналық тақырыптардан консультациялар мен әртүрлі қызмет салаларынан анықтамалар беру, онертапқыштарга, технологгар мен конструкторларга көмек беру істерін жүзеге асыруга болады.
Әмбебап программалық жасақтың дамуының арқасында күрделі біріктірілген жүйелер (интегралданған) жасальгаып жатыр. Олар бірыңғай командалар жүйесі арқылы бір форматгы пайдалана отырып мәтін редакторын, электрондық кестелерді, графикалық редакгорды, мәліметгер базасын басқаружүйесін, калъкуляторды және тағы басқаларды біріктіріп, бір интерфейс арқылы осылардың барлығын да пайдалану мүмкіндігін береді. Әмбебап программалык, жасақ дербес компьютерлермен жабдыкталган өртүрлі мамандьгқ иелерінің жүмыс орыңцарът автоматгандыруды іске асырады. Мұдай жүйелерге, мысалы, конструкторлық жобалауды, электрондық тақшалар жасап дайындауды, экономикалық және бухгалтерлік жүмыстарды автоматтандыру істерін жатқызуға болады. Қоғамъшызды дербес компьютерлермен, ЭЕМ желілерімен және информациялық қорлармен толық қамтамасыз ету бүрынгы қағаздағы мәлімеггерді қолдану жүмыстарын толықтыра отырып, информация алу, тарату, пайдалану жүмыстарын ұйымдастыруды жаңа белеске көтерді. Мүны өзі қоғамымызды информацияландыру процестерін дамытудың негізі болады деп толығынан айта аламыз.
Қолданбалы програмалар арасындағы ерекше топқа қосымша программаларды даярлаудың аспаптық қүралдары (инструментальные средства) жатады.
Программалау жүйелері шыққанға дейін өр адам өзі қолданатын программа мәтінін программалау тілінде жазып, оны ЭЕМ-ге арнаулы мәтін редакторы арқылы енгізіп, сонан соң тағы бір арнайы ирограмма -- компилятор (транслятор) көмегімен өз мэтінін машина тіліне аударатын. Ен соңында үшінші бір арнаулы жинақтаушы программаның арқасында бөлек модульдерден орындалатын программалық файл алынатын.
Қазіргі кезде жасалынып жатқан программалар теледидар, тоңазытқыш, шаңсоргыш тәрізді ондірістік онімдер санатына кіреді. Бүл программаларды жасау мен тарату -- өндірісті жүргізу зандылықтарымен бірдей деңгейде болады деген сөз.
Бүл күндері тегін берілетін, шартты түрде (жартылай) тегін және сатылатын ІІрограммалар бар. Программаларды сатып алу және тараіу шарттары сол программамен бірге берілетін оның сатушысы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Мәліметтердің негізгі құрылымы
ЭЕМ-ң архитектурасы
Енгізу - шығарудың программалық денгейі
Есептеу жүйесі туралы ақпарат
Ақпараттық-оқыту жүйесінің негізі
ЭЕМ-нің даму тарихы. ЭЕМ-нің буындары
Қалыптардың басқару элементтері
Эем архитектурасы
Локалдық және бүкіләлемдік желі
Микроконтроллер – бұл әртүрлі электрондық құралдарды басқаруға арналған арнайы микросхема
Пәндер