Еxcel – де программалау
МАЗМҰНЫ:
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
ІІ. МS ЕхсеІ программасымен танысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
ІІ.1. МS ЕхсеІ программасын іске қосу және оның жұмысын аяқтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
ІІ.2. ЕхсеІде файлдармен жұмыс істеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
ІІ.3. Файлдарды ашу, сақтау және жабу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
ІІ.4. Парақ атын өзгерту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
ІІ.5. Жұмыс парағын қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
ІІІ. МS ЕхсеІ .дегі мәліметтерді енгізу және редакциялау ... .. 10
ІІІ.1. Мәліметтерді енгізу технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 10
ІІІ.2. Прогрессия бұйрығын қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
ІІІ.3.. Мәнді бірнеше ұяшыққа бір уақытта кіргізу ... ... ... ... ... ... ... . 13
ІІІ.4. Бағандардың енін өзгерту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
ІІІ.5. Ұяшықтардағыларды көшіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
14
ІІІ.6. Бір ұяшықтағы барды ұяшық диапазонына көшіру ... ... ... ... ...
14
ІІІ.7. Ұяшықтарды жылжыту (қиып алу) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 15
ІV. МS ЕхсеІ .дегі есептеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
ІV.1. ЕхсеІ .дегі формулалар. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
ІV.2. Формуланы бейнелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
ІV.3. Функция жазбасындағы синтаксис ережелері ... ... ... ... ... ... ... 21
V. Жұмыс парақтары мен кітаптарды басып шығаруды басқару ... .. 27
V.1. Беттерге бөлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 27
V.2. Беттердің параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
VІ. Диаграммалармен жұмыс істеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 30
VІ.1. Гистограммалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 31
VІ.2. Сызықтық диаграммалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 31
VІ.3. Графиктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
VІ.4. Дөңгелек диаграммалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
VІІ. МS ЕхсеІ .дегі мәліметтер базасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 39
VІІ.1. Мәліметтер базасын жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 39
VІІ.2. Форманың көмегімен жазбаларды іздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
VІІ.3. Жазбаларды редакциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
VІІІ. Электронды кестелердегі мәліметтерді өңдеу ... ... ... ... ... ... ... . 49
VІІІ.1. Қорытындылар есебін басу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
VІІІ.2. Жиынтық кестелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 51
ІХ. Жұмыс парақтарын байланыстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
ІХ.1. Бірнеше кестелердің ұяшығын үш шамалы сілтемелермен байланыстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 55
Х. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 57
XІ. Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
ІІ. МS ЕхсеІ программасымен танысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
ІІ.1. МS ЕхсеІ программасын іске қосу және оның жұмысын аяқтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
ІІ.2. ЕхсеІде файлдармен жұмыс істеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
ІІ.3. Файлдарды ашу, сақтау және жабу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
ІІ.4. Парақ атын өзгерту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
ІІ.5. Жұмыс парағын қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
ІІІ. МS ЕхсеІ .дегі мәліметтерді енгізу және редакциялау ... .. 10
ІІІ.1. Мәліметтерді енгізу технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 10
ІІІ.2. Прогрессия бұйрығын қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
ІІІ.3.. Мәнді бірнеше ұяшыққа бір уақытта кіргізу ... ... ... ... ... ... ... . 13
ІІІ.4. Бағандардың енін өзгерту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
ІІІ.5. Ұяшықтардағыларды көшіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
14
ІІІ.6. Бір ұяшықтағы барды ұяшық диапазонына көшіру ... ... ... ... ...
14
ІІІ.7. Ұяшықтарды жылжыту (қиып алу) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 15
ІV. МS ЕхсеІ .дегі есептеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
ІV.1. ЕхсеІ .дегі формулалар. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
ІV.2. Формуланы бейнелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
ІV.3. Функция жазбасындағы синтаксис ережелері ... ... ... ... ... ... ... 21
V. Жұмыс парақтары мен кітаптарды басып шығаруды басқару ... .. 27
V.1. Беттерге бөлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 27
V.2. Беттердің параметрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
VІ. Диаграммалармен жұмыс істеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 30
VІ.1. Гистограммалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 31
VІ.2. Сызықтық диаграммалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 31
VІ.3. Графиктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
VІ.4. Дөңгелек диаграммалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
VІІ. МS ЕхсеІ .дегі мәліметтер базасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 39
VІІ.1. Мәліметтер базасын жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 39
VІІ.2. Форманың көмегімен жазбаларды іздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
VІІ.3. Жазбаларды редакциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
VІІІ. Электронды кестелердегі мәліметтерді өңдеу ... ... ... ... ... ... ... . 49
VІІІ.1. Қорытындылар есебін басу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
VІІІ.2. Жиынтық кестелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 51
ІХ. Жұмыс парақтарын байланыстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
ІХ.1. Бірнеше кестелердің ұяшығын үш шамалы сілтемелермен байланыстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 55
Х. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 57
XІ. Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
Кіріспе
Электронды кесте - ұяшықтарына әр түрлі типтегі (мәтін, сан, формулалар) мәліметтер жазылған кәдімгі кестенің компьютерлік түрі.
Электронды кестені басқару үшін кестелік процессор деп аталатын арнаулы программалар жиынтығы пайдаланылады.
Электронды кестенің негізгі артықшылығы - ол өзара формула арқылы байланысқан, ұяшықтардың біріне өзгеріс енгізгенде барлық мәліметтерді қайта есептеудің автоматты түрде жылдам жүргізілетіндігі.
Электронды кестенің жұмыс аймағы өз атауы бар бағандар мен жолдардан тұрады.
Жол атауы - сандық номерлер арқылы беріледі.
Баған атауы - латын алфавитінің әріптерімен берілген.
Ұяшық - электронды кестенің бағаны мен жолының қиылысуындағы бөлік.
Ұяшық адресі - баған атауымен жол номерінің қиылысуындағы ұяшық атауы.
Сілтеме - ұяшық адресін көрсету әдісі. Сілтеме арқылы беттегі ұяшық немесе ұяшықтар тобы анықталады, сонымен қоса формулада қолданылған мәндерді немесе мәліметтерді іздеу жеңілдетіледі. Сілтеме көмегімен беттің әр жерінде орналасқан мәліметтерді бір формулада немесе бір ұяшықтағы мәліметті бірнеше формулада қолдануды ұйымдастыруға болады.
Әдетте формула құру барысында сілтемелер формуласы бар ұяшықтың орналасу орнына байланысты өзгеріп отырады.
Электронды кестеде адресі көрсетілген ұяшықтар аймағы (блогы) ұғымы бар. Аймақ ретінде бүтіндей жолды немесе жол бөлігін, баған немесе баған бөлігін, сол сияқты бірнеше жолдар мен бағандар бөліктерінен тұратын тіктөртбұрышты алуға болады. Ұяшықтар аймағының адресі арасына қос нүқте (:) қойылған бірінші және соңғы ұяшықтардың адрестері арқылы көрсетіледі
Электронды кестенің әрбір командасы өзіне қатысты команданың орындалуына тиісті ұяшықтар адресін көрсетуді талап етеді. Қолданылатын ұяшықтар аймағының адресі сол жақ жоғарғы және оң жақ төменгі ұяшықтардың адрестерін тікелей пернелер тақтасынан теру арқылы немесе кестеден қажетті ұяшықтарды тышқан көрсеткіші көмегімен белгілеп көрсету арқылы берілуге болады. Мұның ішіндегі ыңғайлысы ұяшықтарды белгілеп көрсету арқылы беру.
Электронды кесте - ұяшықтарына әр түрлі типтегі (мәтін, сан, формулалар) мәліметтер жазылған кәдімгі кестенің компьютерлік түрі.
Электронды кестені басқару үшін кестелік процессор деп аталатын арнаулы программалар жиынтығы пайдаланылады.
Электронды кестенің негізгі артықшылығы - ол өзара формула арқылы байланысқан, ұяшықтардың біріне өзгеріс енгізгенде барлық мәліметтерді қайта есептеудің автоматты түрде жылдам жүргізілетіндігі.
Электронды кестенің жұмыс аймағы өз атауы бар бағандар мен жолдардан тұрады.
Жол атауы - сандық номерлер арқылы беріледі.
Баған атауы - латын алфавитінің әріптерімен берілген.
Ұяшық - электронды кестенің бағаны мен жолының қиылысуындағы бөлік.
Ұяшық адресі - баған атауымен жол номерінің қиылысуындағы ұяшық атауы.
Сілтеме - ұяшық адресін көрсету әдісі. Сілтеме арқылы беттегі ұяшық немесе ұяшықтар тобы анықталады, сонымен қоса формулада қолданылған мәндерді немесе мәліметтерді іздеу жеңілдетіледі. Сілтеме көмегімен беттің әр жерінде орналасқан мәліметтерді бір формулада немесе бір ұяшықтағы мәліметті бірнеше формулада қолдануды ұйымдастыруға болады.
Әдетте формула құру барысында сілтемелер формуласы бар ұяшықтың орналасу орнына байланысты өзгеріп отырады.
Электронды кестеде адресі көрсетілген ұяшықтар аймағы (блогы) ұғымы бар. Аймақ ретінде бүтіндей жолды немесе жол бөлігін, баған немесе баған бөлігін, сол сияқты бірнеше жолдар мен бағандар бөліктерінен тұратын тіктөртбұрышты алуға болады. Ұяшықтар аймағының адресі арасына қос нүқте (:) қойылған бірінші және соңғы ұяшықтардың адрестері арқылы көрсетіледі
Электронды кестенің әрбір командасы өзіне қатысты команданың орындалуына тиісті ұяшықтар адресін көрсетуді талап етеді. Қолданылатын ұяшықтар аймағының адресі сол жақ жоғарғы және оң жақ төменгі ұяшықтардың адрестерін тікелей пернелер тақтасынан теру арқылы немесе кестеден қажетті ұяшықтарды тышқан көрсеткіші көмегімен белгілеп көрсету арқылы берілуге болады. Мұның ішіндегі ыңғайлысы ұяшықтарды белгілеп көрсету арқылы беру.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Балапанов Е.Қ. Бөрібаев Б., Дәулетқұлов А. Информатикадан 30 сабақ. Алматы «Шартарап», 1998
2. Информатика: Учебник / Под ред. Проф. Н.В. Макаровой. – М. Финансы и статистика, 1997.-768с.:ил.
3. Информатика:Практикум по технологии работы на компьютере/под ред. Проф. Н.В. Макаровой. – М. Финансы и статистика, 1997.-384с.:ил.
4. Каратыгин С.А. и др. Электронный офис: в 2-х томах: т.1.-М.: Восточная книжная компания. – 704 с.:ил.
5. Николь Наташа, Альбрехт Ральф Электронные таблиции ЕхсеІ 5.0.Практическое пособие/Пер. С немецкого. – М.: Эконом., 1995-352с.:ил.
6. С.Симонович, Г.Евсеев, А.Алексеев «Общая информатика» Москва 2000
7. С.Симонович, Г.Евсеев, А.Алексеев «Специальная информатика» Москва 2000
8. Н.Ермеков, М.Ермеков, С.Ноғайбаланова «Информатика» Алматы 2002
9. О.Ефимова, В.Морозов «Курс компьютерной технологии» І том Москва 1998
10. Информатика негіздері №1,52002 журнал
11. Нортон П. «Персональный компьютер фирмы IBM и операционная система MS-DOS»: ағл. аудар. – М.: Радио и связь, 1991. – 416 бет: ил
12. Финогенов К.Г. «Основы языка Ассемблера» - М.: Радио и связь, 2000. – 288 бет: ил.
13. Алдажаров Қ.С., Бекбаев А., Бөрібаев Б., т.б. «Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Информатика және есептеуіш техника» - Алматы: Рауан, 1999. – 297 бет.
14. Алдашев С.А., Ахметов Н.Р. «Информатика мен есептеуіш техника терминдерінің орысша-қазақша сөздігі»:жоғары және орта оқу орындарына арналған, – Алматы: Рауан, 1993. – 176 бет.
15. Информатика задачник –практикум 1-том Москва 1999г.
16. Нортон П. «Персональный компьютер фирмы IBM и операционная система MS-DOS»: ағл. аудар. – М.: Радио и связь, 1991. – 416 бет: ил.
17. Пустовалов В.И. «Язык Ассемблера в программировании информационных и управляющих систем» – М.: «ЭНТРОП», К, «ВЕК», 1997. – 304 бет: ил.
18. Финагенов К.Г. «Основы языка Ассемблера» - М.: Радио и связь, 2000. – 288 бет: ил.
19. Нортон П. «Персональный компьютер фирмы IBM и операционная система MS-DOS»: ағл. аудар. – М.: Радио и связь, 1991. – 416 бет: ил.
Богумирский А. «MS DOS 62/6.22» - Питер, 1995
1. Балапанов Е.Қ. Бөрібаев Б., Дәулетқұлов А. Информатикадан 30 сабақ. Алматы «Шартарап», 1998
2. Информатика: Учебник / Под ред. Проф. Н.В. Макаровой. – М. Финансы и статистика, 1997.-768с.:ил.
3. Информатика:Практикум по технологии работы на компьютере/под ред. Проф. Н.В. Макаровой. – М. Финансы и статистика, 1997.-384с.:ил.
4. Каратыгин С.А. и др. Электронный офис: в 2-х томах: т.1.-М.: Восточная книжная компания. – 704 с.:ил.
5. Николь Наташа, Альбрехт Ральф Электронные таблиции ЕхсеІ 5.0.Практическое пособие/Пер. С немецкого. – М.: Эконом., 1995-352с.:ил.
6. С.Симонович, Г.Евсеев, А.Алексеев «Общая информатика» Москва 2000
7. С.Симонович, Г.Евсеев, А.Алексеев «Специальная информатика» Москва 2000
8. Н.Ермеков, М.Ермеков, С.Ноғайбаланова «Информатика» Алматы 2002
9. О.Ефимова, В.Морозов «Курс компьютерной технологии» І том Москва 1998
10. Информатика негіздері №1,52002 журнал
11. Нортон П. «Персональный компьютер фирмы IBM и операционная система MS-DOS»: ағл. аудар. – М.: Радио и связь, 1991. – 416 бет: ил
12. Финогенов К.Г. «Основы языка Ассемблера» - М.: Радио и связь, 2000. – 288 бет: ил.
13. Алдажаров Қ.С., Бекбаев А., Бөрібаев Б., т.б. «Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Информатика және есептеуіш техника» - Алматы: Рауан, 1999. – 297 бет.
14. Алдашев С.А., Ахметов Н.Р. «Информатика мен есептеуіш техника терминдерінің орысша-қазақша сөздігі»:жоғары және орта оқу орындарына арналған, – Алматы: Рауан, 1993. – 176 бет.
15. Информатика задачник –практикум 1-том Москва 1999г.
16. Нортон П. «Персональный компьютер фирмы IBM и операционная система MS-DOS»: ағл. аудар. – М.: Радио и связь, 1991. – 416 бет: ил.
17. Пустовалов В.И. «Язык Ассемблера в программировании информационных и управляющих систем» – М.: «ЭНТРОП», К, «ВЕК», 1997. – 304 бет: ил.
18. Финагенов К.Г. «Основы языка Ассемблера» - М.: Радио и связь, 2000. – 288 бет: ил.
19. Нортон П. «Персональный компьютер фирмы IBM и операционная система MS-DOS»: ағл. аудар. – М.: Радио и связь, 1991. – 416 бет: ил.
Богумирский А. «MS DOS 62/6.22» - Питер, 1995
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:
СЕМЕЙ
Пәнді- циклдік коммисия ___________________________________ ___
Мамандығы: 3706002
(шифр)
Есептеуіш техника мен автоматтандырылған жүйелерді
( мамандық атауы)
бағдарламамен қамтамассыз ету.
Асанов Асан Асанович
(студенттің толығымен аты – жөні)
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: Еxcel – де программалау
Жетекші:
Ғылыми дәрежесі:
Дипломдық жұмыс қорғауға жіберіледі __ ______________2010ж.
Пәнді – циклдік коммисия төрағасы:
Семей 2008 ж.
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
... ... ... ... ... ... ... ... ..
ІІ. МS ЕхсеІ программасымен 5
танысу ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ІІ.1. МS ЕхсеІ программасын іске қосу және оның жұмысын 6
аяқтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
ІІ.2. ЕхсеІде файлдармен жұмыс 6
істеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
ІІ.3. Файлдарды ашу, сақтау және 6
жабу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
ІІ.4. Парақ атын 9
өзгерту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...
ІІ.5. Жұмыс парағын 9
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ІІІ. МS ЕхсеІ -дегі мәліметтерді енгізу және редакциялау ... .. 10
ІІІ.1. Мәліметтерді енгізу 10
технологиясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
ІІІ.2. Прогрессия бұйрығын 12
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ІІІ.3.. Мәнді бірнеше ұяшыққа бір уақытта 13
кіргізу ... ... ... ... ... ... ... ..
ІІІ.4. Бағандардың енін 13
өзгерту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ІІІ.5. Ұяшықтардағыларды 14
көшіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ІІІ.6. Бір ұяшықтағы барды ұяшық диапазонына 14
көшіру ... ... ... ... ...
ІІІ.7. Ұяшықтарды жылжыту (қиып 15
алу) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
ІV. МS ЕхсеІ –дегі 18
есептеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...
ІV.1. ЕхсеІ –дегі формулалар. 18
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
ІV.2. Формуланы 20
бейнелеу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .
ІV.3. Функция жазбасындағы синтаксис 21
ережелері ... ... ... ... ... ... . ...
V. Жұмыс парақтары мен кітаптарды басып шығаруды басқару ... .. 27
V.1. Беттерге 27
бөлу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..
V.2. Беттердің 28
параметрлері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .
VІ. Диаграммалармен жұмыс 30
істеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
VІ.1. 31
Гистограммалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
VІ.2. Сызықтық 31
диаграммалар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...
VІ.3. 31
Графиктер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .
VІ.4. Дөңгелек 31
диаграммалар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .
VІІ. МS ЕхсеІ -дегі мәліметтер 39
базасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
VІІ.1. Мәліметтер базасын 39
жасау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
VІІ.2. Форманың көмегімен жазбаларды 42
іздеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
VІІ.3. Жазбаларды 42
редакциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
VІІІ. Электронды кестелердегі мәліметтерді 49
өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .
VІІІ.1. Қорытындылар есебін 50
басу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
VІІІ.2. Жиынтық 51
кестелер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...
ІХ. Жұмыс парақтарын 52
байланыстыру ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
ІХ.1. Бірнеше кестелердің ұяшығын үш шамалы сілтемелермен 55
байланыстыру ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
Х. 57
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
XІ. Қолданылған әдебиеттер 59
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Электронды кесте - ұяшықтарына әр түрлі типтегі (мәтін, сан,
формулалар) мәліметтер жазылған кәдімгі кестенің компьютерлік түрі.
Электронды кестені басқару үшін кестелік процессор деп аталатын
арнаулы программалар жиынтығы пайдаланылады.
Электронды кестенің негізгі артықшылығы - ол өзара формула арқылы
байланысқан, ұяшықтардың біріне өзгеріс енгізгенде барлық мәліметтерді
қайта есептеудің автоматты түрде жылдам жүргізілетіндігі.
Электронды кестенің жұмыс аймағы өз атауы бар бағандар мен жолдардан
тұрады.
Жол атауы - сандық номерлер арқылы беріледі.
Баған атауы - латын алфавитінің әріптерімен берілген.
Ұяшық - электронды кестенің бағаны мен жолының қиылысуындағы бөлік.
Ұяшық адресі - баған атауымен жол номерінің қиылысуындағы ұяшық атауы.
Сілтеме - ұяшық адресін көрсету әдісі. Сілтеме арқылы беттегі ұяшық
немесе ұяшықтар тобы анықталады, сонымен қоса формулада қолданылған
мәндерді немесе мәліметтерді іздеу жеңілдетіледі. Сілтеме көмегімен беттің
әр жерінде орналасқан мәліметтерді бір формулада немесе бір ұяшықтағы
мәліметті бірнеше формулада қолдануды ұйымдастыруға болады.
Әдетте формула құру барысында сілтемелер формуласы бар ұяшықтың
орналасу орнына байланысты өзгеріп отырады.
Электронды кестеде адресі көрсетілген ұяшықтар аймағы (блогы) ұғымы
бар. Аймақ ретінде бүтіндей жолды немесе жол бөлігін, баған немесе баған
бөлігін, сол сияқты бірнеше жолдар мен бағандар бөліктерінен тұратын
тіктөртбұрышты алуға болады. Ұяшықтар аймағының адресі арасына қос нүқте
(:) қойылған бірінші және соңғы ұяшықтардың адрестері арқылы көрсетіледі
Электронды кестенің әрбір командасы өзіне қатысты команданың
орындалуына тиісті ұяшықтар адресін көрсетуді талап етеді. Қолданылатын
ұяшықтар аймағының адресі сол жақ жоғарғы және оң жақ төменгі ұяшықтардың
адрестерін тікелей пернелер тақтасынан теру арқылы немесе кестеден қажетті
ұяшықтарды тышқан көрсеткіші көмегімен белгілеп көрсету арқылы берілуге
болады. Мұның ішіндегі ыңғайлысы ұяшықтарды белгілеп көрсету арқылы беру.
Ұяшықтар аймағы - ұяшықтардың таңдап алынған тобы.
Қалыпты жағдайда барлық ұяшықтарға тән көрсеткіштер:
* Ұяшық ұзындығы 9 орынды.
* Символдық мәліметтер үшін түзету сол жақтан.
* Цифрлық мәліметтер үшін түзету оң жақтан.
МS ЕхсеІ программасымен танысу
1-сурет. МS ЕхсеІ парағы.
МS ЕхсеІ программасы жоспарлы – экономикалық, есептік-
статистикалық ғылыми – техникалық және басқа міндеттердің біраз ауқымын
шешуге арналған өте жақсы және қолданылуы қарапайым электронды кестелерді
өңдеу пакеті, бұларда сандық, мәтіндік немесе графикалық ақпарат біраз
жүйелі қайталанатын құрымыммен кестелік түрде ұсынылған.
Электронды кесте кәдімгі кесте сияқты қиылысында
ұяшықтар орналасқан жолдар мен бағаналардан тұрады. Алайда кәдімгіге
қарағанда, электронды кесте сандық, мәтіндік және графикалық ақпаратты
көрнекі түрде ұсыну үшін ғана арналмаған. Электронды кестенің кәдімгіден
негізгі айырмашылығы - әр түрлі есептік формулаларды ұяшықтарда орналастыру
мүмкіндігінде, сонымен қатар кестелік түрде ұсынылған мәліметтерді өңдеуді
молынан автоматтандыруда болып отыр.
МS ЕхсеІ программасын іске қосу және оның жұмысын аяқтау
МS ЕхсеІ программасын стандартты іске қосу негізгі мәзірдің
Программалар – Microsoft ЕхсеІ бұйрығы көмегімен орындалады.
МS ЕхсеІ программалары жұмысын аяқтар алдында оның көмегімен
жасалған кұжаттарды сақтау керек. Программалардың - жұмысы стандартты
тәсілдермен, соның ішінде, АІt+F4 немесе программаның операциялық
мәзіріндегі Файл-Шығу бұйрығымен атқарылады .
ЕхсеІде файлдармен жұмыс істеу
Ехсеlде жұмыс кітабы үшін стандартты кеңейтілген бір файл .хls.
беріледі. Файлдармен жұмыс істейтін бұйрықтар негізгі мәзірдің Файл
тармағында жиналған.
Жаңа файл жасау үшін Файл - Құру бұйрығын орындау қажет, сонан соң
ЕхсеІ 1-кітап деген стандартты аты бар жұмыс кітабын ашады. ЕхсеІдегі
жұмыс сеансындағы келесі кітап 2-кітап деген атпен ашылады.
Файлдарды ашу, сақтау және жабу
Файлдарды оқу үшін Файл – Ашу бұйрығы қолданылады. Пайда болған
диалогтық терезеде пайдаланушыға папканы таңдау қажет, мұнда осы файл
орналасады және файл көрсетіледі.
Шығу бұйрығы алдында Файл мәзірі бұйрығы тізімінде пайдаланушы соңғы
уақытта жұмыс істеген файл аттарының тізімі келтіріледі.Осындай файлдардың
біреуін ашу үшін оның атын таңдау керек.
Іске қосу кнопкасын шертіңіз. Тышқан-тетік нұсқағышын Құжаттар жолына
әкеліп, оң жақтағы қосымша мәзірдің пайда болуын күтіңіз. Жұмыс кітабының
атын басыңыз.
Файлды дискке жазу Файл - Сақтау (ескі атпен сақтау) немесе Файл —
Қалай сақтау керек (жаңа атпен сақтау) бұйрығын таңдаумен іске асады.
Файлды жабу үшін Файл - Жабу бұйрығы қызмет атқарады. Егер сіз жұмыс
кітабына өзгерістер енгізсеңіз, бұл өзгерістерді сақтамасаңыз, экранда осы
өзгерістерді сақтауды ұсынатын диалог терезесі пайда болады.
МS ЕхсеІ жұмыс кітабы жұмыс парақтары деп аталатын бір немесе бірнеше
парақтан тұрады. Жаңа жұмыс кітабы әдетте 16 беттен тұрады, бірақ оның саны
255-ке дейін ұлғаюы мүмкін. Жұмыс парағы - кестелер мен оларға қосымша
мәтіндік түсіндірулер орналасатын қағаз парағының злектронды ұқсасы. Бір
жұмыс парағында мәліметтері бар бір кестені де, бірнеше кестені де
орналастыруға болады. Кестелерден басқа ЕхсеІ жұмыс парағында әр түрлі
графиктер мен диаграммалар болуы мүмкін. Әрбір парақтың төменгі бөлігінде
жұмыс парағының аты бар арнайы таңбаша (ярлычок) орналастырылған. Егер бұл
осылай болмаса, Сервис - Параметрлер бұйрығын орындап және диалогтық
терезенің Түр бетінде Парақ таңбашалары жалаушасын енгізген жөн. Үнсіз
келісім бойынша 1-парақ, 2-парақ деген аттар жазылады, бірақ оларды
контексті мәзірдің көмегімен одан да мағыналысына Атын өзгерту бұйрығын
таңдап, озгертуге болады. Содан соң таңбашаның аты ерекшеленеді және оны
файлдар немесе қаптамаларға (папкілер) қайтадан ат қойған сияқты ауыстыруға
болады. Жұмыс кітабының парақтары арасында ауысып, көшу парақтың тиісті
таңбашасы тұсында шертумен не болмаса. Ctrl+PageUp (келесі параққа көшу)
пернелерін үйлестіру арқылы Ctrl+PageDown (алдыңғы параққа көшу)
атқарылады.
ЕхсеІ Жұмыс парағы 65 536 жолдан және 256 бағаннан тұрады, ЕхсеІдегі
кестенің ең көп ықтимал мөлшері - 65536х256.
Жолдар натуралды сандармен (1-ден 65 536-ға дейін), тізбектеліп,
нөмірленеді, ал бағандар латын алфавитіндегі әріптермен және қосарлы
амалдармен (А, В, С және т.б. Z, АА, АВ, АС және т.б. АZ,ВА - ВZ,..., ІА -
ІV-ке дейін) белгіленеді. Жолдардың нөмірлері мен тақырыптары жол
тақырыптарының сол жағындағы бағандарда тұрады, ал бағандардың белгілеулері
немесе тақырыптары баған тақырыбы жазылатын жолдың жоғарғы жағында
орналасқан. Жолдар мен бағандардың қиылысуы ұяшық жасайды, ал жолдар мен
бағандардың қиылысқан жеріндегі белгілеулер координаттар немесе ұяшықтарды
туындатады. Мысалы, А1 1233 нөмірлі жолдың және НХ бағанының қиылысында
орналасқан жұмыс үстелінің жоғарыдағы сол бұрышында орналасқан ұяшықтың
адресін - НХ1233, 1 нөмірлі жолдың және НХ бағанының қиылысындағы жұмыс
үстелінің жоғарыдағы сол бұрышында орналасқан ұяшықтың адресі болып
табылады. Адрестеудің мұндай тәсілі ағымдағы жұмыс парағы ұяшықтары үшін
қолданылады. Егер басқа жұмыс парағында тұрған ұяшыққа негізделу талап
етілсе, онда координаттары алдында парақтың таңбашалары атын және леп
белгісін көрсету керек: мысалы, 16! А1 Парақ - А Бағаны қиылысында
орналасқан ұлшық адресі мен 16 Парақ аты бар жұмыс парағында 1-нөмірлі
жолдар.
Ұяшықта мыналар бар:
• құрамы;
• ескерту;
• пішім.
Ұяшықта оның құрамы деп ұғынылатын 255 символ бар. Бұлар мыналар болуы
мүмкін:
• мәтін;
• сан, мөлшер;
• ақшалай мән;
• проценттік мән;
• ай-күні, жылы;
• уақыт;
• формула;
• графикалық объект.
Меңзер тұрған ұяшық ерекшеленген, ағымдағы немесе белсенді болады.
Ерекшеленген ұяшықтың сыртқы белгісі - тұтас қалың сызықпен қабылдау.
Сонымен қатар толтыру маркері деп аталатын шағын қара шаршы қайымдаудың сол
жақтағы төменгі бұрышына орналасқан. Толтыру маркеріндегі тышқан-тетік
көрсеткішін позициялау кезінде ол крест пішінді "+" форма болады.
Көрсеткіштің тежелуі бұл жағдайда бастапқы ұяшықта бар немесе басқа
мәліметтерімен бірге тежелгіш тиген ұяшықтарды автоматты түрде толтыруға
әкеледі.
Парақ атын өзгерту
Жұмыс парақтарына үнсіз келісім бойынша 1-парақ, 2-парақ және т.б. аттар
қойылады. Парақтарға ақпараттық аттар бірнеше тәсілдермен беріледі:
✓ Пішім Парақ Қайта өзгерту бұйрығымен шақыру жолымен;
✓ парақ таңбашасында тышқанның оң кнопкасын шертумен контекстік
мәзірде пайда болған Қайта өзгерту бұйрығын таңдау арқылы;
✓ парақ таңбашасында тышқанды қатарынан екі рет жылдам шерту.
Осы іс-әрекеттердің кез келгенін орындағаннан кейін парақтық атау
таңбашасында қара түспен ерекшеленеді, жаңа атты пернелерден енгізу ғана
қалады.
Жұмыс парағын қорғау
Пішім ПарақЖасыру бұйрығымен ЕхсеІ бұл парақты көрсетпейді.
Сервис Қорғау Парақты қорғау немесе Сервис Қорғау Кітапты қорғау
бұйрықтарымен парақтағы немесе жұмыс кітабындағы барлық өзгерістерге тыйым
салуға болады, қажет болған жағдайда оны парольмен қорғауға да болады.
Егер Пішім Ұяшықтар диалогтық терезесінде Қорғау беті таңдалса, бір
ұяшықты өзгертуге тыйым салуға (Бұгатталған немесе Қорғалған ұяшық), сондай-
ақ формуланы жасыруға болады. Мұндайда олар формула жолында көрсетілмейтін
болады.
МS ЕхсеІ -дегі мәліметтерді енгізу және редакциялау
Мәліметтерді енгізу технологиясы
Мәліметтерді нақты ұяшыққа енгізу үшін оны тышқанды шертіп, бөлуге
болады, редакциялаудың таныс негізгі стандартын (меңзердің пернелері,
Васksрасе, Del) қолдана отырып, ақпарат тере аласыз. Формула жолына
кіргізілетін мәліметтер ағымдағы ұяшықта жасалады.
Формула жолының сол жағындағы мәліметтерді енгізгенде, енгізу процесін
басқаруға арналған кнопкалар: қызыл крестер, жасыл қанат белгісімен және fх
таңбашасымен пайда болады.
Егер кресі бар кнопканы басса, енгізу тоқталады және енгізудің
ағымдағы сеансында ұяшыққа түскендер - жойылады.
Егер fх таңбашасы бар кнопканы басып қалсаңыз, экранға Функция шебері
диалогтық терезесі шығады. Сіз функция жүктей аласыз.
Мәліметтер енгізуді аяқтаған соң, мынадай тәсілдердің қай-қайсысымен
де оларды ұяшықта белгілеуіңіз керек:
1. Еnter пернесін шертіп;
2. қанат белгісі бар кнопканы басып;
3. тышқан-тетікті басқа ұяшықта шертіп қалып.
Мәліметтерді енгізу үшін таңдалған ұяшықта тышқанмен екі рет түртіп
басуға болады, мәтіндік меңзер тікелей ұяшықта пайда болады. Бұл жағдайда
символдарды енгізіп, Васksрасе пернелерімен жоюға болады. Мәліметтерді
белгілеу үшін не жоғарыда баяндалған үш тәсілдің бірін қолдану керек, не
болмаса, меңзерді басқару пернелерінің кез келгенімен басқа ұяшыққа
меңзерлік шеңберді жылжытуға болады.
Енгізілген мәліметтерді өзгерту үшін сол тәсілдерді қолдану керек:
формула жолында шертіп немесе қатарынан екі рет басу, не болмаса F2
функциональды пернені басуға болады.
Ұяшықтарға әр түрлі типтегі мәліметтерді енгізуге болады: мәтін, сандар,
ай-күн, жылы (уақыт) формулалар, (бұларға сандар, арифметикалық белгілер,
логикалық белгілер, логикалық немесе басқа ұяшықтардағы мәліметтерден
жасалатын басқа іс-әрекеттер, ұяшықтардың адресі немесе олардың аты,
құрамдас функция аттары) функциялар. Мәтін ретінде әр түрлі әріптер мен
цифрларды енгізуге болады. Мәтін өзінен-өзі сол жаққа, ал сандар оңға қарай
теңгеріледі. Бөлшектік бөлігі бар сандарды енгізгенде, бөлшектік және тұтас
бөліктерге бөлуші ретінде нүкте немесе үтір (пайдаланушының қалауы бойынша)
қолданылады. Бөлшектік бөлікке бөлгішті өзгерту үшін, мынадай бұйрықтарды
орындаңыз:
▪ Міндеттер панелінде орналасқан Іске қосу кнопкасында тышқан-тетікті
түрте басыңыз, бұл Windows жүйесінің негізгі мәзірін орындауға
мүмкіндік береді;
▪ Баптау-Басқару панелі бұйрығын белсендірек етіп, диалогтық терезеде
ашылған Басқару панелінде Тіл және стандарттар пиктограммасын
таңдаңыз, сонан соң Enter пернесін басыңыз;
▪ Қасиет: Тіл мен стандарттар диалогтық терезесінде Сандар қосымшасын
ерекшелеңіз.
▪ Тұтас және бөлшектік бөлікке бөлуші өрісінде пернеден
нүкте немесе үтірді енгізіңіз.
▪ ОК кнопкасын басыңыз.
ЕхсеІде мәліметтерді енгізу процесін тездетіп, оңайландыруға мүмкіндік
беретін бірнеше тәсілдер бар:
• бар мәліметтерді қайталап енгізу (көшіру);
• автотолтыру;
• прогрессия енгізу.
Бар мәліметтерді қайталау (көшіру) үшін:
1. ұяшықты ерекшелеу;
2. тышқанның нұсқағышын автотолтыру маркеріне әкеліп, ерекшелеу
шегін барлық ұяшықтар бойымен созу керек.
Егер ТүзетуТолтыру мәзірін қолданып немесе көшіру багытын көрсетсе,
осындай нәтижеге жетуге болады.
МS ЕхсеІ программасы пайдаланушыларға кесте ұяшықтарын толтыруды
автоматтандыру кезінде құрамды жасау немесе редакциялауда өте қолайлы
мүмкіндіктер ұсынады. Автотолтыру дегеніміз - атауларды, сандарды, ай-күн,
жылдарды және т.б. жүйелі тізбектілікпен бір немесе бірнеше ұяшықтарды
көшіріп, ерекшеленген ұяшықтардың тобына немесе автоматты түрде толтыру.
Автотолтыру ерекшеленген ұяшықтарды таңдап алынған (не болмаса қосымша
жасалған) тізбектілікпен толтырады. ¥яшықтардың ерекшеленген аумағын
толтыру үшін мыналар керек:
1. мәліметтерді бастапқы шыққан ұяшықтарына енгізу;
2. осы ұяшықтарды ерекшелеу;
3. толтыру маркері сүйрегіші көмегімен ерекшелеу аумағын талап
етілетін мөлшерге дейін кеңейту.
Прогрессия бұйрығын қолдану
ЕхсеІ автотолтыру тізімінен басқа арифметикалық және геометриялық
прогрессиялармен, сондай-ақ ай-күні, жыл тізбектілігімен де жұмыс істейді.
А2 ұяшығына 1 санын кіргізіп, А2:А11 аумағын бөліп көрсетіңіз. Сонан соң
Түзету Толтыру Прогрессия бұйрығын шақырыңыз. Нәтижесінде Прогрессия
диалоггық терезесі пайда болады, қажетті опцияны, ауыстырып қосқышты
бейнелеп, ОК кнопкасын басу керек.
Біздің жағдайымызда, 2-ден 10-ға дейінгі мәндермен ерекшеленген
диапазонды толтыру үшін мынадай параметрлерді қою талап етіледі:
• Орналасу аумағында ауыстырып қосқышты бағандар
бойынша белсендірек ету;
• Тип аумағында Арифметкалық ауыстырып қосқышты таңдау;
• Адым өрісінде 1 мәнді енгізу ;
• Шекті мән өрісінде 10 санын енгізген жөн.
Бұл өрісті қолданар алдында ұяшықтардың қандай ауқымын ерекшелеуге
қарамастан, осы мән өрісінде көрсетілген сандық қатарды шектеуге мүмкіндік
береді. Прогрессия әдісімен ерекшеленген ауқымды толтыру нәтижесінде А3:А11
ұяшықтарында 2-ден 10-ға дейінгі сандар пайда болады.
Мәнді бірнеше ұяшыққа бір уақытта кіргізу
Ұяшық диапазонын бірдей ақпаратпен бір уақытта толтыру
көбейткіштердің, тік қатарындағы ауқымды толтырудың оңтайлы әдісі болып
табылады. Оны қолданғанда, бірлікті А2 ұяшығына салудың қажеті жоқ.
А2:А11 ұлшығы диапазонын ерекшелеңіз, = А1 + 1 формуласын енгізіңіз,
сонан соң Сtrl+Enter пернелері комбинациясын басыңыз.
Бағандардың енін өзгерту
Енді өзгертер алдында баған ерекшеленуі тиіс. Бір әдіспен шектес,
шектес емес, бірнеше бағандардың енін өзгертуге болады. Бір бағанды
ерекшелеу үшін оның тақырыбы тұсында шерту жеткілікті.
Багандар диапазонын ерекшелеудің екі тәсілі бар:
1. тышқан нұсқағышын сол жақтағы кнопканы басып тұрып,
барлық ерекшеленген бағандардың тақырыптары бойынша жылжыту;
2. Insert пернесін басып, бірінші бағанды ерекшелеп, ерекшеленетін
диапазоннан соңғы бағанның тақырыбы тұсында шерту.
Шектес емес бағандарды ерекшелеу Сtrl пернесін баса ұстап, тақырыптар
тұсында шертуді атқарған принциптер бойынша іске асады.
Жұмыс кестесі (таза кнопка) шеңберінің жоғары сол жақ бұрышында
орналасқан Барлығы ерекшеленсін кнопкасы барлық бағандарды ерекшелеуге
мүмкіндік береді. Бұл операция сондай-ақ Ctrl+Shift+Бос орын пернелерін
басу нәтижесінде атқарылады.
Осылайша, масштабтауды талап ететін бағандар ерекшеленді. Оларға
қажетті енді орнатуға көмектесетін әдістерді атап көрсетелік.
• Пішім—Баған—Ен (немесе контекстік мәзірде тұрған Бағандар ені
бұйрығын) бұйрығын белсенді етіңіз, сосын Бағандар ені диалогтық терезесі
ашылады. Мұнда еннің дәл сандық мәнін беруге болады.
• Пішім—Баған—Автоіріктеу бұйрығын орындаңыз. Нәтижесінде
әрбір баған үшін жолдың ұзындығына сәйкес мөлшердегі ен белгіленеді. Енді
автоіріктеу бағанның оң жақ шегінде екі рет шертіп басу арқылы жасалады.
Ұяшықтардағыларды көшіру
Көшіру операциясы дегеніміз - сіз көрсеткен мақсатты ұяшыққа алғашқы
ұяшықтағылар орналастырылады. Алғашқы ұяшық еш өзгеріске ұшырамайды.
Мақсатты ұяшық өзінің бұрынғы қасиеттерін жоғалтып, форматтау
параметрлеріне және бастапқы шығу ұяшығында барына ие болады.
Ұяшықты буфер арқылы көшірудің (немесе ұяшық диапазонын) 3 тәсілі бар.
Ұяшықтарды бөліп, олардың бірін таңдаңыз.
• Түзету—Көшірілсін бұйрығын белсенді етіңіз. Буфердегі барды
кірістіру қажетті ұяшыққа ауысып, Түзету—Кірістірілсін (көшіру мен
кірістіру бұйрықтарын сіз ұяшықтардың контекстік мәзірінен табасыз)
бұйрығын шақырыңыз.
• Көшіруді Ctrl+Insert немесе Ctrl+C пернелерінің көмегімен, ал
буфердегі кірістіруді Shift+Insert немесе Ctrl+V пернелерінің
көмегімен орындайды.
• Құралдардың стандартты панелінің кнопкаларын пайдаланыңыз.
Мәліметтерді айырбас буферіне енгізу үшін Көшірілсін кнопкасын шерте
басыңыз, ал буфердегілерді кірістіру үшін Кірістірілсін кнопкасын басыңыз.
Бір ұяшықтағы барды ұяшық диапазонына көшіру
Бұл үшін ұяшықты көшіріп алып, ұяшықтардың диапазонын ерекшелеп,
кірістіру жасалсын. Нәтижесінде көшірілген ұяшықтың бар құралы ерекшеленген
диапозонның әрбір ұяшығында пайда болады.
Ұяшықтарды жылжыту (қиып алу)
Жылжыту операциясы ретінде бір ұяшықтан екіншісіне кесіп алу мен сосын
кірістіру түсініледі, мәліметтері кесіліп алынатын ұяшық босап қалады және
форматтаудың барлық элементтерінен айырылады, ал кірістіру енгізілетін
ұяшық бастапқы ұяшықтың бар құрамы мен параметрлеріне ие болады.
Ұяшықтардың (немесе ұяшық ауқымын) жылжытуды 3 тәсілмен жүзеге асыруға
болады.
• Түзету-Қиып алу бұйрығын белсенді етіңіз. Сонан соң кірістіру
жасалатын ұяшыққа көшіңіз және Түзету-Кірістелсін бұйрығын орындаңыз.
Бұл операцияны, сондай-ақ контекстік мәзірге қатынасып, атқаруға болады.
• Ұяшықта барды қиып алуды Shift+Delete немесе Ctrl+X пернелері
комбинациясының көмегімен, ал кірістіруді Shift+Insert немесе Ctrl+V
буферінен алып жасаңыз.
• Таңдалған ұяшықтың мәліметтерін айырбас буферіне орналастыру
үшін құралдардың стандартты панелінің Қиып алынсын кнопкасын басыңыз.
Кірістіру үшін Кірістірілсін кнопкасын немесе Enter пернесін басу керек.
Тақырыптарды орнықтыру.Егер кесте ұзын болса, бір экраннан көп орынды
алып тұрса, онда біз кіргізген бағандардың тақырыбы көрінбейді.
ЕхсеІ жолдар мен бағандардың тақырыптарын үнемі керуге мүмкіндік
береді. Бұл үшін алдымен тек тақырыптар ғана көрінетін жаңа терезелерді
құруға тура келеді, сосын оларды осындай жағдайда белгілеу керек.
Жаңа терезелер Терезе - Ерекшелеу бұйрығымен, не болмаса тышқан-
тетікпен жасалады.
Бірінші жағдайда меңзер тұрған жерден бастап, Ехсеl терезені бөлек-
бөлек 4 бөлікке бөледі. Терезе шеңберіндегі тышқан-тетікті алып, енді
көлденең шекараны жоғарыға бағандардың тақырыптары ғана көрінетіндей етіп,
ал тікеден - тік жолдардың тақырыптары ғана көрінетіндей етіп жылжытайық.
Екіншіден, тышқан-тетіктік жағдайда, терезелерді бөлу үшін көлденең
лифтен немесе тікеден-тік тұрған үстіндегі қалың сұр сызықшаны тышқан-
тетікпен алу керек.
Меңзер баған ені немесе жолдың биіктігін өзгерткенде болатын түрді
қабылдайды және сіз оны қажетті жерге жылжыта аласыз.
Терезені Терезе мәзірінен Терезені белгілеу (Ауқымды бекіту) бұйрығы
жағдайында терезе белгілеу қалады.
Кәдімгі режимде оралу үшін терезе мэзірінен Терезені ерекшелеуді өшіру
(Бөлуді алып тастау) бұйрығын таңдаңыз.
Арнайы кірістіру. Мәліметтерді кірістіру кезінде оларды тасымалдай
аласыз, яғни тік орналасқан мәліметтерді көлденеңінен және керісінше де
орнатуға болады. Бұл рәсім (процедура) көбінесе, кестенің бағдарын
өзгертуге (бағандар мен жолдардыц орнын ауыстыру) мүмкіндік береді. В6 және
С6 мәтінмен ұяшықтарын тек толтыру үшін тік орналасқан А3:А4,
үяшықтарындағы мәліметтерді айырбас буферіне көшіру керек, сонан соң В6
ұяшығын ерекшелеп, Түзету мәзірінен Арнайы кірістіру бұйрығын орындау керек
(немесе оны тышқан-тетіктің оң кнопкасымен шақырып, контекстік мәзірде
бұйрық таңдау керек) Тасымалдау опциясын жалаушамен белгілеп, ОК кнопкасын
басса, Арнайы кірістіру диалогтық терезесі пайда болады.
Жасалған операциялардың нәтижесінде А3:А4 тік ауқымнан кешірілген
мәліметтер В6 және С6 ұяшықтарында көлденеңінен орналасады. Арнайы
кірістіру диалогтық терезесі көшіруді орындағаннан кейін ғана шақырылады.
Қиып алу бұйрығы бұл орайда сәйкес келмейді
Кестені жылжыту.
Бірінші тәсіл: Ұяшықтарды қосу.
Еңбекті ең көп талап ететін тәсіл — жұмыс парағының жоғары бөлігіне
ұяшықтарды қосып, төмендегі кесте аумағын жылжыту. Ол былайша атқарылады:
А1 :К6 (енгізуге жауапты диапазон).
1. Тышқанның оң кнопкасын басып, контекстік мәзірде Ұяшықтарды
қосу бұйрығын белсенді етіңіз.
2. Ашылган Ұяшықтарды қосу диалогтық терезесінде төменге
жылжитын ұяшықты ауыстырып қосқышты таңдап, ОК кнопкасын
басыңыз.
Екінші тәсіл: Жолдарды кірістіру.
Бұл жоғарыдан алты жол қосу:
1. 1-6 жолдарды тышқан-тетікпен ерекшеле.
2. Тышқанның оң кнопкасын басып, контекстік мәзірде Ұяшықтарды
қосу бұйрығын таңдаңыз.
Үшінші тәсіл: Кестені тартып, көшіріп апару.
Бұл тәсілде барлық кесте ерекшеленіп, төмен тартылады.
1. Кесте орналасқан ұяшықтардың диапазонын ерекшелеңіз.
2. Меңзерді диапазон шетіне апарыңыз, меңзер тіл (стрелка)
түрінде болғанда, тышқанның сол кнопкасын баса тұрып, кестені төмен
тартыңыз.
МS ЕхсеІ -дегі есептеулер
ЕхсеІ -дегі формулалар
Формулалар мәліметтерді талдау мен өңдеудің негізгі құралы болып
табылады. Егер мәтіндік статистикалық кестелермен жұмыстың қолайлылығын
есептемесек, электронды кестелер формуласыз ешқандай артықшылыққа ие бола
алмайды.
Формуланы ұяшыққа енгізгеннен кейін есептеу нәтижесін бірден көруге
болады, Ұяшыққа енгізілген формулаларда мынадай элементтер болуы мүмкін:
• сандармен жасалатын әрекеттер (көбейту, бөлу және т.б.) тапсырма
беретін операциялардың белгілері;
• сандар;
• адрестер мен ұяшықтар;
• функциялар.
1-кестеде формулаларда қолданылатын операциялардың белгілері келтірілген.
Формулалардағы операциялардың белгілері
Белгі Операция
^ Деңгейге көтеру
* Көбейту
Бөлу
+ Қосу
- Алу
& Конкатенация
= Тең
Кем
= Кем немесе тең
Артық
= Артық немесе тең
Тең емес
Формула теңдік (=) белгісінен басталуы тиіс. Операцияларда орындау
тәртібін өзгерту үшін кішкене жақшаны қолдануға болады.
Сандармен қосу, алу, көбейту және т.б. элементарлы әрекеттерді
орындауға арналған формалар өте қарапайым. Оларды Функциялар шебері
диалогтық терезесінің көмегімен енгізуге болады.
Мысалы, біз жасаған 16 жэне 25 екі санды қосу кестесін С5 ұяшығында
тиісінше С1 жэне С2 ұяшығында орналастырып, орындау керек.
С5 ұяшығын ерекшелеп, Функциялар шебері диалогтық терезесін шақыралық.
Бұл жағдайда бізге Математикалық категориясына қатысты УММ қосындылау
функциясы керек. Бұл функцияны көрсетілген ұяшықтар аралығында барлық
сандарды қосындылау орындайды. ОК кнопкасын басқаннан кейін УММ функциясы
панелі пайда болады, оны сонымен қатар бұл функцияны диалогтық терезе деп
атауға болады. 1 санын енгізу өрісінде тышқанның сол кнопкасын басып ұстап,
жұмыс парағында ұяшықтар мәнін қосындылау үшін аумақты ерекшелеңіз. Қажет
болған жағдайда 2 саны аумағына келіп, қосындылаудың келесі диапазонын
ерекшелеңіз. Осылайша, бірнеше шектес емес ұяшықтардың диапазоны мәнін
қосындылауға мүмкіндік туады. Қосылған мәндерді таңдап, ОК кнопкасын
басыңыз. С5 ұяшығындағы қосындылау формуласы С5 ұяшығында былайша көрінеді:
= СУММ(С1:С5).
Қосу формуласын пернетақтадан орьтндауға болады. Бұл үшін мыналар
қажет:
- С4 ұяшығын ерекшелеңіз
- теңдік белгісін шығарып, С1 ұяшығын белгілеңіз;
- қосу белгісін шыгарып, С2 ұяшығын ерекшелеп, Enter
пернесін басыңыз.
Ұяшықтардың адресін ағылшын шрифтісіне алдын ала ауыстырып, (әйтпесе,
Ехсеl мәндер ұяшығында # А ТЫ? деп сауал береді) пернетақта арқылы шығаруға
болады. С4 ұяшығында атқарылған іс-қимылдан соң С4 ұяшығында = С1+С2
формуласы пайда болады.
Қалған формулаларды енгізу үшін сонымен қатар бірнеше тәсілдер бар.
Пернетақта арқылы енгізілген алу мен көбейту формулалары мынадай түрде:
= С2 С1;
= С1*С2.
КӨБЕЙТІНДІ функциясы аргументтер ретінде берілген сандарды көбейтіп,
олардың көбейтіндісін қайтарады.
Функциялардың синтаксисі: КӨБЕЙТІНДІ (1 сан; 2 сан;...), мұнда 1 саны,
2 саны,... - көбейтілген сандар (1-ден 30-ға дейінгі көбейткіштердің мүмкін
саны)
Бөлу формуласы мынадай түрде болады:
= С2С1
Деңгейге көтеру операциясы мен түбірді шығару бір ДЕҢГЕЙ функциясының
көмегімен беріледі. Деңгейге көтеру формуласы мынадай түрде болады:
= ДЕҢГЕЙ (С2; В2).
Бұл формуласы пернетақтадан былайша шығаруға болады:
= С2^В2.
Функция панелін пайдалану жолымен берілген түбірді шығару операциясы
былайша көрінеді:
= ДЕҢГЕЙ(С2;1В2).
Бұл операция пернетақтадан былайша беріледі:
= С2А(1В2).
Формуланы бейнелеу
Электронды кестелердің жұмыс парағында есептеулердің нәтижелері емес,
ұяшыққа енгізілген формулалар бейнелену жиі талап етіледі. Бұл
формулалардың дұрыстығын тексеру үшін қажет болуы мүмкін. Бұл үшін мыналар
қажет:
1. СервисПараметрлер бұйрығы орындалсын.
2. Ашылған Параметрлер диалогтық терезеде Түр қосымшасын
ерекшелеп, Енгізу параметрлері аумагында Формулалар
опциясы жалаушамен белгіленсін.
ЕхсеІдегі функциялар жұмыс кітабында стандартты есептеулерді орындау
үшін қолданылады. Функцияларды есентеу үшін қолданылатын мәндер аргументтер
деп аталады.
Жауап ретінде қайтарылатын мәндер нәтижелер деп
аталады.
Кірістірілген функциялардан басқа ЕхсеІ құралдарының көмегімен
жасалатын пайдаланушылық функцияларды есептеулерде қолдануға болады.
Функцияны қолдану үшін жұмыс парағының ұяшығына формуланың бөлігі
ретінде енгізу керек. Формулада қолданылатын таңбалардың орналасуы тиісті
тізбектілігі функция синтаксисі деп аталады.
Барлық функциялар синтаксистің бірдей негізгі ережелерін қолданады.
Егер сіз синтаксистің ережелерін қолданады. Егер сіз синтаксистің
ережелерін бұзсаңыз, Ехсеl формуласында қате бар деген хабар береді.
Функция жазбасындағы синтаксис ережелері
Егер функция формула басында пайда болса, онда теңдік белгісі әдетте,
формула басында болуы тиіс.
Функциялардың аргументтері функция атынан кейін бірден кішкене жақшаға
алынады және бір-бірінен ; нүктелі үтір таңбасымен бөлінеді: Ехсеl
жақшалары дәлелдер тізімі қайдан басталып, қайда аяқталатынын анықтауға
мүмкіндік береді.
Жақшалар ішінде дәлелдер (аргументтер) орналасады. Функция жазылғанда,
ашылатын және жабылатын жақшалар болуы тиіс, сонымен қатар функциялар аты
мен жақшалар арасында бос орын қалдырмау керек.
Аргументтер ретінде сандарды, мәтінді, логикалық мәндерді, жиымдар
(массивтер), қателер немесе сілтемелердің мәндерін қолдануға болады.
Аргументтер тұрақты, өзгермейтін шамалы (константалы) және де формулалы
болуы ықтимал. Бұл формулалардың басқа функциялалары да болуы мүмкін. Басқа
функцияның аргументтері болып табылатын функциялар қабаттасқан деп аталады.
Функцияның дәлелдері жоқ жағдайларын қарастырайық. Мұндай
функциялардың мысалдары ПИ болып табылады, ол санды БҮГІН немесе ағымдағы
ай-күн, жылды қайтаратын БҮГІН функциясын қайтарады. Мұндай функцияны
енгізгенде функцияны атаған соң бірден кішкене жақша қою керек. Егер
ұяшықта я санын немесе ағымдағы ай-күн, жылды алғыңыз келсе, онда ұяшыққа
мынадай түрдегі формулаларды енгізіңіз:
= ПИ();
= БҮГІН ().
Функциялардың мәнін шығару үшін =, теңдік белгісін ұяшыққа, сонан
соң функция атын және оның дәлелдерінің тізімін енгізіңіз.
ЕхсеІде 400-ден астам құрамдас функция бар. Сондықтан пернетақтадан
формулаға кіретін параметрлердің функциясы мен мәні аттарын тікелей енгізу
әрқашан қолайлы бола бермейді. Ехсеlде Функциялар шебері функциялармен
жұмыс істеу арнайы Функциялар шебері құралы бар.
Функциялар шебері Кірістіру-Функция бұйрығымен немесе Функцияны
кірістіру кнопкасын басумен шақырылады. Бұл кнопка Стандартты құралдар
панелінде, сондай-ақ формулалар жолында орналасқан. Функциялар шебері
диалогының терезесі - 2-ден 1 адым пайда болады.
Бұл диалогтық терезе Ехсеl программасында бар кез келген стандартты
функция таңдауға мүмкіндік береді. Категория тізімінде қажетті функцияға
қатысты категорияны, ал Функция тізімінде - нақты функцияны таңдайды.
Қажетті функция таңдалғаннан кейін оның аты формула жолына кіргізіледі, ал
функциялардың палитрасы функция аргументтерін енгізуге мүмкіндік беріп
өзгереді.
Палитраның жоғарғы бөлігінде аргументтерді таңдауға арналған өріс, ал
төменгі бөлігінде - анықтамалық ақпарат орналасады. Мұнда функциялардың
мақсаттарын жалпы баяндау, сондай-ақ берілетін дәлел (аргумент) туралы
мәліметтер көрсетіледі.
Егер дәлел жартылай қалың шрифтімен көрсетілсе, міндетті болып
саналады, ал егер әдеттегідей шрифт болса, оны төмендетуге болады.
Функциялардың дәлелдерін сандық түрде (қолдан) немесе ұяшықтарға сілтеме
ретінде (қолмен істеп немссе тиісті ұлшықтарда шерту) берген жөн. Кейбір
функцияларды ұяшықтар диапазоны параметрлері ретінде қабылдауға болады.
Ұяшықтардың абсолютті және салыстырмалы адрестері кіретін функциялардың
формулаларымен ұяшықтарды толтырғанда, қарапайым формула жағдайларында да
қолданылады.
Абсолютті және салыстырмалы сілтемелер. Жоғарыда атап өтілгендей,
формуланың сілтемелері, яғни құрамы есептеулерде қолданылатын ұяшықтардың
адресі болуы мүмкін. Бұл формуланы есептеу нәтижесі басқа ұяшықта тұрған
санға байланысты екендігін білдіреді. Осылайша формула ұстайтын ұяшық
тәуелді деп саналады. Ұяшықта формуламен бірге бейнеленетін мән сілтеме
көрсететін ұяшықтың мәнін өзгерткенде қайта саналады.
Ұяшыққа сілтемені әр түрлі тәсілдермен беруге болады. Біріншіден,
ұяшықтың адресін қолмен істеп, енгізуге болады. Басқа тәсіл былайша:
қажетті ұяшықта шерте басу немесе диапазон таңдау, оның адресін енгізу
талап етіледі. Мұндайда ұяшықтар немесе диапазон пунктирлі шеңбермен
ерекшеленеді.
Үнсіз келісім бойынша формулалардағы ұяшықтарға сілтеме
салыстырмалылар ретінде қарастырылады. Бұл көшіру кезінде сілтемелерде
адрестердің формулалары бастапқы ұяшық пен жасалған көшірменің салыстырмалы
орнына сай автоматты түрде өзгереді.
В2 ұяшығында А3 ұяшығына сілтеме болсын делік. Салыстырмалы түрде алып
қарасақ, сілтеме бір бағана солға қарай және содан бір жол төмен
орналасқан ұяшыққа сілтенеді. Егер формула басқа ұяшыққа көшірілсе, онда
мұндай сілтеменің салыстырмалы көрсетілімі сақталады. Мысалы, формуланы
ІА27 ұлшығына көшіргенде сілтеме бұл жағдайда DZ28 ұяшығында солға қарай
және төмен орналасқан ұяшықты көрсетуді жалғастырады.
Абсолютті сілтеме - бастапқы шығу мәліметтері бар ұяшықтардың
формуласын көшіріп, ауыстырғанда өзгермейтін адрес формулалары. Абсолютті
сілтеме белгісі ретінде адресте $ белгісі қолданылады.
Мыналарды айырып бөледі:
- толық абсолютгі сілтеме ($ белгісі бағана аты алдында да, жол нөмірі
алдында да қойылады, мысалы: $А$8). Бұл жағдайда көшіру мен ауыстыру
кезінде ұяшық адресі өзгермейді;
- бірен-саран абсолютті сілтеме ($ белгісі жол нөмірі
алдында, не болмаса баған аты алдында қойылады, мәселен: А$8
немесе $А8). Бұл жағдайда көшіру мен ауыстыру кезінде
координат ғана өзгеріссіз қалады.
Формулалардағы адрестеу типін жылдам өзгерту үшін F4 функционалды
пернесі қолданылады (адрестің түрін тізбектете басқанда, мәліметтерді
енгізу жолында тұрған салыстырмалыдан абсолюттіте, абсолюттіден жарым-
жартылай абсолюттіге және т.б. алма-кезек ауысады).
Формулалардағы қателердің мәні. Ехсеl табатын қателерді қарастырайық.
#Dе10! - бөлгіштің адресі дұрыс берілмеген және сіз керекті ұяшыққа
адрестеңіз.
#Атау? - Ехсеl сіздің формулада қандай атау немесе адрес
қолданғаныңызды түсінбейді. Көбінесе мұндай қате сіз тіркеуішті (регистрді)
ауыстыруды ұмытып, ұяшықтар адресінде латын әріптерінің орнына (С1, В1)
орыс әріптерін (С1, Д1) немесе керісінше жазсаңыз, шыға келеді.
#Мән! - аргумент ретінде сан немесе мерзім орнында мәтін тұрады.
Мәтінді программа санға көбейте алмайды.
Бұл қате сіз тапсырма берген функция дәлелдің жеке мәнімен ғана жұмыс
істей алады, ал сіз одан аралықпен (интервалмен) немесе ұяшықтардың
тізімімен жұмыс істеуді өтінесіз, егер = Соs (СУММ (А:А)) орнына А бағаны
бойынша сома косинусы, сіз = Соs (А:А) - А баған косинусын жазбақшы
боласыз, онда нақ осы қатені аласыз.
#Сілтеме! - формула көрінетін ұлшық жойылған. Оның мәнісі мынада,
Жойылсын бұйрығы мен ұяшықты жойғанда (Түзету мәзірі немесе контекстік)
Delete пернелерімен немесе Тазартылсын бұйрығымен ұяшықтарды тазартуға
қарағанда, жойылғанның орнына баған немесе жол бойынша ұяшықтар
жылжытылады.
Бұл хабар сіз егер жоқ адреске сүйенуге әрекет жасасаңыз да, көрінеді.
В5 ұ_яяшығында = СУММ (А1 :А5) формуласы В5 ұяшығында деп ойлайық. Сіз
тышқан-тетікпен қара шаршыны тартып, оны төменге қарай көшіріп алсаңыз,
онда бәрі дұрыс болады және В6 ұяшығында = СУММ (А2:А6) пайда болады.
Алайда, сіз формуланы жоғары В4 ұяшығына көшіруге әрекет жасасаңыз,
онда салыстырмалы адресті өзгерту логикасына орай, онда =СУММ (АО:А4)
формуласы пайда болуы тиіс. Бірақ Ехсеlде 0 нөмірлі жолдар жоқ. Тек қателер
жөніндегі хабарлар бар.
Теріс саннан шаршылық түбір алуға әрекет жасасаңыз, барлық міндетті
функциялардың аргументтерін түгел енгізбесеңіз немесе сіздің
есептеулеріңіздің нәтижесі тым көп (тым аз) болса және Ехсеlде ұсынылмаған
жағдайда - #Сан шығады.
Қаржылық-экономикалық есептеулер. МS ЕхсеІді қолданудың тағы бір
аумағы қаржылық есептеулерді атқарумен байланысты. Қаржылық есептеулерге әр
түрлі өткізу шарттарына байланысты коммерциялық мәмілелердің оңтайлы
сипаттамаларын алуға мүмкіндік беретін элементарлық арифметикалық
операциялардан бастап көп белгілі үлгілерді құрудың күрделі алгоритмдеріне
дейін, басқару шешімдерін қабылдағанда қолданылатын тәсілдер мен
есептеулердің барлық жиынтығы жатады. Мұндай есептеулерді шешу - белгілі
бір математикалық даярлықты, сондай - ақ мол анықтамалық материалдар
пайдалануды талап ететін, көп еңбек сіңіруді қажет ететін процедура.
Қазіргі заманғы қаржылық есептеу тәсілдерін игеру кәсіпкерді,
менеджерді, банк қызметкерін, экономисті кәсіби даярлаудың негізгі
құрамдастарының бірі болып табылады.
Ехсеlде 15 құрамдас және 37 қосымша қаржылық функция атқарылады.
Қосымша қаржылық функцияларды қолдану қажет болған жағдайда Талдау пакеті
қондырғысын орнатқан жөн.
Шешілетін міндеттер типі Ехсеlдің барлық қаржылық функцияларын мынадай
шартты топтарға бөлуге болады:
• аннуитетер мен инвестициялық жобаларды таддауға арналған
функциялар;
• құнды қағаздарды талдауға арналған функциялар;
• амортизациялық төлемдерді есептеуге арналған функциялар;
• қосалқы функциялар.
Әрбір топтың функциясының іс жүзінде міндетті және қосымша (міндетті
емес) аргументтері бар.
Ехсеlдегі логикалық операциялар. Ұяшық мәнінде кейбір есептерді шешуде
бір немесе бірнеше шарттарды орындау немесе орындамауға байланысты бірнеше
тәсілдердің бірін есептеп шығару қажет.
Мысал қарастырайық. Азық-түлік тауарларын сататын коммерциялық сауда
нүктесінің сатушысы күн сайын сатылымдар туралы есеп жасайды. Бұл үшін ол
мынадай кестені (2-кесте) қолданады.
Сатылымдар туралы есеп
№ А В С D
рс
1. Тауар атауы Баға Сатылды Түсім
(тенге(кг) (теңге)
кг)
2. Құмшекер 80.00 120 9600,00
3. Үнтақжарма 40.00 200 8000,00
4. Экстра 20.00 40 800,00
тұзы
... ... ... ... ...
30. Барлығы 1400 56000,00
Біз тауар киллограмдап босатылады және оның бағасы теңгекг болып
беріледі деп болжадық. Шын мәнінде сауда нүктесі тауарды килограмдап,
тонналап, даналап сата береді, ал баға теңгекг теңгедана және басқа
бірліктермен беріледі. Осындай жағдайды қарастырайық.
Жұмыс парақтары мен кітаптарды басып шығаруды басқару
Беттерге бөлу
Сервис - Параметрлер — ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Пәнді- циклдік коммисия ___________________________________ ___
Мамандығы: 3706002
(шифр)
Есептеуіш техника мен автоматтандырылған жүйелерді
( мамандық атауы)
бағдарламамен қамтамассыз ету.
Асанов Асан Асанович
(студенттің толығымен аты – жөні)
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: Еxcel – де программалау
Жетекші:
Ғылыми дәрежесі:
Дипломдық жұмыс қорғауға жіберіледі __ ______________2010ж.
Пәнді – циклдік коммисия төрағасы:
Семей 2008 ж.
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
... ... ... ... ... ... ... ... ..
ІІ. МS ЕхсеІ программасымен 5
танысу ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ІІ.1. МS ЕхсеІ программасын іске қосу және оның жұмысын 6
аяқтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
ІІ.2. ЕхсеІде файлдармен жұмыс 6
істеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
ІІ.3. Файлдарды ашу, сақтау және 6
жабу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
ІІ.4. Парақ атын 9
өзгерту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...
ІІ.5. Жұмыс парағын 9
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ІІІ. МS ЕхсеІ -дегі мәліметтерді енгізу және редакциялау ... .. 10
ІІІ.1. Мәліметтерді енгізу 10
технологиясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
ІІІ.2. Прогрессия бұйрығын 12
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ІІІ.3.. Мәнді бірнеше ұяшыққа бір уақытта 13
кіргізу ... ... ... ... ... ... ... ..
ІІІ.4. Бағандардың енін 13
өзгерту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ІІІ.5. Ұяшықтардағыларды 14
көшіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ІІІ.6. Бір ұяшықтағы барды ұяшық диапазонына 14
көшіру ... ... ... ... ...
ІІІ.7. Ұяшықтарды жылжыту (қиып 15
алу) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
ІV. МS ЕхсеІ –дегі 18
есептеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...
ІV.1. ЕхсеІ –дегі формулалар. 18
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
ІV.2. Формуланы 20
бейнелеу ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .
ІV.3. Функция жазбасындағы синтаксис 21
ережелері ... ... ... ... ... ... . ...
V. Жұмыс парақтары мен кітаптарды басып шығаруды басқару ... .. 27
V.1. Беттерге 27
бөлу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..
V.2. Беттердің 28
параметрлері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .
VІ. Диаграммалармен жұмыс 30
істеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
VІ.1. 31
Гистограммалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
VІ.2. Сызықтық 31
диаграммалар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...
VІ.3. 31
Графиктер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .
VІ.4. Дөңгелек 31
диаграммалар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .
VІІ. МS ЕхсеІ -дегі мәліметтер 39
базасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
VІІ.1. Мәліметтер базасын 39
жасау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
VІІ.2. Форманың көмегімен жазбаларды 42
іздеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ...
VІІ.3. Жазбаларды 42
редакциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
VІІІ. Электронды кестелердегі мәліметтерді 49
өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .
VІІІ.1. Қорытындылар есебін 50
басу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
VІІІ.2. Жиынтық 51
кестелер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...
ІХ. Жұмыс парақтарын 52
байланыстыру ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..
ІХ.1. Бірнеше кестелердің ұяшығын үш шамалы сілтемелермен 55
байланыстыру ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
Х. 57
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
XІ. Қолданылған әдебиеттер 59
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Электронды кесте - ұяшықтарына әр түрлі типтегі (мәтін, сан,
формулалар) мәліметтер жазылған кәдімгі кестенің компьютерлік түрі.
Электронды кестені басқару үшін кестелік процессор деп аталатын
арнаулы программалар жиынтығы пайдаланылады.
Электронды кестенің негізгі артықшылығы - ол өзара формула арқылы
байланысқан, ұяшықтардың біріне өзгеріс енгізгенде барлық мәліметтерді
қайта есептеудің автоматты түрде жылдам жүргізілетіндігі.
Электронды кестенің жұмыс аймағы өз атауы бар бағандар мен жолдардан
тұрады.
Жол атауы - сандық номерлер арқылы беріледі.
Баған атауы - латын алфавитінің әріптерімен берілген.
Ұяшық - электронды кестенің бағаны мен жолының қиылысуындағы бөлік.
Ұяшық адресі - баған атауымен жол номерінің қиылысуындағы ұяшық атауы.
Сілтеме - ұяшық адресін көрсету әдісі. Сілтеме арқылы беттегі ұяшық
немесе ұяшықтар тобы анықталады, сонымен қоса формулада қолданылған
мәндерді немесе мәліметтерді іздеу жеңілдетіледі. Сілтеме көмегімен беттің
әр жерінде орналасқан мәліметтерді бір формулада немесе бір ұяшықтағы
мәліметті бірнеше формулада қолдануды ұйымдастыруға болады.
Әдетте формула құру барысында сілтемелер формуласы бар ұяшықтың
орналасу орнына байланысты өзгеріп отырады.
Электронды кестеде адресі көрсетілген ұяшықтар аймағы (блогы) ұғымы
бар. Аймақ ретінде бүтіндей жолды немесе жол бөлігін, баған немесе баған
бөлігін, сол сияқты бірнеше жолдар мен бағандар бөліктерінен тұратын
тіктөртбұрышты алуға болады. Ұяшықтар аймағының адресі арасына қос нүқте
(:) қойылған бірінші және соңғы ұяшықтардың адрестері арқылы көрсетіледі
Электронды кестенің әрбір командасы өзіне қатысты команданың
орындалуына тиісті ұяшықтар адресін көрсетуді талап етеді. Қолданылатын
ұяшықтар аймағының адресі сол жақ жоғарғы және оң жақ төменгі ұяшықтардың
адрестерін тікелей пернелер тақтасынан теру арқылы немесе кестеден қажетті
ұяшықтарды тышқан көрсеткіші көмегімен белгілеп көрсету арқылы берілуге
болады. Мұның ішіндегі ыңғайлысы ұяшықтарды белгілеп көрсету арқылы беру.
Ұяшықтар аймағы - ұяшықтардың таңдап алынған тобы.
Қалыпты жағдайда барлық ұяшықтарға тән көрсеткіштер:
* Ұяшық ұзындығы 9 орынды.
* Символдық мәліметтер үшін түзету сол жақтан.
* Цифрлық мәліметтер үшін түзету оң жақтан.
МS ЕхсеІ программасымен танысу
1-сурет. МS ЕхсеІ парағы.
МS ЕхсеІ программасы жоспарлы – экономикалық, есептік-
статистикалық ғылыми – техникалық және басқа міндеттердің біраз ауқымын
шешуге арналған өте жақсы және қолданылуы қарапайым электронды кестелерді
өңдеу пакеті, бұларда сандық, мәтіндік немесе графикалық ақпарат біраз
жүйелі қайталанатын құрымыммен кестелік түрде ұсынылған.
Электронды кесте кәдімгі кесте сияқты қиылысында
ұяшықтар орналасқан жолдар мен бағаналардан тұрады. Алайда кәдімгіге
қарағанда, электронды кесте сандық, мәтіндік және графикалық ақпаратты
көрнекі түрде ұсыну үшін ғана арналмаған. Электронды кестенің кәдімгіден
негізгі айырмашылығы - әр түрлі есептік формулаларды ұяшықтарда орналастыру
мүмкіндігінде, сонымен қатар кестелік түрде ұсынылған мәліметтерді өңдеуді
молынан автоматтандыруда болып отыр.
МS ЕхсеІ программасын іске қосу және оның жұмысын аяқтау
МS ЕхсеІ программасын стандартты іске қосу негізгі мәзірдің
Программалар – Microsoft ЕхсеІ бұйрығы көмегімен орындалады.
МS ЕхсеІ программалары жұмысын аяқтар алдында оның көмегімен
жасалған кұжаттарды сақтау керек. Программалардың - жұмысы стандартты
тәсілдермен, соның ішінде, АІt+F4 немесе программаның операциялық
мәзіріндегі Файл-Шығу бұйрығымен атқарылады .
ЕхсеІде файлдармен жұмыс істеу
Ехсеlде жұмыс кітабы үшін стандартты кеңейтілген бір файл .хls.
беріледі. Файлдармен жұмыс істейтін бұйрықтар негізгі мәзірдің Файл
тармағында жиналған.
Жаңа файл жасау үшін Файл - Құру бұйрығын орындау қажет, сонан соң
ЕхсеІ 1-кітап деген стандартты аты бар жұмыс кітабын ашады. ЕхсеІдегі
жұмыс сеансындағы келесі кітап 2-кітап деген атпен ашылады.
Файлдарды ашу, сақтау және жабу
Файлдарды оқу үшін Файл – Ашу бұйрығы қолданылады. Пайда болған
диалогтық терезеде пайдаланушыға папканы таңдау қажет, мұнда осы файл
орналасады және файл көрсетіледі.
Шығу бұйрығы алдында Файл мәзірі бұйрығы тізімінде пайдаланушы соңғы
уақытта жұмыс істеген файл аттарының тізімі келтіріледі.Осындай файлдардың
біреуін ашу үшін оның атын таңдау керек.
Іске қосу кнопкасын шертіңіз. Тышқан-тетік нұсқағышын Құжаттар жолына
әкеліп, оң жақтағы қосымша мәзірдің пайда болуын күтіңіз. Жұмыс кітабының
атын басыңыз.
Файлды дискке жазу Файл - Сақтау (ескі атпен сақтау) немесе Файл —
Қалай сақтау керек (жаңа атпен сақтау) бұйрығын таңдаумен іске асады.
Файлды жабу үшін Файл - Жабу бұйрығы қызмет атқарады. Егер сіз жұмыс
кітабына өзгерістер енгізсеңіз, бұл өзгерістерді сақтамасаңыз, экранда осы
өзгерістерді сақтауды ұсынатын диалог терезесі пайда болады.
МS ЕхсеІ жұмыс кітабы жұмыс парақтары деп аталатын бір немесе бірнеше
парақтан тұрады. Жаңа жұмыс кітабы әдетте 16 беттен тұрады, бірақ оның саны
255-ке дейін ұлғаюы мүмкін. Жұмыс парағы - кестелер мен оларға қосымша
мәтіндік түсіндірулер орналасатын қағаз парағының злектронды ұқсасы. Бір
жұмыс парағында мәліметтері бар бір кестені де, бірнеше кестені де
орналастыруға болады. Кестелерден басқа ЕхсеІ жұмыс парағында әр түрлі
графиктер мен диаграммалар болуы мүмкін. Әрбір парақтың төменгі бөлігінде
жұмыс парағының аты бар арнайы таңбаша (ярлычок) орналастырылған. Егер бұл
осылай болмаса, Сервис - Параметрлер бұйрығын орындап және диалогтық
терезенің Түр бетінде Парақ таңбашалары жалаушасын енгізген жөн. Үнсіз
келісім бойынша 1-парақ, 2-парақ деген аттар жазылады, бірақ оларды
контексті мәзірдің көмегімен одан да мағыналысына Атын өзгерту бұйрығын
таңдап, озгертуге болады. Содан соң таңбашаның аты ерекшеленеді және оны
файлдар немесе қаптамаларға (папкілер) қайтадан ат қойған сияқты ауыстыруға
болады. Жұмыс кітабының парақтары арасында ауысып, көшу парақтың тиісті
таңбашасы тұсында шертумен не болмаса. Ctrl+PageUp (келесі параққа көшу)
пернелерін үйлестіру арқылы Ctrl+PageDown (алдыңғы параққа көшу)
атқарылады.
ЕхсеІ Жұмыс парағы 65 536 жолдан және 256 бағаннан тұрады, ЕхсеІдегі
кестенің ең көп ықтимал мөлшері - 65536х256.
Жолдар натуралды сандармен (1-ден 65 536-ға дейін), тізбектеліп,
нөмірленеді, ал бағандар латын алфавитіндегі әріптермен және қосарлы
амалдармен (А, В, С және т.б. Z, АА, АВ, АС және т.б. АZ,ВА - ВZ,..., ІА -
ІV-ке дейін) белгіленеді. Жолдардың нөмірлері мен тақырыптары жол
тақырыптарының сол жағындағы бағандарда тұрады, ал бағандардың белгілеулері
немесе тақырыптары баған тақырыбы жазылатын жолдың жоғарғы жағында
орналасқан. Жолдар мен бағандардың қиылысуы ұяшық жасайды, ал жолдар мен
бағандардың қиылысқан жеріндегі белгілеулер координаттар немесе ұяшықтарды
туындатады. Мысалы, А1 1233 нөмірлі жолдың және НХ бағанының қиылысында
орналасқан жұмыс үстелінің жоғарыдағы сол бұрышында орналасқан ұяшықтың
адресін - НХ1233, 1 нөмірлі жолдың және НХ бағанының қиылысындағы жұмыс
үстелінің жоғарыдағы сол бұрышында орналасқан ұяшықтың адресі болып
табылады. Адрестеудің мұндай тәсілі ағымдағы жұмыс парағы ұяшықтары үшін
қолданылады. Егер басқа жұмыс парағында тұрған ұяшыққа негізделу талап
етілсе, онда координаттары алдында парақтың таңбашалары атын және леп
белгісін көрсету керек: мысалы, 16! А1 Парақ - А Бағаны қиылысында
орналасқан ұлшық адресі мен 16 Парақ аты бар жұмыс парағында 1-нөмірлі
жолдар.
Ұяшықта мыналар бар:
• құрамы;
• ескерту;
• пішім.
Ұяшықта оның құрамы деп ұғынылатын 255 символ бар. Бұлар мыналар болуы
мүмкін:
• мәтін;
• сан, мөлшер;
• ақшалай мән;
• проценттік мән;
• ай-күні, жылы;
• уақыт;
• формула;
• графикалық объект.
Меңзер тұрған ұяшық ерекшеленген, ағымдағы немесе белсенді болады.
Ерекшеленген ұяшықтың сыртқы белгісі - тұтас қалың сызықпен қабылдау.
Сонымен қатар толтыру маркері деп аталатын шағын қара шаршы қайымдаудың сол
жақтағы төменгі бұрышына орналасқан. Толтыру маркеріндегі тышқан-тетік
көрсеткішін позициялау кезінде ол крест пішінді "+" форма болады.
Көрсеткіштің тежелуі бұл жағдайда бастапқы ұяшықта бар немесе басқа
мәліметтерімен бірге тежелгіш тиген ұяшықтарды автоматты түрде толтыруға
әкеледі.
Парақ атын өзгерту
Жұмыс парақтарына үнсіз келісім бойынша 1-парақ, 2-парақ және т.б. аттар
қойылады. Парақтарға ақпараттық аттар бірнеше тәсілдермен беріледі:
✓ Пішім Парақ Қайта өзгерту бұйрығымен шақыру жолымен;
✓ парақ таңбашасында тышқанның оң кнопкасын шертумен контекстік
мәзірде пайда болған Қайта өзгерту бұйрығын таңдау арқылы;
✓ парақ таңбашасында тышқанды қатарынан екі рет жылдам шерту.
Осы іс-әрекеттердің кез келгенін орындағаннан кейін парақтық атау
таңбашасында қара түспен ерекшеленеді, жаңа атты пернелерден енгізу ғана
қалады.
Жұмыс парағын қорғау
Пішім ПарақЖасыру бұйрығымен ЕхсеІ бұл парақты көрсетпейді.
Сервис Қорғау Парақты қорғау немесе Сервис Қорғау Кітапты қорғау
бұйрықтарымен парақтағы немесе жұмыс кітабындағы барлық өзгерістерге тыйым
салуға болады, қажет болған жағдайда оны парольмен қорғауға да болады.
Егер Пішім Ұяшықтар диалогтық терезесінде Қорғау беті таңдалса, бір
ұяшықты өзгертуге тыйым салуға (Бұгатталған немесе Қорғалған ұяшық), сондай-
ақ формуланы жасыруға болады. Мұндайда олар формула жолында көрсетілмейтін
болады.
МS ЕхсеІ -дегі мәліметтерді енгізу және редакциялау
Мәліметтерді енгізу технологиясы
Мәліметтерді нақты ұяшыққа енгізу үшін оны тышқанды шертіп, бөлуге
болады, редакциялаудың таныс негізгі стандартын (меңзердің пернелері,
Васksрасе, Del) қолдана отырып, ақпарат тере аласыз. Формула жолына
кіргізілетін мәліметтер ағымдағы ұяшықта жасалады.
Формула жолының сол жағындағы мәліметтерді енгізгенде, енгізу процесін
басқаруға арналған кнопкалар: қызыл крестер, жасыл қанат белгісімен және fх
таңбашасымен пайда болады.
Егер кресі бар кнопканы басса, енгізу тоқталады және енгізудің
ағымдағы сеансында ұяшыққа түскендер - жойылады.
Егер fх таңбашасы бар кнопканы басып қалсаңыз, экранға Функция шебері
диалогтық терезесі шығады. Сіз функция жүктей аласыз.
Мәліметтер енгізуді аяқтаған соң, мынадай тәсілдердің қай-қайсысымен
де оларды ұяшықта белгілеуіңіз керек:
1. Еnter пернесін шертіп;
2. қанат белгісі бар кнопканы басып;
3. тышқан-тетікті басқа ұяшықта шертіп қалып.
Мәліметтерді енгізу үшін таңдалған ұяшықта тышқанмен екі рет түртіп
басуға болады, мәтіндік меңзер тікелей ұяшықта пайда болады. Бұл жағдайда
символдарды енгізіп, Васksрасе пернелерімен жоюға болады. Мәліметтерді
белгілеу үшін не жоғарыда баяндалған үш тәсілдің бірін қолдану керек, не
болмаса, меңзерді басқару пернелерінің кез келгенімен басқа ұяшыққа
меңзерлік шеңберді жылжытуға болады.
Енгізілген мәліметтерді өзгерту үшін сол тәсілдерді қолдану керек:
формула жолында шертіп немесе қатарынан екі рет басу, не болмаса F2
функциональды пернені басуға болады.
Ұяшықтарға әр түрлі типтегі мәліметтерді енгізуге болады: мәтін, сандар,
ай-күн, жылы (уақыт) формулалар, (бұларға сандар, арифметикалық белгілер,
логикалық белгілер, логикалық немесе басқа ұяшықтардағы мәліметтерден
жасалатын басқа іс-әрекеттер, ұяшықтардың адресі немесе олардың аты,
құрамдас функция аттары) функциялар. Мәтін ретінде әр түрлі әріптер мен
цифрларды енгізуге болады. Мәтін өзінен-өзі сол жаққа, ал сандар оңға қарай
теңгеріледі. Бөлшектік бөлігі бар сандарды енгізгенде, бөлшектік және тұтас
бөліктерге бөлуші ретінде нүкте немесе үтір (пайдаланушының қалауы бойынша)
қолданылады. Бөлшектік бөлікке бөлгішті өзгерту үшін, мынадай бұйрықтарды
орындаңыз:
▪ Міндеттер панелінде орналасқан Іске қосу кнопкасында тышқан-тетікті
түрте басыңыз, бұл Windows жүйесінің негізгі мәзірін орындауға
мүмкіндік береді;
▪ Баптау-Басқару панелі бұйрығын белсендірек етіп, диалогтық терезеде
ашылған Басқару панелінде Тіл және стандарттар пиктограммасын
таңдаңыз, сонан соң Enter пернесін басыңыз;
▪ Қасиет: Тіл мен стандарттар диалогтық терезесінде Сандар қосымшасын
ерекшелеңіз.
▪ Тұтас және бөлшектік бөлікке бөлуші өрісінде пернеден
нүкте немесе үтірді енгізіңіз.
▪ ОК кнопкасын басыңыз.
ЕхсеІде мәліметтерді енгізу процесін тездетіп, оңайландыруға мүмкіндік
беретін бірнеше тәсілдер бар:
• бар мәліметтерді қайталап енгізу (көшіру);
• автотолтыру;
• прогрессия енгізу.
Бар мәліметтерді қайталау (көшіру) үшін:
1. ұяшықты ерекшелеу;
2. тышқанның нұсқағышын автотолтыру маркеріне әкеліп, ерекшелеу
шегін барлық ұяшықтар бойымен созу керек.
Егер ТүзетуТолтыру мәзірін қолданып немесе көшіру багытын көрсетсе,
осындай нәтижеге жетуге болады.
МS ЕхсеІ программасы пайдаланушыларға кесте ұяшықтарын толтыруды
автоматтандыру кезінде құрамды жасау немесе редакциялауда өте қолайлы
мүмкіндіктер ұсынады. Автотолтыру дегеніміз - атауларды, сандарды, ай-күн,
жылдарды және т.б. жүйелі тізбектілікпен бір немесе бірнеше ұяшықтарды
көшіріп, ерекшеленген ұяшықтардың тобына немесе автоматты түрде толтыру.
Автотолтыру ерекшеленген ұяшықтарды таңдап алынған (не болмаса қосымша
жасалған) тізбектілікпен толтырады. ¥яшықтардың ерекшеленген аумағын
толтыру үшін мыналар керек:
1. мәліметтерді бастапқы шыққан ұяшықтарына енгізу;
2. осы ұяшықтарды ерекшелеу;
3. толтыру маркері сүйрегіші көмегімен ерекшелеу аумағын талап
етілетін мөлшерге дейін кеңейту.
Прогрессия бұйрығын қолдану
ЕхсеІ автотолтыру тізімінен басқа арифметикалық және геометриялық
прогрессиялармен, сондай-ақ ай-күні, жыл тізбектілігімен де жұмыс істейді.
А2 ұяшығына 1 санын кіргізіп, А2:А11 аумағын бөліп көрсетіңіз. Сонан соң
Түзету Толтыру Прогрессия бұйрығын шақырыңыз. Нәтижесінде Прогрессия
диалоггық терезесі пайда болады, қажетті опцияны, ауыстырып қосқышты
бейнелеп, ОК кнопкасын басу керек.
Біздің жағдайымызда, 2-ден 10-ға дейінгі мәндермен ерекшеленген
диапазонды толтыру үшін мынадай параметрлерді қою талап етіледі:
• Орналасу аумағында ауыстырып қосқышты бағандар
бойынша белсендірек ету;
• Тип аумағында Арифметкалық ауыстырып қосқышты таңдау;
• Адым өрісінде 1 мәнді енгізу ;
• Шекті мән өрісінде 10 санын енгізген жөн.
Бұл өрісті қолданар алдында ұяшықтардың қандай ауқымын ерекшелеуге
қарамастан, осы мән өрісінде көрсетілген сандық қатарды шектеуге мүмкіндік
береді. Прогрессия әдісімен ерекшеленген ауқымды толтыру нәтижесінде А3:А11
ұяшықтарында 2-ден 10-ға дейінгі сандар пайда болады.
Мәнді бірнеше ұяшыққа бір уақытта кіргізу
Ұяшық диапазонын бірдей ақпаратпен бір уақытта толтыру
көбейткіштердің, тік қатарындағы ауқымды толтырудың оңтайлы әдісі болып
табылады. Оны қолданғанда, бірлікті А2 ұяшығына салудың қажеті жоқ.
А2:А11 ұлшығы диапазонын ерекшелеңіз, = А1 + 1 формуласын енгізіңіз,
сонан соң Сtrl+Enter пернелері комбинациясын басыңыз.
Бағандардың енін өзгерту
Енді өзгертер алдында баған ерекшеленуі тиіс. Бір әдіспен шектес,
шектес емес, бірнеше бағандардың енін өзгертуге болады. Бір бағанды
ерекшелеу үшін оның тақырыбы тұсында шерту жеткілікті.
Багандар диапазонын ерекшелеудің екі тәсілі бар:
1. тышқан нұсқағышын сол жақтағы кнопканы басып тұрып,
барлық ерекшеленген бағандардың тақырыптары бойынша жылжыту;
2. Insert пернесін басып, бірінші бағанды ерекшелеп, ерекшеленетін
диапазоннан соңғы бағанның тақырыбы тұсында шерту.
Шектес емес бағандарды ерекшелеу Сtrl пернесін баса ұстап, тақырыптар
тұсында шертуді атқарған принциптер бойынша іске асады.
Жұмыс кестесі (таза кнопка) шеңберінің жоғары сол жақ бұрышында
орналасқан Барлығы ерекшеленсін кнопкасы барлық бағандарды ерекшелеуге
мүмкіндік береді. Бұл операция сондай-ақ Ctrl+Shift+Бос орын пернелерін
басу нәтижесінде атқарылады.
Осылайша, масштабтауды талап ететін бағандар ерекшеленді. Оларға
қажетті енді орнатуға көмектесетін әдістерді атап көрсетелік.
• Пішім—Баған—Ен (немесе контекстік мәзірде тұрған Бағандар ені
бұйрығын) бұйрығын белсенді етіңіз, сосын Бағандар ені диалогтық терезесі
ашылады. Мұнда еннің дәл сандық мәнін беруге болады.
• Пішім—Баған—Автоіріктеу бұйрығын орындаңыз. Нәтижесінде
әрбір баған үшін жолдың ұзындығына сәйкес мөлшердегі ен белгіленеді. Енді
автоіріктеу бағанның оң жақ шегінде екі рет шертіп басу арқылы жасалады.
Ұяшықтардағыларды көшіру
Көшіру операциясы дегеніміз - сіз көрсеткен мақсатты ұяшыққа алғашқы
ұяшықтағылар орналастырылады. Алғашқы ұяшық еш өзгеріске ұшырамайды.
Мақсатты ұяшық өзінің бұрынғы қасиеттерін жоғалтып, форматтау
параметрлеріне және бастапқы шығу ұяшығында барына ие болады.
Ұяшықты буфер арқылы көшірудің (немесе ұяшық диапазонын) 3 тәсілі бар.
Ұяшықтарды бөліп, олардың бірін таңдаңыз.
• Түзету—Көшірілсін бұйрығын белсенді етіңіз. Буфердегі барды
кірістіру қажетті ұяшыққа ауысып, Түзету—Кірістірілсін (көшіру мен
кірістіру бұйрықтарын сіз ұяшықтардың контекстік мәзірінен табасыз)
бұйрығын шақырыңыз.
• Көшіруді Ctrl+Insert немесе Ctrl+C пернелерінің көмегімен, ал
буфердегі кірістіруді Shift+Insert немесе Ctrl+V пернелерінің
көмегімен орындайды.
• Құралдардың стандартты панелінің кнопкаларын пайдаланыңыз.
Мәліметтерді айырбас буферіне енгізу үшін Көшірілсін кнопкасын шерте
басыңыз, ал буфердегілерді кірістіру үшін Кірістірілсін кнопкасын басыңыз.
Бір ұяшықтағы барды ұяшық диапазонына көшіру
Бұл үшін ұяшықты көшіріп алып, ұяшықтардың диапазонын ерекшелеп,
кірістіру жасалсын. Нәтижесінде көшірілген ұяшықтың бар құралы ерекшеленген
диапозонның әрбір ұяшығында пайда болады.
Ұяшықтарды жылжыту (қиып алу)
Жылжыту операциясы ретінде бір ұяшықтан екіншісіне кесіп алу мен сосын
кірістіру түсініледі, мәліметтері кесіліп алынатын ұяшық босап қалады және
форматтаудың барлық элементтерінен айырылады, ал кірістіру енгізілетін
ұяшық бастапқы ұяшықтың бар құрамы мен параметрлеріне ие болады.
Ұяшықтардың (немесе ұяшық ауқымын) жылжытуды 3 тәсілмен жүзеге асыруға
болады.
• Түзету-Қиып алу бұйрығын белсенді етіңіз. Сонан соң кірістіру
жасалатын ұяшыққа көшіңіз және Түзету-Кірістелсін бұйрығын орындаңыз.
Бұл операцияны, сондай-ақ контекстік мәзірге қатынасып, атқаруға болады.
• Ұяшықта барды қиып алуды Shift+Delete немесе Ctrl+X пернелері
комбинациясының көмегімен, ал кірістіруді Shift+Insert немесе Ctrl+V
буферінен алып жасаңыз.
• Таңдалған ұяшықтың мәліметтерін айырбас буферіне орналастыру
үшін құралдардың стандартты панелінің Қиып алынсын кнопкасын басыңыз.
Кірістіру үшін Кірістірілсін кнопкасын немесе Enter пернесін басу керек.
Тақырыптарды орнықтыру.Егер кесте ұзын болса, бір экраннан көп орынды
алып тұрса, онда біз кіргізген бағандардың тақырыбы көрінбейді.
ЕхсеІ жолдар мен бағандардың тақырыптарын үнемі керуге мүмкіндік
береді. Бұл үшін алдымен тек тақырыптар ғана көрінетін жаңа терезелерді
құруға тура келеді, сосын оларды осындай жағдайда белгілеу керек.
Жаңа терезелер Терезе - Ерекшелеу бұйрығымен, не болмаса тышқан-
тетікпен жасалады.
Бірінші жағдайда меңзер тұрған жерден бастап, Ехсеl терезені бөлек-
бөлек 4 бөлікке бөледі. Терезе шеңберіндегі тышқан-тетікті алып, енді
көлденең шекараны жоғарыға бағандардың тақырыптары ғана көрінетіндей етіп,
ал тікеден - тік жолдардың тақырыптары ғана көрінетіндей етіп жылжытайық.
Екіншіден, тышқан-тетіктік жағдайда, терезелерді бөлу үшін көлденең
лифтен немесе тікеден-тік тұрған үстіндегі қалың сұр сызықшаны тышқан-
тетікпен алу керек.
Меңзер баған ені немесе жолдың биіктігін өзгерткенде болатын түрді
қабылдайды және сіз оны қажетті жерге жылжыта аласыз.
Терезені Терезе мәзірінен Терезені белгілеу (Ауқымды бекіту) бұйрығы
жағдайында терезе белгілеу қалады.
Кәдімгі режимде оралу үшін терезе мэзірінен Терезені ерекшелеуді өшіру
(Бөлуді алып тастау) бұйрығын таңдаңыз.
Арнайы кірістіру. Мәліметтерді кірістіру кезінде оларды тасымалдай
аласыз, яғни тік орналасқан мәліметтерді көлденеңінен және керісінше де
орнатуға болады. Бұл рәсім (процедура) көбінесе, кестенің бағдарын
өзгертуге (бағандар мен жолдардыц орнын ауыстыру) мүмкіндік береді. В6 және
С6 мәтінмен ұяшықтарын тек толтыру үшін тік орналасқан А3:А4,
үяшықтарындағы мәліметтерді айырбас буферіне көшіру керек, сонан соң В6
ұяшығын ерекшелеп, Түзету мәзірінен Арнайы кірістіру бұйрығын орындау керек
(немесе оны тышқан-тетіктің оң кнопкасымен шақырып, контекстік мәзірде
бұйрық таңдау керек) Тасымалдау опциясын жалаушамен белгілеп, ОК кнопкасын
басса, Арнайы кірістіру диалогтық терезесі пайда болады.
Жасалған операциялардың нәтижесінде А3:А4 тік ауқымнан кешірілген
мәліметтер В6 және С6 ұяшықтарында көлденеңінен орналасады. Арнайы
кірістіру диалогтық терезесі көшіруді орындағаннан кейін ғана шақырылады.
Қиып алу бұйрығы бұл орайда сәйкес келмейді
Кестені жылжыту.
Бірінші тәсіл: Ұяшықтарды қосу.
Еңбекті ең көп талап ететін тәсіл — жұмыс парағының жоғары бөлігіне
ұяшықтарды қосып, төмендегі кесте аумағын жылжыту. Ол былайша атқарылады:
А1 :К6 (енгізуге жауапты диапазон).
1. Тышқанның оң кнопкасын басып, контекстік мәзірде Ұяшықтарды
қосу бұйрығын белсенді етіңіз.
2. Ашылган Ұяшықтарды қосу диалогтық терезесінде төменге
жылжитын ұяшықты ауыстырып қосқышты таңдап, ОК кнопкасын
басыңыз.
Екінші тәсіл: Жолдарды кірістіру.
Бұл жоғарыдан алты жол қосу:
1. 1-6 жолдарды тышқан-тетікпен ерекшеле.
2. Тышқанның оң кнопкасын басып, контекстік мәзірде Ұяшықтарды
қосу бұйрығын таңдаңыз.
Үшінші тәсіл: Кестені тартып, көшіріп апару.
Бұл тәсілде барлық кесте ерекшеленіп, төмен тартылады.
1. Кесте орналасқан ұяшықтардың диапазонын ерекшелеңіз.
2. Меңзерді диапазон шетіне апарыңыз, меңзер тіл (стрелка)
түрінде болғанда, тышқанның сол кнопкасын баса тұрып, кестені төмен
тартыңыз.
МS ЕхсеІ -дегі есептеулер
ЕхсеІ -дегі формулалар
Формулалар мәліметтерді талдау мен өңдеудің негізгі құралы болып
табылады. Егер мәтіндік статистикалық кестелермен жұмыстың қолайлылығын
есептемесек, электронды кестелер формуласыз ешқандай артықшылыққа ие бола
алмайды.
Формуланы ұяшыққа енгізгеннен кейін есептеу нәтижесін бірден көруге
болады, Ұяшыққа енгізілген формулаларда мынадай элементтер болуы мүмкін:
• сандармен жасалатын әрекеттер (көбейту, бөлу және т.б.) тапсырма
беретін операциялардың белгілері;
• сандар;
• адрестер мен ұяшықтар;
• функциялар.
1-кестеде формулаларда қолданылатын операциялардың белгілері келтірілген.
Формулалардағы операциялардың белгілері
Белгі Операция
^ Деңгейге көтеру
* Көбейту
Бөлу
+ Қосу
- Алу
& Конкатенация
= Тең
Кем
= Кем немесе тең
Артық
= Артық немесе тең
Тең емес
Формула теңдік (=) белгісінен басталуы тиіс. Операцияларда орындау
тәртібін өзгерту үшін кішкене жақшаны қолдануға болады.
Сандармен қосу, алу, көбейту және т.б. элементарлы әрекеттерді
орындауға арналған формалар өте қарапайым. Оларды Функциялар шебері
диалогтық терезесінің көмегімен енгізуге болады.
Мысалы, біз жасаған 16 жэне 25 екі санды қосу кестесін С5 ұяшығында
тиісінше С1 жэне С2 ұяшығында орналастырып, орындау керек.
С5 ұяшығын ерекшелеп, Функциялар шебері диалогтық терезесін шақыралық.
Бұл жағдайда бізге Математикалық категориясына қатысты УММ қосындылау
функциясы керек. Бұл функцияны көрсетілген ұяшықтар аралығында барлық
сандарды қосындылау орындайды. ОК кнопкасын басқаннан кейін УММ функциясы
панелі пайда болады, оны сонымен қатар бұл функцияны диалогтық терезе деп
атауға болады. 1 санын енгізу өрісінде тышқанның сол кнопкасын басып ұстап,
жұмыс парағында ұяшықтар мәнін қосындылау үшін аумақты ерекшелеңіз. Қажет
болған жағдайда 2 саны аумағына келіп, қосындылаудың келесі диапазонын
ерекшелеңіз. Осылайша, бірнеше шектес емес ұяшықтардың диапазоны мәнін
қосындылауға мүмкіндік туады. Қосылған мәндерді таңдап, ОК кнопкасын
басыңыз. С5 ұяшығындағы қосындылау формуласы С5 ұяшығында былайша көрінеді:
= СУММ(С1:С5).
Қосу формуласын пернетақтадан орьтндауға болады. Бұл үшін мыналар
қажет:
- С4 ұяшығын ерекшелеңіз
- теңдік белгісін шығарып, С1 ұяшығын белгілеңіз;
- қосу белгісін шыгарып, С2 ұяшығын ерекшелеп, Enter
пернесін басыңыз.
Ұяшықтардың адресін ағылшын шрифтісіне алдын ала ауыстырып, (әйтпесе,
Ехсеl мәндер ұяшығында # А ТЫ? деп сауал береді) пернетақта арқылы шығаруға
болады. С4 ұяшығында атқарылған іс-қимылдан соң С4 ұяшығында = С1+С2
формуласы пайда болады.
Қалған формулаларды енгізу үшін сонымен қатар бірнеше тәсілдер бар.
Пернетақта арқылы енгізілген алу мен көбейту формулалары мынадай түрде:
= С2 С1;
= С1*С2.
КӨБЕЙТІНДІ функциясы аргументтер ретінде берілген сандарды көбейтіп,
олардың көбейтіндісін қайтарады.
Функциялардың синтаксисі: КӨБЕЙТІНДІ (1 сан; 2 сан;...), мұнда 1 саны,
2 саны,... - көбейтілген сандар (1-ден 30-ға дейінгі көбейткіштердің мүмкін
саны)
Бөлу формуласы мынадай түрде болады:
= С2С1
Деңгейге көтеру операциясы мен түбірді шығару бір ДЕҢГЕЙ функциясының
көмегімен беріледі. Деңгейге көтеру формуласы мынадай түрде болады:
= ДЕҢГЕЙ (С2; В2).
Бұл формуласы пернетақтадан былайша шығаруға болады:
= С2^В2.
Функция панелін пайдалану жолымен берілген түбірді шығару операциясы
былайша көрінеді:
= ДЕҢГЕЙ(С2;1В2).
Бұл операция пернетақтадан былайша беріледі:
= С2А(1В2).
Формуланы бейнелеу
Электронды кестелердің жұмыс парағында есептеулердің нәтижелері емес,
ұяшыққа енгізілген формулалар бейнелену жиі талап етіледі. Бұл
формулалардың дұрыстығын тексеру үшін қажет болуы мүмкін. Бұл үшін мыналар
қажет:
1. СервисПараметрлер бұйрығы орындалсын.
2. Ашылған Параметрлер диалогтық терезеде Түр қосымшасын
ерекшелеп, Енгізу параметрлері аумагында Формулалар
опциясы жалаушамен белгіленсін.
ЕхсеІдегі функциялар жұмыс кітабында стандартты есептеулерді орындау
үшін қолданылады. Функцияларды есентеу үшін қолданылатын мәндер аргументтер
деп аталады.
Жауап ретінде қайтарылатын мәндер нәтижелер деп
аталады.
Кірістірілген функциялардан басқа ЕхсеІ құралдарының көмегімен
жасалатын пайдаланушылық функцияларды есептеулерде қолдануға болады.
Функцияны қолдану үшін жұмыс парағының ұяшығына формуланың бөлігі
ретінде енгізу керек. Формулада қолданылатын таңбалардың орналасуы тиісті
тізбектілігі функция синтаксисі деп аталады.
Барлық функциялар синтаксистің бірдей негізгі ережелерін қолданады.
Егер сіз синтаксистің ережелерін қолданады. Егер сіз синтаксистің
ережелерін бұзсаңыз, Ехсеl формуласында қате бар деген хабар береді.
Функция жазбасындағы синтаксис ережелері
Егер функция формула басында пайда болса, онда теңдік белгісі әдетте,
формула басында болуы тиіс.
Функциялардың аргументтері функция атынан кейін бірден кішкене жақшаға
алынады және бір-бірінен ; нүктелі үтір таңбасымен бөлінеді: Ехсеl
жақшалары дәлелдер тізімі қайдан басталып, қайда аяқталатынын анықтауға
мүмкіндік береді.
Жақшалар ішінде дәлелдер (аргументтер) орналасады. Функция жазылғанда,
ашылатын және жабылатын жақшалар болуы тиіс, сонымен қатар функциялар аты
мен жақшалар арасында бос орын қалдырмау керек.
Аргументтер ретінде сандарды, мәтінді, логикалық мәндерді, жиымдар
(массивтер), қателер немесе сілтемелердің мәндерін қолдануға болады.
Аргументтер тұрақты, өзгермейтін шамалы (константалы) және де формулалы
болуы ықтимал. Бұл формулалардың басқа функциялалары да болуы мүмкін. Басқа
функцияның аргументтері болып табылатын функциялар қабаттасқан деп аталады.
Функцияның дәлелдері жоқ жағдайларын қарастырайық. Мұндай
функциялардың мысалдары ПИ болып табылады, ол санды БҮГІН немесе ағымдағы
ай-күн, жылды қайтаратын БҮГІН функциясын қайтарады. Мұндай функцияны
енгізгенде функцияны атаған соң бірден кішкене жақша қою керек. Егер
ұяшықта я санын немесе ағымдағы ай-күн, жылды алғыңыз келсе, онда ұяшыққа
мынадай түрдегі формулаларды енгізіңіз:
= ПИ();
= БҮГІН ().
Функциялардың мәнін шығару үшін =, теңдік белгісін ұяшыққа, сонан
соң функция атын және оның дәлелдерінің тізімін енгізіңіз.
ЕхсеІде 400-ден астам құрамдас функция бар. Сондықтан пернетақтадан
формулаға кіретін параметрлердің функциясы мен мәні аттарын тікелей енгізу
әрқашан қолайлы бола бермейді. Ехсеlде Функциялар шебері функциялармен
жұмыс істеу арнайы Функциялар шебері құралы бар.
Функциялар шебері Кірістіру-Функция бұйрығымен немесе Функцияны
кірістіру кнопкасын басумен шақырылады. Бұл кнопка Стандартты құралдар
панелінде, сондай-ақ формулалар жолында орналасқан. Функциялар шебері
диалогының терезесі - 2-ден 1 адым пайда болады.
Бұл диалогтық терезе Ехсеl программасында бар кез келген стандартты
функция таңдауға мүмкіндік береді. Категория тізімінде қажетті функцияға
қатысты категорияны, ал Функция тізімінде - нақты функцияны таңдайды.
Қажетті функция таңдалғаннан кейін оның аты формула жолына кіргізіледі, ал
функциялардың палитрасы функция аргументтерін енгізуге мүмкіндік беріп
өзгереді.
Палитраның жоғарғы бөлігінде аргументтерді таңдауға арналған өріс, ал
төменгі бөлігінде - анықтамалық ақпарат орналасады. Мұнда функциялардың
мақсаттарын жалпы баяндау, сондай-ақ берілетін дәлел (аргумент) туралы
мәліметтер көрсетіледі.
Егер дәлел жартылай қалың шрифтімен көрсетілсе, міндетті болып
саналады, ал егер әдеттегідей шрифт болса, оны төмендетуге болады.
Функциялардың дәлелдерін сандық түрде (қолдан) немесе ұяшықтарға сілтеме
ретінде (қолмен істеп немссе тиісті ұлшықтарда шерту) берген жөн. Кейбір
функцияларды ұяшықтар диапазоны параметрлері ретінде қабылдауға болады.
Ұяшықтардың абсолютті және салыстырмалы адрестері кіретін функциялардың
формулаларымен ұяшықтарды толтырғанда, қарапайым формула жағдайларында да
қолданылады.
Абсолютті және салыстырмалы сілтемелер. Жоғарыда атап өтілгендей,
формуланың сілтемелері, яғни құрамы есептеулерде қолданылатын ұяшықтардың
адресі болуы мүмкін. Бұл формуланы есептеу нәтижесі басқа ұяшықта тұрған
санға байланысты екендігін білдіреді. Осылайша формула ұстайтын ұяшық
тәуелді деп саналады. Ұяшықта формуламен бірге бейнеленетін мән сілтеме
көрсететін ұяшықтың мәнін өзгерткенде қайта саналады.
Ұяшыққа сілтемені әр түрлі тәсілдермен беруге болады. Біріншіден,
ұяшықтың адресін қолмен істеп, енгізуге болады. Басқа тәсіл былайша:
қажетті ұяшықта шерте басу немесе диапазон таңдау, оның адресін енгізу
талап етіледі. Мұндайда ұяшықтар немесе диапазон пунктирлі шеңбермен
ерекшеленеді.
Үнсіз келісім бойынша формулалардағы ұяшықтарға сілтеме
салыстырмалылар ретінде қарастырылады. Бұл көшіру кезінде сілтемелерде
адрестердің формулалары бастапқы ұяшық пен жасалған көшірменің салыстырмалы
орнына сай автоматты түрде өзгереді.
В2 ұяшығында А3 ұяшығына сілтеме болсын делік. Салыстырмалы түрде алып
қарасақ, сілтеме бір бағана солға қарай және содан бір жол төмен
орналасқан ұяшыққа сілтенеді. Егер формула басқа ұяшыққа көшірілсе, онда
мұндай сілтеменің салыстырмалы көрсетілімі сақталады. Мысалы, формуланы
ІА27 ұлшығына көшіргенде сілтеме бұл жағдайда DZ28 ұяшығында солға қарай
және төмен орналасқан ұяшықты көрсетуді жалғастырады.
Абсолютті сілтеме - бастапқы шығу мәліметтері бар ұяшықтардың
формуласын көшіріп, ауыстырғанда өзгермейтін адрес формулалары. Абсолютті
сілтеме белгісі ретінде адресте $ белгісі қолданылады.
Мыналарды айырып бөледі:
- толық абсолютгі сілтеме ($ белгісі бағана аты алдында да, жол нөмірі
алдында да қойылады, мысалы: $А$8). Бұл жағдайда көшіру мен ауыстыру
кезінде ұяшық адресі өзгермейді;
- бірен-саран абсолютті сілтеме ($ белгісі жол нөмірі
алдында, не болмаса баған аты алдында қойылады, мәселен: А$8
немесе $А8). Бұл жағдайда көшіру мен ауыстыру кезінде
координат ғана өзгеріссіз қалады.
Формулалардағы адрестеу типін жылдам өзгерту үшін F4 функционалды
пернесі қолданылады (адрестің түрін тізбектете басқанда, мәліметтерді
енгізу жолында тұрған салыстырмалыдан абсолюттіте, абсолюттіден жарым-
жартылай абсолюттіге және т.б. алма-кезек ауысады).
Формулалардағы қателердің мәні. Ехсеl табатын қателерді қарастырайық.
#Dе10! - бөлгіштің адресі дұрыс берілмеген және сіз керекті ұяшыққа
адрестеңіз.
#Атау? - Ехсеl сіздің формулада қандай атау немесе адрес
қолданғаныңызды түсінбейді. Көбінесе мұндай қате сіз тіркеуішті (регистрді)
ауыстыруды ұмытып, ұяшықтар адресінде латын әріптерінің орнына (С1, В1)
орыс әріптерін (С1, Д1) немесе керісінше жазсаңыз, шыға келеді.
#Мән! - аргумент ретінде сан немесе мерзім орнында мәтін тұрады.
Мәтінді программа санға көбейте алмайды.
Бұл қате сіз тапсырма берген функция дәлелдің жеке мәнімен ғана жұмыс
істей алады, ал сіз одан аралықпен (интервалмен) немесе ұяшықтардың
тізімімен жұмыс істеуді өтінесіз, егер = Соs (СУММ (А:А)) орнына А бағаны
бойынша сома косинусы, сіз = Соs (А:А) - А баған косинусын жазбақшы
боласыз, онда нақ осы қатені аласыз.
#Сілтеме! - формула көрінетін ұлшық жойылған. Оның мәнісі мынада,
Жойылсын бұйрығы мен ұяшықты жойғанда (Түзету мәзірі немесе контекстік)
Delete пернелерімен немесе Тазартылсын бұйрығымен ұяшықтарды тазартуға
қарағанда, жойылғанның орнына баған немесе жол бойынша ұяшықтар
жылжытылады.
Бұл хабар сіз егер жоқ адреске сүйенуге әрекет жасасаңыз да, көрінеді.
В5 ұ_яяшығында = СУММ (А1 :А5) формуласы В5 ұяшығында деп ойлайық. Сіз
тышқан-тетікпен қара шаршыны тартып, оны төменге қарай көшіріп алсаңыз,
онда бәрі дұрыс болады және В6 ұяшығында = СУММ (А2:А6) пайда болады.
Алайда, сіз формуланы жоғары В4 ұяшығына көшіруге әрекет жасасаңыз,
онда салыстырмалы адресті өзгерту логикасына орай, онда =СУММ (АО:А4)
формуласы пайда болуы тиіс. Бірақ Ехсеlде 0 нөмірлі жолдар жоқ. Тек қателер
жөніндегі хабарлар бар.
Теріс саннан шаршылық түбір алуға әрекет жасасаңыз, барлық міндетті
функциялардың аргументтерін түгел енгізбесеңіз немесе сіздің
есептеулеріңіздің нәтижесі тым көп (тым аз) болса және Ехсеlде ұсынылмаған
жағдайда - #Сан шығады.
Қаржылық-экономикалық есептеулер. МS ЕхсеІді қолданудың тағы бір
аумағы қаржылық есептеулерді атқарумен байланысты. Қаржылық есептеулерге әр
түрлі өткізу шарттарына байланысты коммерциялық мәмілелердің оңтайлы
сипаттамаларын алуға мүмкіндік беретін элементарлық арифметикалық
операциялардан бастап көп белгілі үлгілерді құрудың күрделі алгоритмдеріне
дейін, басқару шешімдерін қабылдағанда қолданылатын тәсілдер мен
есептеулердің барлық жиынтығы жатады. Мұндай есептеулерді шешу - белгілі
бір математикалық даярлықты, сондай - ақ мол анықтамалық материалдар
пайдалануды талап ететін, көп еңбек сіңіруді қажет ететін процедура.
Қазіргі заманғы қаржылық есептеу тәсілдерін игеру кәсіпкерді,
менеджерді, банк қызметкерін, экономисті кәсіби даярлаудың негізгі
құрамдастарының бірі болып табылады.
Ехсеlде 15 құрамдас және 37 қосымша қаржылық функция атқарылады.
Қосымша қаржылық функцияларды қолдану қажет болған жағдайда Талдау пакеті
қондырғысын орнатқан жөн.
Шешілетін міндеттер типі Ехсеlдің барлық қаржылық функцияларын мынадай
шартты топтарға бөлуге болады:
• аннуитетер мен инвестициялық жобаларды таддауға арналған
функциялар;
• құнды қағаздарды талдауға арналған функциялар;
• амортизациялық төлемдерді есептеуге арналған функциялар;
• қосалқы функциялар.
Әрбір топтың функциясының іс жүзінде міндетті және қосымша (міндетті
емес) аргументтері бар.
Ехсеlдегі логикалық операциялар. Ұяшық мәнінде кейбір есептерді шешуде
бір немесе бірнеше шарттарды орындау немесе орындамауға байланысты бірнеше
тәсілдердің бірін есептеп шығару қажет.
Мысал қарастырайық. Азық-түлік тауарларын сататын коммерциялық сауда
нүктесінің сатушысы күн сайын сатылымдар туралы есеп жасайды. Бұл үшін ол
мынадай кестені (2-кесте) қолданады.
Сатылымдар туралы есеп
№ А В С D
рс
1. Тауар атауы Баға Сатылды Түсім
(тенге(кг) (теңге)
кг)
2. Құмшекер 80.00 120 9600,00
3. Үнтақжарма 40.00 200 8000,00
4. Экстра 20.00 40 800,00
тұзы
... ... ... ... ...
30. Барлығы 1400 56000,00
Біз тауар киллограмдап босатылады және оның бағасы теңгекг болып
беріледі деп болжадық. Шын мәнінде сауда нүктесі тауарды килограмдап,
тонналап, даналап сата береді, ал баға теңгекг теңгедана және басқа
бірліктермен беріледі. Осындай жағдайды қарастырайық.
Жұмыс парақтары мен кітаптарды басып шығаруды басқару
Беттерге бөлу
Сервис - Параметрлер — ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz