Өткізгіш кедергісінің температураға тәуелділігі

ЖОСПАР:

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім
а) Өткізгіш кедергісінің температураға тәуелділігі

III. Қорытынды

I V. Пайдаланылған әдебиет

Кіріспе
1911 жылы Голландия физигі Камерлинг-Оннес тамаша құбылыс- асқын өткізгіштікті ашты. Ол сұйық күйдегі гелийде сынапты мұздатқанда оның кедергісі әуелі біртіндеп өзгеріп, ал температура 4,1 К жеткен кенет нөлге дейін төмендейтінін ашқа. Осы құбылыс асқын өткізгіштік деп аталады, кейінірек көптеген басқа да өткізгіштер ашылды.
Асқын өткізгіштік өте төмен
Температураларда 25 К маңында байқалады. Қосарбеттегі кестеде бірқатар заттардың асқын өткізгіштік күйге көшу температуралары келтірілген.
Егер асқын өткізгіштік күйдегі сақина тәріздес өткізгіште ток туғызып, содан кейін ток көзін алып тастаса, сақинадағы токтың күші барынша ұзақ уақыт өзгермейді. Қарапайым асқын емес өткізгіштерде бұл жағдайда ток тоқтайды.
Асқын өткізгіштер практикада кеңінен қолданылуы табуда. Мысалы, ұзақ уақыт аралығында энеогия шығыны жоқ магнит өрісін құратын орамадағы асқын өткізгіштен жасалған қуатты электромагниттер құрылуда. Себебі асқын өткізгіш орамаларда жылу бөлінуі болмайды.
Бірақ асқын өткізгіш магниттің көмегімен қалауымызша күшті магнит өрісін алуға болмайды. өте күшті магнит өрісі асқын өткізгіштік күйде бүлдіреді. Мұнда өріс сол асқын өткізгіштің өзінде ток арқылы құрылуы мүмкін. Сондықтан, әрбір өткізгіштің асқын өткізгіш күйі үшін, оның осы күйін бүлдірмей, тогын арттыруға болиайтын, ток күшінің кризистік мәні болады.
Асқын өткізгішті магниттер элементтер бөлшектерді үдеткіш құрылғыларды, магнит өрісінде қозғалатын, өте қызған және ионданған газ ағынының механикалық энергиясын электр энергиясына түрлендіретін магнитогидродинамикалық генераторларда (МГД-генераторларды) қолданылады.
Егер бөлме температурасына жақын температурада асқын өткізгіш болатын материалдар жасап шығарудың сәті түссе, онда техникалық маңызды проблема-энергияны өткізгіш бойымен шығынсыз жеткізу шешілген болар еді. Қазіргі уақытта физиктер осы проблеманы шешу мақсатында жұмыс істеуде.
Асқын өткізгіштікті кванттық теорияның негізінде ғана түсіндіруге болады. Ол түсіндірмені кейін 1957 жылы американ ғалымдары Дж. Бардин, Л.Купер, Дж. Шриффер және совет ғалымы академик Н.Н.Боголюбов берді.

Пайдаланылған әдебиет

Физика автор Г.Я.Мякишев, Б.Б.Буховцев.
Алматы «Рауан» 1997