Бухгалтерлік баланс және оны талдау әдістері

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

КІРІСПЕ: 1

БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНС ТУРАЛЫ ТҮСІНІК, ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

ЖӘНЕ ЖАСАЛУ ЖОЛДАРЫ

КІРІСПЕ: 1. 1

4: Бухгалтрлік баланс қаржылық есептіліктің формасы негізінде

КІРІСПЕ: 1. 2

4: Бухгалтерлік баланс бабтарының жіктелуі және оған қойылатын талаптар

КІРІСПЕ: 1. 3

4: 1 ХҚЕС сәйкес баланстың жасалуы мен ашылымдары

КІРІСПЕ:

КІРІСПЕ: 2

4: Бухгалтерлік баланс - кӘсіпорынның қаржылық жағдайының негізгі ақпарат кӨзі

КІРІСПЕ: 2. 1

4: «НАР Медиа» ЖШС ның ұйымдастыру-техникалық сипаттамасы және есеп саясаты мен бухгалтерлік есебінің ұйымдастырылуы

КІРІСПЕ: 2. 2

4: Кәсіпорынның балансының құрамы мен құрылымы

КІРІСПЕ: 2. 3

4: Бухгалтерлік баланстың қаржылық есептің басқа формалармен өзара байланысы

КІРІСПЕ:

КІРІСПЕ: 3

4: «НАР Медиа» ЖШС ның БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНСЫН ТАЛДАУ ӘДІСТЕРІ

КІРІСПЕ: 3. 1

4: Кәсіпорынның баланс өтімділігін талдлау

КІРІСПЕ: 3. 2

4: Кәсіпорын балансының төлем қабілеттілігін талдау

КІРІСПЕ: 3. 3

4: Балансты Халықаралық қаржылық есеп стандарттарына сәйкестендіру жолдары

КІРІСПЕ: Қорытынды

КІРІСПЕ: Қолданылған Әдебиеттер ТІЗМІ

КІРІСПЕ: ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі әлемдік дағдарыстық қатынастар жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор. Бұл кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болуымен, сондай-ақ олардың меншік иелері, жұмысшылары, коммерциялық серіктестер және де басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік - кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты.

Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі қаржылық тұрақтылығын және оның өз шаруашылық қызметін үздіксіз жүргізуі мен өзінің қарыз міндеттемелерін уақытылы өтеуі үшін қаржы ресурстармен қамтамасыз етілуін көрсетеді.

Нарықтық экономика жағдайында қаржылық есеп шаруашылық субъектілерінің қызметі жөнінде қаржылық ақпараттардың жүйелендірілген бірден-бір көзіне, әр түрлі ұйымдық құқықтық нысандардағы шаруашылық субъектілерінің өзара негізгі байланысына және басқару шешімдерін қабылдауға қажетті аналитикалық есептердің ақпараттық базасына айналады.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауда негізгі ақпарат көзі қызметін бухгалтерлік баланс атқарады.

Баланс - есепті жылдың басындағы және соңындағы кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттайды және маңызды қызметтер атқарады. Біріншіден, баланс меншік иелерін шаруашылық субъектісінің мүліктік жағдайымен таныстырады. Осы арқылы олар бұл субъекті нені иеленеді, материалдық құндылықтардың сандық және сапалық қорлары қандай, кәсіпорын жақын арада үшінші жақ алдындағы міндеттемелерін ақтай ала ма, соны білдіреді. Екіншіден, басшылар кәсіпорынның басқа ұқсас кәсіпорындар жүйесіндегі өз орны, таңдап алынған стратегиялық бағытының дұрыстығы туралы, ресурстарды пайдалану тиімділігінің салыстырмалы сипаты және кәсіпорынды басқару бойынша әр түрлі сұрақтарға шешімдер қабылдау туралы түсінік алады. Үшіншіден, баланстың мазмұны, оны ішкі қолданушылары сияқты сыртқы қлданушыларға да пайдалануға мүмкіндік береді.

Баланстың маңыздылығы соншалық, көп жағдайда қаржылық жағдайды талдауды баланстық талдау деп атайды. Бухгалтерлік баланс - қаржылық есептің негізгі түрі бола отырып, ол еспті кезеңдегі кәсіпорын мүлкінің құрамы мен құрылымын, ағымдағы активтердің айналымдылығы мен өтімділігін, меншік капитал мен міндеттемелердің қолда барын, төлем қабілеттілігін анықтауға мүмкіндік береді.

Кәсіпорынның балансы жөнінде мәліметті толық және шынайы қалыптастыру бухгалтерлік есептің маңызды мақсаты, осыған орай,

Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты - кәсіпорындағы бухгалтерлік балансты кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттауда бірден-бір қайнар көз ретінде қарастыру.

Қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай міндеттер орындалды:

халықаралық тәжрибедегі баланыс құрастырудың негізгі принциптері және республикада оларды енгізу жолдары анықталды;
кәсіпорындарда баланс әдістерінің негізгі теориялық-методологиялық және практикалық аспектілері, сонымен қатар оларды жедел бақылауы, баланстың негізгі түрлерін анықталып, оларды жетілдіру бойынша ұсыныстар өңделді;
баланс құруды ұйымдастыру мен ұйым ерекшеліктері анықталынып, олардың қозғалысы технологиясы арасындағы байланысы ашып көрсетілді.

Нарықтық экономика жағдайында жұмыс істеуші кәсіпорындардың қаржылық жағдайын талдаудың басты мақсаты келесілер болып табылады:

қаржылық жағдайға баға беру және оның есеп беру мерзіміндегі

өзгерісі;

активтер мен олардың қалыптасу көздері арасындағы сәйкестікті,

оларды таратудағы рационалды және пайдаланудағы тиімділікті зерттеу;

айналым капиталының көлемін, оның өсуін және ағымдағы

міндеттемелермен арақатынасын анықтау;

кәсіпорын активтері және оның міндеттемелерінің құрылымын

зерттеу;

баланс өтімділігін, төлем қабілеттілігінің абсалюттік және

салыстырмалы көрсеткіштерін анықтау;

кәсіпорынның банкроттылыққа ұшырау ықтималдылығын анықтау.

Тақырыптың ғылыми зерттелу дәрежесі . Қазіргі кезеңдегі

кәсіпорындардың бухгалтерлік баланс жағдайындағы бухгалтерлік есеп пен есептіліктің әдістемелік сұрақтары отандық авторлардың жұмыстарында көрініс тапты: В. К. Радостовец, С. С. Сатыбалдин, К. Ш. Дюсембаев, К. К. Кеулімжаев, М. С. Ержанов, Ф. С. Сейдахметова, Ж. С. Толпаков, Ф. С. Кокенова, Ә. Ә Әбдіманапов А. А. Галымжанов, К. Т. Тайғашинова және тағы басқалар.

Кәсіпорының бухгалтерлік баланс құрастырудың бухгалтерлік есеп пен есептілікке әсері шетелдік әдебиеттерде терең зерттелген. Аталмыш тақырып А. Д. Шеремет, М. И. Баканов, П. С. Безрукий, Н. Г. Волков, Е. М. Купряков, Н. П. Кондраков, В. Э. Грибов, В. Г. Жуков, Н. В. Семенеев, И. Р. Конвалова, Р. И. Божков, Н. Р. Иванникова, В. Э. Керимов, Э. С. Хендриксен, М. Ф. Ван Бреда, М. Р. Мэтьюс, М. X. Б. Перера, К. Друри, Б. Нидлз, Р. Энтони және басқалардың еңбектерінде

Зерттеу объектісі ретінде «НАР Медиа» ЖШСы алынған. Жұмысты орындау барысында экономикалық талдаудың әдістері, индекстік талдау әдістері қолданылған.

Жұмыстың теориялық және методологиялық негізі бухгалтерлік баланстың бухгалтерлік есеп пен аудит саласындағы отандық және шетелдік ғалымдардың теориялық тұжырымдамалары мен тәжірибелік ұсынымдары табылады. Зерттеу барысында бухгалтерлік балансты құрудың түрлі тәсілдері, әлем елдерінің бухгалтерлік стандарттары, есептің және қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары, кәсіби бухгалтерлік ұйымдардың әдістемелік материалдары мен ұсыныстары, Қазақстан Республикасының нормативтік актілері зерттеліп салыстырылды.

Зерттеудің ақпараттық базасы ретінде Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің, Статистика агенттігінің ақпараттық мәліметтері, Қазақстан Республикасы еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің, заңдық және нормативтік құжаттар, отандық және шетел экономист-ғалымдардың еңбектері, кәсіпорынның нақты мәліметтері және басқа да көздер пайдаланылды.

Зерттеу нәтижелерінің ғылыми жаңалылығы бухгалтерлік есептің негізгі атқаратын қызметінің, функциясының бірі - пайдаланушыларға кәсіпорынның мүлік және қаржылық жағдайы туралы ақпараттың мәліметтерін уақытылы жеткізіп беріп отыратын бухгалтерлік баланысты талқылау және ғылыми негіздеу болып табылады.

Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы басқару есебі бойынша уақытында және сапалы шешімдермен қамтамасыз ету үшін нарықтық экономикасы дамыған елдер кәсіпорындарының тәжірибелерін қоладана отырып кәсіпорындардың бухгелтерлік баланс әдістері, оларды жеткізу мен орналастыруы бойынша ұсыныстардың өңделуі жатады. Жұмыстың негізі ережелерін қызмет көрсетумен айналысатын кәсіпорындардың қызметін жүргізуде қолдануға мүмкін. Жұмыстың жетілдіру жолдарын кәсіпорындардың қызметін, оның ішінде баланс өтімділігін талдау мен бақылау барысында жүзеге асыруға болады.

Жұмыс көлемі мен құрлымы . Дипломдық жұмыс кіріспе, үш бөлім, қорытынды мен ұсыныстар, қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

Бірінші бөлімде жалпы бухгалтерлік баланс туралы түсінік, оның түрлері, жасалу жолдары бухгалтрлік баланс қаржылық есептіліктің формасы негізінде бухгалтерлік баланс бабтарының жіктелуі және оған қойылатын талаптар және 1 ХҚЕС сәйкес баланстың жасалуы мен ашылымдары қарастырылады.

Екінші бөлім бухгалтерлік баланс - кәсіпорынның қаржылық жағдайының негізгі ақпарат көзі деп аталып онда»НАР Медиа» ЖШС ның ұйымдастыру-техникалық сипаттамасы және есеп саясаты мен бухгалтерлік есебінің ұйымдастырылуы, және есеп саясаты мен бухгалтерлік есебінің жүргізілуі. Кәсіпорынның балансының құрамы мен құрылымы және бухгалтерлік баланстың қаржылық есептің басқа формалармен өзара байланысы»НАР Медиа» ЖШС ның шаруашылық қызметінің мысалында ашып көрсетілген.

Үшінші бөлімде, Кәсіпорынның баланс өтімділігін талдлау, кәсіпорын балансының төлем қабілеттілігін талдау, балансты Халықаралық қаржылық есеп стандарттарына сәйкестендіру жолдары қарастырылған.

Дипломдық жұмыс 69 бет комьютерлік мәтінде басылып, 15 - кесте, 5-сурет, 5- қосымшалар құрылған. Қолданылған әдебиеттер тізімі 31 атаулардан тұрады.

1 БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНС ТУРАЛЫ ТҮСІНІК, ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ЖАСАЛУ ЖОЛДАРЫ

1. 1 Бухгалтрлік баланс қаржылық есептіліктің формасы негізінде

Бухгалтерлік есептің негізгі атқаратын қызметінің, функциясының бірі - пайдаланушыларға кәсіпорынның мүлік және қаржылық жағдайы туралы ақпараттың мәліметтерін уақытылы жеткізіп беріп отыру. Осындай ақпараттық мәліметтің негізгі қайнар көзі - бухгалтерлік баланс. Бухгалтерлік баланысты талқыламай тұрып біз өз кезегінде баланс сөзін талдап алайық «Баланс» сөзі француз тілінен алынған. Бұл сөз қазақ тіліне аударылғанда «таразы» немесе «тепе-тең» деген мағынаны білдіреді. Сырт көзбен қарағанда кәсіпорынның бухгалтерлік балансы «актив» және «пассив» деп аталатын екі бөлімді кесте болып табылады. Оның сол жағында, яғни активінде кәсіпорынның қаржылары, заттай және ақшалай шығындары көрсетілсе, оң жағында, ыяғни пассив бөлімінде қорлану көздері қарастырылады.

С. Б. Баймұханова мен Ә. Ж. Балапанованың айтуы бойынша: бухгалтерлік баланс кәсіпорынның мүлкін ақшалай бағамен белгілі бір сәтке екі топпен: орналасуы және пайдалануы бойынша және олардың пайда болу көздері бойынша жалпылай көрсетудің әдісі болып табылады.

Ә. Әбдіманаповтың бұл жайлы берген сипаттамасы: Бухгалтерлік баланс жекелеген шоттар қалдығынан туындайды. Баланс қорытынды есеп жасаудың ең негізгі үлгісі болып табылады.

В. Л. Назарованың бухгалтерлік балансқа берген анықтамасы бройынша былай: Баланс - белгілі бір сәттегі суъектінің мүлкі, міндеттемелері және капиталы туралы ақпаратты жинақтап қорыту мен экономкалық топтастыру тәсілі. Бұл - субъектінің қаржылық жағдайын негізгі есепті форма. Баланс барлық шаруашылық құралдарын, олардың пайда болып, қалыптасу көздерін салыстыру және есеп объектісінің барлық жиынтығын бақылауды жүзеге асыру үшін қажет [1, 15 бет] .

Қ. К. Кеулімжаевтің сипаттамасы бойынша: Кәсіпорынның активтері мен олардың қорлану көздерінің белгілі бір мерзімге бір жүйеге келтіріліп, ақшалай өлшем түрінде теңестіріліп екі жақты кестеде бейнеленуін бухгалтерлік баланс деп атаймыз [2, 21 бет] .

Бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес бухгалтерлік баланстың актив бөлімінде кәсіпорынның өзіне тиесілі, яғни қолда бар мүліктері қарастырылады. Ұйым осыларды пайдалану арқылы ғана алдағы уақытта табыс таба алатындықтан бұл мүліктерді кәсіпорынның әлеуетті табыстары ретінде таниды. Ал баластың пассиві деп аталатын бөлімінде кәсіпорынның қорлану көздері туралы ақпаратты мәлімет жазылады. Ұйымның қорлану көздері меншікті капитал және таратылған (сырттан немесе басқа жақтан алынған, қарастырылған) капитал деп екіге бөлінеді. Мұндағы тартылған капитал дегеніміз кәсіпорынның міндеттемелері, яғни кредиторлық берешек борыштары болып табылады. Кредиторлар қатарына тұлғаларды жатқызуға болады. Егер кәсіпорын өз кредиторларының алдындағы қарызын уақытылы төлей алмаған жағдайда, олар ұйымнан активтер сату арқылы қарызын қайтаруып талап ете алады. Кәсіпорынның меншікті капиталы инвесторлардың мүдделігін танытады және ол активтің жиынтық соммасынан міндеттемелерді шегеріп тастағандағы қалдық сомаға тең болады [3, 19 бет] .

Инвестордың кредитордан айырмашылығы - өз алашағын алу үшін жанталасатын болса, ал инвестор жоғарыда аталған активтің жиынтық соммасынан міндеттемелерді шегеріп тастағандағы қалдық соммаға, яғни меншікті капиталға ие және де кәсіпорынның қожайыны болып табылада. Осы айтылғандарды қорытындылай отырып ұйымның барлық активтері инвесторлар мен кредиторлардың меншігі екендігін аңғаруға болады. Сондықтан бухгалтерлік баланстағы мына теңдіктің әрдайым тең болатындығы сөзсіз.

Актив=меншікті капитал+міндеттеме

Бұл теңдікті кейбір шет елдерде келесі түрде көрсетеді:

Актив-міндеттеме=меншікті капитал

Әдетте кәсіпорынның бухгалтерлік балансы есеп беретін уақытқа қарай негізделіп, айдың, тоқсанның, жылдың басына жасалады. Баланстың актив бөлімі ұзақ мерзімді активтер және ағымдағы активтер деп аталатын екі тараудан тұрады. Ұзақ мерзімді активтердің қатарына кәсіпорынның материалдық емес активтері, негізгі құралдары, ұзақ мерзімді қаржы салымы (инвестициялар), ұзақ мерзімді дебиторлық борыштары жатқызылады. Ал ағымдағы активтер тарауында ұйымның материалдық құндылықтары, тауарлары, дайын өнімдері, аяқталмаған өндірісі, қысқа мерзімді дебиторлық борыштары, қысқа мерзімді қаржы салымы, алдағы кезең шығындары, ақшалар және басқа да ағымдағы активтері қарастырылады.

Бухгалтерлік баланстың пассив бөлімі үш тараудан тұрады. Оның бірі меншікті капитал деп аталып, онда кәсіпорынның жарғылық қоры, резервтік қоры, бөлінбеген пайдасы немесе жабылмаған зияны көрсетіледі. Пассив бөлімінің екінші және үшінші тараулары тиісінше ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді міндеттемелер деп аталады. Ұзақ мерзімді міндеттемелер қатарына кәсіпорынның ұзақ уақытқа алған несиелері мен қарыздары жатқызылады. Қысқа мерзімді міндеттемелер тарауында ұйымның алдағы кезеңдерінің табыстары, бюджетке қарызы, бюджеттен тыс мекемелерге қарызы, жабдықтаушы -мердігерлерге қарызы, жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы бойынша қарызы, зейнетақы қорларына қарызы және басқа да кредиторлық борыштары көрсетіледі. Төменде баланс құрылымы кесте түрінде берілген [22, 45 бет] .

Өзінің жасалу уақытына, қолдану барысына қарай бухгалтерлік баланс әр түрлі болып келеді. Кәсіпорынның жаңадан құрылған уақытында жасалған бухгалтерлік баланс кіріспе баланс деп аталады. Кіріспе баланста ұйымның қызметін бастар алдындағы жарғылық капиталы көрсетіледі. Бұл баланстағы негізгі көрсеткіштер кәсіпорын иелерінің, яғни құрылтайшыларының, акционерлерінің осы ұйымды жаңадан құру уақытындағы ақшалай немесе заттай салымдарынан тұрады. Сондықтан көп жағдайда кіріспе баланста кәсіпорынның меншікті капиталы мен активтері тең болуы ықтимал.

Актив=меншікті капитал

Бұл теңдік егер кәсіпорын құрылуы барысында ешқандай жеке немесе заңды тұлғалардың алдында міндетті, яғни қарыз болмаған жағдайда тура болып есептеледі. Үлгі қосымша А- да берілген.

Үлгіде көрсетілгендей баланс бес бөлімнен тұрады

1бөлім-Ағымдағы активтер (бір жылдан кем)

2 бөлім - Ұзақмерзімді активтер МЕА, НҚ және т. б.

3бөлім-Қысқамерзімді міндеттемелер (бір жылдан кем)

4 бөлім - Ұзақмерзімді міндеттемлер (бір жылдан астам)

5 бөлім-Капитал

Баптарды, бөлімдерге топтастыру экономикалық белгі бойынша жургізіледі.

В. К. Родостовец: Есеп берудің негізгі үлгісі болып бухгалтерлік баланс саналады. Оны жасауға дейін есеп регистріндегі барлық синтетикалық шоттар бойынша қалдық пен айналым аналитикалық есеп мәліметтерімен салыстырылады. Жылдың басындағы және аяғындағы баланстардың деректрерін салыстыру үшін жыл басындағы бекітілген баланс баптарының номеклатурасы жыл аяғындағы бекітілген баланс номеклатурасымен және бөлім топтамаларымен, әрбір баптармен сәйкестендірілуге тиіс. Баланс мәліметтері бойынша кәсіпорынның қаржылық жағдайы талданады [4, 54 бет] . .

Кәсіпорындағы бухгалтерлік баланс жүйесіндегі ақпараттар негізінен меншік иелері мен менеджерлер, кәсіпорын басшылары, сыртқы қаржы салымшы инвесторлар, банктер мен салық және қаржы оргондар үшін аса қажет.

Баланс көрсеткіштері бойынша кәсіпорын өзі қабылдаған міндеттемелерін өз уақытында орындайтындығы да анықталуы қажет. Яғни кәсіпорын үшінші жақтың: акционерлер, инвесторлар мен несиелендірушілер, сатып алушылар мен тапсырыс берушілер алдында қабылдаған міндеттемелерін орындап, қатысушы жақтардың қаржылық жағдайына нұсқан келтірмейтін жағдайда болуы керек.

Нарықтық қатынастар заңдылығына байланысты баланс жасаушы кәсіпорын өзінің меншікті капиталының қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етіп, мұның көлемін жылдан - жылға көбейтіп, материалдық және ақшалай ресурстардың тиімді жұмсалуын мақсат тұтады. Мұндай мақсаттарды тиімді жолдармен шешу үшін, әрине баланс көрсеткіштеріне жүгіну қажеттілігі туындайды. Негізгі мақсат - кез келген кәсіпорын өзінің экономикалық ресурстарын тиімді бағытқа жұмсап, таза пайдамен қызмет атқаруы керек. Талапқа сай тура және сапалы құрылған баланс көрсеткіштері:

кәсіпорынның шаруашылық қызметі процестерін толығымен

қамтиды;

кәсіпорынның шаруашылық құбылыстарын топтастырады;
шаруашылық құбылыстары мен процестері арасындағы байланысты

зерттеп, шоттардың дұрыс қолданғандығын тексеріп, қаржы - шаруашылық қызметі мен ақша қаражаттары қозғалысын талдайды;

Кәсіпорынның қаржы жағдайы - ресурстардың қолда барын, орналастырылуын және пайдаланылуын, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын, баланстың өтімділігін көрсғететін көрсеткіштер жүйесімен сипатталатын кешенді түсінік [23, 71 бет] .

Бухгалтерлік баланс ұйымдардың қаржылық жағдайын белгілі бір кезеңге қарай жинақтап көрсетеді. Баланс - ұйымдар қызметіндегі активтер, меншікті капитал және міндеттемелер өрісінде болған өзгеріс көрсеткіштерді экономикалық маңызына қарай белгілі бір мерзімге топтастырып, ақшалай өлшеммен өлшеуді айтады.

Бұл анықтамада:

баланс;
үлгі;
пайдаланушылардың мүддесі;
сыртқы сипаты;
белгілі бір мерзім;
қаржы жағдайы деген сияқты элементтер қатысады.

Үлгі - баланс мәліметтерін пайдаланушылардың талабына сай, кәсіпорынның активті қаражаттары мен меншікті капиталының, міндеттемелерінің жағдайы мен бұлардың қозғалысын жинақтап көрсетуші қағаз. Баланстық үлгі қағаз қорытынды жасау қажеттілігінен туындаған. Бұл үлгіге жазылған жазулар ұйымның қаржылық жағдайын көрсетеді. Баланстық үлгі қағаз жазылған жекелеген көрсеткіштер баланстың белгілі баптары деп аталынады. Балансты тек үлгі қағаз ретінде ғана қарамай, мұның өзі ұйымдардың шашыранды шаруашылық қызметін жинақтап көрсететін бухгалтерлік есеп объектілерінен туындайтын жалпы есеп жүйесінің маңызды категориясы екендігін білген жөн.

Пайдаланушылардың мүддесі. Баланс көрсеткіштеріндегі сомаларды оқып отырып, әрбір пайдаланушылар өз миақсатын шешуге ұмтылады. Бухгалтер баланстағы жекелеген баптарға жазылған сомалардың дұрыстығын тексереді. Бұдан баланстың теңдігі - активтер мен пассивтер сомалардың дәлдігі туындайды. Несиелендірушілер ұйымның төлем өтеушілік қабілетін біліп отырғысы келеді. Яғни ұйымның мүліктік жағдайы бухгалтерлік балансқа жазылуы керек. Сонымен қатар ұйым басшылары мен қожайындары таза пайдамен жұмыс істеуге ынталы болады. Есепті жыл ішіндегі ұйымның қаржы қорытындысын шығару үшін капитал қозғалысы көрсеткіштері де бухгалтерлік балансқа жазылуы керек. Салық оргондары үшін барлық ұйымдар декларация жасап тапсырады. Декларация көрсеткіштері мен баланс көрсеткіштері арасында сәйкестік болуы шарт. Баланс баптары салықтың белгілі бір түріне қарай топтастырылуы мүмкін. Яғни баланста көрсетілген пайда көлемі салық салынатын көлеммен бірдей болуы міндет [6, 75 бет] .

Осы бөлімді қорыта келе жасаған тұжырымдарымыз ұйымдардың қаржы жағдайы қойылған мақсаттарға қарай әр түрлі көздерден қалыптасады. Сондықтан баланстың әрбір баптары арқылы ұйымдардың қаржы - шаруашылық қызметін бағалап, талдау әдістерін қолдану мүмкіндігі қарастырылған. Келесі бөлімшеде біз кәсіпорынның бухгалтерлік баланс бабтарының жіктелуі және оған қойылатын талаптары қарасттырамыз.

1. 2 Бухгалтерлік баланс бабтарының жіктелуі және оған қойылатын талаптар

Баланс бабы бухгалтерлік баланстың негізгі элементі болып табылады. Баланстың біртектес баптары топтарға біріктіріледі, он топтар - бөлімдерге. Баланс баптарын топтау негізінеу ХҚЕС №1 (Стандартына) “Бухгалтерлік баланс және қаржылық есептерді негізгі ашулары” 13 қараша 2005 ж. №3 ҚР-сы бухгалтерлік есеп бойынша ұлттық комиссияның қаулысымен бекітілген стандартқа сәйкес келесіндей принциптер енгізілген.

баланстың актив баптары үшін-активтердің әрекет ету мерзімі;
баланстың пассив баптары үшін-пассивтердің қалыптастыру және

оларды жоюдың мерзімдері принципі [24, 38 бет] .

Шаруашылық субъектінің балансы келесіндей бөлімдермен көрсетілген актив:

1) ағымдағы активтер. Ашылуға тиіс мына баптарды қамтиды: өңдеу өткізу мерзіміне тәуелсіз түрде тауарлық - материалдық қардлар; бір жыл ішінде есептен шығарылуы мүмкін алдағы кезең шығындары; ақша қаражаттары; қысқа мерзімді қаржылыө инвестициялар: бір жыл ішінде алынатын дебиторлық қарыз; а, ымдағы активтерді сатып алу үшін аванстық төлемдер; алынуға тиісті жаттар; алынған вексельдер; негізгі шаруашылық серіктестік пен оның еншілес секіртестіктері арасындағы ішкі топтық операциялар нәтижесінде пайда болған дебиторлық қарыз, басқа да дебиторлық қарыз.

2) ұзақ мерзімді активтер: негізгі құралдар, яғни жер, ғимараттар мен құрылыс жайлары, машиналар мен жабдықтар, көлік құралдары, жіктеуге сәйкес негізгі құралдардың басқа да түрлері; жинақталған тозуы, аяқтамлмаған күрделі құрылыс;

- материалдық емес активтер; амортизация кезеңі, әдісі және есеп беру кезеңіндегі есептен шығарылуы көрсетіле отырып; гудвим, патенттер, тауар белгілері және т. б.

- ұзақ мерзімі инвестициялар: еншілес серіктестіктерге инвестициялар; тәуелді заңды ұйымдарға инвестициялар; басқа ивнестициялар егер олардың (бастапқы құны) баланстық құнынан өзгеше болса, ағымдағы құны көрсетіле отырып.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.