Скважинаның газлифті жабдықтары

КІРІСПЕ

Мұнай мен газ өндіру өнеркәсіпшілігі - өнеркәсіптер ішіндегі ең маңызды салалардың бірі болып табылады. Оның қарқынды дамуына біздің елімізде үлкен көңіл бөлінеді.
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық жоспарында жаңа мұнай мен газ кенорындарын пайдалану, жеделдету қамтамасыз етілуде. Мұнай мен газды өндірудің үздіксіз өсуі тек ондаған жаңа мұнай мен газ кен орындарын барлауды және пайдалануға беруді қамтамасыз ететіндей мыңдаған ұңғымаларды бұрғылаған жағдайда ғана мүмкін болады.
Мұнай және газ ұңғыларының бұрғылау көлемінің өсуіне байланысты онда қолданылатын техника түрлері де біртіндеп дамып жетілген. Қазіргі кезде кез-келген мұнай және газ ұңғылары жан-жақты механикаландырылған және автоматтандырылған бұрғы қондырғыларымен бұрғыланады. Көтеріп-түсіру жұмыстарын автоматтандыру және механикаландыру саласында едеуір жұмыстар жүргізіліп жаңа техникалық құралдар шығарылуда. Бұл бағытта жүргізіліп жатқан барлық жұмыстар көтеріп–түсіру операцияларын жеңілдетуге оған жұмсалатын қаржыны азайтуға бағытталған.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Ю. В. Вадецкий. Бурение нефтяных и газовых скважин, - М.: Издательский центр «Академия», 2003.
2.Р.А. Бограмов. Буровые машины и механизмы,- Москва.: Недра,1988.
4. Г.В. Алексеевский. Буровые установки, - М.: Недра, 1991.
3. Н.Г. Середа, В.А. Сахаров, А.Н. Тимашев Спутник нефтяника и газовика: Справочник – М.: Недра, 1986
5. Единые правила разработки нефтяных и газовых месторождений
6. Х. Суербаев Мұнай-газ ісінің негіздері, Астана, 2008.
7. Нұрсұлтанов Ғ.М. Абайұлданов Қ.Н. Мұнай және газды өндіріп, өңдеу, Алматы, 2000.
8.«Мұнай мен газ кенорындарын игерудің біріккен ережелері».Алматы,1996ж.

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ

1 Технологиялық бөлім
1.1. Скважинаның газлифті жабдықтары
1.2. Газлифтілі скважинаны жіберу
1.3. Газлифтілі көтергіштің диаметрін табу
2 бөлім Еңбекті қорғау негіздері, электр қауіпсіздігі және өрт
қауіпсіздігі

2.1 Еңбекті қорғауға жауапкершілік

2.2 Электр қауіпсіздігі. Қауіпсіздік техникасы

2.3 Электр қондырғылары мен электр берілістерін жөндеген кездегі
қауіпсіздік шаралары

2.4 Өрт қауіпсіздігі. Өндіріс орындарында өрт қауіпсіздігін
қамтасыздандыру
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Мұнай мен газ өндіру өнеркәсіпшілігі - өнеркәсіптер ішіндегі ең маңызды
салалардың бірі болып табылады. Оның қарқынды дамуына біздің елімізде үлкен
көңіл бөлінеді.
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық жоспарында жаңа мұнай мен газ
кенорындарын пайдалану, жеделдету қамтамасыз етілуде. Мұнай мен газды
өндірудің үздіксіз өсуі тек ондаған жаңа мұнай мен газ кен орындарын
барлауды және пайдалануға беруді қамтамасыз ететіндей мыңдаған ұңғымаларды
бұрғылаған жағдайда ғана мүмкін болады.
Мұнай және газ ұңғыларының бұрғылау көлемінің өсуіне байланысты онда
қолданылатын техника түрлері де біртіндеп дамып жетілген. Қазіргі кезде
кез-келген мұнай және газ ұңғылары жан-жақты механикаландырылған және
автоматтандырылған бұрғы қондырғыларымен бұрғыланады. Көтеріп-түсіру
жұмыстарын автоматтандыру және механикаландыру саласында едеуір жұмыстар
жүргізіліп жаңа техникалық құралдар шығарылуда. Бұл бағытта жүргізіліп
жатқан барлық жұмыстар көтеріп–түсіру операцияларын жеңілдетуге оған
жұмсалатын қаржыны азайтуға бағытталған.

1 Технологиялық бөлім
1.1. Скважинаның газлифті жабдықтары
Қабаттын келетін немесе жер устінен нығыздалып айдалатын газ,
газлифтілі әдіспен пайдалануымызда, скважина өнімінің ағынына қосылып
беріледі. Бұл кезде, газсұйық қоспасының тығыздығы кішірейіп, түбіндегі
қысым, берілген өнім шығынын алуда және жинақ пунктіне тасымалдауға
жететіндей болады.
Компрессорлы және компрессорсыз, газлифті лі пайдалану әдістерді
ажыратамыз. Бірінші жағдайда, компрессорлық станцияларда сығылып
(нығыздалып) дайындалады, ал екінші жағдайда, агент ретінде кен орнының
газы, табиғи қысыммен беріледі.
Компрессорсыз газлифті әдіске – скважина ішіндегі газлифт әдісі жатады.
Бұл әдісте мұнайды көтеру үшін, осы скважинаның өзімен ашылған газды
қабаттының газ энергиясы қолданылады.
Үздіксіз немесе мезгіл – мезгіл пайдалану режимдерін айырамыз. Мезгіл –
мезгіл пайдалану режимінде, скважина бір мезгіл тоқтатылады, бұл уақыттың
арасында, сұйық көтергіште жиналғаннан кейн, скважинаға қысыммен агент
беріліп, жер бетіне мезгіл – мезгіл үріліп шығарылады.
Газлифтілі пайдалану әдісінің, басқа механизацияланған әдістерден
ерекшелігі келесіде: құрал – жабдықтарының және оларды қолданудын
қарапайымдылығы; жөндеу аралық мерзімінің біраздылығы; пайдалану
коэфициентінің және сұйықты шығару (өнімнің) шығымының молдығы (бірнеше
ондық өлшемінен 1800мтаул-дейін); көлбеу скважиналарда пайдалану
мүмкінділігі; скважина өнімінде, газдың болғанына немесе құмның болғанына,
қарамайтын әдісті қолдану мүмкіндігі. Әдістің жетістіктеріне, келесілер
жатады – алғашқыда газ бөлетін жүйелерді немесе компрессорлық, станция салу
үшін, күрделі қаржыландырудың көп мол болғандығы; түптегі қысым аз болған
жағдайда пайдалы әсер коэффициентінің (ПӘК) аз болғандығы; меншікті энергия
шығынының үлкендігі. Сондықтан, газлифтілі әдісті, қабат қысымы және
көлемі үлкен кен орындарда, өнімділік коэффициенті біршама үлкен
скважиналарда пайдаланған жөн.
Практикада келесі көтергіштер түрлерін қолдаады:
1) Бірқатарлы, құбыр сақиналары арқылы жұмыс агенті берілетін:
2) Егер скважина өнімі үлкен шығымда және оның ішінде тоттану әрекетіне
немесе құбырлар сақинасында жиналып қалатын тұздар мен асфалтты -
смалалы заттар болмаған жағдайда – бірқатарлы, СКҚ бойымен агент
берілетін;
Екі қатарлы – скважинадағы бекітілген құбырда саңылақболғанда немесе
құм болғанда.
Егерде, сығылғын газ берілетін СКҚ – ға құм келетін болса, ол құбырға
диаметрі кішірек құйыршық (хвостовик) бекітіліп жіберіледі (1.1-сурет). Бұл
құйыршық, қоспаның қозғалу жылдамдығын, құбыр тізбегінің басында ұлғайтып,
құм мен судың скважина түбінде жиналмай сыртқа шығуын қамтамасыз етеді.
Мұнай өнімін алу үшін үздіксіз газлифтілі әдісінде, сығылған газды жер
үстінен беру үшін қолданылып, пайдаланатын, Л-типті (тік скважиналар
үшін), ЛН-типті (көлбеу бағытты скважиналарға арналған) қондырғылар – газды
сақиналар (кольцевое) арқылы айдап беретін, бір қатарлы көтергіштер
қабылдау клапаны мен пакер және сильфонды Г – типті клапанымен
жабдықталған.
Соңғы жабдықтар арқылы, скважинаны автоматты түрде жіберіп, керекті
режимде пайдалану үшін қолданылады. Газлифтілі клапандар, СКҚ көтермей-
ақ, қанатты техника жабдықтарының көмегімен орнына салынып, алынады. СКҚ –
(сорапты – компрессорлық құбырлардың) диаметрі 60, 70 және 89 мм болады,
сұйықты алу шыгымына 120, 300 және 700м³тауел, сәйкес келеді.

1.1-сурет. Екіқатарлы көтергіштің схемасы
a-көтергіштің ұзындығы;
h-көтергіштің динамикалық деңгейге бататын тереңдігі

Өндірістегі компрессорлық станциялар, негізінде поршендік ГКМ және ГКН
типті газокмпрессорлар және үлкен өнімді ортадан тепкіш компрессорлар мен
жабдықталған. Скважинаны игеріп жіберу үшін және кейбір жөндеу жұмыстарын
істеу үшін, қозғалмалы компрессорлық установкалар қолданылады – 1,6, - 4,0
МПа қысым мен 3,5, - 54м³мин шығын мен агент айдайды. Олар шаналарда,
гусеницалы арбаларда, автоприцептерде орнатылады.
Компрессорлы және компрессорсыз газлифтілі әдістерде, жұмыс агентін
алдын ала дайындап алу қажет: газдан көмірсутекті фракциясын және
конденсатын айырады, неге десеңіз олар, гидраттардын пайда болуына ықтимал
жағдай жасайды. Коррозия шақыратын механикалық қоспаларды күкіртсутекті
және басқа қоспалардан айырып дайындайды.
Гидраттың пайда болуына қарсы күрес үшін, ең қарапайым әдіс – газды
95°С – қозғалмалы қыздыратын қондырғылар арқылы (150000м³тәуел),
скважинаның сағасына, газқұбырының бойына немесе газ-бөлетін пунт басынан
қыздырып айдайды.
Газ компрессорлық станциялардан немесе газ дайындайтын комплекстен, газ
бөлініп таралатын пунктке бағытталады. Мұндай пункттер біреу немесе бірнеше
блоктардан құрастырылған, газ бөлетін ГР5-14 типті батарейдаен тұрады –
14 скважинаға арналған. Газ шығымын қолмен (инелі винтелдерді пайдаланып)
немесе автоматты түрде (мембранды механизмы бар клапандар) реттеліп, қысм
өлшенеді. Бұл пункттерде, бір жерден (бір ортадан) ингибиторларды, беттік
әректті заттарды, (БӘЗ), т.с.с қосу үшін, дозалік (аз мөлшерлі) сораптарды
қойып пайдаланады.

1.2. Газлифтілі скважинаны жіберу
Скважинаны пайдалану үздіксіз болғандықтан, оларды кейде тоқтатып,
сосын, қайта жұмысқа жіберуге тура келеді. Екі қатарлы көтергіш пен
жабдықталған скважинаны жіберу (іске қосу) үрдісін қарастырайық. Газды
қысыммен, құбырлар арасындағы ортаға (сақиналы, кольцевое) айдаған кезде,
сұйықтар төмен ығыстырылып, кіші диаметрлі СКҚ және үлкен диаметрлі
бекітілген пайдалану (эксплатационные) құбырларда сұйық, бір шама деңгейге
көтеріледі. Бұл жағдайда, сұйық қоспасының деңгейі статистиканың
деңгейінен жоғары болады. Сондықтан, скважина түбіндегі қысым өсіп,
сұйықтаң біразы қабат ішіне қайтадан енеді. Кез келген уақытта, айдап
жатқан газдың қысымы гидростатикалық (деңгейден жоғары көтерілген
биіктікпен) қысым мен сипатталады.
Яғни, айдап жатқан газдың, қысымы ұлғайған сайын, деңгейлер арасындағы
биіктікте ұлғайады. 1.2–суретте осындай қысымның, скважинаны іске қосқаннан
кейінгі өзгерісі келтірілген.
Газдың шығыны, бір қалыпты болған жағдайда, қысым алғашқыда тез
өседі, ал сосын ақырын өседі. Мұны – СКҚ мен үлкен диаметрлі құбыр жақтағы
сұйықтын деңгейі өскен сайын - ∆h қабатқа енетін сұйықтың көбеюімен
түсіндіреміз.
Айдап жақан газдың ең үлкен қысым мәні, сақинадағы газ СКҚ – ның
башмағына жеткенде болады. Бұл жіберуші қысым (Pпуск) – деп аталады. Газды
әрмен қарай қысыммен айдасақ – газсұйық қоспасы ұлғайып, жоғары көтеріліп,
скважина сағасына жетеді. Газсұйық қоспасы скважина сағасынан асып
төгілгеннен кейін, башмақтағы қысым және (СКҚ) қысымы азаяды. Сөйтіп,
айдалып жатқан газдың да қысымы азаяды, неге десеңіз – СКҚ ішінде де,
сақина ішінде газсұйығы көбейе береді.
Түптегі қысым азаяды (ол айдалып жатқан газдың қысымынан да, жоғарыда
айтылған гидростатикалық қысым бағанасынан, сұйықтың скважина түбінен, СКҚ
башмағына дейінгі биіктіктен байланысты). Түптегі қысым мәні, қабат
қысымынан төмен түскен жағдайда, қабаттан сұйық құйылып келе бастайды. Бұл
жағдайда, қысымның өзгеруін (1.1-суреттен) байқаймыз. Қысымның алғашқыда
газы кеміп, сосын кемуі баяулайды. Кейбір кеде, көтергішке құйылған сұйықты
шығаруға, әлі келмей қалады – сөйтіп башмак төңірегі сұйықпен жабылып
тұрады.

1.2 – сурет. Екі қатарлы көтергішпен жабдықталған скважина схемасы:
а – скважина іске қосқандағы (жібергендегі) агент қысымының өзгеруі;
б – (жіберуші қысымын есептеу үшін)

Осы жағдайдағы қысымның мәні – қисықтың өзгеру суретінде
(1.2-сурет) ең төмен (минималды) мәні. Газдың келуі тоқтамағандықтан, қысым
қайтадан көтеріліп жиналған сұйықты ығыстырып шығарады, сөйтіп сұйықты
ығыстыру үрдісі қайталанып тұрады (суретте синусойда сияқты бөлім).
Газлифтілі скважинадағы қалыптасқан режимдегі, орташа қысымның мәнң –
жұмысшы ітеу (жұмысшы) қысымы (Pp) деп аталады (1.2-суретті қара).
Компрессордың қуатынан, скважинаның өнімділік коэффициентінен және
газсұйықты қоспаның көтергіштік конструкциясынан жіберуші қысым
байланысты, бірақ олкелесі аралықта болады:
Pжgh=Pпуск=pжgL,
Мұнда: h – статистикалық деңгейде, көтергіштің төмен түсірілген
тереңдігі; L-көтергіштің ұзындығы (1.2-сурет). бұл қысымның мәнінің, ең
кіші (минималды)болатын жағдайы – қабатқа мұнайдың қайтадан ену (поглощать)
қабілеті абсолюттік болуы қажет, егерде статикалық деңгейде, сұйықтың
деңгейі көбейген мерзімде, осы сұйықтың көлемін дер мерзімде қабат жұтып
алуы қажет.
Қысымның мәні, ең кіші (минималды) болатын жағдай – сұйық көтергіш
құбырдан, скважина сағасына айдап жаткан газ башмакқа жеткенще, тезірек
жететін кезі.
Компрессордың өнімділігі берілген кезде, кез келген конструкцияны
күрделі қолданған жөн. Егерде, сұйықтың қабатқа қайтадан енуін ескермесек,
есеп жеңілдейді. Бұл жағдайда жіберу қысымының мәні компрессордың
өнімділігіне байланысты емес, тек қана көтергіштің конструкциясына
байланысты.
Екі қатарлы газсұйық көтергіштің (1.2-сурет) жіберуші (қосу) қысымын,
есептейтін формуланы шығарайық. Сақина ортасындағы, сұықтың деңгейі,
көтергіш башмағына жеткен жағдайда, келесі формуланы жазуымызға болады.
Рпус=pжg(h+∆h),

Мұнда: h=L-Hcm, ∆h-ты, сұйықтардың көлемі бірдей деп аламыз, неге
десеңіз, сұйық қайтадан қабатқа енбейді және газ айдалаы жатқан
сақинадағы сұйықтың төмен түскен көлемі, СКҚ бойында жоғары
көтерілмеген,пайдалану құбыр жағындағы, сақинадағы кқтерілген көлемдердің
қосындысына тең деп санаймыз.
,
∆h мәнін деп қосайық

Осылайша, бір қатарлы көтергіштің жіберуші (іске қосу) қысымын
табамыз:
Газды сақина арқылы айдаған кезде:

Газды ортадан, яғни СКҚ бойымен айдаған кезде

Жіберуші қысымның мәнінен, жұмыс қысымының мәні әр уақытта кіші
болады, неге десеңіз, скважинадағы динамикалық деңгей, статкалық
деңгейден төмен болады. Сондықтан да, жіберуші және жұмысшы қысымын
келтіріп, газлифтілі скважинаның тиімді жұмыс істеуі үшін,
өнеркәсіпшілікте энергия көзінің болуы қажет. Шындығында, кейбір
компрессорлар тобын қойып, жіберуші қысымның мөлшері, скважинаны іске
қосуға жеткілікті болуы керек. Мұнадй жағдайда газды бөліп тарататын
батареяға, екі желіс әкеп қосады: жіберуші және жұмысшы қысымдарына
арналған. Кейде скважинаны іске қосу (жіберу) үшін, қозғалмалы
компрессорлық қондырғыларды қолданады. Көбіне, жіберуші қысымын азайтатын
тәсілдерді қолданады.
Ең көп әдіс (тәсіл), жіберуші клапандар арқылы, жіберуші (іске
қосу) қысымын азайту. Жіберуші клапандар 1 СКҚ тізбегінің ішінде, әдейі
арналған камерада (қалтада), орналастырылады. Бұл клапандар көтергіш
құбырдың башмағы мен сұйықтың, статикалық деңгейі аралығына қойылады.
(1.3а – сурет). Бірінші клапанның қойылатын тереңдігі, айдап жатқан
газдың қысымы, сұйықты осы клапаннан 20м төмендікке түсірген мерзімді
қамтамасыз ету керек.

1.3– сурет. Газлифтілі скважинаны жіберу үрдісінің схемасы.

1.4-сурет. Газлифтілі жіберуші клапынның сильфондық түрінің схемасы

Қысым өзгергендегі клапанның жұмысы:
а-айдалған газдың; б-газсұйық қоспаның; Рс-сильфондағы қысым; Рг-клапан
тереңдігіндегі қысым; Рт-клапыннан 20мтөмендіктегі қысым.
Газ СКҚ – ға ашық клапан арқылы айдалып кіріп, сұйықты газдандырады,
онда пайда болған қоспаның деңгейі көтеріліп, лақтырма желісінен асып
аққанда, СКҚ ішіндегі қысым, бірінші клапан деңгейінен төмендеп түсіп,
скважина түбіндегі қысым өзгермейді (клапанның өткізгіштік қасиеті
компрессордың өнімділігінен аз болғандықтан) (1.3 б- сурет).
Сондықтан, түптегі қысым азайған сайын, сақина ортасындағы сұйықтың
деңгеіде түседі. Деңгей түсіп келіп (минималдық мәні) бірінші клапаннан
20м тқмендегенде – екі газлифті клапан ашылады. Екінші клапаннан газ СКҚ
ішіне кіріп, сұйықты газдандыра бастағанда, жоғары бірнші клапан
жабылады.
(1.3 в - сурет). Енді СКҚ – ның ұлғайған интервалында сұйық газданып,
сағадан асып құйылады. Ол түптегі ұысымды тағыда азайта түседі. Сақина
аймағындағы сұйықтың деңгейі тағыда одан төмен түсіп, үшінші клапанға
жеткенде, екінші клапан жабылады. Сөйтіп, жоғарыда айтылған үрдіс
қайталанып, газ көтергіш құбырға жұмыс клапаны 2-ден ағып құйылғанша бола
береді. (1.3 г - сурет). Жіберуші клапандарды, сұйық деңгейінен 20м
жоғары орналастырады, неге десеңіз, СКҚ ішіне, газ алғашқы қысым
айырмашылығында (перепад) ағып құйылсын деп. Өндірісте, негізінде
сильфондық газ толтырылған, клапандар қолданылады. (1.4 - сурет).
Жұмысшы клапаны 2, газ башмак 1 арқылы, СКҚ тізбегіне құйылып,
скважинада (пульсайия) тығыздалып түкірместік болғыздырмау үшін арналған.
Құбыр тізбегінің ұзындығы, скважина сағасынан башмакқа дейін, 50м
қашықтықтан кем болмауы керек. Қалыптасқан режимде скважинаны пайдаланған
кезде, сақиналы алаңдағы, сұйықтың деңгейі – жұмыс клапанынан 10-20 м
төмен болады.
Газлифтілі скважинаның пайдалану режимін және құрал-
жабдықтарын таңдау
Газлифтілі көтергішті, есептеу кезіндегі графикалық әдісті пайдалану
принциптері.
Газлифтілі көтергіштердің қйсықтарын есептеу мерзімінде, ең керекті
параметрі ретінде, шығымды (дебит) емес, газсұйықты Г қатынасын қарастырған
жөн. Стандартты жағдайдағы, газдың көлемі шығымының, сұйықтың шығымына
қатынасын – газсұйықты Г қатынасы деп айтамыз. Қабаттағы температураны және
осы кен орнындағы газбен ұйықтың сипаттамаларын, ескеріп отыра, үйреншікті
номограмманы құрастырып сызамыз (1.5-сурет). Әртүрлі өнім шығынына,
сулануына номограмма тұрызады.
Қоспа құрылымы, газдың тиімді (оптималды) кезінде, газсұйықты қатынасы
максималды болады (1.6-суреттегі сол жағындағы қисық). Бұл кезде, энергия
шығымы немесе қысым градиенті минималды болады. Газ шығымын әрі қарай
ұлғайту қолайсыз, неге десеңіз қысым айырмашылығы (градиент) ұлғайады.
Қысым өткен сайын минималдық градиентті ұстау үшін, үлкен мөлшерлі
газсұйықты қатынастар болуы керек.
Мысылы, осы кен орнында, өнімнің сулануы белгілі немесе берлген болсын.
Q шығымы (дебит) бар скважинаны, газлифтілі әдіспен пайдалану қажет деп
есептейк. Скважинаны зерттеу нәтижесінде, қабат қысымы Рпл, өнімділік
коэффициенті К, газ факторы G белгісі болсын. Жинау жүйесінің шарттарына
байланысты скважина сағасындағы қысымды Ру табылады.
Скважинаны пайдалану шартына және кен орнын игеру шартына (шығымға және
сулануына) жауапты кып, есептеу номограммасын таңдап аламыз.
Калькіге, номограмма қысымы Р және тереңдік Н өстерін белгілі масштабта
салады (1.7-сурет). Н өсінде өлшеп скважина тереңдігін Н, белгілейлі жіне
осы деңгейде, түптегі қысымға сәйкес нүктені белгілейді, ал Р
өсінде, скважина сағасындағы қысымға сәйкес нүктесін белгілейді.
Сосын кальканы 1.7-суреттегі номограмма үстіне салып – Н өстерін
түйістіреді. Сосын, Н өстерін бір-біріне келтіріп отырып, калькандағы
көтерілген нүктелерге қарап төмен немесе жоғары қозғалтып , нүктесі
есептелген газ факторына (белгілі) 1.7 суреттегі газсұйқты
қатынасымен Г түйістіреді ().
Түйісіп табылған қисықты калькаға түсіріп алады. Егерде мұндай қисық 3-
57-суреттегі номаграмма да жоқ болса, оған интерполяция жасауымыз керек.
Газ факторының G өлшемін алуымыз керек, онда тең екенін
ескеруіміз керек. Сосын, кальканың тереңдік Н өсімін төмен түсіріп отырып,
(калькаға түсірілген қисыққа және ). Сөйтіп табылған нүктелер,
скважинаны газлифтілі әдіспен пайдалануының параметрлерінің диапазондарын
мінездемелеп сипаттайды. Яғни, жұмыс агентін енгізу тереңдіктерін ()
және газды айдау қысымдарын (), қосымша агенттің меншікті шығымын.
Газдың айдау қысымы азайған сайын, меншікті шығымы (R=Г-) ұлғайады.
1.8 – суреттегі мәліметтер бойынша газдың меншікті шығымының, газдың
айдау шығымы мен байланысын сызып келтіруге болады (3-59 суретті қара).

1.5- сурет. Газлифтілі көтергішті есептеуге арналған номограмма
d=const; Q=const; n=const
1.6- сурет. Газлифтілі әдіспен скважинаны пайдалану шарттарын табуға
арналған график
Бекітілген өнімді (дебит), әртүрлі газдың меншікті шығымы мен соған
сәйкес жұмысшы қысымдарымен өндіруге болады. Осы кен орнында пайдаланған
газлифтілі әдістің түріне байланысты, скважиналардың пайдалану шартын
тағайындауға болады.
Компрессорсыз газлифтер әдістерінде скважинаны максималды жұмысшы
қысымда пайдалануымыз керек, неге десеңіз, осы жағдайда, меншікті газдың
шығымы минмалды және мұнайды өндірудің өзіндік құны аз болады.
Компрессорлық газлифт әдістері кезінде, газдың меншікті шығны көп әсер
етеді, неге десеңіз, газды қайта-қайта жабық циклда пайдаланады. Бұл
жағдайда, газды сығу үшін, жұмсалатын энергияның тиімді минимумын
қарастырады. Сондықтан, жұмсалатын энергия тиімді, миималды болган кезде
газды сығып айдайтын ұысымды тағайындайды (яғни, жұмысшы қысымын).

1.7-сурет. жұмысшы қысымынан меншікті газ шығымының байланысы

1.3. Газлифтілі көтергіштің диаметрін табу
Кен орнындағы газлифтің түрін және жұмысшы қысымын (газды айдау
қысымын) тағайындығаннан кейін, газлифтілі скважинаны пайдалану режимін
тауып, құрал – жабдықтарын таңдауға кіріседі. Сондықтан, пландалған шығымы
(өнімі) және өнімнің сулануы белгілі скважинаға көтергіштің тиімді
(оптималды) диаметрін, газды айдау тереңдігін және сол газдың шығынын
таңдап, та,айындауымыз керек.
Есептеуді, скважинаны пайдалану шартына сәйкес қып, әртүрлі СҚК
диаметріне номограммаларды сызып тұрғызудан бастайды. Әр диаметрге төменде
жазылғандай, графикалық әрекеттерді жүргізеді.
Калькаға, тағайндалған масштабта, номограмма қысым және тереңдік
өстерін салады. Н өсінің бойынан белгілі масштабта скважина тереңдігінің
нүктесін көрсетіп, осы деңгейдегі түп қысым нүктесін тағайындайды. Ал
қысым Р өсінде, сағадағы қысымға және газға қанығу қысымына
сәйкес, нүктелерді белгілейді. Сосын кальканы номограммаға қалыптастырып,
жоғарыда жазылған тәсіл бойынша 1-ші қисықты тұрғызады. Бұл қисықтың
газсұйықты қатынасы қабаттағы газ факторына тең ().
Жұмысшы агенті айдалатын, сақиналы аймақтағы қысымның өзгеруі, түзу
сызығын 2-ші нүктесі, арқылы жүргізеді. Бұл сызықта Р тереңдігіндегі
қысымды келесі барометрлік формула арқылы есептейді:
.
Мұндағы: және - скважинаның түбі мен сағасындағы қысым,
МПа; –газдың қатынасы, тығыздығы (өлшемсіз мөлшер); Н – скважина
тереңдігі, z-газдың ең қатты сығылу оэффициентінің орташа мәні; Т-
скважинадағы орташа температура, К; q-газдың шығымы, с.
Сосын, А нүктесі мен (1 және 2 қисықтардың қиылысқан нүктесі
нүктесі арқылы өтетін қисықты, номограммаға қалыптастырып, Н тереңдік
өсінің бойымен, төмен қарай жылжытып отырып (). және А нүктесі
арқылы өтетін қисыққа барып тірелгенше. Табылған қисықты калькаға түсіріп,
сызып аламыз (1.8-суретегі 3-ші қисық).

1.8-сурет. Тереңдікке байланысты қысымның өзгеру қисығы (газлифтілі
көтергіштің диаметрін табу үшін)

Сағадағы қысым баяу (аз) болғанда нүктесі, әдетте, минималды
градиенті бар қисыққа барып тіркеледі. Бұл жағдайда, және А нүктелері
арқылы өтетін қисық, осы минималды градиенті бар номограммадағы бір
қисықпен сәйкес болып табылады. Егерде, номограммада ондай қисық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.