Қаржылық жоспарлау мен болжаудың теориялық негіздері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6
1 ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАРЛАУ МЕН БОЛЖАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8

1.1 Қаржылық жоспарлау мен болжаудың экономикалық мәні мен маңызы.
8
1.2 Қаржылық жоспарлаудың әдістемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12
1.3 Қазақстандық кәсіпорындарда қаржылық жоспарлауды қалыптастыру мен дамуының ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
22
2 CАК ЖауапкершілігІ Шектеулі Серіктестік мысалында қаржылық жоспарлау МЕН БОЛЖАУды талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
33

2.1 қаржылық шаруашылық қызметіне сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
33
2.2 қаржылық қызметін жоспарлау негізінде қаржылық бағалау ... ... ... ... ...
37
2.3 қаржылық жоспарлаудың әдістерін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
43
3 ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙДА КӘСІПОРЫНДАРДА ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАРЛАУ МЕН БОЛЖАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ..
57

3.1 Кәсіпорынның қаржылық жоспарлауды ұйымдастыру мәселелері ... ... ...
57
3.2 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы және қаржыны жоспарлауды жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
60
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
74
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..
77

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың өзектілігі - нарықтық жағдайда көшудегі осы заманғы экономикалық мән-жай кәсіпорындардың жаңадан ішкі фирмалық жоспарлауға көшуді көрсетеді. Болашақта белгілі бір іс-әрекетті атқаруды көздейтін әрбір ұжымға жоспарлау әрдайым қажет. Кәсіпорындар қабылданатын шешімдердің максималды тиімділігін қамтамасыз ететін жоспарлаудың формалары мен моледьдерін іздеп табуы қажет. Осыған байланысты дипломдық жұмыстың тақырыбы маңызды болып келеді. Ол біріншіден, орталықтандырылған жоспарлау жүргізген бұйрықтық экономика моделінен рыноктық қатынастарға көшумен байланысты. Қазіргі рынок кәсіпорынға өзінің талаптарын қояды. Ондағы жүріп жатқан процестердің үздіксіздігі мен күрделілігі жоспарлауды парасатты қолдануға жаңа алғы шарттар жасайды.
Нарықтық экономикада егер кәсіпкерлер өз ісін нақты және тиімді жоспарламаса, мақсатты рыноктар жағдайы, ондағы бәсекелес фирмалар жағдайлары және өзінің келешектері мен мүмкіншіліктері туралы ақпаратты үнемі жинап шоғырландырмаса, онда олар тұрақты табысқа жете алмайды.
Диплом жұмысының мақсаты - Кәсіпорындағы қаржылық жоспарлаудың алатын рөлін анықтау және нарықтағы бүгінгі жағдайларда табыс алуға ұмтылатын кез-келген фирманың ісін жоспарлау қажет екенін дәлелдеу.
Диплом жұмысының объектісі болып САК ЖШС табылады.
Қойылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылған:
oo Қаржы менеджмент жүйесіндегі жоспарлаудың ұғымы мен мазмұнын қарастыру;
oo Қаржылық жоспарлау және болжаудың әдістерімен танысу;
oo САК ЖШС қаржылық жағдайын талдау;
oo САК ЖШС кірістер мен шығыстар балансын (қаржылық жоспар) құрастыру;
oo Жоспарлау мен болжау механизмін жетілдіру бағыттарын жасау.
Қаржылық жоспарлау әдістемесі қаржылық жоспарды құрастыру үшін қажетті материалдар мен балансты қарастыру негізінде құрылған. Қаржылық жоспарлау мен бақылау әдістемесі бюджет пен шаруашылық субъектілер арасындағы қаржылық қарым-қатынастарды реттеді. Бұл қатынастарда қаржылық жоспарлаудың процедуралары оңайланды.
Сонымен қатар қабылданған жоспарлы шешімдер сапасы үшін кәсіпорынның қаржылық жұмысшыларының жауапкершілігі де маңызды жоғарлады. Кәсіпорынның даму стратегиясын қалыптастыру кезінде тәуекел жоғарлады: табысты жұмыс істеу немесе банкрот болу. Сондықтан қаржы ресурстарын пайдалану тиімділігі шаруашылық істі жүргізу тактикасы мен стратегиясын жасау, әртүрлі инновациялық шарларды таңдау, инвестициялық шешімдер қабылдау кезінде басты критерий болды.
Сондықтан да фирманың әрі қарай дамуына байланысты шешім қабылдайтын басшы үшін кәсіпорынның мүмкін болатын табысының көздерін анықтау, олардың біреуін немесе бірнешеуін таңдау, оларға негізгі талаптар жүктеу, қандай-да бір нысандағы кәсіпорынның қызметі барысында оларды қолдану мүмкіндігін талдау, сондай-ақ қорытынды ретінде, осы қолданыстарды жоспарлау.
Пайдаға жету жолдарының дайындау мен негіздеу кәсіпорынның қаржысын басқаруды қамтамасыз ететін қаржы менеджерлеріне жүктеледі. Жалпылама түрде қаржы менеджерінің қызметі мыналарға бағытталған:
oo ақшалай түсімдер мен олардың тиімді қолданылуға бағытталуын болжау, сәйкесінше ағымдағы кезең мен болашақта қаржылық қажеттіліктерді негіздеу;
oo тәуекел дәрежесін, оның барлық жобаларда, операцияларда пайда болу ықтималдылығын анықтау, сондай - ақ тәуекелдің шекті деңгейі мен оны қысқарту жолдарын анықтау;
oo шаруашылық жүгізуші субьектінің тиімді қызмет етуінің негізі ретінде ақшалай қаражаттардың үздіксіз айналымын және тұрақты қаржылық жағдайын қамтамасыз ету;
oo қаржыландыру, несиелеу, ақшалай салымдардың, серіктестіктермен, қаржылық және несиелік институттармен есептесулердің неғұрлым оңтайлы нысандарын таңдау;
oo пайданы жоғарлату;
oo өндірісті дамыту мен жетілдіруді қаржыландыру стратегиясын негіздеу, бизнесті кеңейту, кәсіпорынның экономикалық рейтингін жоғарылату.
Осылайша, кәсіпорын немесе ұйымның тиімді жұмысы шаруашылық жүргізуші субьектінің қаржылық қызметін басқаратын және оның қызметінің түпкілікті оң нәтижелері мен дұрыс қызмет етуін қамтамасыз ететін қаржы менеджеріне байланысты.
Кәсіпорында қаржылық талдаудың тиімділігінің жоғарылауы басқару аппараттың және ұсынылып отырған зерттеу нарық реформасының тиімділігі жоспарлау потенциалының көзқарасын көрсетуі, сонымен қатар барынша нақты жоспарларының мәселелерінің шешімдеріне мүмкіндік береді.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және пайданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1.1. Қаржылық жоспарлау мен болжаудың экономикалық мәні мен маңызы

Қаржылық жоспарлау бірлескен жоспарлы үдерістің маңызды элементі болып саналады. Әрбір менеджер, өз функционалдық мүдделерін тәуелсіз механикамен және құрастырушы мәнімен таныс болу керек, орындалулар және қаржылық жоспарлардың бақылауы қалай дегенмен соншама мына қызметке әсерін тигізеді.
Жоспарлауда мына мақсаттар маңызды болып саналады. Қаржылық жоспарлауда салымдар бірлескен мақсатты қамтамасыз етеді. Бұл қаржылық жоспарлаудың бірлескен жоспармен қосылатынын білдіреді.
Компанияның жоспарлау талаптарын қанағаттандыру үшін жоспарлау ағыны мен қолдағы қаражаттарды жүзеге асыру керек. Егер болашақта қаржылық қиындықтардың дәуірлері күтілсе, балама әрекеттердің түрлері туралы, сонымен қатар ұсынылған жобаларды қысқарту туралы, ара қатынас белгіленгенді бар болу деңгейіне дейін қаражаттық мүмкіншіліктермен, немесе қосымша қажетті қаражаттардың арттыру туралы қаржы маманы басшылыққа хабарлауы тиіс.
Талдау және кез келген ұсыныстарды бағалау, ұсыныстардың қабыл алу мүмкін зардаптарының жоспарлау және олардың баламалардың, ең жақсы түрлерін таңдау, кепілдемелердің берілуі қаржы маманына да түсініксіз жағдай.
Қаржылық жоспарлау арнайы дағдыларды талап етеді .
Бірақ кәсіпорынның және оның өндірістік қызмет көрсеткіштерінің ең маңыздысы өндірілген өнімнен табылған пайдасы болып саналады.
Жалпы алғанда кәсіпорында құрама бөліммен кез келген даму стратегиясы және кәсіпкерлік қызметте стратегиялық жоспарлаулар қаржылық жоспарлау болып саналады, мұнда барынша шығынды азайту жолы салық заңдарының барлық негізі және барлық заңды жеңілдіктердің есебі мен пайда талдауының және басқа экономикалық көрсеткіштер негізгі мақсат болып келді.
Кез келген қаржылық жоспарлау шаруашылық субъектісі екі негізгі принциптерді негізденеді:
Бірінші принцип: Тек ең төменгі соммалар салынған төлемдерді жоспарлау қажет.
Екінші принцип: Белгіленген уақыттың соңғы күні шығындарды төлеу қажет. Егер бірінші принцип субъектілердің ешқайсысында сұрақтар туғызбаса (кім өзінің қалауымен артық сомма төлегісі келеді), олай болса екінші принцип жеке түсіндіруді талап етеді.

Жоспарлау -- шығармашылық процесс, қатал дара амалды талап етеді, бірақ мына процесте ірілендірілген жүйелі кезеңдердің қатарын ерекшелеуге болады, бұлардың әрқайсысы өз кезегінде өзара байланысқан процедуралардан тұрады:
1. Салық жоспарлаудың бірінші кезеңінде, саудалық кәсіпорын ұйымының пайда болуы туралы оймен сәйкес келеді, мақсаттардың қалыптасуы мен жаңа білім мақсаттарының жүзеге асуы, өндіріс сфераларының айналуы, осыған байланысты кіші кәсіпорындарда заң пайдалануға берілген салық жеңілдіктерін пайдалануға бола ма деген сұрақ шешімін күтіп, заттық өндіріс сферасында өзінің қызметін жүзеге асырады. Дәл осылай, мысалы, егер халық тұтыну тауарларының өндірісімен қызмет шамаланса, сандық және сапалы құрамды ұйымдастырушыларға шек қоюы туралы бірінші кезеңде шешім қабылдау қажет болса, сонымен қатар ҚР мемлекеттік кіші кәсіпкерлікті қолдау туралы заңының белгіленуіне байланысты жұмысшыларға шек қою.
2. Екінші кезеңде ең пайдалы қаржылық көзқараста кәсіпорынның орналасу орны мен оның құрылысты бөлімшелердің сұрағы шешіледі.
3. Үшінші кезеңде ұйымдыққұқықтық формада заңдық тұлғаны немесе кәсіпкерлік формасының білімсіз заңдық тұлғаның бірін таңдау туралы мәселесі шешіледі (қарапайым жолдастық немесе қоғамның құқықтық мүшесінің дара кәсіпкерлігі).
4. Төртінші кезеңде затқа пайдалануға берілген жеңілдіктің барлығы саудалық қызметте талданып, талдау нәтижелері әрекеттер жоспарында құрастырылып, таңдалған кезеңдерде жеңілдіктерді жүзеге асыру жалпы жоспарлаудың негізгі бөлімдері болып саналады.
5. Бесінші кезеңде сауда қызметінің жоспарлануы келісім шарттардың барлық мүмкін түрлерін талдауын жүргізу(сатып-алу делдалдық қызмет
жалға беру және т.с.с.) жиынтық төлемдерді барынша азайту және барынша көп пайда алу.
6. Алтыншы кезеңде активтердің ұтымды орналасуы мен кәсіпорынның пайдасын ғана емес инвестициялардан келетін табысты ескере жүрсе, бұл пайданы алғаннан кейін шығынды төлеу мәселесі шешіледі. Бұны біз негізінде және осы жұмыста анықтап қараймыз
Қазіргі практикада интеграция механизм жоспарында және функцияны реттеуде, яғни жоспарлаудың жанама және түзу әдістерінде логикамен қатар өмір сүруінде экономикалық назарлардың тепе-теңдігіне жағдай жасайды.
Қаржылық жоспарлаудың реттеу және бақылау әдістерінің ерекшеліктерін дербес ретінде зерттеу, олардың өзіне тән заңдылықтарын орнатады. Мына негізде қаржылық механизмнің толық жетілдіру бағыттары жүйемен өңделеді. Механизмнің барлық үш элементтері -- облыстар, тек қана салық ғылымы мен тәжірибесінің алдын ала анықталған мәні. Қаржылық жоспарлау жалпы теория мен жоспарлау тәжірибелері, маркетинг және басқа ғылымдардың ұсыныстары арқылы жүзеге асады. Сол сияқты қаржыларды реттеу және бақылау сол ережелерге бағынады. Жалпы теорияны басқару және құқықтың олар үшін ұсыныстардың істеп шығарылуы үлкен мағына береді

Қаржылық жоспарлау мақсаттары кең көлемді. Себебі олар мемлекеттік органдар немесе бизнес менеджерлеріне байланысты бөлінеді. Демек, қаржылық жоспарлау сферасы біркелкісіз, ол қаржылық жоспарлау және бірлескен салық жоспарлауларға ыдырайды. Бірінші мақсат -- қаржылық жүйе қажеттіліктерін қамтамасыз ету. Екінші мақсатта кәсіпорындардағы қаржылық көрсеткіштердің үйлесімділілігі мен заңды тәсілдердің барынша азаюын анықтау.

1.2 Қаржылық жоспарлаудың әдістемелері

Кәсіпкершіліктің дамуымен байланысты табыстың маңызды ролі оның дүрыс есептелу қажеттілігін анықтайды. Жоспарлы табыс фирманың қаржылық -шаруашылық қызметі тәуелді болады. Жоспарлы табыс есебі экономикалық бейімделген болуы керек. Бұл жұмысшылар мен қызметкерлер төлемдеріне сай жеке қорларының өнімін, инвестицияларды, уақытында және толық қаржыландыруды жүзеге асыруға мүмкіндік береді, сонымен қатар уақытында бюджетпен, банкпен және жеткізушілермен есеп айырысуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Осыған сай кәсіпорындарда табысты дүрыс жоспарлау тек кәсіпкерлер үшін ғана емес, сонымен қатар толық экономика үшін маңызды болып табылады.
Табысты жоспарлау қаржылық жоспарлаудың қосымша бөлігі. Ол
кәсіпорын қызметінің барлық түрлері бойынша жеке жүргізіледі. Жеке жоспарлау қызметінің әр түрлі түрінен табыс есептеу және салық салу жоспарды дайындау үрдісінде табыс көлеміне әсер ететін барлық факторлар есепке алынады және қаржылық нәтиже әр түрлі басқарушылық шешімдерді қабылдаудан шығады.
Жоспарлау объектісі болып баланстық табыс элементі табылады, бірінші кезекте өнімді өткізуден, жұмысты атқарудан, қызмет көрсетуден табыс, табыстың есеп беру негізгі сатудан болжамды және көлемін көрсетеді. Бұл өндірістік бағдарлама және қордың сату көлемімен тәуелдігіне байланысты.
Табысты жоспарлауда маңызды кезеңі болып еңбек шығындарының есебі табылады. Әлеуметтік қорды қажетті аударымдар есебімен еңбек төлеміне шығындар деп атайды. Бұл шығындар өнім, баға түрлерінен төуелді болады. Өнім бірлігін дайындауға жұмыс уақытын нормалауды қамтамасыз ету керек және бір адам-сағаттың өзіндік құның анықтау керек.

Жоспарлы жылдық бағасына тауарлы өнімнің өзіндік құны және өткен жылда құн бойынша өнімнің өзіндік құны тікелей шот әдіспен анықталады, ал өзіндік құн өзгерісі, сапаның жоғарылауы, ассортимент және баға өзгерісі және т.б. сияқты факторлар жоспарлы табысқа әсері аналитикалық әдіс көмегімен көрсетіледі.
Сондықтан, берілген әдістің үлкен артықшылығы бар, бұл әр түрлі факторлардың әсер ету есебімен қоса жоспарлы табысты көрсетеді.
Қаржылық көрсеткіштерді жоспарлау белгілі бір әдістердің көмегімен жүзеге асырылады. Жоспарлау әдістері - бұл көрсеткіштерді есептеудің нақты жолдары мен амалдары болып табылады. Қаржылық көрсеткіштерді жоспарлау барысында келесідей әдістер қолданылуы мүмкін: нормативтік, есептік-талдамалық, баланстық, жоспарлық, шешімдерді оңтайландыру әдісі, экономикалық-математикалық үлгілеу, бюджеттеу.
Нормативтік әдіс. Қаржылық көрсеткіштерді жоспарлаудың нормативтік әдісінің мәні алдын ала бекітілген нормалар мен техникалық-экономикалық нормативтердің негізінде шаруашылық субъектінің қаржы ресурстарына қажеттіліктерін есептеуге келіп тіреледі.
Есептік-талдамалық әдіс. Қаржылық көрсеткіштерді жоспарлаудың есептеу-талдау әдісінің мәні қаржылық көрсеткіштің қол жеткізген (базалық) мөлшерін және оның жоспарлы кезеңдегі өзгерісін талдау негізінде осы көрсеткіштің жоспарлық мөлшерін есептеуге келіп тіреледі.
Баланстық әдіс. Қаржылық көрсеткіштерді жоспарлаудың баланстық әдісінің мәні мынада - баланстарды құру арқылы қолда бар қаржы ресурстарының және оларға деген нақты қажеттіліктің шешіміне қол жеткізуге болады. Баланстық әдіс, ең алдымен, табысты және басқа да қаржы ресурстарын бөлуді жоспарлау, қаржылық қорға (жинақтау қорларына, тұтыну қорына және т.б.) қаражаттардың түсуін жоспалау барысында қолданылады.
Жоспарлы шешімдерді оңтайландыру әдісі. Жоспарлы шешім оңтайландыру әдісінің мәні ең оңтайлы нұсқаны алу мақсатында жоспарлық көрсеткіштерінің бірнеше нұсқаларын дайындауға келіп тіреледі.
Бюджеттеу. Көптеген сарапшылардың бағалауы бойынша қазіргі кезде бюджеттеу ең тиімді басқару әдісі болып табылады. Ол компанияның барлық бөлімшелері мен функциялары бойынша жұмыс жоспарын құру технологиясын қарастырады. Бұл әдіс ішкі және сыртқы параметрлердің өзгерістерін кешенді талғауға және компания қызметінің экономикалық және қаржылық индекаторларын есептеуге сүйенеді.

Өтелімділік әдісі - (пэй-бэк) -- бұл ең қарапайым әдіс, негізгі сапалы бастапқы деректерді уақытында қолдану (жыл көлемі), проектідегі алғашқы инвестицияларды жабуға қажет, жылдық салымдар көлемі, жылдық табыс және шығын арасындағы айырмашылықты есептеу. Бұл әдіс былай көрінеді:

1.3 Қазақстандық кәсіпорындарда қаржылық жоспарлауды қалыптастыру мен дамуының ерекшеліктері

Соңғы 2-3 жылда ірі холдингтер мен бірлестіктер активтеніп, тек 2012 жылдың қаңтар айында өнімдерді өндіруде (кіші және қосымша кәсіпорындар, үй шаруашылығының секторларын қосқанда) қазіргі бағаларда 439,5 млрд. теңге, 2011 жылдың қаңтар айындағы деңгеймен 100,5% құрады. Ірі бизнестерде өндіріс көлемінің өсуі Ақмола (128,5%), Актөбе (110,2%), Маңғыстау (108,9%), Оңтүстік Қазақстан (106,7%), Павлодар (106,6%), Алматы (104%) областарында және Астана қаласында (110,7%), Алматыда (102,8%) байқалады. (кесте 2). [6, 23 б] Қазақстанның ірі өнеркәсіп кәсіпорындарында өнімдерді өндіру көлеміне салыстырмалы талдауды мысалға келтірейік.

Кесте 2. Өнеркәсіп өндірісінің қызмет түрлері және өнімдердің бірнеше түрлерінің физикалық көлемінің индекстері
Көрсеткіштер
2012г.
2013ж.
Барлық өнеркәсіптер
88,7
100,5
Тау-кен қазу өнеркәсібі
91,5
100,5
Көмір - барлығы
93,1
107,9
Өңделмеген нефть
94,8
101,3
Темір рудалар
94,7
86,9
Өңдеуші өнеркәсіп
81,4
99,5
Экоблок
93,6
108,1

Жоспар құрамына көптеген қосымша құрастырушылар кіреді, бірақ бұл жұмыста бізге негізгі құрастырушыны тек қана анықтау тұрады:
1. Жаңа өнімдерді өткізу көлемінің жоспары.
2. Жаңа тауарларды шығарудың пайда және шығын жоспары.
3. Жаңа тауарларды шығаруда ақшалы түсімдер және төлемдер жоспары.
4. Кәсіпорындардың активті және пассивті баланстары.
5. Жаңа өнімдерді шығаруда қаражаттың көздері және қолданылу жоспары.
6. Жаңа өнімнің өз шығынын өзі өтеушілігіне (залалсыздық) жетуін есептеу.

Қаржылық талдау, қаржы жағдайын бағалау және шаруашылық етуші субъектілердің жұмыс жасаудың жоғарылау мүмкіншілігін табу арқасында оңтайлы қаржы политикасының көмегімен арнайы орнату. Шаруашылық етуші субъектілердің қаржылық жағдайы - бұл бәсеке қабілетті қаржы сипаттамасы (яғни төлем қабілеттілігі, несиені өтеу қабілеттілігі), қаржы қорларды және капиталды қолдануының, мемлекет алдында және басқа шаруашылық етуші субъектілер алдында міндеттемелерді орындау.
Қаржылық талдаудың дәстүрлі түсінігінде бағалау әдістері және кәсіпорындарда қаржы жағдайын жоспарлау негізінде оның бухгалтерлік есебін көрсетеді. Қаржылық талдаудың екі түрін белгілеу қабылданған - ішкі және сыртқы. Ішкі талдау кәсіпорын қызметкерлерімен өткізіледі (қаржылық менеджерлермен). Сыртқы талдау талдағыштармен, кәсіпорынға бөтен беттермен өткізіледі (мысалы, аудиторлармен). [8, 50 б]
Кәсіпорындарда қаржы жағдайын талдау бірнеше мақсаттарды көздейді:
қаржы жағдайын анықтау;
қаржы жағдайын кеңдік уақытша кесуде өзгертулерді анықтау;
қаржы жағдайын шамданған өзгертуде негізгі факторларды анықтау;
қаржы жағдайының негізгі жоспарының тенденциялары;

Қаржылық талдауды бірнеше әдістерге жіктеуге болады. Қаржылық талдау тәжірибесі қаржылық есептеу нәтижелерін оқудың негізгі ережелерін істеп шығарды (талдау әдістемесін). Арасынан негізгілерді ерекшелеуге болады:
Горизонтальдық талдау (уақытша) - әрбір айқындама есебін алдындағы кезеңмен салыстыру.
Вертикальды талдау (құрылымды) - құрылым анықтамасы қорытынды қаржылық көрсеткіштердің ықпалын нәтиженің есебіне әрбір анықтамаларды білу.
Трендік талдау - әрбір анықтаманың алдыңғы кезеңдердің және тренд анықтамасын есебін салыстыру, яғни ең басты тенденцияның көрсеткіш динамиктері. Тренд арқасында перспективалы жоспарлы талдау басқарылады.
Салыстырмалы көрсеткіштердің талдауы (коэффициенттердің) - есептеу нәтижесі бөлек анықтамалар аралық қатынастарды есептеу немесе фирманың бөлек көрсеткіштерімен әр түрлі есептерінің анықтамаларымен, өзара байланысқан көрсеткіштердің анықтамасы.
Салыстырма талдау - бұл ішкі шаруашылық талдау сияқты жиынтық көрсеткіштерінің есебі фирманың бөлек көрсеткіштерімен, бөлімшелердің, цехтердің, дәл осылай және осы фирманың көрсеткіштері шаруашылық аралық талдауы бәсекелестердің көрсеткіштерімен, орташа салалық және орта шаруашылық деректер.

Қаржылық жоспарлау ағымында жедел талдауды үш кезеңге лайықты орындау: даярлайтын кезең, алдын ала қаржылық есеп беру шолу, экономикалық оқу және есеп беруді талдау.
Бірінші кезеңнің мақсаты - қаржылық есеп беруде мақсатқа лайықты шешім қабылдау және оның оқуға даярлығына көзін жеткізу. Визуальдық және есеп берудегі қарапайым шотты тексеру формалдық маңызды белгілермен өткізіледі: барлық қажетті түрлердің бары және қосымшалардың, реквизиттердің және қол қоюларды анықталады, барлық есеп беру түрлерінің дұрыстығы және айқындығы тексеріледі; валюта балансы және барлық аралық жиындар тексеріледі .
Екінші кезеңнің мақсаты - балансты түсіндірме хатпен таныстыру. Бұл есеп беру кезеңінде жұмыс шарттарын бағалау үшін қажет, қызметтің негізгі көрсеткіштерінің беталысын анықтау, сонымен қатар мүліктің сапалық өзгерулерін және шаруашылық етуші субъектілердің қаржылық жағдайын өзгерту.
Үшінші кезең - ең басты бизнес талдауда; оның мақсаты - шаруашылық қызмет нәтижелерін және объектінің қаржылық жағдайларын қорытып бағалау. Мұндай талдау осы немесе басқа дәрежемен шаруашылық етуші субъектілердің қызметтерінде әртүрлі пайдаланушылардың онан ары жоспарларды құруын талдап тексеру.

Қаржылық тұрақтылықты жоспарлау мінездемесі өзіне мына талдауларды қосады:
oo шаруашылық етуші субъектілердің активтер құрамын орналастыруы;
oo қаржы қорлар қайнар көздерінің серпіні және құрылымдары;
oo меншікті айналым қаражаттарының қолда бары;
oo кредиторлық берешек;
oo айналым қаражаттары құрылымдарының қолда бары;
oo дебиторлық берешек;
oo төлем қабілеттілігі.

2 САК ЖауапкершілігІ Шектеулі Серіктестік мысалында қаржылық жоспарлауды талдау

2.1 қаржылық шаруашылық қызметіне сипаттама

САК ЖШС №6497-1943-АҚ сертификатталған, құрылыс материалдарынан бастап құрылыс жобасын құру және сынақтан өткізуге дейінгі өндірістің толық технологиялық циклын қамтиды. САК ЖШС өзінің кең ауқымды құрылғыларын өндіреді, сондай-ақ тапсырыс берушінің сызбалары мен құрылыс тапсырмалары бойынша құрылғылар шығарады.
САК ЖШС 2012 жылдың 4 наурызында қайта тіркеуден өтті. Кәсіпорын құрылыс құру нарығында 11 жыл қызмет етуде, қоғам өнімі ел ғана емес, сондай-ақ әлемнің басқа елінде кеңінен мәлім. Бүгінгі таңда САК қазақстандық өндіруші қоғамдар арасында көшбасшылардың бірі ретінде.
САК ЖШС Қазақстан Республикасының құрылыс жасау кәсіпорындарына қарағанда бірегей технология және мамандарымен жоғары дәрежеде қамтылған. Клиенттердің нақты талаптарына сүйене отырып, кәсіпорын өз өнімінің жоғары техникалық сипаттамасын, тәжірибе тереңдігін және персоналының ноу-хау қамтитын тиімді және нақты шешімдер ұсынады

САК ЖШС жұмысының қағидасы бұл - клиенттердің өндірістік қуаттылғының дамуына үлес қосу, ал, құндылығы - жұмысшылардың мамандануының жоғары деңгейі. САК ЖШС-ң тағы бір артықшылығы - жаңа өнімді игерудегі икемділігі және тапсырыс берушіге кеден төлемінен босатылған жеткізіп беруге мүмкіндік беретін дилерлік желісінің болуы. САК ЖШС негізгі стратегиялық бағыттары бұл ұсынылатын номенклатураның кеңейтілуі болып табылады, ал бұл тапсырыс берушілердің құрылғыларға, қосалқы бөлшектер мен басқа да өндірістік тауарларға деген талаптарын жоғары деңгейде қанағаттандыруға мүмкіндік береді.
Кәсіпорын САК ЖШС болып табылады, ЖШС-ң мемлекеттік және орыс тілдерінде атауы жазылған дөңгелек мөрі, өз атауларымен бланкілері, банктерд бланкілері, банктердің теңгеде және валютада есеп айырысу және басқа да шоттары, фирмалық бланкілері, тауарлық белгісі, Директорлар кеңесімен бекітілген үлгілері және қызметін жүзеге асыруға қажет өзге де реквизиттері бар.
САК ЖШС өз қызметінде ҚР-ның конститутциясын және ҚР-ның заңнамасын, сондай-ақ өз Жарғысын басшылыққа алады. Кәсіпорын ҚР-ның заң актілерінде көзделген тәртіптте басқа да заңды тұлғалардың жарғылық капиталына қатысуға және САК ЖШС өзге жерде (ҚР) және ҚР-нан тыс жерлерде орналасқан филиалдар (өкілдіктер) құруға құқығы бар.

Кәсіпорының қызметінің мақсаты - шаруашылық қызметті жүзеге асырудан пайда табу және оны өз акционелерінің мүддесіне қарай пайдалану.
ЖШС-ң негізгі қызметінің түрлері:
oo Шағыр тас 0-5 тен 40-70мм дейін, оданда жоғары 70мм тастарды
oo халықтық тұтыну тауарларын өндіру және жүзеге асыру;
oo Құрылыс материалдары
oo ғылыми сыйымды технологияларды жасау және енгізу;
oo азаматтық және өнеркәсіптік құрылыс;
oo құрылыс материалдарын өндіру және өткізу;

ЖШС-ң капиталын арттыру жалпы акционерлер жиналысы шешімі немесе сот шешімі бойынша ҚР-ның заңымен белгіленген тәртіпте акция шығару және орналастыру арқылы жүзеге асырылады.
ЖШС-ң зияндардың орнын толтыру үшін жарғылық капиталдың 15% мөлшерінде резервтік капитал құра алады. Резервтік капитал кәсіпорынның таза табысынан жыл сайынғы аударымдар есебінен қалыптасады.Жыл сайынғы аударымдар мөлшері Директорлар кеңесімен бенлгіленеді.

Кесте 3. САК ЖШС-нің қаржы-шаруашылық қызметін талдаудың негізгі қағидалары.
Қағидалары
Қағиданың мазмұны
Нақтылығы
Талдау нақтылы деректерге негізделеді, оның қорытындысын нақтылы сандық тұрғыда пайдаланады.
Жиынтылығы
Процесті объективті бағалау мақсатында оны жан-жақты зерделеу.
Жүйелілігі
Бір-біріне өзара байланысты экономикалық құбылыстарды зерделеу, бірақ оқшаулау емес.
Тұрақтылығы
Талдауды түпкілікті, алдын ала белгілі аралық уақыт арқылы жүргізу керек, бірақ оқиғадан оқиғаға дейін емес.
Объективтілігі
Экономикалық құбылыстарды тәжірибелі және әділ зерделеу, объективтік қорытындылар жасау.
Пәрменділігі
Практикалық мақсатқа пайдалану, өндіріс қызметінің жаңа нәтижелілігі үшін талдау қорытындысының жарамдылығы.
Үнемділігі
Талдауды жүргізуге байланысты шығындар, оны жүргізу нәтижесінде алынған сол экономикалық тиімділіктен елеулі түрде аз болуы керек.
Салыстырымды-
лығы
Деректеу және талдау қорытындылары бір бірімен жеңіл салыстырымды болуы керек, ал аналитикалық процедураларды (тәртіпті) тұрақты түрде жүргізуде қорытындылардың сабақтастығы сақталуы қажет.
Ғылымдылығы
Талдауды жүргізу барысында ғылыми негізделген әдістер мен процедураларды басшылыққа алу керек.
Декрек көзі: САК ЖШС-нің 2012-2013 жылдардағы Жылдық Есебі [7]

Кесте 4. Кәсіпорынның іскерлігінің негізгі технико-экономикалық талдаудың көрсеткіштері
(мың тг)
№
Көрсеткіштер
2012 жыл
2013 жыл
Өзгерістер (-;+)

Абсолютті
Үлес салмағы%
1
Өткізуден түскен табыс, мың. тенге
1790762188,20
1856287135,17
65524946,97
96,5
2
Негізгі құралдардың орташа жылдық құны
6125811477,65
9031574206,28
2905762728,63
67,8

3
Ағымдағы активтердің орташа жылдық құны, мың.тг

48851,83

99467,69

50615,86

49,1

Кесте 4 жалғасы

4
Қорға аударылым (1-2)

-4335049289,45
-7175287071,11
-11510336360,56

60,4
5
Қор сыйымдылығы (2-1)

4335049289,45

7175287071,11

2840237781,66

60,4
6
Өнімнің өзіндік құны
1765737488,72
1816735425,10
50997936,38
97,1
7
Жалпы табыс
25024699,48
39551710,07
14527010,59
63,3
8
Салық салуға дейінгі табыс
40690189,85
79462959,77
38772769,92
51,2
9
Табыс салығы
54000
54000
0
100
10
Таза табыс
40636189,85
79408959,77
38772769,92
51,1
Декрек көзі: САК ЖШС-нің 2012-2013 жылдардағы жылдық есебі. [7]

2.2 қаржылық қызметін жоспарлау негізінде қаржылық бағалау

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, компания қызметін қаржылық жоспарлау процесін алгоритмдік блок-схема түрінде көрсетуге болады. Процесс соңғы есептік кезеңге қалыпттасқан компанияның қаржылық жағдайын талдаудан басталады. Бұл талдаудың негізгі мақсатын мыналарға келіп тіреледі:
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.