Ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздері
Жоспары:
Кіріспе
1. Әдіснама ғылыми категория. Ғылыми әдебиеттердегі «әдіснама», «ғылым әдіснамасы» және оның сипаты.
2. Ұлттық тәрбие әдіснамасының ерекшеліктері. «Этнос», «ұлт», «халық», «діл» (менталитет), ұлтаралық қарым.қатынас, этносаралық келісім, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық ұғымдарының жаппы сипаттамасы.
Негізгі ұғымдар: жастар, студент жастар, жастардың әлеуметтік топтары, білім алушылар тұлғасының интеллектуалды әлеуеті.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
1. Әдіснама ғылыми категория. Ғылыми әдебиеттердегі «әдіснама», «ғылым әдіснамасы» және оның сипаты.
2. Ұлттық тәрбие әдіснамасының ерекшеліктері. «Этнос», «ұлт», «халық», «діл» (менталитет), ұлтаралық қарым.қатынас, этносаралық келісім, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық ұғымдарының жаппы сипаттамасы.
Негізгі ұғымдар: жастар, студент жастар, жастардың әлеуметтік топтары, білім алушылар тұлғасының интеллектуалды әлеуеті.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Білім беру - адамның, қоғамның, мемлекеттің мүддесі үшін ұрпақ тәрбиелеу және оқыту үрдісі болып табылады, ол білім беру ісін жетілдіруге, сақтауға және оны ұрпақтан ұрпаққа жалғастыруға, еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуын қамтамасыз ету мақсатында мәдениетті жаңа ұрпақ тәрбиелеуге, тұлға мен қоғамның адамгершілік, интеллектуалдық, эстетикалық және физикалық жағдайын үнемі жетілдіріп отыруға бағдарлануы тиіс.
Бүгінгі таңда жастардың бәсекеге қабілетгі болу үшін отандық білім беру жүйесінің мазмұнын ұлттық идея негізінде жетілдіріп отыр. Өркениетке бағыт алған кезеңде жастарға берілетін білім мазмұнын «ғылым арқылы тәрбие беру» парадигмасына негіздеп, дәріс мақсатын ұлттық тәрбиенің түсініктерін теориялық-әдіснамалық тұрғыңан ұғындыруға бағыттау Қазақстан Республикасындағы жоғарғы оқу орындарының педагогика саласында да өзекті мәселе болып отыр.
Жас ұрпаққа ұлттық тәрбие берудің негізгі бағдарлы идеялары еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекетгің жаңа саяси бағыты» атты халыққа жолдауының басты назары білім беру, денсаулық сақтау, тілдерді дамыту және жұмыспен қамту сияқты халықтың әл-ауқатын арттырып денсаулығын қорғауға, жастардың сапалы білім, саналы тәрбие алуына, салауатты өмір салтын өрістетуге арналған. Олай болса, білім беру жүйесінің басты даму бағыты – жас ұрпақты ұлттық игіліктер мен ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, рухани-мәдени мұралар сабақтастығын сақтай отырып тәрбиелеу.
ің философиясын, Сұлтанмахмұт, Мағжан және т.б. ғұламалар
Білім беру - адамның, қоғамның, мемлекеттің мүддесі үшін ұрпақ тәрбиелеу және оқыту үрдісі болып табылады, ол білім беру ісін жетілдіруге, сақтауға және оны ұрпақтан ұрпаққа жалғастыруға, еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуын қамтамасыз ету мақсатында мәдениетті жаңа ұрпақ тәрбиелеуге, тұлға мен қоғамның адамгершілік, интеллектуалдық, эстетикалық және физикалық жағдайын үнемі жетілдіріп отыруға бағдарлануы тиіс.
Бүгінгі таңда жастардың бәсекеге қабілетгі болу үшін отандық білім беру жүйесінің мазмұнын ұлттық идея негізінде жетілдіріп отыр. Өркениетке бағыт алған кезеңде жастарға берілетін білім мазмұнын «ғылым арқылы тәрбие беру» парадигмасына негіздеп, дәріс мақсатын ұлттық тәрбиенің түсініктерін теориялық-әдіснамалық тұрғыңан ұғындыруға бағыттау Қазақстан Республикасындағы жоғарғы оқу орындарының педагогика саласында да өзекті мәселе болып отыр.
Жас ұрпаққа ұлттық тәрбие берудің негізгі бағдарлы идеялары еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекетгің жаңа саяси бағыты» атты халыққа жолдауының басты назары білім беру, денсаулық сақтау, тілдерді дамыту және жұмыспен қамту сияқты халықтың әл-ауқатын арттырып денсаулығын қорғауға, жастардың сапалы білім, саналы тәрбие алуына, салауатты өмір салтын өрістетуге арналған. Олай болса, білім беру жүйесінің басты даму бағыты – жас ұрпақты ұлттық игіліктер мен ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, рухани-мәдени мұралар сабақтастығын сақтай отырып тәрбиелеу.
ің философиясын, Сұлтанмахмұт, Мағжан және т.б. ғұламалар
Әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының Президент! - Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекетгің жана саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы. 14.12.2012.
2. Таубаева Ш.Т. Педагогика әдіснамасы. Оқу құралы. - Алматы: Қарасай, 2013.-432 6.
3. Штофф В.А. Введение в методологию научного познания.- Л., 1972,- 215 с.
4. Бабанский Ю.К. Проблемы повышения эффективности педагогических исследований. - М.: Знание, 1982,- 80 с.
5. Краевский В.В. , Бережнова Е.В. Методология педагогики: новый этап. Учебное пособие. М.: Академия, 2008.
6. Молдабеков Ж. Қазақтану және жаңару философиясы: оку құралы. - Алматы: Қазақ университет», 2009. - 282 б.
7. С.Қалиев. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы. - Алматы. 1998.
8. Ұзақбаева С.А. Тамыры терең тәрбие. - Алматы: Білім, 1995. - 232 б.
9. Айталы А. ұлттану. - Алматы: Арыс, 2003. - 226 б.
10. Кішібеков Д. Қазақ менталитеті: кеше, бүгін, ертең. - Алматы: Ғьшым, 1999.-199 б.
11. Нұрмұратов С.З., Мұсатаев С.Ш.. Қазақстандық жалпы ұлттық идея: мәні, максаты, қалыптастыру технологиясы. Астана, 2002.
12. Ирмуханов Б.Б. Этническая история древнего Казахстана. Алматы. Издательство «Мир» 2010. -320с.
13. Бурбаев Т. ұлт менталитеті. -Астана, Елорда, 2001. - 2486.
14. Молдагалиев Б.А.. ұлтаралық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың теориясы мен практикасы. Батые Қазакстан Мемлекетгік университет!. 2006. 1666.
1. Қазақстан Республикасының Президент! - Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекетгің жана саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы. 14.12.2012.
2. Таубаева Ш.Т. Педагогика әдіснамасы. Оқу құралы. - Алматы: Қарасай, 2013.-432 6.
3. Штофф В.А. Введение в методологию научного познания.- Л., 1972,- 215 с.
4. Бабанский Ю.К. Проблемы повышения эффективности педагогических исследований. - М.: Знание, 1982,- 80 с.
5. Краевский В.В. , Бережнова Е.В. Методология педагогики: новый этап. Учебное пособие. М.: Академия, 2008.
6. Молдабеков Ж. Қазақтану және жаңару философиясы: оку құралы. - Алматы: Қазақ университет», 2009. - 282 б.
7. С.Қалиев. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы. - Алматы. 1998.
8. Ұзақбаева С.А. Тамыры терең тәрбие. - Алматы: Білім, 1995. - 232 б.
9. Айталы А. ұлттану. - Алматы: Арыс, 2003. - 226 б.
10. Кішібеков Д. Қазақ менталитеті: кеше, бүгін, ертең. - Алматы: Ғьшым, 1999.-199 б.
11. Нұрмұратов С.З., Мұсатаев С.Ш.. Қазақстандық жалпы ұлттық идея: мәні, максаты, қалыптастыру технологиясы. Астана, 2002.
12. Ирмуханов Б.Б. Этническая история древнего Казахстана. Алматы. Издательство «Мир» 2010. -320с.
13. Бурбаев Т. ұлт менталитеті. -Астана, Елорда, 2001. - 2486.
14. Молдагалиев Б.А.. ұлтаралық қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың теориясы мен практикасы. Батые Қазакстан Мемлекетгік университет!. 2006. 1666.
Ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздері
Жоспары:
Кіріспе
Әдіснама ғылыми категория. Ғылыми әдебиеттердегі әдіснама, ғылым әдіснамасы және оның сипаты.
Ұлттық тәрбие әдіснамасының ерекшеліктері. Этнос, ұлт, халық, діл (менталитет), ұлтаралық қарым-қатынас, этносаралық келісім, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық ұғымдарының жаппы сипаттамасы.
Негізгі ұғымдар: жастар, студент жастар, жастардың әлеуметтік топтары, білім алушылар тұлғасының интеллектуалды әлеуеті.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Білім беру - адамның, қоғамның, мемлекеттің мүддесі үшін ұрпақ тәрбиелеу және оқыту үрдісі болып табылады, ол білім беру ісін жетілдіруге, сақтауға және оны ұрпақтан ұрпаққа жалғастыруға, еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуын қамтамасыз ету мақсатында мәдениетті жаңа ұрпақ тәрбиелеуге, тұлға мен қоғамның адамгершілік, интеллектуалдық, эстетикалық және физикалық жағдайын үнемі жетілдіріп отыруға бағдарлануы тиіс.
Бүгінгі таңда жастардың бәсекеге қабілетгі болу үшін отандық білім беру жүйесінің мазмұнын ұлттық идея негізінде жетілдіріп отыр. Өркениетке бағыт алған кезеңде жастарға берілетін білім мазмұнын ғылым арқылы тәрбие беру парадигмасына негіздеп, дәріс мақсатын ұлттық тәрбиенің түсініктерін теориялық-әдіснамалық тұрғыңан ұғындыруға бағыттау Қазақстан Республикасындағы жоғарғы оқу орындарының педагогика саласында да өзекті мәселе болып отыр.
Жас ұрпаққа ұлттық тәрбие берудің негізгі бағдарлы идеялары еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекетгің жаңа саяси бағыты атты халыққа жолдауының басты назары білім беру, денсаулық сақтау, тілдерді дамыту және жұмыспен қамту сияқты халықтың әл-ауқатын арттырып денсаулығын қорғауға, жастардың сапалы білім, саналы тәрбие алуына, салауатты өмір салтын өрістетуге арналған. Олай болса, білім беру жүйесінің басты даму бағыты - жас ұрпақты ұлттық игіліктер мен ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, рухани-мәдени мұралар сабақтастығын сақтай отырып тәрбиелеу.
Әдіснама ғылыми категория. Ғылыми әдебиеттердегі әдіснама, ғылым әдіснамасы және оның сипаты. Адам тәрбиесі - дүниетаныммен, ұлттық санамен, ұлттық ділмен, тілмен, ұлттық мәдениетпен жалпылай алғанда, ұлттық құндылықтармен астасып жатқан ұғым. Ұлттық тәрбие - синтезделген, пәнаралық, түрлі құндылықтардан құралатын дүние. Ұлттың қалыптасқан дәстүрлі дүниетанымы, ұстанған моралдық-этикалық нормалары, тұрмыстық-шаруашылық формасы, кәсіптік, заттық мәдениетімен қатар, рухани мәдениеті, саяси-идеологиялық мүддесімен бірге, болашақты жасау стратегиясымен қазір өз алдына жекеленген ғылымдардың зерттеу нысаны. Соған байланысты қазіргі қоғам жеке адамнан прогрессивті ойлай алатын, белсенді әрекетті, жан-жақты болуды талап етеді.
Білім беру - адамның, қоғамның, мемлекеттің мүддесі үшін ұрпақ тәрбиелеу және оқыту үрдісі болып табылады, ол білім беру ісін жетілдіруге, сақтауға және оны ұрпақтан ұрпаққа жалғастыруға, еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуын қамтамасыз ету мақсатында мәдениетті жаңа ұрпақ тәрбиелеуге, тұлға мен қоғамның адамгершілік, интеллектуалдық, эстетикалық және физикалық жағдайын үнемі жетілдіріп отыруға бағдарлануы тиіс.
Бүгінгі таңда жастардың бәсекеге қабілетгі болу үшін отандық білім беру жүйесінің мазмұнын ұлттық идея негізінде жетілдіріп отыр. Өркениетке бағыт алған кезеңде жастарға берілетін білім мазмұнын ғылым арқылы тәрбие беру парадигмасына негіздеп, дәріс мақсатын ұлттық тәрбиенің түсініктерін теориялық-әдіснамалық тұрғыңан ұғындыруға бағыттау Қазақстан Республикасындағы жоғарғы оқу орындарының педагогика саласында да өзекті мәселе болып отыр.
Жас ұрпаққа ұлттық тәрбие берудің негізгі бағдарлы идеялары еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекетгің жаңа саяси бағыты атты халыққа жолдауының басты назары білім беру, денсаулық сақтау, тілдерді дамыту және жұмыспен қамту сияқты халықтың әл-ауқатын арттырып денсаулығын қорғауға, жастардың сапалы білім, саналы тәрбие алуына, салауатты өмір салтын өрістетуге арналған. Олай болса, білім беру жүйесінің басты даму бағыты - жас ұрпақты ұлттық игіліктер мен ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, рухани-мәдени мұралар сабақтастығын сақтай отырып тәрбиелеу.
Демек, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық өзегі ерте заманнан келе жатқан қазақ даласында орта ғасыр, жаңа дәуір, сондай-ақ қазіргі заманға дейін өз маңызын жоғалтқан емес. Қазақ жерінде өмір сүрген Қорқыт ата, Әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Махмут Қашғари, Қожа Ахмет Яссауи, Асан Қайғы, Мухаммед Хайдар Дулати, Қадірғали Қасымұлы Жалайри, Бұхар жырау, Сүйінбай Аронұлы, Махамбет Өтемісұлы т.б ғұламалар керемет болашақтың орнауына негізгі себепкер - жас ұрпақ тәрбиесі екендігін айтып кеткен.
Сондай-ақ, Абайдың ғақылиясын, Шәкәрімнің философиясын, Сұлтанмахмұт, Мағжан және т.б. ғұламалар мен ағартушылардың еңбектерінің өзегі болған.
Қазақ халқының зиялы азаматы Мағжан Жұмабаевтың: Әрбір ұлттың баласы өз ұлтының арасында өз ұлты үшін қызмет қылатын болғандықтан, тәрбиеші баламы сол ұлт тәрбиесімен тәрбиелеуге міндетті десе, Міржақып Дулатов жас ұрпаққа білім беруде ... Жалғыз құрғақ білімді үйрету емес, біліммен бірге жас ұрпақтың бойына халқымыздың өнегелілік қасиеттерін қалыптастыра білуіміз қажет - деген құнды пікірлері тек педагогикалық тұрғыдан емес, сонымен қатар үлкен әлеуметтік, қоғамдық маңызы зор мәселе екені айқындап берген.
Осыған байланысты әдіснамалық негіздемелерді мұқият қарастыру қажет, ол білім беру үрдісін неғұрлым тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Педагогикада әдіснама педагогикалық шындықты, ақиқатты тану мен қайта құрудың принциптері, әдістері, нысандары мен рәсімдері туралы ретінде айқындалады. Әдіснаманы бұдан да кең мағынада нақты ғылымдағы танымнын ғылыми әдістерінің жиынтығы деп түсінеді.
Сонымен, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздерін меңгеру үшін алдымен әдіснама, ғылымдар әдіснамасы, ұлттық тәрбие ұғымдарын түсінуді қажет етеді.
Әдіснама грек сөзінен аударғанда зерттеу жолы немесе таным, теория, ілім дегенді білдіреді. Бүгінде әдіснаманы төмендегідей түсіндіруге болады:
теориялық және практикалық іс-әрекетгі ұйымдастырудың және құрудың қағидалары мен тәсілдерінің жүйесі, сонымен бірге жүйені зерттеу.
ғылыми таным әдісі туралы ілім.
кез келген ғылымда қолданылатын әдістердің жиынтығы.
Ғылымдар әдіснамасы - ғылыми білімнің құрылымын, ғылыми танымның құрамы мен әдісін, дәлелдеу тәсілін және ғылымның дамуын зерттейтін ғылымтанудың бөлімі. Әдіснамалық мәселелерді жүйелі шешу гносеологиялық қағидалар негізінде құрылатын әдіснамалық тұжырымдарда беріледі.
Ғылымның жалпы әдіснамасы кең мағынасында қолданылады, тар мағынада әдіснама нақты ғылыми пәнде ғылыми тану теориясын білдіреді.
В.А.Штоффтың айтуынша, кең философиялық мағынадағы әдіснамадан айырмашылығы басты назар әдіснамалық рөлді талдау мен эвристикалық мәндегі, негізінен, онтологиялық қағидалар, заңдар және категориялар құрайтын тар мағынадағы ғылым әдіснамасы гносеологиясының бөлігі болып табылады. Ол ғылыми тану теориясын құрайды және ғылымға тән алуан түрлі және өзара байланысқан форма мен көріністердегі танудың күрделі үдерісі заңдылықтарын зерттеуге бағытталған.
Жалпы айтқанда, әдіснама зерттеу әдісі ілімі ретінде ғылыми- танымдық әрекет мәнін ашып, ғылыми-зерттеу стратегиясын қамтамасыз етеді. Демек, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негізі философиялық заңдарды, категориялар мен қағидаларды, материалистік диалектика әдістерін ұғынуды кірістіреді. Сонымен әдіснамалық амал-тәсілдер, қағидалар да әдіснамалық негізін құрайды.
Бұдан ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздеуінің логикалық тізбесі шығады, олар:
тарихи деректерді, құбылыстар мен үдерістерді зерттеуге нақты әдіснамалық амалдарды анықтау;
әдіснамалық қағидаларды нақтылау;
зерттелетін мәселенің тарихи логикалық талдауы (генезис және даму эволюциясы);
зерттеу пәнінің жүйелі құрылымдық талдауы (мәнін, құрылымын, мазмұнын, білім беру мен ғылым жүйесіндегі зерттеу пәнінің орнын анықтау;
зерттеу пәнін сипаттауда тұтастық амал.
Қорыта айтканда, әдіснамалық негіз зерттелетін құбылысқа шынайы ғылыми, объективті амалды және содан туындайтын білім беру теориясы мен практикасы үшін қорытындылар мен ұсыныстарды, алынған нәтижелердің ғылыми құндылығы мен дәлелділігін қамтамасыз ететін дүниетанымдық және зерттеушілік тұжырымдамасының сипатын кірістіреді. Сонымен жоғарыда берілген ғалымдардың пікірлерін жан-жақты талдай отырып, келесі анықтаманы басшылыққа алдық:
Ұлттық тәрбиенін әдіснамасы өзіне төмендегілерді енгізеді:
білімнің құрылымы мен қызметі туралы ілім;
әдіснамалық мағыналы түйінді, фундаментальды, философиялық теориялар, тұжырымдамалар, болжамдар;
таным әдістері туралы ілім.
Әдіснама (грек тілінің methodes - зерттеу жолы, таным, ілім, білім дегенді білдірсе, logos - ұғым дегенді білдіреді) - әдіс туралы ғылымдеген мағынаны береді. Метод (әдіс) термині тікелей нақты бір нәрсеге жол ретінде анықталады, яғни методология мағынасы бір жағынан бір нәрсені тану туралы ғылым болады. Сондықтан әдіснама - зерттеу үдерісі туралы ілім ретінде де түсіндіріледі.
Ал, философиялық энциклопедиялық сөздікте әдіснама - теориялық және практикалық іс-әрекеттерді құру мен ұйымдастыру принципі мен әдістерінің жиынтығы десе, ал қазіргі шетелдік сөздікте әдіснама - танымның ғылыми әдісі жайындағы ілім, қандай да бір ғылымда қолданылатын әдістер жиынтығы деген анықтама беріледі.
Демек, тұлға, іс-әрекет, құндылықтар, таным, басқару теориялары ұлттық тәрбие үшін әдіснамалық қызмет атқарады. Ұлттық тәрбиенің әдіснамасының ерекшеліктері сонымен бірге бірқатар үтымдарда көрініс табады.
Осы ретте, өркениетті даму жағдайында ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздерін анықтауда әдіснама, ғылыми әдіснама ұғымдарының мәні мен мазмұнына назар аударылады. Өйткені, әрбір ғылымның өзіне тән тану салалары, объективті құбылыстарды, қасиеттерді және қатынастарды бейнелейтін ғылыми ұғымдары бар. Мысалы, философия ғылымында болмыс, материя, қозғалыс т.б., педагогика саласында тәрбие, білім беру, оқыту сияқты негізгі ұғымдарға әртүрлі танымдық құбылыстарды танып білуде қолданылады. Ал ғылыми әдіснама ғылыми зерттеулердің жалпы және жеке әдістерін зерттейтін ғылыми міндеттерді арқырлы тұрғыдан қарастыру қағидаларын айқындайды.
Ұлттық тәрбие әдіснамасы қоғамдық дамудың тенденцияларын зерттеуден және ғылымның жалпылама әдіснамасынан бастау алады. Бұл педагогикалық теорияның бастапқы негіздері, зерттеу әдістерін қарастыру қағидалары туралы білім жүйесі және сол білімдерді тәрбие, білім алу тәжірибесіне енгізу жолдары болып табылады.
Қазіргі кезеңде ұлттық тәрбиенің ықпал жасау өрісі орасан кеңейе түсуде. Ұлттық тәрбиенің іргетасын дұрыс қалай білу тек білім беру саласы арқылы қалыптаспайды, оған қоғамдағы барлық әлеуметтік институттардың күші жұмылдырылатындықтан, жоғарғы оқу орындарында студент жастарға білім беруде, оларды тек ғылыми білімдер негізімен таныстырып қоймай, олардың толыққанды дамыған, ұлт болашағын ойлайтын, ұлттық сана-сезімдері мен ұлттық құндылықтары қалыптасқан тұлға ретінде тәрбиелеу өзекті мәселелер қатарында. Осыған орай, ұлттық тәрбие адам тәрбиесі жайындағы ғылым болғандықтан, жастарды этноәлеуметтік - мәдени тұрғыда өмірге және еңбекке даярлау, оларға қоғамдық тарихи тәжірибені үйрету үрдісі болып табылады.
Осы тұрғыдан келгенде, тәрбиенің қазіргі заманғы теориясы және тәжірибесі студенттердің ұлттық тәрбиесінің жүйесін қалыптастырудың әдіснамалық базалық тұғырына таным, ізгілік (гуманистік), тұлғалық іс- әрекеттік, аксиологиялық, мәдениеттілік, тұлғалық-бағдарлық, жүйелілік, этноәлеуметтік-мәдени, ұлттық тәлім-тәрбиелік теориялар негізге алынды.
Ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негізін құрайтын басты бағыт - ол материалистік таным теориясы (гносеология). Таным бұл қоршаған болмыстың, оның элементтерінің белсенді ақыл-ой және көңіл-күй, іс- әрекеттері мен олардың нәтижесі, яғни білім жалпыланған теория, заңдар мен ғылыми ұғымдардың санада бейнелеп айқындалады.
Ізгілік (гуманистік) тұрғыдан, педагогикалық үдеріс адамға ең жоғарғы құндылық ретінде қарауға және соған бағдарлауға мүмкіндік береді, яғни студент жастардың кәсіби-тұлғалық қалыптасуының алғы шарты.
Тұлғалық-бағдарлық тұрғыдан, қарау бағыты тұлғаны адамның жеке белсенділігінін нәтижесінде қалыптасқан оның әлеуметгік сипаттамасы ретінде түсінуге негізделеді және студент жастарды түрлі іс-әрекет түрлеріне қатыстыруды қарастырады. Тұлғалық-бағдарлық, іс-әрекеттік тұрғыдан қарау бағыттарын іске асырудың негізгі шарттарының бірі - тәрбиенің құрылымын өзгерту, яғни субъект-объектілік қатынастар саласынан субъект-субъектілік салаға ауысу. Сондықтан тәрбие білім алушылардың тұлға, азамат, патриот ретінде дамуы және олардың табысты іс-әрекетке қажетті ұлттық, жалпыазаматтық құндылықтарды, қоғамның моралдық қоғамдық нормалары мен ұстанымдарын меңгеру және қабылдау үдерісі жүргізілетін педагогтар мен білім алушылардың өзара бірлескен іс-әрекеті ретінде қарастырылады.
Аксиологиялық тұрғыдан, ұлттық және жалпыадамзаттық басымдықтардың тәрбиенің мәндік негізін құрайтындығын көрсетеді. Аксиологиялық тұрғыдан тәрбие нәтижесінде құндылық санасын, құндылық қатынасын және құндылық мінез-құлқын қалыптастыратын тұлғаны құндылыққа қатыстыру үрдісі ретінде қарастырылады.
Жеке тұлға дамуының ендігі бір маңызды бағыты - іс-әрекет. Іс-әрекет барысында адамның жан-жақты және біртұтас тұлғалық дамуы жүріп жатады, оның қоршаған дүниеге көзқарасы, қарым-қатынасы қалыптасады. Таңдалған іс-әрекет көзделген тұлғалық қасиеттердің қалыптасуына ықпал етуі үшін оны қажетгі деңгейде ұйымдастыру және келелі бағдарлап отыру қажет. Іс-әрекет барысында субъект-объект-субъект адамның белсенді іс- әрекеті, ал объект - белсенділікке арналган нәрсе. Белсенді іс-әрекет барысында тұлғаның тілдік қарым-қатынасы дамиды, өз ұлтының салт- дәстүрін, мәдениетін, ата-бабалардың рухани мұрасын меңгеруге мүмкіндік туады.
Сонымен қатар, студент жастар бойында ұлттық тәрбиені қалыптастыру жүйелілікті қажет етеді, себебі зерттелінетін объектіні жан-жақты, кешенді қарастыруды ұсынады. Жүйелі сипат күрделі ықпалдастықтағы білім беру жүйелеріндегі жетілдірудің адекватты жолы ретіндегі негізін қалауы мүмкін.
Жүйе ұғымы (грек тілінен аударганда system - бөлшектерден құралатын тұтастық; бірігулер) белгілі бір тұтастықты, бірлікті құраушы, бір-бірімен қатынастықта және байланыста болатын көптеген элементтерді білдіреді. Жүйе ұғымы ықпалдастықтағы тұтастық ретінде көрініп, келесідей сипатталады:
жалпы мақсат және қызметтестікпен біріктірілген әртүрлі құрылымдық элементтердің бірлігі және өзара байланыстылығы;
жүйе компоненттері арасындағы байланыстар мен тәуелділіктерді ішкі бірлікте және сыртқы ортамен өзара әрекеттестікте ұйымдастыру;
Студенттің қалыптасуы тұтас, тұрақты жүйені сипаттайды. Сондықтан, кәсіби-тұлғалық қалыптасу жүйесін сипаттай отыра, оның мақсаты, міндеті, қағидалары, мазмұны және әдістерінің (технологиялары) өзара байланыстылығын әлеуметгік талаптарға диалектикалық тәуелділігін қарастырып, құрылымы мен мазмұнының, функцияларының және жекелеген компоненттерінің өзара байланысын ашу қажет. Әдіснамалық тұтастық көпжақтылықтың жинақталуы ретінде түсініліп, білім берудегі болашақ маманның тұтастығын жобалау уақыттың бір бағыттағы бағдарламамен ұйымдастырылуы қажет. Ықпалдасқан педагогикалық жүйелерді жобалаудың педагогикалық негізін өңдеу қазіргі әрекеттегі бөлшектерді тұтастыққа біріктіруге жағдай жасайтын жүйе құрушы факторды іздестіру қажеттілігін туғызады.
Жүйе құрушы фактор - бұл күй немесе заттық құбылыс жүйелердегі компоненттерді бір тұтастықка біріктіруге қабілетгі, тұтас әрекетгік көрінулерге итермелейтін, сонымен бірге белгілі және қажетті бөліктерінің еркіндігін сақтаушы. Ұлттық тәрбие беру жүйесінде - жүйе құрушы фактор ретінде ең алдымен, идея және қағидалар көрінеді. Идея сапасы ретінде адамның тұлғалық және кәсіби сапалары шығады. Ал қағида сапалары ретінде кәсіби бағыттылық, ғылымилық, үздіксіздік және жүйелілік, даралық, студент жастардың белсенділігі, академиялық серіктестік, білім берудің құрылымдық элементтерінің, технологизацияның бірлігі қарастырылады. Сонымен, жүйелік тұрғының негізгі ережелерін саналау студент жастарды қалыптастыру үдерісінде аса өзекті және маңызды мәнділікке ие. Соңғы он жылдықта білім беру жүйесінің білімдік парадигмадан бас тартып, құзыреттілікке өту (білім, икемділік, дағды үштігі білім берудегі басымдылық жасаушы құзыреттілікке орын береді); педагогикалық қатынас сипатының және өзара әрекеттің (объект-субъекттен, субъект-субъектіге); білім беру мақсаттарының иерархиясының өзгеруі (ықпалдастық жүйелер пәндікке басымдылық жасайды) сияқты жаңа кезеңге өту беталысы байқатады. Тұтастай алғанда, білім беру жүйесі - бұл ашық және үздіксіз дамитын, келесі қасиеттерге ие жүйе болып табылады: уақытқа сай және қоғамның даму стратегиясына және ондағы адамға негізделген білім беру жүйесі тиімділік көрсетеді; білім беру жүйесі болашаққа бағдарланған; білім беру жүйесінің мақсаты, мазмұны, білім беру технологиялары, ұйымдастыру формалары, басқару механизмдері үнемі жаңаланып отырады.
Қазіргі кезде білім беру әлемдік беталыстарға сәйкес реформаланып, ары қарай дамуы жүзеге асады: басқа мазмұн, жаңа құқық, жаңа қатынастар, жаңа мінез-құлық және жаңа тұрғылар ұсынылады. Жаңа тұрғы ретінде құзыреттілік - іс-әрекет тұрғысында ұсынылады. Қарастырылып отырған тұрғының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспары:
Кіріспе
Әдіснама ғылыми категория. Ғылыми әдебиеттердегі әдіснама, ғылым әдіснамасы және оның сипаты.
Ұлттық тәрбие әдіснамасының ерекшеліктері. Этнос, ұлт, халық, діл (менталитет), ұлтаралық қарым-қатынас, этносаралық келісім, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық ұғымдарының жаппы сипаттамасы.
Негізгі ұғымдар: жастар, студент жастар, жастардың әлеуметтік топтары, білім алушылар тұлғасының интеллектуалды әлеуеті.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Білім беру - адамның, қоғамның, мемлекеттің мүддесі үшін ұрпақ тәрбиелеу және оқыту үрдісі болып табылады, ол білім беру ісін жетілдіруге, сақтауға және оны ұрпақтан ұрпаққа жалғастыруға, еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуын қамтамасыз ету мақсатында мәдениетті жаңа ұрпақ тәрбиелеуге, тұлға мен қоғамның адамгершілік, интеллектуалдық, эстетикалық және физикалық жағдайын үнемі жетілдіріп отыруға бағдарлануы тиіс.
Бүгінгі таңда жастардың бәсекеге қабілетгі болу үшін отандық білім беру жүйесінің мазмұнын ұлттық идея негізінде жетілдіріп отыр. Өркениетке бағыт алған кезеңде жастарға берілетін білім мазмұнын ғылым арқылы тәрбие беру парадигмасына негіздеп, дәріс мақсатын ұлттық тәрбиенің түсініктерін теориялық-әдіснамалық тұрғыңан ұғындыруға бағыттау Қазақстан Республикасындағы жоғарғы оқу орындарының педагогика саласында да өзекті мәселе болып отыр.
Жас ұрпаққа ұлттық тәрбие берудің негізгі бағдарлы идеялары еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекетгің жаңа саяси бағыты атты халыққа жолдауының басты назары білім беру, денсаулық сақтау, тілдерді дамыту және жұмыспен қамту сияқты халықтың әл-ауқатын арттырып денсаулығын қорғауға, жастардың сапалы білім, саналы тәрбие алуына, салауатты өмір салтын өрістетуге арналған. Олай болса, білім беру жүйесінің басты даму бағыты - жас ұрпақты ұлттық игіліктер мен ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, рухани-мәдени мұралар сабақтастығын сақтай отырып тәрбиелеу.
Әдіснама ғылыми категория. Ғылыми әдебиеттердегі әдіснама, ғылым әдіснамасы және оның сипаты. Адам тәрбиесі - дүниетаныммен, ұлттық санамен, ұлттық ділмен, тілмен, ұлттық мәдениетпен жалпылай алғанда, ұлттық құндылықтармен астасып жатқан ұғым. Ұлттық тәрбие - синтезделген, пәнаралық, түрлі құндылықтардан құралатын дүние. Ұлттың қалыптасқан дәстүрлі дүниетанымы, ұстанған моралдық-этикалық нормалары, тұрмыстық-шаруашылық формасы, кәсіптік, заттық мәдениетімен қатар, рухани мәдениеті, саяси-идеологиялық мүддесімен бірге, болашақты жасау стратегиясымен қазір өз алдына жекеленген ғылымдардың зерттеу нысаны. Соған байланысты қазіргі қоғам жеке адамнан прогрессивті ойлай алатын, белсенді әрекетті, жан-жақты болуды талап етеді.
Білім беру - адамның, қоғамның, мемлекеттің мүддесі үшін ұрпақ тәрбиелеу және оқыту үрдісі болып табылады, ол білім беру ісін жетілдіруге, сақтауға және оны ұрпақтан ұрпаққа жалғастыруға, еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуын қамтамасыз ету мақсатында мәдениетті жаңа ұрпақ тәрбиелеуге, тұлға мен қоғамның адамгершілік, интеллектуалдық, эстетикалық және физикалық жағдайын үнемі жетілдіріп отыруға бағдарлануы тиіс.
Бүгінгі таңда жастардың бәсекеге қабілетгі болу үшін отандық білім беру жүйесінің мазмұнын ұлттық идея негізінде жетілдіріп отыр. Өркениетке бағыт алған кезеңде жастарға берілетін білім мазмұнын ғылым арқылы тәрбие беру парадигмасына негіздеп, дәріс мақсатын ұлттық тәрбиенің түсініктерін теориялық-әдіснамалық тұрғыңан ұғындыруға бағыттау Қазақстан Республикасындағы жоғарғы оқу орындарының педагогика саласында да өзекті мәселе болып отыр.
Жас ұрпаққа ұлттық тәрбие берудің негізгі бағдарлы идеялары еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекетгің жаңа саяси бағыты атты халыққа жолдауының басты назары білім беру, денсаулық сақтау, тілдерді дамыту және жұмыспен қамту сияқты халықтың әл-ауқатын арттырып денсаулығын қорғауға, жастардың сапалы білім, саналы тәрбие алуына, салауатты өмір салтын өрістетуге арналған. Олай болса, білім беру жүйесінің басты даму бағыты - жас ұрпақты ұлттық игіліктер мен ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, рухани-мәдени мұралар сабақтастығын сақтай отырып тәрбиелеу.
Демек, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық өзегі ерте заманнан келе жатқан қазақ даласында орта ғасыр, жаңа дәуір, сондай-ақ қазіргі заманға дейін өз маңызын жоғалтқан емес. Қазақ жерінде өмір сүрген Қорқыт ата, Әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Махмут Қашғари, Қожа Ахмет Яссауи, Асан Қайғы, Мухаммед Хайдар Дулати, Қадірғали Қасымұлы Жалайри, Бұхар жырау, Сүйінбай Аронұлы, Махамбет Өтемісұлы т.б ғұламалар керемет болашақтың орнауына негізгі себепкер - жас ұрпақ тәрбиесі екендігін айтып кеткен.
Сондай-ақ, Абайдың ғақылиясын, Шәкәрімнің философиясын, Сұлтанмахмұт, Мағжан және т.б. ғұламалар мен ағартушылардың еңбектерінің өзегі болған.
Қазақ халқының зиялы азаматы Мағжан Жұмабаевтың: Әрбір ұлттың баласы өз ұлтының арасында өз ұлты үшін қызмет қылатын болғандықтан, тәрбиеші баламы сол ұлт тәрбиесімен тәрбиелеуге міндетті десе, Міржақып Дулатов жас ұрпаққа білім беруде ... Жалғыз құрғақ білімді үйрету емес, біліммен бірге жас ұрпақтың бойына халқымыздың өнегелілік қасиеттерін қалыптастыра білуіміз қажет - деген құнды пікірлері тек педагогикалық тұрғыдан емес, сонымен қатар үлкен әлеуметтік, қоғамдық маңызы зор мәселе екені айқындап берген.
Осыған байланысты әдіснамалық негіздемелерді мұқият қарастыру қажет, ол білім беру үрдісін неғұрлым тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Педагогикада әдіснама педагогикалық шындықты, ақиқатты тану мен қайта құрудың принциптері, әдістері, нысандары мен рәсімдері туралы ретінде айқындалады. Әдіснаманы бұдан да кең мағынада нақты ғылымдағы танымнын ғылыми әдістерінің жиынтығы деп түсінеді.
Сонымен, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздерін меңгеру үшін алдымен әдіснама, ғылымдар әдіснамасы, ұлттық тәрбие ұғымдарын түсінуді қажет етеді.
Әдіснама грек сөзінен аударғанда зерттеу жолы немесе таным, теория, ілім дегенді білдіреді. Бүгінде әдіснаманы төмендегідей түсіндіруге болады:
теориялық және практикалық іс-әрекетгі ұйымдастырудың және құрудың қағидалары мен тәсілдерінің жүйесі, сонымен бірге жүйені зерттеу.
ғылыми таным әдісі туралы ілім.
кез келген ғылымда қолданылатын әдістердің жиынтығы.
Ғылымдар әдіснамасы - ғылыми білімнің құрылымын, ғылыми танымның құрамы мен әдісін, дәлелдеу тәсілін және ғылымның дамуын зерттейтін ғылымтанудың бөлімі. Әдіснамалық мәселелерді жүйелі шешу гносеологиялық қағидалар негізінде құрылатын әдіснамалық тұжырымдарда беріледі.
Ғылымның жалпы әдіснамасы кең мағынасында қолданылады, тар мағынада әдіснама нақты ғылыми пәнде ғылыми тану теориясын білдіреді.
В.А.Штоффтың айтуынша, кең философиялық мағынадағы әдіснамадан айырмашылығы басты назар әдіснамалық рөлді талдау мен эвристикалық мәндегі, негізінен, онтологиялық қағидалар, заңдар және категориялар құрайтын тар мағынадағы ғылым әдіснамасы гносеологиясының бөлігі болып табылады. Ол ғылыми тану теориясын құрайды және ғылымға тән алуан түрлі және өзара байланысқан форма мен көріністердегі танудың күрделі үдерісі заңдылықтарын зерттеуге бағытталған.
Жалпы айтқанда, әдіснама зерттеу әдісі ілімі ретінде ғылыми- танымдық әрекет мәнін ашып, ғылыми-зерттеу стратегиясын қамтамасыз етеді. Демек, ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негізі философиялық заңдарды, категориялар мен қағидаларды, материалистік диалектика әдістерін ұғынуды кірістіреді. Сонымен әдіснамалық амал-тәсілдер, қағидалар да әдіснамалық негізін құрайды.
Бұдан ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздеуінің логикалық тізбесі шығады, олар:
тарихи деректерді, құбылыстар мен үдерістерді зерттеуге нақты әдіснамалық амалдарды анықтау;
әдіснамалық қағидаларды нақтылау;
зерттелетін мәселенің тарихи логикалық талдауы (генезис және даму эволюциясы);
зерттеу пәнінің жүйелі құрылымдық талдауы (мәнін, құрылымын, мазмұнын, білім беру мен ғылым жүйесіндегі зерттеу пәнінің орнын анықтау;
зерттеу пәнін сипаттауда тұтастық амал.
Қорыта айтканда, әдіснамалық негіз зерттелетін құбылысқа шынайы ғылыми, объективті амалды және содан туындайтын білім беру теориясы мен практикасы үшін қорытындылар мен ұсыныстарды, алынған нәтижелердің ғылыми құндылығы мен дәлелділігін қамтамасыз ететін дүниетанымдық және зерттеушілік тұжырымдамасының сипатын кірістіреді. Сонымен жоғарыда берілген ғалымдардың пікірлерін жан-жақты талдай отырып, келесі анықтаманы басшылыққа алдық:
Ұлттық тәрбиенін әдіснамасы өзіне төмендегілерді енгізеді:
білімнің құрылымы мен қызметі туралы ілім;
әдіснамалық мағыналы түйінді, фундаментальды, философиялық теориялар, тұжырымдамалар, болжамдар;
таным әдістері туралы ілім.
Әдіснама (грек тілінің methodes - зерттеу жолы, таным, ілім, білім дегенді білдірсе, logos - ұғым дегенді білдіреді) - әдіс туралы ғылымдеген мағынаны береді. Метод (әдіс) термині тікелей нақты бір нәрсеге жол ретінде анықталады, яғни методология мағынасы бір жағынан бір нәрсені тану туралы ғылым болады. Сондықтан әдіснама - зерттеу үдерісі туралы ілім ретінде де түсіндіріледі.
Ал, философиялық энциклопедиялық сөздікте әдіснама - теориялық және практикалық іс-әрекеттерді құру мен ұйымдастыру принципі мен әдістерінің жиынтығы десе, ал қазіргі шетелдік сөздікте әдіснама - танымның ғылыми әдісі жайындағы ілім, қандай да бір ғылымда қолданылатын әдістер жиынтығы деген анықтама беріледі.
Демек, тұлға, іс-әрекет, құндылықтар, таным, басқару теориялары ұлттық тәрбие үшін әдіснамалық қызмет атқарады. Ұлттық тәрбиенің әдіснамасының ерекшеліктері сонымен бірге бірқатар үтымдарда көрініс табады.
Осы ретте, өркениетті даму жағдайында ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздерін анықтауда әдіснама, ғылыми әдіснама ұғымдарының мәні мен мазмұнына назар аударылады. Өйткені, әрбір ғылымның өзіне тән тану салалары, объективті құбылыстарды, қасиеттерді және қатынастарды бейнелейтін ғылыми ұғымдары бар. Мысалы, философия ғылымында болмыс, материя, қозғалыс т.б., педагогика саласында тәрбие, білім беру, оқыту сияқты негізгі ұғымдарға әртүрлі танымдық құбылыстарды танып білуде қолданылады. Ал ғылыми әдіснама ғылыми зерттеулердің жалпы және жеке әдістерін зерттейтін ғылыми міндеттерді арқырлы тұрғыдан қарастыру қағидаларын айқындайды.
Ұлттық тәрбие әдіснамасы қоғамдық дамудың тенденцияларын зерттеуден және ғылымның жалпылама әдіснамасынан бастау алады. Бұл педагогикалық теорияның бастапқы негіздері, зерттеу әдістерін қарастыру қағидалары туралы білім жүйесі және сол білімдерді тәрбие, білім алу тәжірибесіне енгізу жолдары болып табылады.
Қазіргі кезеңде ұлттық тәрбиенің ықпал жасау өрісі орасан кеңейе түсуде. Ұлттық тәрбиенің іргетасын дұрыс қалай білу тек білім беру саласы арқылы қалыптаспайды, оған қоғамдағы барлық әлеуметтік институттардың күші жұмылдырылатындықтан, жоғарғы оқу орындарында студент жастарға білім беруде, оларды тек ғылыми білімдер негізімен таныстырып қоймай, олардың толыққанды дамыған, ұлт болашағын ойлайтын, ұлттық сана-сезімдері мен ұлттық құндылықтары қалыптасқан тұлға ретінде тәрбиелеу өзекті мәселелер қатарында. Осыған орай, ұлттық тәрбие адам тәрбиесі жайындағы ғылым болғандықтан, жастарды этноәлеуметтік - мәдени тұрғыда өмірге және еңбекке даярлау, оларға қоғамдық тарихи тәжірибені үйрету үрдісі болып табылады.
Осы тұрғыдан келгенде, тәрбиенің қазіргі заманғы теориясы және тәжірибесі студенттердің ұлттық тәрбиесінің жүйесін қалыптастырудың әдіснамалық базалық тұғырына таным, ізгілік (гуманистік), тұлғалық іс- әрекеттік, аксиологиялық, мәдениеттілік, тұлғалық-бағдарлық, жүйелілік, этноәлеуметтік-мәдени, ұлттық тәлім-тәрбиелік теориялар негізге алынды.
Ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негізін құрайтын басты бағыт - ол материалистік таным теориясы (гносеология). Таным бұл қоршаған болмыстың, оның элементтерінің белсенді ақыл-ой және көңіл-күй, іс- әрекеттері мен олардың нәтижесі, яғни білім жалпыланған теория, заңдар мен ғылыми ұғымдардың санада бейнелеп айқындалады.
Ізгілік (гуманистік) тұрғыдан, педагогикалық үдеріс адамға ең жоғарғы құндылық ретінде қарауға және соған бағдарлауға мүмкіндік береді, яғни студент жастардың кәсіби-тұлғалық қалыптасуының алғы шарты.
Тұлғалық-бағдарлық тұрғыдан, қарау бағыты тұлғаны адамның жеке белсенділігінін нәтижесінде қалыптасқан оның әлеуметгік сипаттамасы ретінде түсінуге негізделеді және студент жастарды түрлі іс-әрекет түрлеріне қатыстыруды қарастырады. Тұлғалық-бағдарлық, іс-әрекеттік тұрғыдан қарау бағыттарын іске асырудың негізгі шарттарының бірі - тәрбиенің құрылымын өзгерту, яғни субъект-объектілік қатынастар саласынан субъект-субъектілік салаға ауысу. Сондықтан тәрбие білім алушылардың тұлға, азамат, патриот ретінде дамуы және олардың табысты іс-әрекетке қажетті ұлттық, жалпыазаматтық құндылықтарды, қоғамның моралдық қоғамдық нормалары мен ұстанымдарын меңгеру және қабылдау үдерісі жүргізілетін педагогтар мен білім алушылардың өзара бірлескен іс-әрекеті ретінде қарастырылады.
Аксиологиялық тұрғыдан, ұлттық және жалпыадамзаттық басымдықтардың тәрбиенің мәндік негізін құрайтындығын көрсетеді. Аксиологиялық тұрғыдан тәрбие нәтижесінде құндылық санасын, құндылық қатынасын және құндылық мінез-құлқын қалыптастыратын тұлғаны құндылыққа қатыстыру үрдісі ретінде қарастырылады.
Жеке тұлға дамуының ендігі бір маңызды бағыты - іс-әрекет. Іс-әрекет барысында адамның жан-жақты және біртұтас тұлғалық дамуы жүріп жатады, оның қоршаған дүниеге көзқарасы, қарым-қатынасы қалыптасады. Таңдалған іс-әрекет көзделген тұлғалық қасиеттердің қалыптасуына ықпал етуі үшін оны қажетгі деңгейде ұйымдастыру және келелі бағдарлап отыру қажет. Іс-әрекет барысында субъект-объект-субъект адамның белсенді іс- әрекеті, ал объект - белсенділікке арналган нәрсе. Белсенді іс-әрекет барысында тұлғаның тілдік қарым-қатынасы дамиды, өз ұлтының салт- дәстүрін, мәдениетін, ата-бабалардың рухани мұрасын меңгеруге мүмкіндік туады.
Сонымен қатар, студент жастар бойында ұлттық тәрбиені қалыптастыру жүйелілікті қажет етеді, себебі зерттелінетін объектіні жан-жақты, кешенді қарастыруды ұсынады. Жүйелі сипат күрделі ықпалдастықтағы білім беру жүйелеріндегі жетілдірудің адекватты жолы ретіндегі негізін қалауы мүмкін.
Жүйе ұғымы (грек тілінен аударганда system - бөлшектерден құралатын тұтастық; бірігулер) белгілі бір тұтастықты, бірлікті құраушы, бір-бірімен қатынастықта және байланыста болатын көптеген элементтерді білдіреді. Жүйе ұғымы ықпалдастықтағы тұтастық ретінде көрініп, келесідей сипатталады:
жалпы мақсат және қызметтестікпен біріктірілген әртүрлі құрылымдық элементтердің бірлігі және өзара байланыстылығы;
жүйе компоненттері арасындағы байланыстар мен тәуелділіктерді ішкі бірлікте және сыртқы ортамен өзара әрекеттестікте ұйымдастыру;
Студенттің қалыптасуы тұтас, тұрақты жүйені сипаттайды. Сондықтан, кәсіби-тұлғалық қалыптасу жүйесін сипаттай отыра, оның мақсаты, міндеті, қағидалары, мазмұны және әдістерінің (технологиялары) өзара байланыстылығын әлеуметгік талаптарға диалектикалық тәуелділігін қарастырып, құрылымы мен мазмұнының, функцияларының және жекелеген компоненттерінің өзара байланысын ашу қажет. Әдіснамалық тұтастық көпжақтылықтың жинақталуы ретінде түсініліп, білім берудегі болашақ маманның тұтастығын жобалау уақыттың бір бағыттағы бағдарламамен ұйымдастырылуы қажет. Ықпалдасқан педагогикалық жүйелерді жобалаудың педагогикалық негізін өңдеу қазіргі әрекеттегі бөлшектерді тұтастыққа біріктіруге жағдай жасайтын жүйе құрушы факторды іздестіру қажеттілігін туғызады.
Жүйе құрушы фактор - бұл күй немесе заттық құбылыс жүйелердегі компоненттерді бір тұтастықка біріктіруге қабілетгі, тұтас әрекетгік көрінулерге итермелейтін, сонымен бірге белгілі және қажетті бөліктерінің еркіндігін сақтаушы. Ұлттық тәрбие беру жүйесінде - жүйе құрушы фактор ретінде ең алдымен, идея және қағидалар көрінеді. Идея сапасы ретінде адамның тұлғалық және кәсіби сапалары шығады. Ал қағида сапалары ретінде кәсіби бағыттылық, ғылымилық, үздіксіздік және жүйелілік, даралық, студент жастардың белсенділігі, академиялық серіктестік, білім берудің құрылымдық элементтерінің, технологизацияның бірлігі қарастырылады. Сонымен, жүйелік тұрғының негізгі ережелерін саналау студент жастарды қалыптастыру үдерісінде аса өзекті және маңызды мәнділікке ие. Соңғы он жылдықта білім беру жүйесінің білімдік парадигмадан бас тартып, құзыреттілікке өту (білім, икемділік, дағды үштігі білім берудегі басымдылық жасаушы құзыреттілікке орын береді); педагогикалық қатынас сипатының және өзара әрекеттің (объект-субъекттен, субъект-субъектіге); білім беру мақсаттарының иерархиясының өзгеруі (ықпалдастық жүйелер пәндікке басымдылық жасайды) сияқты жаңа кезеңге өту беталысы байқатады. Тұтастай алғанда, білім беру жүйесі - бұл ашық және үздіксіз дамитын, келесі қасиеттерге ие жүйе болып табылады: уақытқа сай және қоғамның даму стратегиясына және ондағы адамға негізделген білім беру жүйесі тиімділік көрсетеді; білім беру жүйесі болашаққа бағдарланған; білім беру жүйесінің мақсаты, мазмұны, білім беру технологиялары, ұйымдастыру формалары, басқару механизмдері үнемі жаңаланып отырады.
Қазіргі кезде білім беру әлемдік беталыстарға сәйкес реформаланып, ары қарай дамуы жүзеге асады: басқа мазмұн, жаңа құқық, жаңа қатынастар, жаңа мінез-құлық және жаңа тұрғылар ұсынылады. Жаңа тұрғы ретінде құзыреттілік - іс-әрекет тұрғысында ұсынылады. Қарастырылып отырған тұрғының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz