Аралды Каспий құтқарады

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

І. Кіріспе.

Арал теңізді сақтап қалу .

ІІ . Негізгі бөлім.

а) Каспийді Аралға құю .

ә) Каналды екіге жүргізу .

ІІІ. Қорытынды.

Аралды құтқарып қалуы .

Арал теңізін апаттан сақтау үшін көптеген жоба-лардың ұсынылғаны белгілі. Алайда олардың көпшілігі теңізді толтыруды емес, оны тек бүгінгі деңгейде ұстап қалуды көздейді. Ол ұсыныстар мынадай болатын.

Сыр және Амудария өзендерінің суларын тиімді пайдалану ;
Оңтүстіктен солтүстіке қарай Возрождение аралын пайдаланып дамба салу. Кіші Аралдан тұз өндіріледі, ол үлкен Арал Сыр және Амудария есебінен сақталады ;
Жел тұрғанда аспаннан тұз жаумас үшін жағалауларға сексеуіл т. б. жасыл желек ағаштарды отырғызу;
Арал аймағын Иран еліндегідей жер асты суларымен қамтамасыз ету;
Сібір өзендерінің бір бөлігін Аралға бұру . Бұл шаралардың теңізді бұрынғы қалпына келтіре алмайтыны анық . Әрине Сібір өзендерінің бір бөлігі Аралға таратуға болар

еді, бірақ ол біріншіден қымбатқа түседі, екіншіден Ресей оған келісе қоймайды.

АҚШ, Жапония, Канада ғалымдарының Арал теңізінің суын бұрынғы деңгейінде жеткізу үшін 200 миллиард доллар қажет дейтін көрінеді.

Аэрогидродинамика саласының маманы ретінде мен онымен келісе алмаймын . Біздер Аралды бұрынғы қалпына келтіру үшін іргелі зерттеу жолымен Каспий - Арал каналының ғылыми- техникалық дәлелдемесін жасадық . Сол жоба бойынша Арал апатын шешу үшін 300млн. доллар жеткілікті екеніне көз жеткіздік.

Каспий теңізінің деңгейі бір кезде көтеріліп, бір кезде төмендеп кететіні, яғни ғасырлық тербелісі бұрыннан белгілі құбылыс. Соңғы көтерілуінде теңіз деңгейі 214 сантиметірге өсіпті. Каспиймен шекарасы жанасқан мемлекеттердің (Ресей, Қазақстан, Иран, Түрікменстан, Әзірбайжан) біраз жағалық жерлері судың астында қалды. Қазірдің өзінде де бұл елдердің мұндай өндіріп тұрған көптеген кен орындары мен халық орналасқан жерлері су астына кету қаупі бар.

Егер жоғарыда көрсетілген (214см) судың қабатын Каспий теңізінің акваториясының ауданына (38км ² ) көбейтсек, ол 800км текше километр су болады. Бір қызығы дәл осыншама су көлемі құрып бара жатқан Аралға жетпей тұр. Каспий теңізіндегі артық суды шарпып алып, Аралға құйса екі теңіз өздерінің баяғы күйлеріне келер еді. Мұны екі теңізде каналмен қосу арқылы оңай жүзеге орналасқан және екеуінің арақашықтығы 500 Арал километрді құрайды. Жоба бойынша Каспий-Арал каналын салуды 2 кезеңге бөліп жүргізу керек. Алдымен каналдың аса терең емес табан бөлігін минерал жыныстың ішінен қазып, одан шыққан топырақты каналды жағалауға үйеді. Каналды бетонмен қаптап, жылына 25 текше километр су жүретіндей етіп іске қосады. Екінші кезеңде, каналдың жағасында жиналған үйінді топырақты тегістеп жойып, каналдың екі жағынан бірдей дамба көтереді. Соның нәтижесінді каналдың көлемі кеңейіп, 40км ³ су жүретін болады. Бұл Есептеу жайдан-жай, кездейсоқ алынып отырған жоқ. Олар Аралды қалпына келтіру жұмысында құрылысқа өте аз шығын жұмсап, энергияны үнемді пайдалануға мүмкіндік береді. Әрине, аталған жоба бойынша бірінші кезектегі каналдың құрылысын 3-4 жылда, ол екі жылдың ішінде салуға болар еді. Бірақ та, күткенмен де Каспий күтпейді, сондықтан бұл жұмысты ұзақ мерзімге қалдыруға әсте болмайды.

Канал жағалауларының дамбасын салуды каналды қазу жұмысымен қатар жүргізгенде оны толығмен 5-6 жылда аяқтауға болады. Жоғарыда соңғы 15 жылдың ішінде Каспийдің суы 800 км ³ -ге артты дедік. Яғни, ол жыл сайын 53 км ³ су қосылғанын, немесе теңіз деңгейінің жылына 14 см-ге көтерілетінін білдіреді. Егер Каспий теңізінен жылына 40км ³ су алынып тұрса, ол теңіз суының көтерілуіне жақсы тежеу болмақ. Аралды суға толтыруға қажетті 25 жылдың ішінде су деңгейінің көтерілуқарқыны осы күйінде сақталғанның өзінде Каспий суының деңгейі3, 5 метрдің орнына тек 0, 87 метірге ғана көтеріледі. Сөйтіп 25 жылдың ішінде Аралға 1000км ³ су құйылады.

Канал Үстірт шоқысынан өтетін болғандықтан Каспийдің суын насоспен айдап, оны 150 метірге көтеру қажет. Канал құрлысы мен насос станцияларының шығыны 300 млн. долларды құрайды. Оның 4/3 бөлігі канал құрлысына, ал қалғаны насос станциясы сияқты қосымша қондырғыларға жұмсалады.

Судың булану нәтижесінде Каспийдің тұзы Аралдың түбіне жиналып, оның тұздылығын арттыруы мүмкін. Оның алдын алмаса, тағы да 100-150 жылдағы кейін ол өзінің пайдалы маңызын жояды.

Осындай жағдайды болдырмас үшін енді Аралдан Каспийге қарай ағатын екінші канал салу керек. Сонда Каспий- Арал каналы Аралды сумен толуды қамтамасыз етсе, екінші Арал -Каспий каналы теңіздің тұздылану балансын бірқалыпты ұстап отырды. Екінші Арал -Каспий каналын салу көп қаржыны талап етпейді, жоба бойынша ол 30 млн. долларға бағаланып тұр. Бұл каналға насос станциясының қажеті жоқ, канал қазылып суға жол берілсе болды, ылдиға қарай судың өзі зымырайды.

Каспийге құятын Арал- Каспий каналының ұзындығы негізгі каналға қарағанда 2, 5 есе қысқа болмақ .

Екінші каналдың құрылысын еліміздің экономикасы бекіп, аяғынан тік тұрып, Аралымыздың арнасы суға толғаннан кейін 25-30 жылдан соң бастауға болады. Иншалла!

Каспийге құятын Арал -Каспий каналы іске қосылған соң Арал Каспийден жылына 20 киллометр ³ алумен ғана шектеледі. Каспийдің су балансының тепе-теңдігі 20 км ³ судан бұзылмайды.

300 млн доллар ! Қазіргі жағдайда бұл тиімді баға ма, әлде көп пе?

Адамзаттың уайм -қайғысыз, шаттанып өмір сүруі үшін үлкен екі аймақта тұратын миллиондаған халықты апаттан құтқаруға жұмсалатын 300 млн доллар ешқандай қымбатшылық емес ! Бәрі де салыстырмалы түрде айқын болады. Мысалы, «Стеллс» атты Американдық бомбалаушы ұшағының құны 840млн доллар. Ла -Манш арқылы өтетін туннельдің құрлысы 80млрд доллардан асып түсті.

Көріп отырғанымыздай, Аралды құтқарумен асау Каспийге тұсау салуға 300 млн доллар соншалықты қол жетпейтін сома емес. Каспий жағасында орналасқан қазақ жеріне судың көтерілуіне байланысты 40 млрд теңге зиян келтірілді. Оның үстіне әсіресе төмендегі мәселелерді ескертсек, канал құрлысының тиімділігіне тағы көз жеткіземіз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.