Ұлттық нарықты реттеудегі бағалық саясат

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5

І Ұлттық нарықты реттеуде бағаның, тарифтың
субсидияларының ролі
1.1 Ұлттық нарықты реттеуде баға ортасының ақпараттық маркетингі ... .7
1.2 Ұлттық нарықтағы бағаға негізделмеген немесе сапалық
бәсеке ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12

ІІ Ұлттық нарықты реттеудегі бағалық саясат
2.1. Нарық жағдайындағы баға тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.2. Кәсіпорынның бағалық саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25

Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26

Кіріспе
Ұлттық нарықты реттеуде тауардың бағасы клиентті тартуы да немесе тартпауы да мүмкін. Маркетинг жетістіктерінің кепілдіктерінің бірі болып дұрыс таңдалын-ған бағалық стратегия танылады. Тауарды көздеген тұтынушыға жылжыту үшін багалық саясатта қандай стратегиялар барын және бүлардың арасынан қалай таңдау жасау керектігін шешіп алу жөн.
Фирманың мақсаттары уақыттар шегіне байланысты Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Нарықтағы жағдайларға қатысты кейде біріншісі, кейде екінші түрі басымдық көрсетеді. Қысқа мерзімді мүдделер алыпсатарлық қадамдарындай, ал ұзақ мерзімділері күрделі құрылысқа қаржы бөлуге итермелеуі ықтимал. Бағалық саясат шешім қабылдаушы адамдардың алдында қандай уақыттық шек ашыла-тынымен анықталады. Маркетинг тәжірибесінде реттелуші объект болып фирманың нарықтық іс-қимылынын ұзақ мерзімді сипатта-малары танылады. Ұзақ мерзімді пайда түсіру бағалық саясатты іске асыруды алғы шарт етеді. Маркетингтік қағида ұстамаған фирмаларда баға "шығындардың" (өзіндік құн) және "мөлшерлі пайданың" (шығындарға сәйкес) қосындысы ретінде анықталады. Маркетинг принципін ұстаған фирмаларда баға сатып алушы не (қанша) төлеуге дайын екеніне сәйкес анықталады. Соңғы жағдайда мақсатты шығындар мақсатты бағалар негізінде анықталады және керісінше бола алмайды.
Бағалық саясатты айқындауда тауардың өміршендік циклі маңызды рөл атқарады. Бұйымның циклдің келесі кезеңдеріне өтуі өндіру мен өткізудің жағдайларын өзгертуіне соқтырады, ал бұл бағалық саясатта ескерілуі жөн. Бұдан басқа нарықтық коньюктура, бәсекелестер, табыстырушылар, делдалдар, алушылар және т.б. әсер етеді.
Кәсіпорындар ресурстарының нарықты құрылу үрдісі (материалдық және материалдық емес), олардың нарықтық айналымға кіруі, Қазақстандағы меншіктік қайта құрылымның жаңа кезеңімен тікелей байланысты. Бұл үрдістің тежелуіне әлде де түрлі операциялар жасағанда ресурстарды құндылық бағалаудың жоқтығы себеп болып отыр.
Кәсіпорынның мүліктік және мүліктік емес потенциал құндылығының анықталуы, мемлекеттік немесе мемлекеттің қатысуымен, нарықтық инфрақұрылымның жүйесін құру қызметін бағалауға байланысты. Өндірістік операцияларды басқару механизмдерге байланысты мынадай бөлімдерден тұрады:
Қазақстандағы мүліктік қайта құрылу нәтижелері бүгінгі кезеңдегі мемлекеттік емес кәсіпорын меншігінің басымдылығын көрсетеді. Бұл тұрғыда, біріншіден, кәсіпорындардың мүліктік және мүліктік емес ресурстары және солармен байланысты бағалау қызметінің дамуына ықпал ететін, бүгінгі уақытқа қалыптасқан өнеркәсіптің әртүрлі ресурстарының потенциалды тауарлық массасы алы айтуға болады. Екіншіден, бағалау ақпараттарының дамымауы не де жекешелендірілген кәсіпорынның жекешелендіруден соң данбауы, «суық» инвестициялық климаты мен активтілігінің енділігі, олардың қызметінің нәтижелері төмендеуі мен нарыктық шау талабының жойылуына әсерін тигізеді. Демек, шығуға жол көрінбейтін «жабық орта» пайда болады. Бұл жағдай, біріншіден, мемлекеттік өнеркәсіптің (жеке шикізат салаларынан басқа) бәсеке қабілетінің төмендеуін, екіншіден, өнеркәсіптік кәсіпорындары ресурстарының қайталама рыногы пайда болуының нақты потенциалы-және өндірістік ресурстардың тиімсіз қолдануына әкеліп соқтырады. Оның қалыптасуы аталған жағдайлар есебімен, келесідей кезең-бойынша жүргізіледі:
Тиімсіз атқарым жасайтын және бәсекеге қабілетсіз кәсіпорындарды кеңейту, соның ішінде, келешекте тиімсіз қолданылатын мемлекеттік және муниципаддық ресурстарды өңдірістік мақсатта жұмсау өтімділігі төмен ресурстар салмағын артықшылықпен калыптастыру.
Нарықтық бағалаудан кейін айналымға және жаңа бизнестің шатасуына негіз бола алатын аталған кезеңдердің «қойылымы», кәсіпорындарды қайта құрумен, кәсіпкерліктің дамуымен, кәсіпорын-мүліктік және мүліктік емес ресурстарының қайта құрылуымен байланысты.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. С.Х. Тойкин, Ә.Т. Жайнакова., Қ.Б. Тәмпішева «Маркетинг негіздері» Астана 2007 жыл.
2. С. Сатыбалдыұлы «Маркетинг нарықтау» Алматы 1999 жыл.
3. С.Н. Нысанбаев, Г.А. Садыханова «Маркетинг негіздері» А 2002.
4. Пунин Е.И. «Маркетинг, менеджмент ценообразование на предприятиях» Москва 1995 год.
5. Котлер Ф. Основы маркетинга. М.: Прогресс, 1992.
6. Эванс Дж.Р., Берман Б. Маркетинг. М.: Экономика, 1990.
7. Современный маркетинг. Под редакцией В.Е.Хруцкого. М.: Финансы и статистика, 1991.
8. Ноздрева Р.Б., Цыгичко Л.И. Маркетинг: как побеждать на рынке. М.: Экономика, 1991.
9. Абрамова Г.П. Маркетинг: вопросы и ответы. М.: 1991.
10. Маркетинг: краткий словарь-справочник. Л: Политехника, 1991.
11. Долинская М.Г., Соловьев И.А. Маркетинг и конкурен-тоспособность промышленной продукции. М.: Стандарты, 1991.
12. Вудкок М., Френсис Д. Раскрепощенный менеджер. М.: 1991.
13. Словарь делового человека. М.: Экономика, 1992.
14. Руженцов Н.В. Защита интересов и прав потребителей за рубежом. М.: Стандарты, 1989.
15. Герчикова И.Н. Маркетинг и международное коммерческое дело. М.: Внешторгиздат, 1990.
16. Хойер В. Как делатъ бизнес в Европе. М.: "Прогресс", 1990.
17. Основы успешного предпринимательства. Практическое руководство. Таллинн-Ленинград, 1991.
18. Введение в бизнес. Реферат книги Джеймса А. Стоунера и Эдвина Г. Долана. Ижевск: "Странник", 1991.
19. Пилдич Дж. Путь к покупателю. Перевод с англ. В.Б.Боброва. Общая редакция и вступительная статья Е.М.Пеньковой М.: Прогресс, 1991.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5

І Ұлттық нарықты реттеуде бағаның, тарифтың
субсидияларының ролі
1.1 Ұлттық нарықты реттеуде баға ортасының ақпараттық маркетингі ... .7
1.2 Ұлттық нарықтағы бағаға негізделмеген немесе сапалық

бәсеке ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

ІІ Ұлттық нарықты реттеудегі бағалық саясат
2.1. Нарық жағдайындағы баға
тағайындау ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2. Кәсіпорынның бағалық
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . .25
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26

Кіріспе
Ұлттық нарықты реттеуде тауардың бағасы клиентті тартуы да немесе
тартпауы да мүмкін. Маркетинг жетістіктерінің кепілдіктерінің бірі болып
дұрыс таңдалын-ған бағалық стратегия танылады. Тауарды көздеген тұтынушыға
жылжыту үшін багалық саясатта қандай стратегиялар барын және бүлардың
арасынан қалай таңдау жасау керектігін шешіп алу жөн.
Фирманың мақсаттары уақыттар шегіне байланысты Қысқа мерзімді және ұзақ
мерзімді болып бөлінеді. Нарықтағы жағдайларға қатысты кейде біріншісі,
кейде екінші түрі басымдық көрсетеді. Қысқа мерзімді мүдделер алыпсатарлық
қадамдарындай, ал ұзақ мерзімділері күрделі құрылысқа қаржы бөлуге
итермелеуі ықтимал. Бағалық саясат шешім қабылдаушы адамдардың алдында
қандай уақыттық шек ашыла-тынымен анықталады. Маркетинг тәжірибесінде
реттелуші объект болып фирманың нарықтық іс-қимылынын ұзақ мерзімді сипатта-
малары танылады. Ұзақ мерзімді пайда түсіру бағалық саясатты іске асыруды
алғы шарт етеді. Маркетингтік қағида ұстамаған фирмаларда баға
"шығындардың" (өзіндік құн) және "мөлшерлі пайданың" (шығындарға сәйкес)
қосындысы ретінде анықталады. Маркетинг принципін ұстаған фирмаларда баға
сатып алушы не (қанша) төлеуге дайын екеніне сәйкес анықталады. Соңғы
жағдайда мақсатты шығындар мақсатты бағалар негізінде анықталады және
керісінше бола алмайды.
Бағалық саясатты айқындауда тауардың өміршендік циклі маңызды рөл
атқарады. Бұйымның циклдің келесі кезеңдеріне өтуі өндіру мен өткізудің
жағдайларын өзгертуіне соқтырады, ал бұл бағалық саясатта ескерілуі жөн.
Бұдан басқа нарықтық коньюктура, бәсекелестер, табыстырушылар, делдалдар,
алушылар және т.б. әсер етеді.
Кәсіпорындар ресурстарының нарықты құрылу үрдісі (материалдық және
материалдық емес), олардың нарықтық айналымға кіруі, Қазақстандағы
меншіктік қайта құрылымның жаңа кезеңімен тікелей байланысты. Бұл үрдістің
тежелуіне әлде де түрлі операциялар жасағанда ресурстарды құндылық
бағалаудың жоқтығы себеп болып отыр.
Кәсіпорынның мүліктік және мүліктік емес потенциал құндылығының
анықталуы, мемлекеттік немесе мемлекеттің қатысуымен, нарықтық
инфрақұрылымның жүйесін құру қызметін бағалауға байланысты. Өндірістік
операцияларды басқару механизмдерге байланысты мынадай бөлімдерден тұрады:
Қазақстандағы мүліктік қайта құрылу нәтижелері бүгінгі кезеңдегі
мемлекеттік емес кәсіпорын меншігінің басымдылығын көрсетеді. Бұл тұрғыда,
біріншіден, кәсіпорындардың мүліктік және мүліктік емес ресурстары және
солармен байланысты бағалау қызметінің дамуына ықпал ететін, бүгінгі
уақытқа қалыптасқан өнеркәсіптің әртүрлі ресурстарының потенциалды тауарлық
массасы алы айтуға болады. Екіншіден, бағалау ақпараттарының дамымауы не де
жекешелендірілген кәсіпорынның жекешелендіруден соң данбауы, суық
инвестициялық климаты мен активтілігінің енділігі, олардың қызметінің
нәтижелері төмендеуі мен нарыктық шау талабының жойылуына әсерін тигізеді.
Демек, шығуға жол көрінбейтін жабық орта пайда болады. Бұл жағдай,
біріншіден, мемлекеттік өнеркәсіптің (жеке шикізат салаларынан басқа)
бәсеке қабілетінің төмендеуін, екіншіден, өнеркәсіптік кәсіпорындары
ресурстарының қайталама рыногы пайда болуының нақты потенциалы-және
өндірістік ресурстардың тиімсіз қолдануына әкеліп соқтырады. Оның
қалыптасуы аталған жағдайлар есебімен, келесідей кезең-бойынша жүргізіледі:
Тиімсіз атқарым жасайтын және бәсекеге қабілетсіз кәсіпорындарды кеңейту,
соның ішінде, келешекте тиімсіз қолданылатын мемлекеттік және муниципаддық
ресурстарды өңдірістік мақсатта жұмсау өтімділігі төмен ресурстар салмағын
артықшылықпен калыптастыру.
Нарықтық бағалаудан кейін айналымға және жаңа бизнестің шатасуына негіз
бола алатын аталған кезеңдердің қойылымы, кәсіпорындарды қайта құрумен,
кәсіпкерліктің дамуымен, кәсіпорын-мүліктік және мүліктік емес
ресурстарының қайта құрылуымен байланысты.

І Ұлттық нарықты реттеуде бағаның, тарифтың
субсидияларының ролі
1.1 Ұлттық нарықты реттеуде баға ортасының ақпараттық маркетингі
Баға ортасының ақпараттық маркетингі және бағалық саясаты мақсатты
баға, оның деңгейі және өзгеру ізі өнімнің өміршендік циклінің кезеңдерімен
және түрлерімен байланысты қалай анықталады? Бұл сұраққа жауап беру үшін
өмір цикліне аздап бөлшектеу кіргізген тиімді, бірақ мұны іске асырмай
тұрып, екі маңызды түсінік кіргізген жөн.
Өнімнің дүниеге келуі мен кетуінін аралығы - өміршендік циклінің ұзақтығы
(қысқа немесе ұзын) болады. Мысалы, мұнай шамға құятын жанармай есебінде 19-
ғасырдың 70-жылдарынан 20-ғасырдың 20-жылдарына дейін пайдаланылған.
Тауарға сұранымның оның бағасыңа байланысты өзгергіштігі (эластичность)
тауардың бағасы өзгеруіне сәйкес сұраным қалай, қанша өзгертетінін
көрсетеді және мұны сұраным икемділігі деп атайды. Осыған сәйкес тауарды да
икемділі және икемсіз топқа бөледі. Аталған түсініктерді қолдана отырып,
тауарлардың төрт тобын анықтай аламыз:
Икемді қысқа циклді;
Икемді ұзын циклді;
Икемсіз қысқа циклді;
Икемсіз ұзын циклді.
Қолдағы тауардың қандай топқа жатуына байланысты бағалық стратегияның
басты екі түрінің бірін қолданады: шапқыншыл және бейімделгіш.
Шапқыншыл саясатқа "бетсіз" баға тағайындау тән. Баға пайданың мүмкін
деген ең жоғары мөлшеріне жеткізетін деңгейде тағайындалады және нарықтың
таңдамалы сегментінің сатып алушылық қаблетімен (мүмкіндігімен) ғана
шектеледі. Мүндай баға тағайындау сирек кездеседі және әдетте өте сәнді,
қожайынның мәртебесін көрсете алатындай тауарларға қойылады. Бейімделгіш
саясат тауарлардың негізгі топта-рына қолданылады және клиенттерді бірте-
бірте тұтынуға үйрете отырып, рыноктың сыйымдылыгын кеңейтуге бағытталады.
Дегенмен кейбір жағдайларда, мысалы, бәсекелестерді ығыстыру немесе
өзінің сату үлесін сақтау керек болған жағдайларда, түйдек тұтыны-латын
өнімдер рыногында да шапқыншыл баға тағайындау қолайлы болуы мүмкін. Бұл
жағдайда шапқыншылық, сәнді (мәртебелі) тауарлар рыногындағы саясатпен
салыстырғанда, бағаның күрт жоғарылауы емес, төмендеуімен айқындалады.
Мұндай уақиғалар жиі кездеспейді, ал фирмалар нарықты жасанды түрде
сегменттеу және өзінің нарықтық "қуысын" іздеу арқылы оларды жанап өтуге
тырысады. Бейімделгіш баға тағайындау принципі сыртқы факторларды ескерумен
және маркетингтің толық кешенін іске асырумен түжырымдалады. Бағалық
стратегия жасауда қандай сыртқы факторларға назар аудару қажет?
Тұтынушылардың параметрлері:
сатып алушылық қабілеті;
2)бағаның өзгеруіне жауап-қимылы.
Мінсіз жағдайда (бұған қандай да болса маркетинг маманы талпынуы қажет)
нарықтың берілген сегментіндегі отбасылық кірістің шағымды бөлінісінің
құрылымы және әр түрлі тауарларды алу үшін әр түрлі табысты топтардың
жұмсайтын отбасылық бюджетінің үлестері белгілі болуы қажет. Бұған қосымша
баганың өзгеруін не тұтынушылардың жауап қимылын білген болсақ, сатудың
көлемін мақсатты өзгертуді және түсімді немесе пайданы көбейтуді көздей
отырып, бағаны не көтеруте, не түсіруге болады.
Бәсекенің шиеленістік деңгейі:
1)бәсекелестердің бағалық стратегиясы;
2)бәсекелестердің өндірістік және өткізушілік қызметі.
Мінсіз маркетинг алдын ала соққылауларды немесе жанап өту қимылдарын
көздейді. Бәсекелестердің үсынған бүйымының бағасы мен сапасы артық
тартымдылық көрсетпеуі керек.
Құқық жүйесі:
1)үстемдік пен бәсекелестікке заңдыдпектеулер;
2)бағаның өзгеруін әкімшілік жағынан ережелеу (реттеу);
3)бәсекелестермен келіссөздерде бағаны талқылаудың орын алған тәртібі.
Шаруашылық құқықты және бағаны өзгертудің қабылданған тәртібін білмеу
фирмаға қолайсыздықтар тудыруы мүмкін. Егер қолдағы тауар заң бойынша
бағасын өзгертпеуге жатқызылған немесе олардың ауытқу аралықтары шектелген
тауарлар тобына жататын болса, онда қайсыбір бағалық стратегияны қолданамыз
деген ойлар негізсіз болады.
Бағалық-ассортиментті аралас саясат жасырын (перделенген) бағалық
стратегияны іске асыруды көздей қолданылады. Бұдан тысқары өнімді жаңарту
фирманың "іскерлік тынысын" сақтауға, оның тұтынушылар алдындағы беделін
және көрнектілігін көтеруге себеп болады. Жаңа өнімге көшудегі ең қиын
кезең - тұтынушыларды оның дүдәмал еместігіне сендіру. Бұған "әділетті"
түрде қабылданатын баға тағайындау арқылы жетуге болады. Мысалы, О1 және О2
- "ескі" және "жаңа" тауарлардың тұтынушылық қасиеттері, Р1 және Р2 -
осыған сәйкес бағалары деп алайық. Бұл жағдайда тұтынушыға жаңа тауардың
бағасы былай тағайындалса "әділетті" болмақ:
Q 2
P2=------------------ ∙
P2
Q1
Тұтынушылық қасиеттердің өсуі өнімнің өзіндік құнының өсуінен үстем
түскен жағдайда, жаңа тауар ұсыну: пайдадан ұтыс табуына, мұнымен қатар
өзінің нарықтық сегментін кеңейтуіне, ал жаңа тауардың өмірлік циклі
басталысымен сатудың көлемінің және нақты пайданың сомасы өсуінің үзақ
фазасы кіруіне мүмкіндік береді.
Іс жузінде жаңа тауарға баға тағайындау бірнеше түрде өтеді:
-"Қаймақ сыпыру" саясаты бастапқы уақытта баға өте жоғары деңгейде
тағайындалады да, бірте-бірте, өндіріс аумағы өсуімен қатар, төмендетіледі
деген мағынаны білдіреді. Мұндай саясат жаңа тауарды
сенімді патенттік қорғаумен қамтамасыз етуді талап етеді.
"Шеп бұзу" ("басып кіру") саясаты жаңа тауарларға аса үлкен сүраным жоқ
және олар жеңіл ғана көшірме ретінде өндірілетін жағдайларда қолданылады.
Осы саясатқа сәйкес, баға бастапқы уақытта төмен деңгейде тағайындалады, ал
бұл сұраным өсуіне үйытқы болады, пайданы өсіреді, бәсеке дамуына кедергі
болады.
Бөліктенген баға саясаты, яғни әр түрлі топтағы алушыларға өр түрлі баға
тағайындау, сатудың барысында және нарықтағы сұраныс сиқына байланысты
бағаны өзгерту. Соңғының мысалы ретінде өздерін жоғары табыстылар деп
санайтын алушылар тобына "мәртебелі баға" деп аталатын баға тағайындауды
келтіруге болады.
Сұранымды бағалық ынталандыру (жандандыру), біріншіден, ол толысқан
кезеңіне жетпегенде, екіншіден, баға жағынан ықпалға бейім өзгермелі
(икемді) болған жағдайларда мүмкін болмақ. Іс жүзінде бағаның абсолютті
және салыстырмалы (басқа тауарлармен салыстырғанда) арзандауымен қатар,
алуан түрлі бағадан кемітпелер қолданылады. Дүние жүзінде жиырмаға тарта
кемітпелер түрі бар.
Жалпы немесе қарапайым кемітпе прейскуранттық бағадан түсі-ріледі. Ақшалай
есеп айырғанда алушы "СКОНТО" кемітпесін "210-нетто 30" деген
келісім бойынша алады. Соңғының мағынасы: төлем 30 күн ішінде орындалуы
керек, ал бірақ алушы 10 күн ішінде төлесе, 2 % кемітпе алады. Бонустық
кемітпе - бұл тұрақты сатып алушыларға жыл бойында қолы жеткен сату
айналымы үшін берілетін кемітпе. Прогрессивті кемітпе - бұл сатып алушыға
сату көлемінің белгілі мөлшерден асқаны үшін берілетін кемітпе. Маусымдық
кемітпе - бұл сатып алушыларға маусымдық тауарларды ерте алғаны үшін
(қаншалықты ертерек болса, соншалықты кемітпенің үлесі көбірек болады)
берілетін кемітпе. Саудалық кемітпе. Өндірушілер тарапынан көтерме жьне
бөлшек саудагерлерге олардың маркетингтік міндеттер атқаруына демеу ретінде
беріледі. Мысалы, өндіруші келісім шартында көздеген бөлшек сауда бағасын
тағайындайды да, оған кемітпелер мөлшерін қосады: "100 доллар - 40 % - 10
%". Мұндағы екінші сан бөлшек саудагерлерге берілмек кемітпені (40 %)
көрсетеді, демек, ол өндірушіге тек 60 доллар төлейді. Үшінші сан (10 %)
көтерме саудагерлерге арналған кемітпе және ол 60 доллар көтерме сауда
бағасынан есептеледі. Сонымен 100 доллар бөлшек сауда бағасынан бөлшек
сауда фирмасы 40 доллар алады, көтерме сауда 6 доллар (60 доллардан 10 %),
ал өндіруші 54 доллар алады. Арнайы кемітпелер мол көлемді сатудың ерекше
науқандарында "тауарды жылжытқаны үшін" беріледі (сатудың көлемінен 0,5-1
%). Инфляция жағдайларында баға тағайындау өте өзекті проблемаға айналады.
Маркетинг теориясы мен практикасында бағаның жалпы деңгейінің өсуі нарықтық
және өндірістік іс-қимылды тұрақсыздандыру факторы болып саналады. Бұл
жағдайда өндірістік емес өнімдер шығаруға мамандануға үсыныс беріледі.
Себебі, нарықтық коньюктура айқын емес жағдайларда өндірістік өнімдерге
деген сұраным басқа фирмалар тарапынан өте аз, тіпті күрт төмендеуі
ықтимал. Егер әндірілетін өнімнің құрылымын түбегейлі өзгерту қиын болса,
онда өндіруші бағдарламаға кіретін тауарлардың бағасы инфляция қарқынынан
артық өсетін тауарларға ықылас аударады. Дегенмен, ұзақ мерзімді
мақсаттарға бағытталған маркетинг (тұрақтылық немесе фирманың нарықтағы
сату үлесін кеңейту, нарықтық сегментті кеңейту т.т.) түтынушыға жалпы
қымбаттау жағдайында фирма өнімінің бағасы тұрақты екен деген көзқарас
тудыруды өзінің мақсаттарынын біреуі етіп кіргізгені жөн. Бұл үшін қысқа
мерзімді пайданы пида етуге немесе басқа арнайы, кемітпелер үсыну, бейтарап
клиенттерге бағалық сыйлық беру және осыған үқсас тәсілдер қолдануға барған
жөн. Инфляция баға тағайындау қиындықтарымен қатар маркетинг менеджеріне
қорларды басқару саласында да проблемалар тудырады. Экономиканың қолайлы
жағдайларында тауарлық қорлар сүраныс ауытқыған сәттерде үсынысты
түрақтандырып, нарықты теңестіруте әсер ететін құрал болып табылады.
Инфляция қолдағы барлық "карталарды" бұзады: қолайлы қорларды есептеудің
байыпты логикасы қызмет атқарудан шығады.

1.2 Ұлттық нарықтағы бағаға негізделмеген немесе
сапалық бәсеке
Ешқандай женіске кепілдік бермей, тек титықтауға соқтыратын бағалық
күреске бармаған жағдайда қалайша бәсекелестерден озуға болады? Тауарды
және ендіруші фирманы тандап алуға ерікті тұтынушыны қалайша өзіне тартып,
"байлап" алуға болады? Бұл сұрақтарға жауапты көп жағдайларда тауардың
өзінен іздеу қажет. Қандай болмасын тауар екі сипатқа ие: бірі айырбастық
құны (бағасы), екіншісі тұтынушылық қасиеттері (құны). Қандай арзан баға
ұсынғанмен, тауардың сапасы тұтынушының ойынан шықпаса, сатылуы мүмкін
емес. Ал мұның үстіне оның қажеттіктері, дағдылары, тұрмыстық қалпы дамып
жатса және сіздің нарықтағы үлесінізге көз қадайтын бәсекелестер шығып
жатса не істемекпіз? Сөз жоқ, бағаға негізделмеген бәсекеге бел бумай
болмайды. Бағаға негізделмеген бәсеке -бұл өнім шығаруда жоғарғы сапаға,
жаңашылдыққа, техникалық қызметтің деңгейін көтеруге, өткізудің озық
түрлерін дамытуға, фирманың іс-қимылының қүрылымдық және функционалдық
жағын ұдайы жетілдіруге, сатып алушылардың ерекшеліктерін және сұранысын
ескеруге қол жеткізе отырып, нарық үшін жүргізілетін күрес.
АҚШ-тың өте ірі компанияларының басым көпшілігі бизнесте қайырлы нәтижеге
итермелейтін факторлардың ішінде, бірінші орында баға емес, сапа деп
есептейді.
Маркетинг тұрғысынан тауардың сапасы деп тұтынушының оны қолданбақшы
болып қойған мақсатына жарамдылығының деңгейін түсінген жөн. Әлбетте,
тұтынушылар төменгі сапалы тауарларды алғысы келмейді, тауардың өзіне қажет
емес қасиеттері үшін де төлегісі келмейді. Тауардың сапалық сипаттары
сырттан берілген параметр болып келеді. Мысалы, оларды стандарт, норма және
талаптар түрінде береді де, жалпы елдің немесе аймақтың ауқымында заңға
саналатын құжаттарда бекітеді. Кей жағдайларда ол сипаттардың қайсыбірі
шығынды (пайдасыз) болады да, тұтынушы екі дүркін төлеуге мәжбүр: тауарды
сатып алғанда және ол қасиеттерді қажетті деңгейге жетілдіру үшін
шығынданғанда. Бұл секілді жағдайлар бұрынғы КСРО-да, әлі де болса ТМД
елдерінде орын алған. Ал дамыған нарықты экономикалы елдерде бұл болмайтын
жағдай деуге қүқықтымыз, себебі стандарттар олар сиынатын идея емес, тек
қана келісім жасауға техникалық негіз қалайды. Денгенімен қатар сапаның
тұрақтылығы, яғни тауардың маңызды сапалық сипаттарын қолдап отыру керек.
Тауардың бір топтарында сапаның тұрақты-лығының пайдалану көрсеткіштерін
жақсарту, ал басқаларында сақтық қорларды азайту, жеткізудің
ырғағын жақсарту қажет. Мұның бәрі сатып алушыға, әсіресе тұтынылымды
тауарды белсенді қолдаушыларға сөзсіз пайдалы. Сапаның тұрақтылығы тауарды
алуды ынталандырудың өте маңызды ұйтқысы болып табылады. Жана тауарлардың
маркетингі, ең алдымен олардың сапалық сипаттары аяғынан тұру стадиясында
болғандықтан, жиі қиындық көрсетеді. Рынокқа алдыңғыларынан тұтынушылық
сипаттары айтарлықтай жоғары тауар түсісімен, оны қолданушылар және
сатқаннан кейін қызмет көрсетушілер арасьшда қалыптасқан техникалық
параметрлермен түйістіру проблемалары шыға келеді. Және тұтынушылар
пссихологиясында да көптеген қиындықтар ұялаған.Тауардың сапалық
сипаттарының маңызды тұрақтандырушысы стандарттар жүйесі болып табылады,
бірақ оның технологиялық дамуды тежеу рөлін ойнауы, бәсекенің еркіндік
дәрежесін төмендетуі мүмкін. Бұл жәйт жаңа стандарттар қабылдағанда еске
алынады. Бәсекелес фирмаларға өз өнімдерін жетілдіру үшін уақыт беру
мақсатында оларды іске қосуға асықпайды. Жапонияда "Видеохоумсистем"
видеомагнитофондарына стандартты " Джапан Виктор Компани" және "Сони"
фирмаларының арасындағы "баға және сапа қақтығыстары" аяқталғанша
қабылдамаған." Тауардың жоғары сапалық сипаттарына технологияны және
өндірісті үйымдастыруды, сонымен қатар фирманың клиенттеріне қызмет етуді
жетілдіру арқылы жетуге болады. Өндірісті үйымдастыру саласында жапондық
ком-паниялар тамаша жетістіктерге сапаны бақылау топтары
арқасында жеткен. Мұндай топтар түйдек немесе сериялы өндіріс қолданылатын
барлық ірі кәсіпорындарда құрылады. Олардың құрамына жұмысшылар, шеберлер
және техниктер кіреді, консультант ретінде инженерлер және менеджерлер
кіргізіледі. Топтардың жұмысы өндірістің "тар" буындарын ашуға, дайын
өнімдегі мүкістердің көзін анықтауға және осыларды жоюдың шараларын
белгілеуге бағытталады. Сапа топтары өз жүмыстарында тек қана технологиялық
міндеттермен (есептермен) шектеліп қоймай, олар өздерінің талдауларына
кеңірек маңыз беруге тырысады. Талдау барысында топтардың, мүшелері
көптеген осы күнгі инженерлік әдістер, мысалы, сапаны бақылаудың
статистикалық әдістерін қолданады, ал бұл жоғары кәсіби талап.
Топтарда жұмыс істеу өз ісіне деген жоғары қанағаттанушылық тудырады,
жүмысшы-лардың ұйымшылдығын күшейтеді, әкімшілікпен ықтимал қақтығыстардың
себептерін жояды. Маркетингтік буындар фирмадан тысқары әр түрлі сервиспен
шүғылданады. Фирманың ұсынатын қызметтерінің қүны өткізу шығындарына жатады
және тауардың түпкі бағасында орын тебеді. Осындай қызметтердің мысалы
ретінде "ақысыз" жеткізуді, қолайсыз тауарларды қайтару құқын, қолданған
тауарды ұқсас жаңа тауардың төлемінің есебіне кіргізе тапсыру құқын айтуға
болады. Осы қатарға мынадай жанама қызмет-терді, мысалы, алушыға кең
таңдаулы тауарлар ұсыну, яғни сатушыда белгілі бір тауарлардың әр түрлі
маркаларының (моделдері) әр түрлі өлшемдерінің болуы және т.б. жатқызуға
болады. Жобалау және өндірістік бөлімдер арнайы қызмет-техникалық кеңестер
(бұлар техникалық қызметтің элементтері ретінде саналуы мүмкін) үсынумен
шүғылданады. Бүған стандартты жабдыққа сатып алушылардың талабына сай
аздаған өзгерістер енгізу, фирма шығаратын және өткізетін жабдыққа арнайы
саймандар дайындау кіреді. Қаржылау бөлімі қаржылық қызметін, негізінен
алғанда, бұл несиеге сатуды қүжаттауды ұсынады.Техникалық қызметтеу бөлімі
машиналар мен жабдықтарды, басқа да өндірістік өнімдерді өткізуді,
қолдануды іске асырады және олардың жоғарғы тиімділікпен жұмыс
істеуіне кепілдік береді. Техникалық қызметтеу немесе сервис, сатуға
дейінгі және сатылғаннан кейінгі болып бөлінеді. Сатуға дейінгі сервис -
техниканы сатып алушыға сатудың алдында және үстінде көрсетілетін көмек.
Бұл көмекті сатушы немесе фирманың өкілі көрсетеді. Мүндай көмектің негізгі
міндеті: сатып алушыны тауарды пайдалану және сақтау ережесінен, осы
тауардың сипаттарының бәсекелес тауарлардың сипаттарымен салыстырымынан,
фирма ұсынғалы отырған өткізу шарттарынан және де тауарларды сатып алғаннан
кейінгі үсынылатын сервистен хабардар ету. Сатуға дейінгі сервис сатып
алынган техниканы тасымалдауды және қүруды да қамтуы мүмкін.

ІІ Ұлттық нарықты реттеудегі бағалық саясат
2.1. Нарық жағдайындағы баға тағайындау
Әрбір бизнесте, оңың қай салаға жататынына қарамай, маркетинг қызметінің
бөлігі болып баға тағайындау саналады. Өнім мен қызметке тағайындалатын
баға тікелей және жанама шығындарды өтейтін, пайда түсіретіндей жеткілікті
табыс кіргізетін болуы керек. Баға тағайындаудың әдістері қаржылардың,
әсіресе, өндіріс шығындарын есептеудің, экономиканың терең тұңғиықтарын,
сонымен қатар тұтынушылардың талаптарын, талғамын, сұранысын терең түсінуте
негізделеді. Баға тағайындау бизнестегі іскер, кәсіпкер адамдардың қашан да
болса дұрыс түсіне бермейтін сатысы болып саналады; Тәжірибе фирмалар өз
еркімен бағаларды көтере бергендіктен, рыноктан тыс қалған сәттерін жиі
көрсетеді. Басқа жағынан, бағаны төмендету көп фирмаларға сәтсіздік
әкелгенін тағы білеміз. Нарықты экономика жағдайында баға тағайындау
жүйесінің ерекшеліктерін тереңінен түсіну үшін осы жүйенің негізгі
аспектілерін қарап өткен жөн.
Бұл әр елдерде көптеген ғалымдар шұғылданып отырған өте күрделі мәселе.
Американың және басқа нарықтық экономикалы елдердің тәжірибесін қолдана
отырып, осының ең маңызды себептерін шолып көрелік. Бағаның өсуі неліктен?
Сұраныстың ұсыныстан асып түсуі. Мысалы, Қазақстанда көпшілік қолды
бағамен сапалы тауарларды алғысы келетіндердің саны сондай тауарлардың
санынан артық. Бұл экономиканың, өндірістің қолайлы жағдайларында бағаның
дұрыс жолдармен көтерілуіне әкеледі. Ал біздің жағдайдағы бағаның
тауардың, сапасына байланыссыз шар-ықтағаны негізінен инфляциялық
үрдістермен байланысты, баға тағайындауда сүраныс пен үсыныстың
арақатынасын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.