Коммерциялық банктің қаржылық есептері
Жоспар
Кіріспе
1. Коммерциялық банктегі қаржылық талдаудың мақсаты.
2. Коммерциялық банктегі баланстық есепті талдау.
3. Коммерциялық банктің кірісі мен шығыны туралы есептің мәліметтерін талдау.
4. Коммерциялық банктің рентабельділігін талдау.
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
1. Коммерциялық банктегі қаржылық талдаудың мақсаты.
2. Коммерциялық банктегі баланстық есепті талдау.
3. Коммерциялық банктің кірісі мен шығыны туралы есептің мәліметтерін талдау.
4. Коммерциялық банктің рентабельділігін талдау.
Қолданылған әдебиеттер
Банкте аналитикалық жұмыстың дамуы банктік аудит пен менеджменттің негізі ретінде қалыптастырылады. Бір уақытта қаржылық нарықта бәсекелестік ортаның кеңеюі шамасы бойынша банктің қаржылық жағдайын бағалау клиенттердің сенімділігіне кірудің, яғни банктің клиенттерінің базасын кеңейтудің қажетті шарты бола бастады. Қаржылық талдаудың мазмұны қаржылық ресурстардың болуын, орналастырылуы мен пайдаланылуын көрсететін көрсеткіштердің жүйесімен анықталады. Талдаудың бағыты қаржылық ақпаратты жеке қолданушылардың мақсатын ескерумен шоғырланады. Қаржылық нарықтың дамуының ерекшелігіне дербес инвестициялық шешімдердің негізі ретінде болатын әр түрлі инсайдерлік ақпаратты нарық қатысушылары алатындағы жатады. Осымен байланысты әр түрлі қайнар көздерден алынған мәліметтерді бағалау, салыстыру және таңдау әдістерін құру өзекті болып табылады.
Қолданылған әдебиеттер
1 Сейткасымов Г.С. Банковское дело. – Астана, 2007
2 Букато В.И. , Львов Ю.И. Банки и банковские операции / Под ред. М.Х. Лапидуса. - М.: Финансы и статистика , 1996 .
3 Банковское дело / Под. Ред. О.И.Лаврушина. — М., Финансы и статистика, 2003.
4 Мақыш С.Б. Ілиясов А.Ә. Банк ісі. Оқу құралы. – А: Қазақ університеті, 2004
5 Сейтқасымов Ғ.С. Ақша, кредит, банктер. А: Экономика, 2006
6 Хамитов Н.Н. Банк ісі. А: 2004
1 Сейткасымов Г.С. Банковское дело. – Астана, 2007
2 Букато В.И. , Львов Ю.И. Банки и банковские операции / Под ред. М.Х. Лапидуса. - М.: Финансы и статистика , 1996 .
3 Банковское дело / Под. Ред. О.И.Лаврушина. — М., Финансы и статистика, 2003.
4 Мақыш С.Б. Ілиясов А.Ә. Банк ісі. Оқу құралы. – А: Қазақ університеті, 2004
5 Сейтқасымов Ғ.С. Ақша, кредит, банктер. А: Экономика, 2006
6 Хамитов Н.Н. Банк ісі. А: 2004
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Экономикалық факультет
тақырыбы:
Коммерциялық банктің қаржылық есептері
Орындаған:
Тексерген:
Жоспар
1. Коммерциялық банктегі қаржылық талдаудың мақсаты.
2. Коммерциялық банктегі баланстық есепті талдау.
3. Коммерциялық банктің кірісі мен шығыны туралы есептің мәліметтерін
талдау.
4. Коммерциялық банктің рентабельділігін талдау.
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Банкте аналитикалық жұмыстың дамуы банктік аудит пен менеджменттің
негізі ретінде қалыптастырылады. Бір уақытта қаржылық нарықта бәсекелестік
ортаның кеңеюі шамасы бойынша банктің қаржылық жағдайын бағалау
клиенттердің сенімділігіне кірудің, яғни банктің клиенттерінің базасын
кеңейтудің қажетті шарты бола бастады. Қаржылық талдаудың мазмұны қаржылық
ресурстардың болуын, орналастырылуы мен пайдаланылуын көрсететін
көрсеткіштердің жүйесімен анықталады. Талдаудың бағыты қаржылық ақпаратты
жеке қолданушылардың мақсатын ескерумен шоғырланады. Қаржылық нарықтың
дамуының ерекшелігіне дербес инвестициялық шешімдердің негізі ретінде
болатын әр түрлі инсайдерлік ақпаратты нарық қатысушылары алатындағы
жатады. Осымен байланысты әр түрлі қайнар көздерден алынған мәліметтерді
бағалау, салыстыру және таңдау әдістерін құру өзекті болып табылады.
1. Коммерциялық банктегі қаржылық талдаудың мақсаты.
Банктің нармативтік актілерінің талаптарына сәйкес банктің қаржылық
есебі банктің өтімділік, төлемқабілеттілік пен түсімділік көрсеткіштерін
нақты бағалауға және оның негізінде банктің қаржылық жағдайын анықтауға
мүмкіндік беретін мәліметтер базасын құруға бағытталған. Банктің қаржылық
жағдайы банктік қызметтің әр түрлі жақтарын көрсететін кешенді түсінік
ретінде қарастырылады.
Қаржылық есептің құрамына мыналар кіреді: баланстық есеп, кіріс пен
шығыс туралы есеп, сондай-ақ банктің қаржылық жағдайын сипаттау үшін
маңызды болып табылатын көрсеткіштер, несие портфелінің сапасы, қауып-
қатер, банктің меншікті қаражаттары, міндеттемелері, активтердің құрамы
туралы қосымша ақпараттар берілген қосымша құжаттар. Берілген қосымша
құжаттардың болуы Қазақстанның банктерінің есебін халқаралық бахгалтерлік
есеп және есептілік стандарттары деңгейінде беруге мүмкіндік береді.
Қаржылық есеп банктен тыс ақпаратты қолданушылардың талаптарына жауап
береді. Бұл қолданушыларға банктің акционерлері, клиенттері мен әріптестері
жатады.
Есеп пен есептіліктің халқаралық стандарттарының маңызды принциптеріне
ашықтылық (транспаренттілік) принципі жатады.
1999 жылы жарияланатын есеп бойынша бұйрықта банктерге міндетті баланс
пен кіріс және шығыс туралы есепке қосымша мыналарды ашуға ұсыныс жасалады:
1.Консалидирленген есебі;
2. Банк капиталының жеткіліктілігінің сипаттамасы;
3. Талап етілетін және нақты резервтерінің арақатынасы туралы
мәліметтері
2. Коммерциялық банктегі баланстық есепті талдау.
Несие ұйымдарының жарияланатын балансының мәліметтерін жалпылаудың
әдістемесі коммерциялық банктің меншікті қаражаттарының, міндеттемелерінің
және актив операцияларының қалыптасқан қаржылық талдаудың тәжирибесін
ескереді.
Банктің меншікті қаражаттарының сандық бағасы оның атқаратын
функциялары (қорғану функциясы, опертивтік функция, реттеуші
функциясы) тұрғысынан жүзеге асырылады. Пассивтердің сапасы банктің
ресурстік базасының тұрақтылығымен, тартылған ресурстардың құнымен,
проценттік ставкалардың өзгерісіне сезімталдығымен, қаржыландырудың сыртқы
қайнар көздеріне тәуелділігімен сипатталады және активтің құрылымы
өтімділік, тәуекелділік пен түсімділік тұрғысынан бағаланады.
Талдаудың бастапқы сатысына баланстың актив пен пассивтің негізгі
баптарының құрылымы мен динамикасын, көлемін бағалау жатады.
Жарияланатын баланстық есептің әр бөлімшесіне қатысты келесі
көрсеткіштер есептелінуі мүмкін:
- талданатын баптар тобының жалпы көлеміндегі жеке баптардың үлес
салмағын сипаттайтын салыстырмалы шаралар;
- динамика көрсеткіштері (абсалютті өсім, өсім қарқыны);
- талданатын баптар тобының көлемінің жалпы өзгеруіне әр бап бойынша
қаражаттар соммаларының өзгерісінің әсерін сипаттайтын көрсеткіштер.
Банктің қаржылық жағдайын бағалаужүйесінің маңызды компоненттерінің
бәріне оның капиталының жеткіліктілігінің талдауы жатады.Базельстік келісім-
шарттың жарғысына сәйкес капиталдың жеткіліктілігінің статистикалық және
динамикалық аспектілері бар.Статистикалық аспект капиталдың абсолютті
көлемінің минималды стандарттарын сақтау қажеттілігін қамтиды, яғни депозит
қабылдайтын және несие беретін банктің жарғылық капиталы 5 млн. евро-дан аз
болмауы керектігін қарастырады.
Динамиклық аспект Базельстік нормативтер мен стандарттар деп аталатын
ережелерді сақтаумен байланысқан. Банктердің сенімділігінің негізгі
көрсеткішіне қауіп- қатердің дәрежесі бойынша өлшенген активтерге банк
капиталының қатынасын көрсететін Кук коэффициенті жатады. Берілген
әдістемеге сәйкес экономикалық нормативтерді есептеудің негізі ретінде
қызмет етті. Базельстік келісім негізінен қауіп-қатер дәрежесі бойынша
активтерді бөлу сұрақтарын қарастырды; жалпы капиталды анықтау тәртібі
өзгеріссіз қалады.
Банктік қауіп-қатерді басқару мақсатында банктің меншікті
қаражаттарының көлемін анықтайтын факторлардың құрамы тек қана актив
аперацияларының масштабы ғана емес, сондай-ақ операцияларының жеке
түрлерінің көлемі, яғни салымдар мен несие бойынша операциялардың көлемі де
жатады.
Жарияланатын есептің құрамында меншікті қаражаттардың жеткіліктілік
көрсеткішінің нақты шамасы көрсетіледі. Сондай-ақ баланс есебінің
мәліметтері бойынша экономикалық норматив ретінде халқаралық тәжірибе бұрын
қолданылған банк капиталының жеткіліктілік коэффициентін есептеудің
нұсқалары қолданылуы мүмкін:
-меншікті
қаражаттар(капитал)
К1капиталдың жеткіліктілігі=────────────────────
салымдардың
жалпы соммасы
-меншікті
қаражаттар(капитал)
К2капиталдың жеткіліктілігі=──────────────────── ──────
активтердің жалпы соммасы
Халқаралық салыстыруларды жүргізген кезде нақты банктің әр
коэффициентінің деңгейін банктің жүзеге асыратын операцияларының сипаты
бойынша тән оның орташа, модальді және медиянды көрсеткіштерімен жиынтық
бойынша сәйкестендіру керек.
Бұл коэффициенттердің деңгейінің өзгеруін анықтайтын факторларды талдау
мақсатында келесі қатынасты пайдалану керек:
капитал І
Ік1 = ───────────────────────
салымдардың жалпы соммасының І
капитал І
Ік2 = ───────────────────────
активтердің жалпы соммасының І
Банктің жарияланатын есебінің мәліметтері бойынша халықтың тартылған
ақшалай салымдар (депозиттер) көлемінің банктің меншікті қаражаттарына
қатынасының нақты соммасын есептеуге болады, яғни Н 11 нормативін (%). Бұл
шаманы максималды жіберілетін деңгеймен салыстыру банктің клиенттер
базасының дамуы туралы ұсынысты қалыптастыруға мүмкіндік береді. Клиенттер
базасының диверсификация коэффициенті жеке және заңды тұлғалардың
салымдарының қатынасы ретінде анықталады. Банктің клиенттер базасының
деңгейі банктің міндеттемелер құрамын талдаудың негізінде бағаланады.
Банктің қаржылық жағдайын көрсететін маңызды көрсеткішке баланс
пассивіндегі міндеттемелер мен меншікті қаражаттардың қатынасын сипаттайтын
рычаг коэффициенті жатады. Бұл коэффициенттің жоғарғы деңгейі банктің
жоғары пайда алу мүмкіндігі туралы және де қаржылық қауіп-қатер туралы
куәләндырады, себебі капиталдың әр бірлігіне қаржылық міндеттемелердің
соммасы сәйкес келеді.
Банктің міндеттемелері мен меншікті қаражаттарының қатынасы банк
капиталының жеткіліксіз қауіп-қатері ажыратылатын жағдайларда көңілге алу,
банктің меншікті қаражаттарының жіберілетін көлемін жоспарлаған кезде
банктің түсімділік көрсеткіштерімен оның өзара байланысын ескеру керек.
Негізінен міндеттемелер мен түсімділіктің берілген болжанатын шамалары
бойынша капиталдың қажетті көлемін есептеу келесі баланс моделі негізінде
жүзеге асырылады:
П П А П С+О П О
── = ── х ── = ── х )─────) =── х ( 1+──);
С А С А С А С
мұндағы:
П-банк пайдасы; А-актив соммасы, С-капитал,
О-міндеттемелердің соммасы;
П
П
── ─ капиталға қатысты пайданың нормасы; ── ─ активтердің түсімділігі;
С
А
Бұл моделді өзгерту арқылы банк капиталының абсалютті көлемін есептеу
үшін мына көрсеткішті алуға болады:
П
──
А
С = ────────── х О
П П
── ─ ──
С А
Баланс пассивін талдауды әрі қарай құрылым мен динамиканың келесі
көрсеткіштері негізінде банк міндеттемелерінің негізгі баптарын бөліп
жүргізу керек:
Vi0 Vi1 Vi1 Vi1 – Vi0
─── , ─── , ── ,──────
∑ V0 ∑V0 Vi0 ∑ V0
Мұндағы:
Vi0 және Vi1 – сәйкесінше базистік және есептік кезеңдегі баланстың і-
лік бабының міндеттемелерінің көлемі.
Көрсетілген көрсеткіштердің бағасы банк ресурсының құрылымын,
міндеттемелердің әр түрінің ресурстардың жалпы көлеміндегі орны мен рөлін
анықтауға мүмкіндік береді. Бұл көрсеткіштердің динамикасы банк
міндеттемелерінің қалыптасуының қайнар көздерін белгілеуге мүмкіндік
береді, бұл өз кезінде қаржылық ресурстар нарығының жағдайына, банктің
мамандануының деңгейі мен оның ішкі саясатының ерекшеліктеріне тәуелді
болады.
Өзгеру интенсивтілігінің сипаты ретінде статистикалық зерттеулерде
қолданылатын құрылымдық ауытқулардың интегралды көрсеткіштерін, негізінен
абсолюттік құрылымдық ауытқулардың квадраттық коэффициенттерін қолдануға
болады:
∑ (w1 –w0)
S w1-w0 = ───────
K
мұндағы: w1,W2 -баланс пассивінің жеке баптарының үлесі, базистік және
ағымдағы кезеңдегі; к-салыстырылатын бап топтарының саны.
Баланс баптарының құрамындағы өзгерістердің болмауы жағдайында
көрсетілген көрсеткіштің көлемі нөлге тең болады. Оның өзгеруінің жоғарғы
шекаралары жоқ, сондықтан құрылымдық ауытқулардың интенсивтілігінің күшеюі
немесе әлсіздеуін бағалау үшін, бұл коэффициенттің есебін бірнеше кезең
бойынша жүргізу дұрыс болады.
Құрылымдық ауытқулардың кең таралған жиынтық көрсеткішке айырмашылық
индексі жатады:
1
I=── ∑ │w1 – w0 │
2
Ол 0-ден 1-ге дейін өзгереді. Оның көлемі 1-ге жақын болған сайын,
талданатын баптар тобының құрамындағы өзгерістің дәрежесі маңызды болады.
Банктік ресурстардың маңызды қайнар көздеріне халықтың жинақтары
жатады. Банктің жарияланатын есебінің материялдары бойынша жеке тұлғалардың
салымдарын талдау кеңейтілуі мүмкін және келесі көрсеткіштердің
динамикаларын салыстыру түрінде берілуі мүмкін:
-халықтың таратылған ақшалай салымдарының меншікті қаражаттарға
қатынасының нақты шамасы;
-халықтың таратылған ақшалай салымдарының максималды көлемінің
нормативті шамасы;
-жеке тұлғалардың салымдарының соммасы;
-міндеттемелердің жалпы соммасы.
Терең талдаудың объектісіне банктің ссудалық операциялары жатады.
Банктің несие саясатын сипаттау үшін келесі коэффициенттерді қарастыру
керек:
cсудалар
K1 = ─────────
міндеттемелер
ccудалар
К2 = ────────
капитал
К1 көрсеткіші банктің міндеттемелерінің қандай бөлігі несиеге
берілетінін сипаттайды. Коэффициенттің экономикалық шамасының бағасы келесі
түрде болады: коэффициенттің деңгейі 0,75-тен жоғары болуы банктің
агресивтік несие саясаты туралы куәландырады, ал 0,65-тен төмен болса,
керіснше.К2-коэффициентінің экономикалық шамасы ссудалық саясаттың
тәуекелділігін бағалау тұрғысынан мына түрде болады: 8,0 жоғары шамасы
капиталдың жеткіліксіздігі немесе банктің агресивті несие саясаты туралы
куәландырады.
Банктің қаржылық жағдайын талдаудың маңызды аспектісіне несие бойынша
шығындарды жабуға арналған мерзімі өткен ссудалар мен резервтердің
сипаттамасы жатады. Осы мақсаттар үшін келесі қатынастар қолданылады.
1. Ссудалық активтегі мерзімі өткен берешектің үлес салмағы:
ccуда бойынша мерзімі өткен берешектің көлемі
К1 = ──────────────────────────────────
ссуда бойынша берешектің жалпы соммасы
2. Уақытында қайтарылмаған несиелердің коэффициенті:
уақытында қайтарылмаған несиелердің көлемі
К2 = ───────────────────────────────
қайтарылған несиелердің жалпы соммасы
3. Банктің қаржылық шығындарға дайындық дәрежесінің коэффициенті:
мерзімі өткен берешек бойынша мүмкін болатын шығындарға
арналған резерв
К3 = ─────────────────────────────────── ─────────────
негізгі қарыздың бөлігіндегі мерзімі өткен берешектің
көлемі
4. Негізгі қарыздың және ссудалық берешектің өсуінің бөлігіндегі
мерзімі өткен берешекті алдын-алу коэффициенті:
негізгі қарыз бөлігіндегі мерзімі өткен берешектің өсімінің
қарқыны
К4 = ─────────────────────────────────── ─────────
ссудалық берешектің өсімінің қарқыны
5.Несиелік портфель мен қабылданған қамтамасыз етудің өсімін алдын-алу
коэффициенті:
ссудалық берешектің өсімінің қарқыны
К5= ───────────────────────────;
қамтамасыз етудің өсімінің қарқыны
Банктің бағалы қағаздармен жасалатын операциялармен талдау оларды
түрлері және өтеу мерзімі бойынша бөлу мен топтастырудан тұрады. Бағалы
қағаздармен портфелінің сапасы бағалы қағаздардың әр түрінің үлес салмағы,
бағалы қағаздармен жасалатын операциялар бойынша қауіп-қатердің жабу
дәрежесі мен түсімділіктің деңгейі негізінде анықталады. Талдау келесі
көрсеткіштерге негізделген:
бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан түскен кіріс
К1= ─────────────────────────────────── ─────────────
бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға банктің салатын салымдары
бағалы қағаздармен бағалы қағаздармен
жасалатын операциялардан х жасалған операциялар
түскен кіріс
бойынша шығындар
К2=──────────────────────────────── ──────────
бағалы қағаздармен жасалатын операциялардың көлемі
бағалы қағаздарға салынған салымдардың құнсыздануына арналған
резерв
К3 = ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Экономикалық факультет
тақырыбы:
Коммерциялық банктің қаржылық есептері
Орындаған:
Тексерген:
Жоспар
1. Коммерциялық банктегі қаржылық талдаудың мақсаты.
2. Коммерциялық банктегі баланстық есепті талдау.
3. Коммерциялық банктің кірісі мен шығыны туралы есептің мәліметтерін
талдау.
4. Коммерциялық банктің рентабельділігін талдау.
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Банкте аналитикалық жұмыстың дамуы банктік аудит пен менеджменттің
негізі ретінде қалыптастырылады. Бір уақытта қаржылық нарықта бәсекелестік
ортаның кеңеюі шамасы бойынша банктің қаржылық жағдайын бағалау
клиенттердің сенімділігіне кірудің, яғни банктің клиенттерінің базасын
кеңейтудің қажетті шарты бола бастады. Қаржылық талдаудың мазмұны қаржылық
ресурстардың болуын, орналастырылуы мен пайдаланылуын көрсететін
көрсеткіштердің жүйесімен анықталады. Талдаудың бағыты қаржылық ақпаратты
жеке қолданушылардың мақсатын ескерумен шоғырланады. Қаржылық нарықтың
дамуының ерекшелігіне дербес инвестициялық шешімдердің негізі ретінде
болатын әр түрлі инсайдерлік ақпаратты нарық қатысушылары алатындағы
жатады. Осымен байланысты әр түрлі қайнар көздерден алынған мәліметтерді
бағалау, салыстыру және таңдау әдістерін құру өзекті болып табылады.
1. Коммерциялық банктегі қаржылық талдаудың мақсаты.
Банктің нармативтік актілерінің талаптарына сәйкес банктің қаржылық
есебі банктің өтімділік, төлемқабілеттілік пен түсімділік көрсеткіштерін
нақты бағалауға және оның негізінде банктің қаржылық жағдайын анықтауға
мүмкіндік беретін мәліметтер базасын құруға бағытталған. Банктің қаржылық
жағдайы банктік қызметтің әр түрлі жақтарын көрсететін кешенді түсінік
ретінде қарастырылады.
Қаржылық есептің құрамына мыналар кіреді: баланстық есеп, кіріс пен
шығыс туралы есеп, сондай-ақ банктің қаржылық жағдайын сипаттау үшін
маңызды болып табылатын көрсеткіштер, несие портфелінің сапасы, қауып-
қатер, банктің меншікті қаражаттары, міндеттемелері, активтердің құрамы
туралы қосымша ақпараттар берілген қосымша құжаттар. Берілген қосымша
құжаттардың болуы Қазақстанның банктерінің есебін халқаралық бахгалтерлік
есеп және есептілік стандарттары деңгейінде беруге мүмкіндік береді.
Қаржылық есеп банктен тыс ақпаратты қолданушылардың талаптарына жауап
береді. Бұл қолданушыларға банктің акционерлері, клиенттері мен әріптестері
жатады.
Есеп пен есептіліктің халқаралық стандарттарының маңызды принциптеріне
ашықтылық (транспаренттілік) принципі жатады.
1999 жылы жарияланатын есеп бойынша бұйрықта банктерге міндетті баланс
пен кіріс және шығыс туралы есепке қосымша мыналарды ашуға ұсыныс жасалады:
1.Консалидирленген есебі;
2. Банк капиталының жеткіліктілігінің сипаттамасы;
3. Талап етілетін және нақты резервтерінің арақатынасы туралы
мәліметтері
2. Коммерциялық банктегі баланстық есепті талдау.
Несие ұйымдарының жарияланатын балансының мәліметтерін жалпылаудың
әдістемесі коммерциялық банктің меншікті қаражаттарының, міндеттемелерінің
және актив операцияларының қалыптасқан қаржылық талдаудың тәжирибесін
ескереді.
Банктің меншікті қаражаттарының сандық бағасы оның атқаратын
функциялары (қорғану функциясы, опертивтік функция, реттеуші
функциясы) тұрғысынан жүзеге асырылады. Пассивтердің сапасы банктің
ресурстік базасының тұрақтылығымен, тартылған ресурстардың құнымен,
проценттік ставкалардың өзгерісіне сезімталдығымен, қаржыландырудың сыртқы
қайнар көздеріне тәуелділігімен сипатталады және активтің құрылымы
өтімділік, тәуекелділік пен түсімділік тұрғысынан бағаланады.
Талдаудың бастапқы сатысына баланстың актив пен пассивтің негізгі
баптарының құрылымы мен динамикасын, көлемін бағалау жатады.
Жарияланатын баланстық есептің әр бөлімшесіне қатысты келесі
көрсеткіштер есептелінуі мүмкін:
- талданатын баптар тобының жалпы көлеміндегі жеке баптардың үлес
салмағын сипаттайтын салыстырмалы шаралар;
- динамика көрсеткіштері (абсалютті өсім, өсім қарқыны);
- талданатын баптар тобының көлемінің жалпы өзгеруіне әр бап бойынша
қаражаттар соммаларының өзгерісінің әсерін сипаттайтын көрсеткіштер.
Банктің қаржылық жағдайын бағалаужүйесінің маңызды компоненттерінің
бәріне оның капиталының жеткіліктілігінің талдауы жатады.Базельстік келісім-
шарттың жарғысына сәйкес капиталдың жеткіліктілігінің статистикалық және
динамикалық аспектілері бар.Статистикалық аспект капиталдың абсолютті
көлемінің минималды стандарттарын сақтау қажеттілігін қамтиды, яғни депозит
қабылдайтын және несие беретін банктің жарғылық капиталы 5 млн. евро-дан аз
болмауы керектігін қарастырады.
Динамиклық аспект Базельстік нормативтер мен стандарттар деп аталатын
ережелерді сақтаумен байланысқан. Банктердің сенімділігінің негізгі
көрсеткішіне қауіп- қатердің дәрежесі бойынша өлшенген активтерге банк
капиталының қатынасын көрсететін Кук коэффициенті жатады. Берілген
әдістемеге сәйкес экономикалық нормативтерді есептеудің негізі ретінде
қызмет етті. Базельстік келісім негізінен қауіп-қатер дәрежесі бойынша
активтерді бөлу сұрақтарын қарастырды; жалпы капиталды анықтау тәртібі
өзгеріссіз қалады.
Банктік қауіп-қатерді басқару мақсатында банктің меншікті
қаражаттарының көлемін анықтайтын факторлардың құрамы тек қана актив
аперацияларының масштабы ғана емес, сондай-ақ операцияларының жеке
түрлерінің көлемі, яғни салымдар мен несие бойынша операциялардың көлемі де
жатады.
Жарияланатын есептің құрамында меншікті қаражаттардың жеткіліктілік
көрсеткішінің нақты шамасы көрсетіледі. Сондай-ақ баланс есебінің
мәліметтері бойынша экономикалық норматив ретінде халқаралық тәжірибе бұрын
қолданылған банк капиталының жеткіліктілік коэффициентін есептеудің
нұсқалары қолданылуы мүмкін:
-меншікті
қаражаттар(капитал)
К1капиталдың жеткіліктілігі=────────────────────
салымдардың
жалпы соммасы
-меншікті
қаражаттар(капитал)
К2капиталдың жеткіліктілігі=──────────────────── ──────
активтердің жалпы соммасы
Халқаралық салыстыруларды жүргізген кезде нақты банктің әр
коэффициентінің деңгейін банктің жүзеге асыратын операцияларының сипаты
бойынша тән оның орташа, модальді және медиянды көрсеткіштерімен жиынтық
бойынша сәйкестендіру керек.
Бұл коэффициенттердің деңгейінің өзгеруін анықтайтын факторларды талдау
мақсатында келесі қатынасты пайдалану керек:
капитал І
Ік1 = ───────────────────────
салымдардың жалпы соммасының І
капитал І
Ік2 = ───────────────────────
активтердің жалпы соммасының І
Банктің жарияланатын есебінің мәліметтері бойынша халықтың тартылған
ақшалай салымдар (депозиттер) көлемінің банктің меншікті қаражаттарына
қатынасының нақты соммасын есептеуге болады, яғни Н 11 нормативін (%). Бұл
шаманы максималды жіберілетін деңгеймен салыстыру банктің клиенттер
базасының дамуы туралы ұсынысты қалыптастыруға мүмкіндік береді. Клиенттер
базасының диверсификация коэффициенті жеке және заңды тұлғалардың
салымдарының қатынасы ретінде анықталады. Банктің клиенттер базасының
деңгейі банктің міндеттемелер құрамын талдаудың негізінде бағаланады.
Банктің қаржылық жағдайын көрсететін маңызды көрсеткішке баланс
пассивіндегі міндеттемелер мен меншікті қаражаттардың қатынасын сипаттайтын
рычаг коэффициенті жатады. Бұл коэффициенттің жоғарғы деңгейі банктің
жоғары пайда алу мүмкіндігі туралы және де қаржылық қауіп-қатер туралы
куәләндырады, себебі капиталдың әр бірлігіне қаржылық міндеттемелердің
соммасы сәйкес келеді.
Банктің міндеттемелері мен меншікті қаражаттарының қатынасы банк
капиталының жеткіліксіз қауіп-қатері ажыратылатын жағдайларда көңілге алу,
банктің меншікті қаражаттарының жіберілетін көлемін жоспарлаған кезде
банктің түсімділік көрсеткіштерімен оның өзара байланысын ескеру керек.
Негізінен міндеттемелер мен түсімділіктің берілген болжанатын шамалары
бойынша капиталдың қажетті көлемін есептеу келесі баланс моделі негізінде
жүзеге асырылады:
П П А П С+О П О
── = ── х ── = ── х )─────) =── х ( 1+──);
С А С А С А С
мұндағы:
П-банк пайдасы; А-актив соммасы, С-капитал,
О-міндеттемелердің соммасы;
П
П
── ─ капиталға қатысты пайданың нормасы; ── ─ активтердің түсімділігі;
С
А
Бұл моделді өзгерту арқылы банк капиталының абсалютті көлемін есептеу
үшін мына көрсеткішті алуға болады:
П
──
А
С = ────────── х О
П П
── ─ ──
С А
Баланс пассивін талдауды әрі қарай құрылым мен динамиканың келесі
көрсеткіштері негізінде банк міндеттемелерінің негізгі баптарын бөліп
жүргізу керек:
Vi0 Vi1 Vi1 Vi1 – Vi0
─── , ─── , ── ,──────
∑ V0 ∑V0 Vi0 ∑ V0
Мұндағы:
Vi0 және Vi1 – сәйкесінше базистік және есептік кезеңдегі баланстың і-
лік бабының міндеттемелерінің көлемі.
Көрсетілген көрсеткіштердің бағасы банк ресурсының құрылымын,
міндеттемелердің әр түрінің ресурстардың жалпы көлеміндегі орны мен рөлін
анықтауға мүмкіндік береді. Бұл көрсеткіштердің динамикасы банк
міндеттемелерінің қалыптасуының қайнар көздерін белгілеуге мүмкіндік
береді, бұл өз кезінде қаржылық ресурстар нарығының жағдайына, банктің
мамандануының деңгейі мен оның ішкі саясатының ерекшеліктеріне тәуелді
болады.
Өзгеру интенсивтілігінің сипаты ретінде статистикалық зерттеулерде
қолданылатын құрылымдық ауытқулардың интегралды көрсеткіштерін, негізінен
абсолюттік құрылымдық ауытқулардың квадраттық коэффициенттерін қолдануға
болады:
∑ (w1 –w0)
S w1-w0 = ───────
K
мұндағы: w1,W2 -баланс пассивінің жеке баптарының үлесі, базистік және
ағымдағы кезеңдегі; к-салыстырылатын бап топтарының саны.
Баланс баптарының құрамындағы өзгерістердің болмауы жағдайында
көрсетілген көрсеткіштің көлемі нөлге тең болады. Оның өзгеруінің жоғарғы
шекаралары жоқ, сондықтан құрылымдық ауытқулардың интенсивтілігінің күшеюі
немесе әлсіздеуін бағалау үшін, бұл коэффициенттің есебін бірнеше кезең
бойынша жүргізу дұрыс болады.
Құрылымдық ауытқулардың кең таралған жиынтық көрсеткішке айырмашылық
индексі жатады:
1
I=── ∑ │w1 – w0 │
2
Ол 0-ден 1-ге дейін өзгереді. Оның көлемі 1-ге жақын болған сайын,
талданатын баптар тобының құрамындағы өзгерістің дәрежесі маңызды болады.
Банктік ресурстардың маңызды қайнар көздеріне халықтың жинақтары
жатады. Банктің жарияланатын есебінің материялдары бойынша жеке тұлғалардың
салымдарын талдау кеңейтілуі мүмкін және келесі көрсеткіштердің
динамикаларын салыстыру түрінде берілуі мүмкін:
-халықтың таратылған ақшалай салымдарының меншікті қаражаттарға
қатынасының нақты шамасы;
-халықтың таратылған ақшалай салымдарының максималды көлемінің
нормативті шамасы;
-жеке тұлғалардың салымдарының соммасы;
-міндеттемелердің жалпы соммасы.
Терең талдаудың объектісіне банктің ссудалық операциялары жатады.
Банктің несие саясатын сипаттау үшін келесі коэффициенттерді қарастыру
керек:
cсудалар
K1 = ─────────
міндеттемелер
ccудалар
К2 = ────────
капитал
К1 көрсеткіші банктің міндеттемелерінің қандай бөлігі несиеге
берілетінін сипаттайды. Коэффициенттің экономикалық шамасының бағасы келесі
түрде болады: коэффициенттің деңгейі 0,75-тен жоғары болуы банктің
агресивтік несие саясаты туралы куәландырады, ал 0,65-тен төмен болса,
керіснше.К2-коэффициентінің экономикалық шамасы ссудалық саясаттың
тәуекелділігін бағалау тұрғысынан мына түрде болады: 8,0 жоғары шамасы
капиталдың жеткіліксіздігі немесе банктің агресивті несие саясаты туралы
куәландырады.
Банктің қаржылық жағдайын талдаудың маңызды аспектісіне несие бойынша
шығындарды жабуға арналған мерзімі өткен ссудалар мен резервтердің
сипаттамасы жатады. Осы мақсаттар үшін келесі қатынастар қолданылады.
1. Ссудалық активтегі мерзімі өткен берешектің үлес салмағы:
ccуда бойынша мерзімі өткен берешектің көлемі
К1 = ──────────────────────────────────
ссуда бойынша берешектің жалпы соммасы
2. Уақытында қайтарылмаған несиелердің коэффициенті:
уақытында қайтарылмаған несиелердің көлемі
К2 = ───────────────────────────────
қайтарылған несиелердің жалпы соммасы
3. Банктің қаржылық шығындарға дайындық дәрежесінің коэффициенті:
мерзімі өткен берешек бойынша мүмкін болатын шығындарға
арналған резерв
К3 = ─────────────────────────────────── ─────────────
негізгі қарыздың бөлігіндегі мерзімі өткен берешектің
көлемі
4. Негізгі қарыздың және ссудалық берешектің өсуінің бөлігіндегі
мерзімі өткен берешекті алдын-алу коэффициенті:
негізгі қарыз бөлігіндегі мерзімі өткен берешектің өсімінің
қарқыны
К4 = ─────────────────────────────────── ─────────
ссудалық берешектің өсімінің қарқыны
5.Несиелік портфель мен қабылданған қамтамасыз етудің өсімін алдын-алу
коэффициенті:
ссудалық берешектің өсімінің қарқыны
К5= ───────────────────────────;
қамтамасыз етудің өсімінің қарқыны
Банктің бағалы қағаздармен жасалатын операциялармен талдау оларды
түрлері және өтеу мерзімі бойынша бөлу мен топтастырудан тұрады. Бағалы
қағаздармен портфелінің сапасы бағалы қағаздардың әр түрінің үлес салмағы,
бағалы қағаздармен жасалатын операциялар бойынша қауіп-қатердің жабу
дәрежесі мен түсімділіктің деңгейі негізінде анықталады. Талдау келесі
көрсеткіштерге негізделген:
бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан түскен кіріс
К1= ─────────────────────────────────── ─────────────
бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға банктің салатын салымдары
бағалы қағаздармен бағалы қағаздармен
жасалатын операциялардан х жасалған операциялар
түскен кіріс
бойынша шығындар
К2=──────────────────────────────── ──────────
бағалы қағаздармен жасалатын операциялардың көлемі
бағалы қағаздарға салынған салымдардың құнсыздануына арналған
резерв
К3 = ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz