Аралды Каспий құтқарады

Жоспар:
І. Кіріспе.
Арал теңізді сақтап қалу .
ІІ. Негізгі бөлім.
а) Каспийді Аралға құю .
ә) Каналды екіге жүргізу .
ІІІ. Қорытынды.

Аралды құтқарып қалуы .
Арал теңізін апаттан сақтау үшін көптеген жоба-лардың ұсынылғаны белгілі. Алайда олардың көпшілігі теңізді толтыруды емес , оны тек бүгінгі деңгейде ұстап қалуды көздейді. Ол ұсыныстар мынадай болатын.
1. Сыр және Амудария өзендерінің суларын тиімді пайдалану ;
2. Оңтүстіктен солтүстіке қарай Возрождение аралын пайдаланып дамба салу. Кіші Аралдан тұз өндіріледі, ол үлкен Арал Сыр және Амудария есебінен сақталады ;
3. Жел тұрғанда аспаннан тұз жаумас үшін жағалауларға сексеуіл т.б. жасыл желек ағаштарды отырғызу;
4. Арал аймағын Иран еліндегідей жер асты суларымен қамтамасыз ету;
5. Сібір өзендерінің бір бөлігін Аралға бұру . Бұл шаралардың теңізді бұрынғы қалпына келтіре алмайтыны анық . Әрине Сібір өзендерінің бір бөлігі Аралға таратуға болар
еді, бірақ ол біріншіден қымбатқа түседі, екіншіден Ресей оған келісе қоймайды.
АҚШ, Жапония , Канада ғалымдарының Арал теңізінің суын бұрынғы деңгейінде жеткізу үшін 200 миллиард доллар қажет дейтін көрінеді.

Пайдаланаған әдебиет.

Шахабаз Ершин техника ғылымдарының докторы. Қазақстан Республикасы . Корр. Мүшесі. Газет «Зерде» № 9 2002 ж.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
І. Кіріспе.
Арал теңізді сақтап қалу .
ІІ. Негізгі бөлім.
а) Каспийді Аралға құю .
ә) Каналды екіге жүргізу .
ІІІ. Қорытынды.
Аралды құтқарып қалуы .
Арал теңізін апаттан сақтау үшін көптеген жоба-лардың ұсынылғаны
белгілі. Алайда олардың көпшілігі теңізді толтыруды емес , оны тек
бүгінгі деңгейде ұстап қалуды көздейді. Ол ұсыныстар мынадай болатын.
1. Сыр және Амудария өзендерінің суларын тиімді пайдалану ;
2. Оңтүстіктен солтүстіке қарай Возрождение аралын пайдаланып дамба
салу. Кіші Аралдан тұз өндіріледі, ол үлкен Арал Сыр және
Амудария есебінен сақталады ;
3. Жел тұрғанда аспаннан тұз жаумас үшін жағалауларға сексеуіл
т.б. жасыл желек ағаштарды отырғызу;
4. Арал аймағын Иран еліндегідей жер асты суларымен қамтамасыз
ету;
5. Сібір өзендерінің бір бөлігін Аралға бұру . Бұл шаралардың
теңізді бұрынғы қалпына келтіре алмайтыны анық . Әрине Сібір
өзендерінің бір бөлігі Аралға таратуға болар
еді, бірақ ол біріншіден қымбатқа түседі, екіншіден Ресей оған
келісе қоймайды.
АҚШ, Жапония , Канада ғалымдарының Арал теңізінің суын
бұрынғы деңгейінде жеткізу үшін 200 миллиард доллар қажет дейтін
көрінеді.

Аэрогидродинамика саласының маманы ретінде мен онымен келісе
алмаймын . Біздер Аралды бұрынғы қалпына келтіру үшін іргелі
зерттеу жолымен Каспий - Арал каналының ғылыми- техникалық
дәлелдемесін жасадық .Сол жоба бойынша Арал апатын шешу үшін
300млн. доллар жеткілікті екеніне көз жеткіздік.
Каспий теңізінің деңгейі бір кезде көтеріліп , бір
кезде төмендеп кететіні, яғни ғасырлық тербелісі бұрыннан белгілі
құбылыс. Соңғы көтерілуінде теңіз деңгейі 214 сантиметірге өсіпті.
Каспиймен шекарасы жанасқан мемлекеттердің (Ресей, Қазақстан , Иран ,
Түрікменстан, Әзірбайжан) біраз жағалық жерлері судың астында қалды.
Қазірдің өзінде де бұл елдердің мұндай өндіріп тұрған көптеген кен
орындары мен халық орналасқан жерлері су астына кету қаупі
бар.
Егер жоғарыда көрсетілген (214см) судың қабатын Каспий
теңізінің акваториясының ауданына (380000км2) көбейтсек, ол 800км
текше километр су болады. Бір қызығы дәл осыншама су көлемі құрып
бара жатқан Аралға жетпей тұр. Каспий теңізіндегі артық суды
шарпып алып, Аралға құйса екі теңіз өздерінің баяғы күйлеріне
келер еді. Мұны екі теңізде каналмен қосу арқылы оңай жүзеге
орналасқан және екеуінің арақашықтығы 500 Арал километрді құрайды.
Жоба бойынша Каспий-Арал каналын салуды 2 кезеңге бөліп жүргізу
керек. Алдымен каналдың аса терең емес табан бөлігін минерал
жыныстың ішінен қазып,одан шыққан топырақты каналды жағалауға үйеді.
Каналды бетонмен қаптап, жылына 25 текше километр су жүретіндей
етіп іске қосады. Екінші кезеңде, каналдың жағасында жиналған үйінді
топырақты тегістеп жойып, каналдың екі жағынан бірдей дамба
көтереді.Соның нәтижесінді каналдың көлемі кеңейіп, 40км3 су жүретін
болады. Бұл Есептеу жайдан-жай,кездейсоқ алынып отырған жоқ. Олар
Аралды қалпына келтіру жұмысында құрылысқа өте аз шығын
жұмсап,энергияны үнемді пайдалануға мүмкіндік береді.Әрине, аталған
жоба бойынша бірінші кезектегі каналдың құрылысын 3-4 жылда, ол екі
жылдың ішінде салуға болар еді. Бірақ та, күткенмен де Каспий
күтпейді, сондықтан бұл жұмысты ұзақ мерзімге қалдыруға әсте
болмайды.
Канал жағалауларының дамбасын салуды каналды қазу
жұмысымен қатар жүргізгенде оны толығмен 5-6 жылда аяқтауға болады.
Жоғарыда соңғы 15 жылдың ішінде Каспийдің суы 800 км3-ге артты
дедік. Яғни, ол жыл сайын 53 км3 су қосылғанын, немесе теңіз
деңгейінің жылына 14 см-ге көтерілетінін білдіреді. Егер Каспий
теңізінен жылына 40км3 су алынып тұрса, ол теңіз суының көтерілуіне
жақсы тежеу болмақ.Аралды суға толтыруға қажетті 25 жылдың ішінде
су деңгейінің көтерілуқарқыны осы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.