Вуздағы кафедра құжат айналымын DELPHI көмегімен дамытуды ұйымдастыру

Мазмұны

Кіріспе 3

І. «вуздағы Кафедра құжат айналымын Delphi көмегімен дамытуды ұйымдастыру» ақпараттық жүйесі. 5

1. 1. Есептің қойылымы. 5

1. 2. Ақпараттық жүйенің құрылымы. 7

1. 3. «Вуздағы кафедра құжат айналымын Delphi программасы көмегімен дамыту ұйымдастыру» есебінің ақпараттық моделі. 10

1. 4. ADO технологиясы. 19

негізгі бөлім 22

ІІ. «Вуздағы Кафедра құжат айналымын Delphi көмегімен дамытуды ұйымдастыру»

ақпараттық жүйесін ұйымдастыру 22

2. 1. Delphi негізгі тілінің құралдары 22

Қорытынды 29

Қолданылған әдебиеттер 30

Кіріспе

ХХ ғасырдың соңы азаматтардың индустриялық эрадан информациялық эраға өтуімен ерекшеленеді. Осыған байланысты ақпаратты ала білу, оны өңдеу және күнделікті істе пайдалану өркениетті дамудың қажетті шарты болып табылады.

Соңғы компьютерлік технологиялардың пайда болуы көптеген мекемелердің, өндірістердің, акционерлік қоғамдардың және компаниялардың іс құжаттарын ұйымдастыру, деректер қорын басқару, т. с. с көптеген жұмыстарын едәуір жеңілдетті. Қазіргі кезде мәліметтерді сақтау және өңдеу жұмастарын соңғы жылдарда шыққан программалық өнімдер арқылы жылдам әрі тиімді ұйымдастыруға болады. Заманымыздың өркендеуіне байланысты мәліметтер ағымының көлемі де ұлғая бастады.

Деректер қоры, дерктер қорын басқару жүйесі (ДҚБЖ), электрондық кесте т. с. с. компьютерлік жаңа програмалардың дамуы заман қажеттілігінен туындап отырғандығы айқын. Сондықтан соңғы жылдары компьютерлік технологиялар қарқынды дамып, көптеген жерлерде қолдалынуда, себебі дайын құралдарды пайдаланбау бірталай қиындықтар туғызатыны сөзсіз.

Қазіргі уақытта көптеген мекемелерде, өндіріс орындарында және компанияларда мәліметтер ағымымен жұмыс істеуде деректер қоры кеңінен пайдалануда. Себебі деректер қоры мәліметтерді сақтауда және оларды өңдеу жұмыстарын жүргізуде көптген жеңілдіктер береді.

Осындай мекемелердің бірі - кафедра. Әрбір кафедраның атқаратын жұмыстары мол. Оның ішінде кафедраның әр мамандық бойынша жылдық оқу жоспарын жасау жұмысы күрделі де, уақытты көп талап ететін жұмыстардың бірі. Осы оқу жоспарында көрсетілген әр мамандыққа байланысты және пәндерге лайық емтихан, курсық жұмыс, лекция, практика, СРС, СРСП, лабораториялық жұмыс сағат сандары т. с. с мәліметтер дер кезінде алынып, көптеген жұмыстар жасалады. Осы аталған себептерге байланысты бітіру жұмысына қойылған мәселе өзекті мәселелердің біріне жатады.

Жұмыстың мақсаты кафедрада жасалатын оқу жоспары есептеу жұмысын автоматтандыру, яғни компьютер көмегімен ұйымдастыру.

Жұмыстың маңыздылығы: кафедра құжат айналымын компьютер көмегімен ұйымдастырады; кафедрада дайындалатын құжаттарды тез және қолданушыға ыңғайлы түрде жасауға мүмкіндік береді; керекті ақпаратты алуды жеделдетеді және де мәліметтердің нақтылығын, дұрыстылығын қамтамасыз етеді.

Жоғарыда айтылғандарға орай курсттық жұмыстың мақсаты «Кафедра құжат айналымын Delphi программасы арқылы дамыту автоматтандыру» тақырыбы бойынша Microsoft Access деректер қорының басқару жүйесін қолдана отырып, Delphi программалау ортасында ақпараттық жүйе құру. Осы мақсатқа жетудегі негізгі міндеттері төмендегідей:

1. Деректер қоры теориясымен танысу және ДҚБЖ түрлерін қарастырып, олардың ішінен жүйе құру үшін ең тиімді болып табылатынын таңдап алу;
2. Microsoft Access деректер қорын басқару жүйесінінң құралдарының ыңғайлы түрелерін қарастыру;
3. «Кафедра құжат айналымын автоматтандыру» деректер қоры қамтитын жұмыстарын зерттеу ;
4. Microsoft Access - те кестелер арқылы деректер қорын құру.
5. Delphi - де қосымша интерфейсін құру
6. Microsoft Access - те құрылған кестелерді ADO технологиясын пайдаланып Delphi -мен байланыстыру.

Жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден тұрады.

Бітіру жұмысының бірінші бөлімінде жалпы деректер қоры және Delphi-программалау тілініің мүмкіндіктері соның ішінде ADO технологиясы сипатталады.

Қорытындыда қойылған мақсаттарды жүзеге асыру барысында, қол жеткізген нәтижелері қарастырылған.

Бағдарламада модульдің коды келтірілген.

І. «Вуздағы кафедра құжат айналымын Delphi көмегімен дамыту ұйымдастыру» ақпараттық жүйесі.

1. 1. Есептің қойылымы.

«Кафедрадағы құжат айналымын Delphi программасы арқылы дамыту автоматтандыру» жүйесі мәліметтерді енгізу, сақтау және өңдеу жұмыстарын атқарады. Бұл бағдарламаны құру барысында өңделетін құжаттардың тізімі анықталды.

Кафедраның құжат айналымын зерттей келе кафедраның жұмысын автоматтандырудың алғашқы қадамы болып саналатын «оқу жоспары» ақпараттық жүйесін құру қажеттігі туды. Онда өңделетін құжаттар келесідей:

• Кіріс
• Шығыс

Оқу жоспарына мына мәліметтері кіреді:

• Мамандық аты
• Мамандыққа оқуға түсу жылы
• Пән аты
• Пән компоненттері
• Пән түрі

Ақпараттық жүйеде өңделетін құжаттар кіріс және шығыс құжаттары болып бөлінеді:

Кіріс құжаттары

Жоғарыда көрсетілген мәліметтер негізінде кіріс құжаттары келесі обьектілерден тұрады:

• Факультет (факультет аты, декан, байлансы телефоны, мекен-жайы - университеттегі барлық факультет туралы мәліметтер жиналады.
• Кафедра(Аты, Факультеті ) - факультеттердегі кафедралар туралы мәліметтер жиналады.
• Мамандық(Аты, Кафедрасы) - кафедралардағы мамандықтар туралы мәліметтер жиналады.
• Пән - кафедралардағы оқытылатын пәндер туралы мәліметтер жинақталып, көрсетіледі.
• Пән компоненті (пән аты, компоненттің түрі) - пән компоненті туралы мәліметтер жинақталған.
• Мамандыққа оқуға түсу жылы - белгілі бір мамандыққа түскен жыл туралы мәліметтер жинақталып, енгізіледі.

Кіріс құжаттарына мәліметтер енгізуде деректер қорына жаңа жазбалар қосылады. Мысалы, факультет обьектісін дайындағанда, университетте ашылған факультет аты, деканының аты-жөні, байланыс телефоны және т. б жаңа ақпаратпен толықтырылады.

Жоғарыда аталған обьектілерде сақталатын мәліметтер шығыс құжаттарын алу үшін қолданылатын ақпаратқа жатады.

Шығыс құжаттары

Кіріс құжаттарының әрқайсысы белгілі бір мәліметерден тұрады. Осы мәліметтер негізінде шығыс құжаттары алынады. Шығыс құжаттары төмендегідей:

• Мамандық аты
• Пән аты
• Мамандыққа түсу жылы
• Пәннің түрі
• Пән компоненті

Жоғарыда аталған шығыс құжаттарының обьектілері кіріс құжаттарының мәліметтерімен толтырылады. Ал қалған мәлімет өрістерін қолданушы өзі енгізіеді. Қосымша мәліметтерді (барлық сағат саны, Барлық кредит саны, әр семестр бойынша сағат саны, және т. б) бағдарлама өзі есептеп шығарып береді.

1. 2. Ақпараттық жүйенің құрылымы.

Кез келген программаны құрастырудың бірінші кезеңі жобалаудан тұрады- нақты обьектілер, құбылыстар немесе процестің ара қатынастарын көрсететін модель тұрғызу. Ал программа болса, осы модельді іс жүзінде іске асырады және ол программаның дұрыс жұмыс істеуі бірінші этапта құрылған модельдің нақты қайшылықсыз болуына байланысты болады. Сондықтан программаның текстін жазу өңдеудің аса қиын кезеңі емес.

Мұнда ең басты мәселе программа текстін жазу емес, оның программа орындалғанда не істеу қажеттігін, түсіну. Әсіресе бұл деректер қоры және құжаттармен жұмыс істелгенде өте қажет. Сондықтан программа жазу алдында бір-бірімен мәліметтер өзара қандай байланыста және оларды қалай сақтау керектігін нақты анықтап алу керек.

Деректер қорының структурасын жобалау мен олардың қатынастарын анықтау кезіндегі алынған шешімдерді құжат түрінде сақтаған дұрыс, себебі, программаның атқаратын функцияларының жолдарын және оның структурасын анықтау үшін қажет болады. Осындай шешімдерді ойластыру процесін, ақпарат моделін тұрғызу немесе ақпаратты зерттеу деп атайды.

Ақпарат моделі алға қойылған мақсатты бастапқы шешудің кезеңі - жобалау кезінде құрылады. Олар программа жұмысына қажет мәліметтер арасындағы байланысты нақты көрсетуі қажет. Себебі жобалау кезеңінде жіберілген қатені түзеу қиындыққа түседі.

Дайын ақпарат моделі өзі бір дайын өнім. Себебі, мақсаттың орындалуына жеткізетін түйіні болып табылады. Ақпарат моделі көбіне графикалық схема түрінде беріледі.

Негзігі терминдер

Ақпарат моделін тұрғызудың мақсаты мәліметтерді анық толығымен сипататау және олардың қарым-қатынасын анықтау.

Ақпарат модель обьектілерін анықтау үшін обьект және қатынас - деген терминдер пайдаланылады.

Обьект дегеніміз - олар туралы мәліметтер анықталатын және сақталатын, ерекше мәнді, іс жүзінде бар немесе елестетілетін құбылыс.

Сурет 1. 2. 1. Ақпараттық обьектінің суреттелуі.

Обьектінің, оның қасиеттерін сипаттайтын және бір обьектінің әр түрін ажырататын, атрибуттары болады.

Осы түсініктерді программа жүзінде қарастыратын қарастыратын болсақ, онда обьектілер деректер қоры кестелерін анықтайды, ал байланыстар кестеде сақталатын мәлімет арасындағы байланысты көрсетеді.

Сонымен деректер қоры деп, ақпарат жүйесіне қажетті барлық мәліметтер кестелерінің жиынын айтамыз.

Қарапайым деректер қоры бір кестеден тұрады. Байланыс обьектілердің өзара тәуелділіктерімен қарым - қатынастарын анықтайды. Әр байланыс екі обьектінің арасындағы қатынас немесе обьектінің өзімен өзін қатынасы (рекурсивті) болып табылады.

Байланыс мағыналардың бөліктерін қосатын түзумен немесе сынық түзумен кескінделеді. Әр бір байланыс мына мәліметтен тұрады:

• Обьектінің өзара әсерін көрсететін - аты;
• Дәрежесі немесе қуаттылығы - «бірдің бірге», «бірдің көпке» және «көптің көпке»;
• Міндеттілік белгісі - міндетті немесе міндетті емес.

Көбінесе байланыстар «бірдің көпке» түрдегі байланыста болады. Бұл дәреже «көп» жағынан міндетті және «бір» жағынан міндетті емес болады. Міндетті жағы үзіліссіз түзумен белгіленеді. Ал міндетті емес - үзік сызықпен кескінделеді. Егер қатынастың бір жақтары «көпке» байланысты суреттелсе, байланыс сызықтары тармақталады.

Ақпарат модельдерін тұрғызу ережелері

Енді ақпарат моделін тұрғызуда сақтауға қажет ережелерді келтірейік. Алғашқы екі ереже жеке обьектілеріді оқшаулауға қатысты:

• 1-Ереже : Кез келген құбылыс бір обьект түрінде көрсетілуі керек. Мысалы, егер сізде ФАКУЛЬТЕТ обьектісі бейнеленген болса, онда осы модульге КАФЕДРА обьектісін кіргізу керек, себебі бір зат туралы мәліметті бірнеше жерде сақтамау керек.

• 2-Ереже: Әрбір обьект жеке дара анықталуы керек, яғни обьектінің әрбір данасы осы обьектінің басқа даналары ажыратылатындай, анық бір мәнді болуы қажет. Практика жүзінде бұл, деректер қоры кестесінде бірдей екі жазба болмауы керек екенін көрсетеді.

Келесі үш ереже ақпарат модельдері әртүрлі обьектілерінің өзара байланысын анықтауға қатысты.

• 3-Ереже: Модульде «Көптің көпке» түрлі қатынастың болуы есептің толығымен ойластырылып, болмағанын көрсетеді, модульде мұндай екі жаққа қатысты байланыстардың болмауына жол берілмейді.

1. 2. 2-сурет. Байланыстың «Көптің көпке» түрі.

• 4-Ереже: «Бірдің бірге» түрлі бір жақты немесе екі жақты қатынастар, міндетті емес өте сирек қолданылады. Ондай қатынастардың болуы деген модельде артық мағына бар деген сөз. Екі жақты міндетті болатын байланыстар жасауға болмайды.

1. 2. 3-сурет. Байланыстың «бірдің бірге» түрі.

• 5-Ереже: Рекурсивті қатынастар жай модельдерге әдетте қолданылмайды.

1. 2. 4-сурет. Рекурсивті байланыс.

Көріп отырғанымыздай, ақпарат моделін түсінудің қиындығы жоқ, және оңай, түсінуге қолайлы.

1. 3. «Вуздағы кафедра құжат айналымын Delphi программасы көмегімен дамыту ұйымдастыру» есебінің ақпараттық моделі.

Оқу жоспары деректер қорын жобалау барысында мынадай талаптар қойылды:

Факультетте қанша кафедра бар, ол кафедрада қандай мамандықтар дайындалады, әр кафедрада қандай пәндер оқытылады, ол пәндердің оқылу жоспары қандай деген сұрақтарға толық мәліметтер алу қажет. Есептің осындай түрде қойылу негізінде біз келесі маңызды обьектілерді ерекшелей аламыз:

• Факультет - мұнда факультет көлеміндегі мәлімет жазылады.
• Кафедра - мұнда кафедра мамандықтары көрсетіледі.
• Мамандық - әр кафедра бойынша мамандықтардың түрлері көрсетіледі.
• Мамандыққа түсу жылы - мамандыққа түскен жылдар көрсетіледі.
• Пәндер - кафедра бойынша пәндер тізімін сақтайтын обьект.
• Оқу жоспар - программаға қажетті негізгі обьект болып табылады, мұнда әр мамандықтың оқу жоспары келтіріледі.

Енді айтылған түсініктер бойынша мүмкін болатын байланыстарды қарастырайық.

Факультетте бірнеше кафедра болуын ескеріп, Факультет және Кафедра обьектілердің «Бірдің көпке» түрдегі байланыста болуы мүмкін.

1. 2. 5-сурет. Факультет және Кафедра обьектлерінің арасындағы байланыс.

Кафера обьектісі Мамандық обьктісімен, де пән обьектісімен де байланысты.

1. 2. 6-сурет. Кафедра, Мамандық және Пән обьектілерінің байланысы.

Жоғарыда көрсетілген байланыс келесіні көрсетеді. Әр кафера бірнеше мамандық дайындауы мүмкін. Сонымен қатар, әртүрлі пәндер оқытуы мүмкін.

1. 2. 7-сурет. Мамандық, Түсу жылы және оқу жоспар

обьектілерінің байланысы.

Енді әр обьектіні жеке қарастырамыз және оларға қажетті атрибуттарды анықтаймыз[12] .

Обьектілердің ақпараттық атрибуттары

Факультет

Факультет обьектісінің атрибуттары болып қарастырылатын, төмендегі мәліметтер сәйкес келеді:

• Атауы;
• Факультет деканы;
• Қысқаша аты;
• Телефон;

«Факультет» обьекті. Бұл обьектіде университет факультеттері туралы мәліметтері сақталады,

Кафедра

Кафедра обьектісінің атрибуттары болып қарастырылатын, төмендегі мәліметтер сәйкес келеді:

• Кафедра коды
• Кафедра аты
• Факультет коды

«Кафедра» обьектісі . Факультетте жұмыс істейтін кафедралар туралы мәлімет болады.

Мамандық

Мамандық обьектінің атрибуттары болып қарастырылатын, төмендегі мәліметтер сәйкес келеді:

• Мамандық коды
• Мамандық аты
• Кафедра коды

«Мамандық» обьекті . Мұнда кафедрада дайындалатын мамандықтар тізімі болады.

Пән

Пән обьектінің атрибуттары болып қарастырылатын, төмендегі мәліметтер сәйкес келеді:

• Пән коды
• Пән аты
• Кафедра коды

«Пәндер» обьекті . Мұнда кафедрада оқылатын пәндер тізімі болады.

Түсу жылы

Түсу жылы обьектінің атрибуттары болып қарастырылатын, төмендегі мәліметтер сәйкес келеді:

• Түсу жылы коды
• Түсу жылы
• Мамандық коды

«Түсу жылы» обьектісі . Мұнда әр мамандықтың түскен жылдарының тізімі болады.

« Оқу жоспары» обьекті сі. мұнда әр мамандықтың оқу жоспары келтірілген.

... жалғасы

Мамандар бөлімінің ақпараттық деректері

Туристік кадрларды даярлаудың алғышарттары

Мамандар бөлімінің басқару жұмыстарының қызметі

Ақпараттық жүйе архитекурасы

Мәліметтер базасының жұмысы үшін инструменталды құрал

Электронды құжат айналым жүйесін жасау. БҚО «Салық комитеті»

«Су ресурстары қызметі» ЖШС-ң құжат айналымын автоматтандыру

Нотариустың құжат айналымын автоматтандыру

Оқу бағдарламасын басқарудағы автоматтандырылған бағдарламаны қолдану

Кредиттік жүйеде оқу үрдісін ұйымдастырудың арнайы ерекшеліктері

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс