Түйсік түсінігі

Жоспар
а) Түйсік түсінігі
ә) Түйсіктер рефлекторлығы
б) Түйсік түлері
в) Түйсік қасиеті

Қоршаған орта мен өз тәніміз жөніндегі біліктердің негізгі көзі – біздің түйсіктеріміз. Олар қоршаған орта мен ағза қалпы жөніндегі ақпараттардың миға жетіп, адамның төңіректегі дүние ортасы мен өз тәніне байланысты бағыт-бағдар түзуіне қажетті негізгі өзек, арнаны құрайды. Егер осы өзектер жабық болып, сезім мүшелері қажетті ақпараттарды жеткізіп тұрмағанда, ешқандай саналы өмір жөнінде әңгіме болмас еді. Деректерден белгілі болғандай, тұрақты ақпарат көзінен айырылған адам мүлгіген кейіпке түседі. Мұндай жағдайда адам кенеттен көру, есту, иіс сезу қабілетінен айырылып немесе сана сезімі қандай да сырқатқа байланысты шектелсе, көрініс береді. Бұл кейіпте адам алғашқыда ұйқы құрсауына шырмалып, кейін төзіп болмас күйзеліске ұшырайды.
Көптеген байқаулардың көрсеткіштеріндей, ерте балалық шақта кереңдік пен зағиптіктен жеткілікті ақпарат ала алмаудан адамның адамның баланы немесе ерте жастан мұндай халге душар болған субъектіні арнайы оқытып, кемістіктердің орнын толтырудың жолдары мен әдістерін үйретпесе, олардың психикалық дамуы өрістей алмай, өз бетінше кемелденуі біржола жойылады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Алдамұратов А. Жалпы психология, Алматы-1996.
2. Жарықбаев Қ. Жантану негіздері, Алматы-2002.
3. Зимняя И.А. Педагогикалық психология, оқулық, Алматы-2005.
4. Намазбаева Ж.И. Психология, оқулық, Алматы-2005.
5. Тәжібаев Т. Жалпы психология, Алматы-1993.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
а) Түйсік түсінігі
ә) Түйсіктер рефлекторлығы
б) Түйсік түлері
в) Түйсік қасиеті

Түйсік түсінігі
Қоршаған орта мен өз тәніміз жөніндегі біліктердің негізгі көзі - біздің түйсіктеріміз. Олар қоршаған орта мен ағза қалпы жөніндегі ақпараттардың миға жетіп, адамның төңіректегі дүние ортасы мен өз тәніне байланысты бағыт-бағдар түзуіне қажетті негізгі өзек, арнаны құрайды. Егер осы өзектер жабық болып, сезім мүшелері қажетті ақпараттарды жеткізіп тұрмағанда, ешқандай саналы өмір жөнінде әңгіме болмас еді. Деректерден белгілі болғандай, тұрақты ақпарат көзінен айырылған адам мүлгіген кейіпке түседі. Мұндай жағдайда адам кенеттен көру, есту, иіс сезу қабілетінен айырылып немесе сана сезімі қандай да сырқатқа байланысты шектелсе, көрініс береді. Бұл кейіпте адам алғашқыда ұйқы құрсауына шырмалып, кейін төзіп болмас күйзеліске ұшырайды.
Көптеген байқаулардың көрсеткіштеріндей, ерте балалық шақта кереңдік пен зағиптіктен жеткілікті ақпарат ала алмаудан адамның адамның баланы немесе ерте жастан мұндай халге душар болған субъектіні арнайы оқытып, кемістіктердің орнын толтырудың жолдары мен әдістерін үйретпесе, олардың психикалық дамуы өрістей алмай, өз бетінше кемелденуі біржола жойылады.

Түйсіктердің рефлекторлығы
Түйсік - дүние хақындағы біздің барша білімдеріміздің бастау көзі. Сезім мүшелеріне әсер етуші объектив заттар мен құбылыстар тітіркендіргіштер деп аталады да, ал олардың әсерінен сезім мүшелерінде туындайтын құбылыс - тітіркену деп қабылданған. Тітіркенуден, өз кезегінде, жүйке тарамдарында пайда болады. түйсік және жүйке жүйесінің қандай да тітіркендіргішке жауапты реакция ретінде туындап, әрқандай психикалық құбылыс секілді рефлекторлық сипатқа ие.
Түйсіктің физиологиялық механизмі - арнайы жүйке тетігі талдағыш қызметі. Әр талдағыш үш бөліктен тұрады: 1) сыртқы энергияны жүйке процесіне қосушы дененің сыртқы бөліктерінде жайласқан рецепторлар; 2) қозуды орталық жүйке бөлігіне жеткізуші афференттік немесе сезімтал жүйкелер; 3) шеткі бөліктен жеткен жүйке импульстарын өңдеуші талдағыштың ми қабығындағы бөліктері. Анализаторлардың ми қабығы аймағында нақты рецептор жасушаларына сай арнайы мекендері болады. түйсік пайда болуы үшін барша талдағыштардың тұтастай, бірлікті қызметі қажет. сонымен бірге олар енжар қабылдаушы ғана емес, тітіркендіргіштердің әсеріне орай, икемді өзгеріске келе беретін мүше, мұндай өзгерістерге қажет талдағыштар өз құрылымында қозғаушы тетіктерге де ие. Мысалы, тері қабатына инемен әсер етілсе, ол жер діріл қағатыны байқалады, осындай тітіркендіргіштерден тамыр тартылуы, тері жиырылуы, аудару, мойын бұру, қол қағыстары және т.б. бәрі де түйсік реакцияларына байланысты туындайтыны белгілі.
Сонымен түйсіктер тіпті де енжар процесс емес, олардың белсенділігі ерекше. Бұл процесстердің бәрінің де белсенділік сипаты түйсіктердің өзінше жауап әрекетке келу қасиетінен туындап отыр.

Түйсік түрлері
Түйсіктер сезім мүшелерімізге байланысты көру түйсігі, дәм түйсігі, иіс түйсігі, тері түйсігі, кинестетикалық, вибрациялық және органикалық болып бірнеше түрге бөлінеді. Ежелден-ақ адам өзінің сыртқы бес сезім мүшесіне орай көрі, есту, сипау, иіс және дәм түйсіктерін ажыратқан. Қазіргі кезде сыртқы және ішкі ортаны рецепторда бейнелейтін 20-дан астам түрлі талдағыштар бары белгілі. А.Р. Лурияның пайымдауынша, түйсіктер негізгі екі принцип бойынша жіктеледі: а) жүйелі-генетикалық; б) құрылым күрделілігі мен деңгейіне байланысты.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.