Қылмыс

Жоспар

Кіріспе
1. Қылмыстың түрі мен құрамы
2. Қылмыс санаттары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2005 жылы Қазақстандықтарға арнаған Жолдауында ғылымды одан әрі дамытуға ерекше мән берді. Жалпы ғылымы жоқ ел тұл, ғылымы дамымаған елдің болашағы күмәнді, қазір қарап отырсақ, жер жаһандағы ізгі жетістіктердің барлығы дерлік ғылымның адамзатқа тартқан сыйы, тартуы іспеттес. Тәуелсіздік туын желбіреткен он жылдан бері Қазақстан ғылымы да дамып, әлемге әйгілі бола бастады, кез-келген ғылым саласында ілгері дамушылық көрінісі айқын.
Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес біздің мемлекетіміз демоқратиялық, құқықтық, әлеуметтік, зайырлы мемлекет болып табылады. Еліміздің өркендеуіне, мемлекетіміздің нығаюына құқық нормаларын, құқық саласы ғылымын жетілдірудің маңызы ерекше. Құқық нормалары барлық қоғамдык катынастардың реггеуші тетігі, кез-келген қоғамдық қатынастар жалпыға бірдей, әділ заң нормалары арқылы жүзеге асырылуы қажет. Заң талаптарын, құқық нормаларын құрметтеу және оны бұлжытпай жүзеге асыру әрбір азаматтың қасиетті борышы.

Қылмыстың түрі мен құрамы

Қылмыстың құрамы туралы жалпы түсінің былай құралады:
а) жүйе,
ә) қылмыстық заңда қаралған,
б) мәңді
в) іс-әрекеттің объективті және субъективті элементі және оның белгілері,
г) оның қоғамдағы қауіптілігін анықтау,
д) қажетті және жеткілікті,
е) құқық қолдану органдардың оны саралауға тиісті қылмыстық құқықтық норманың болуы.

Қылмыстың құралы элементінің мазмұнына қарай объективтік және субъективті болып бөлінеді. Біріншісі: әлеуметтік-психологиялық қылмыс субъектісінің сипатына қатысты және сыртқы белгілерін жасайды.
Объективті элементке – объект және қылмыс құрамының объективті жағы, субъективтіге – субъект және қылмыс құрамының субъектісі жатады.
Қылмыстық объектісі - бұл қылмысты іс-әрекеттің неге бағытталғандығы.
Қылмыстың объектісі қылмыстың заңмен қорғалған қоғамдық қатынаспен сипатталады. Бұл объектілер Қазақстан Қылмыстық Кодексінің 7-бабында тізбеленген. Оған мемлекеттік құрылыс, меншік, азаматтың жеке басы, саяси, еңбек, мүліктік және басқа азаматтық құқықтары, қоғамдық тәртіп т.б. Мысалы, өлім кезінде қылмыстың объектісі басқа адамның өмірі, ұрлық кезінде мемлекеттік немесе жеке адамның меншігі.
Жалпы объект – қылмыстық заңмен қорғалған мемлекеттік қоғамдық қатынас. Қылмыстың жалпы объектісі Қазақстан Қылмыстық Кодексінде анықталған. Онда қылмыстық заң – Қоғамдық құрылысын, оның саяси және экономикалық жүйесін меншікті, азаматтардың жеке басының құқықтары мен бостандықтарын және бүкіл меншіктік тәртіпті қиянат жасауды қорғау.
Тікелей объект – қылмыстық қол сұғылған, заңмен қорғалған қоғамдық қатынас. Мұндай объектіге басқа адам өмірі, оның ары мен денсаулығы т.б.
Кейбір қылмыс материалдық затқа (предметке) әсер ету арқылы жасалады. Мысалы, ұрлық кезінде мүлік алынады. Бұл деген қылмыстың заты. Кейбір қылмыс жасағанда адам өміріне, денсаулығына, жеке игілігіне зиян келеді. Мұндай жағдайда жәбірленуші туралы айтамыз. Кей жағдайларда жәбірленушінің әлеуметтік-демографиялық сипаты жасалған қылмысқа оның қоғамдық қауіптілігінің сипатына әсер етеді. Мысалы, полиция қызметкеріне немесе халық жасақшысына қарсылық көрсету ауыр қылмыс болып саналады.
Ауыр қылмысты анықтауда жәбірленушінің мінезі аз роль атқармайды.
Ішінара зерттеуде қасақана жасалған кісі өлтірудің 30 проценті жәбірленушінің қылығынан, яғни мас болған кезінде жасаған. 110 дене жарақаты мен зорлаудың 30 жағдайы жәбірленушінің жағымсыз мінезінен болған. Автотранспорт апаты кезінде 10 процент жағдайда адам өлімі жүргізушінің, ал 90 процент жағдайда адам өлімі жәбірленушінің өзін дұрыс ұстамауынан болады.

Пайдаланылған әдебиеттер

Н.Д.Дурманов. Қылмыс ұғымы. КСРОҒА баспасы. 1948. 249б.
Қазақ ССР Қылмыстық Кодексі. Тараз, 1997.
Сахаров А.Б. КСРО қылмыскерлердің жеке ерекшелігі мен қылмыстық себептері. М., Заң әдебиеті, 1961.
Саркисов Г.С. Қылмысты ескертудің әлеуметтік жүйесі. Ереван. „Аэстон” баспасы. 1975.
Ковалев М.И. Монография. Қылмыс ұғымы мен белгілері және оның жіктеудегі мәні. Свердловск, 1977.