Ірі қараны азықтандыру ерекшеліктері

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 2

І. Әдеби шолу . . . 5

1. 1. Ірі қараны азықтандыру ерекшеліктері . . . 5

1. 2. Ірі қараны азықтандыру талаптары . . . 6

ІІ. Негізгі бөлім

2. 1. Сиырларды азықтандыру . . . 12

2. 2. Суалған буаз сиырларды азықтандыру . . . 16

2. 3. Сиырды бұзаулағаннан кейін, сүтейту үшін азықтандыру . . . 21

2. 4. Сиырларды жаз айларындағы . . . 24

III. Қорытынды . . . 30

IV. Пайдаланған әдебиеттер . . . 34

Кіріспе

Ірі қара шаруашылығы - мал шаруашылығындағы ең маңызды сала, біріншіден - халқымызды ең жоғары сапалы тағамдармен қамтамасыз етеді, екіншіден - жеңіл өнеркәсіпті шикізатпен қамтамасыз етеді, әрі бұл сала маңызды органикалық тыңайтқыштарды да өндіреді.

«Мал өнімдерін өндіру технологиясы» мамандықтарының оқу бағдарламасында «Ірі қара шаруашылығы» пәні негізгі пәндердің бірі болып саналады.

Пәнді оқудағы негізгі мақсат - студенттердің өз мемлекетіміз бен шет мемлекеттердегі ірі қара шаруашылығының дамуын зерттеп, әрі қаржыны аз жұмсап, осы саладан көп өнім алу және экологиялық табиғи жағдайларымызға зиян келтірмейтін жолын қарастыру.

Мал табынын толықтыру, оның өнімділігін көбейтумен тығыз байланысты, әрі малдың физиологиясын, азықтандырылуын және

малдәрігерлік негіздерін білуді қажет етеді. Ірі қара тұқымдарын төмендегідей сызба бойынша зерттейді: асыл тұқымды ірі қараның халық шаруашылығындағы маңызы, өскен ортасы, шыққан тегі мен тарихы, тірідей салмағы және тағы да басқа биологиялық, әрі шаруашылық ерекшеліктері, генеалогиялық құрылысы, келешек дамуы. Ірі қараны асылдандырудың мал өімін көбейтуде маңызы өте зор, сол үшін дүниежүзілік генофонд және ғылыми-технологиялық зерттеулер жетістіктеріне сүйенеді.

Отанымыздың азық - түлікпен (ет, сүт, сүт тағамдарымен) қамтамасыз ету үшін ірі қара мал шаруашылығының маңызы өте зор, себебі сүт өнімі оның 99 пайызын, ал ірі қара еті 40-45 пайызға дейінгі деңгейін құрайды. Сонымен қатар ірі қара мал терісі де жеңіл өнеркәсіп шаруашылығында көп қолданылады, әрі ірі қараның қиы егін шаруашылыңғында, әсіресе кейінгі уақыттарда, кеңінен органикалық тыңайтқыш ретінде пайдаланылуда.

Ғылыми техниканың ерекше дамуына байланысты ірі қара шаруашылығы да ерекше дамуда, әрі одан алынатын өнімдер де көбеюде.

Ал кейінгі жылдарда ірі қара мал тұқымдарының асылдануын ерекше көрсеткен жөн, сонымен қатар жаңадан асыл тұқымды ірі қара малы шығуда, ал асыл тұқымды ірі қара малдары экономикалық табиғи аймақтарға жақсы бейімделген.

Жалпы мал шаруашылығы қазіргі уақытта іштей мамандандыру арқылы, әрі осы саланың қарқынды жолға көшуіне байланысты ерекше дамуда.

Ірі қара шаруашылығының нәтижелі дамытудың ерекше жолы, бұл саланы толығымен қарқынды технологияға көшіру, әрі әр табынның сапасын жақсарту, сұрыптау және жұп таңдау тәсілдерін молынан қолдану, мал азығын молайту, мал азығының сапасын жақсарту болып саналады. Республикамыз бойынша әр түрлі сиыр тұқымының санын көбейту, асылдандыру жұмысын жақсарту, әрі ірі қара малын толық етіп азық - түлікпен қамтамасыз ету.

Келешектегі мақсат ірі қара малын сапалық жағынан одан әрі асылдандыру және жоғары өнім алу, жоғары өнімді малдардың тобын шығару. Әсіресе, сүтті сиырлардың сүттілігін молайту, әрі осы шаруашылықты өндірістік негізге айналдыру.

Сүт бағытындағы ірі қараны мөлшерлі және толыққұнды азықтандыру - малдың шаруашылыққа пайдалы белгілерін ұзақ уақыт ұтымды пайдаланудың, мал басының өз төлі есебінен өсуі мен түрлі ауруларға төзімділік қабілетін қалыпты ұстап отырудың және сүт өнімділігінің тұқым қуалау қарымына сай жоғары деңгейін көрсетуінің ең маңызды шарты.

Азықтық заттардың жұғымдылық құндылығын, азықтандыру ісіндегі мерзімдік азық үлестерінің экономикалық тиімділігін есепке ала отырып, сүт бағытындағы ірі қара ағзасының қажетін қанағаттандыру - шаруашылық нысандарының негізгі міндеті. Өйткені сүт өндірісіндегі жалпы шығынның 60 пайызға жуығы азықтың үлесінде. Сүт бағытындағы ірі қараның күтіп бағуда және өнімділігін пайдалануда олардың мерзімдік азық үлестеріндегі құрғақ затты, оның қуатпен қаншалық қаныққандығын, шикі және қорытылатын протеинді, алмастырылмайтын амин қышқылдарын, қанттарды, крахмал мен шикі талшықты, шикі майды, макро және микроэлементтерді, ферменттермен басқа да биологиялық белсенді заттар мен қосылыстарды, қант пен протеиннің, қуат пен протеиннің, қышқыл мен сілтінің арақатынастарын үнемі бақылап және есепке ала отырып, азықтың пайдалы әсер коэффициентін арттыру азықтандырудың өзінде мөлшерлеуді талап етеді.

Азықтандырудың, әсіресе Қазақстанда сүт бағытындағы ірі қараның жаңадан шығарылып жатқан түрлерінің мол өнімді сиырларын азықтандырудың жүйесі мен түріне және азық қорының құрылымына деген талаптарды осы ықпалдар айқындап береді.

Сүт бағытындағы ірі қараны біртекті азықпен және жеткіліксіз қоректендіру сауылатын сүт мөлшерінің төмендеуіне, өз төлінен көбею қабілетінің әлсіреуіне және денсаулығының нашарлауына әкеліп соғады.

Сүт бағытындағы ірі қараны “толыққұнды”, “мөлшерлі”, “үйлесімді” азықтандыру деген түсініктер бір мағынаны білдірмейді, бірақ тұтастай алғанда, азықтағы мал ағзасы қажет ететін қуатпен, қоректік заттармен және алмастырылмайтын ықпал етушілермен қаншалықты жеткілікті қанағаттандырылғанын айқындап береді.

Сауын сиырлардың қорада бағылатын кезеңіндегі толыққұнды мерзімдік азық үлесінің жалпы жұғымдылығы бойынша құрылымы мынадай: пішен 8-6, пішендеме 12-22, сүрлем 20-30, тамыр - түйнек жемістілер 8-12 және құнарлы азықтар 20-40 процент.

Сүт бағытындағы ірі қара өнімділігі тұқымқуалаушылық ықпалдылығы, ал олардың көрсеткіштері азықтандыру мен күтіп бағуға байланысты. Табынның сүт өнімділігінің деңгейі жағынан бірыңғай болмауы сиырларды мөлшерлеп азықтандыруды қиындатады, сондықтан азықтандыру деңгейін теңестіруді табындағылардың тәулігіне беретін сүт мөлшерінің айырмашылығы 4 килограммнан аспайтындарын бөлек топтарға біріктіру жолымен жүргізу керек.

Әдеби шолу

1. 1. Ірі қараны азықтандырудың ерекшеліктері

А. Ә. Төрехановтың [1] дерегінше сиыр жақсы өсіп-жетіліп, одан мол өнім алынуы үшін оның дұрыс азықтандырылуы басты шарт деп есептейді. Ол үшін сиыр ағзасына қандай қоректік заттар қаншалықты мөлшерде қажет екендігін білу керек. Себебі бұл қажетті қоректік заттар малдың жасына, өнімділік бағытына, тұқымына байланысты. Сауын сиырларға, буаз сиырларға, сақа және тұмса сиырларға берілетін азық мөлшері, азық түрлері мен оның қоректілігі түрліше болады. Сондықтан әрбір сиыр оның өзіне өлшеніп жасалған мөлшердегі азықпен азықтандырылады.

Сиырды нормамен азықтандыру дегеніміз, оның сүттілігіне, сүтінің майлылығына, қоңдылығына, жасына, қашан және қанша бұзаулағандығына және басқа жағдайларына қарай азықтандыру болып табылады.

Сиырға берілетін азықтарды олардың қоректілігіне, құнарлығына және басқа қасиеттеріне қарай ірі, шырынды және жем азықтар деп бірнеше топқа бөледі.

Ірі азықтарға организмге сіңімділігі төмен, құрамында клетчаткасы көп пішен, топан сияқты азықтар жатады. Шырынды азықтардың құрамында көп мөлшерде су болады. Оларға: көк шөп, сүрленген шөп, тамыр жемістілер (мал азықтық қызылша, сәбіз және т. б. ) мен тамыртүйнектілер - картоп, топинамбур және т. с. с. жатады. Бұларды «сүтейтуші» азықтар деп те атайды, өйткені сиырды мұндай азықтармен азықтандырғанда сүттің көбірек шығуына себепші болады.

Жем азықтар қуатты, маңызды, малға жұғымды келеді. Жемге: сұлы, қара бидай, арпа, тары, жүгері, қытай бұршақ т. б. дәндері жатады. Өндіріс қалдықтарынан: кебек, күнжара, кептірген жом, сірне т. б. жатады. Соңғы кездері құрама жем өте маңызды орын алып келеді. Бұл бірнеше азықтардан, әсіресе әр түрлі дәнді-дақылдарды араластырып дайындалады.

А. Д. Дәрібаевтың [2] мәліметінше сиырға жем шөп бергенде тұз, бор, сүйек ұны және сол сияқты минерал азықтарды да қосып береді. Азықтың қоректік бағасы оның құрамындағы кездесетін заттардың мөлшеріне байланысты болады. Мал азығының құрамына: қоректік заттардан ақуыз, май, минералдық заттар, углеводтар, дәрумендер кіреді.

1. 2. Ірі қараны азықтандыру.

Сиыр жақсы өсіп - жетіліп, одан мол өнім алынуы үшін оның дұрыс азықтандырылуы шарт. Ол үшін сиыр ағзасына қандай қоректік заттар малдың жасына, өнімділік бағытына, тұқымына байланысты. Сауын сиырларға, буаз сиырларға, сақа және тұмса сиырларға берілетін азық мөлшері, азық түрлері мен оның қоректілігі түрліше болады. Сондықтан әрбір сиыр оның өзіне өлшеніп жасалған мөлшердегі азықпен азықтандырылады.

Сиырды нормамен азықтандыру дегеніміз, оның сүттілігіне, сүтінің майлылығына, оңдылығына, жасына, қашан және қанша бұзаулағандығына және басқа жағдайларына қарай азықтандыру болып табылады .

Сиырларға берілетін азықтарды олардың қоректілігіне, құнарлығына және басқа қасиеттеріне қарай ірі, шырынды және жем азықтар деп бірнеше топқа бөледі.

Ірі азықтарға организмге сіңімділігі төмен, құрамында клетчаткасы көп пішен, топан сияқты азықтар жатады. Шырынды азықтардың құрамында көп мөлшерде су болады. Оларға: көк шөп, сүрленген шөп, тамыр жемістілер мен тамыртүйнектілер-картоп, топинамбур және тағы сол сияқтылар жатады. Бұларды ‘сүтейтуші’’ азықтар деп те атайды, өйткені сиырды мұндай азықтармен азықтандырғанда ол сүттің көбірек шығуына себепші болады.

Жем азықтар қуатты, маңызды, малға жұғымды келеді. Жемге: сұлы, қара бидай, арпа, тары, жүгері, қытай бұршақ дәндері жатады. Өндіріс қалдықтарынан:кебек, күнжара, кептірген жем, сірне жатады. Соңғы кездері құрама жем өте маңызды орын алып келеді. Бұл бірнеше азықтардан, әсіресе әртүрлі дәнді - дақылдарды араластырып дайындалады.

Сиырға жем - шөп бергенде тұз, бор, сүйек ұны және сол сияқты минерал азықтарды да қосып береді. Азықтың қоректік бағасы оның құрамындағы кездесетін заттардың мөлшеріне байланысты болады. Мал азығының құрамына: қоректік заттардан ақуыз, май, минералдық заттар, көмірсулар, дәрумендер кіреді.

Кейбір азықтардың құрамындағы су 75-80 пайызға дейін жетеді. Азық құрамында су көп болса, оның қоректік құндылығы кем болады.

АҚУЫЗ - мал азығындағы қоректік заттардың ең бастысы. Ақуыз малдың тіршілігіне, жас малдың өсуіне, ірі малдың ет құрауына, сүтінің артуына қажет. Ақуыз жетімсіздігін басқа қоректік заттардың ешқайсысы алмастыра алмайды. Ол барлық азықтардың құрамына кіреді деуге болады. Азықтарда ақуыз мөлшері түрліше болады. Ал мал азық бергенде ақуыздың организмге сіңірілген мөлшері ғана, яғни қорытылған протеин мөлшері ғана есепке алынады.

МАЙ - мал азықтарында, сондай - ақ жануар ағзасында да болады. Жемшөппен бірге қабылданған майларды мал өз денесінің, сүтінің майына және белгілі мөлшерін жылуға айналдырады. Бірақ, мал азықтарында май аз, тек майлы дақылдарда ғана көп болады.

МИНЕРАЛДЫҚ - үстеме азықтар (ас тұзы, кәдімгі және йодталған тұз, сүйек ұны, микроэлементтер тұздары және т. б. ) жануар ағзасының түзілуіне, әсіресе сүйектің түзілуіне жұмсалады.

КӨМІРСУЛАР - құрамына қант, крахмал, клетчтка кіреді. Жануар ағзасында көмірсулар мен май жылудың пайда болуына жұмсалады. Крахмал, қант, әсіресе картопта, қызылшада т. б көп болады. Пішен, сабанда басым келеді.

ДӘРУМЕНДЕР мал азықтарында өте аз болады. Осыншалық аз болуына қарамастан малдың өсуіне, денсаулығына және төлдеуіне өте қажет. Егер малдың жеген шөбінде дәрумендер болмаса, мал ауруға шалдығады. Дәрумендер организмге жеткілікті болуы үшін малды жазда, өрісте көп жаюы керек, өйткені көк шөпте дәрумендер көп болады. Қыста, мал қорада тұрғанда, жақсы сапалы пішен, шырынды азықтар беру керек.

Азықтарды түр - түрге бөліп, олардың қоректік құндылығына қарай жіктеу мен қатар, олардың сапасына да баса назар аударылады.

ПІШЕН - сиыр азықтарының ішінде пішеннің маңызы зор. Пішен мал азығы қорының жетекші түрі, әсіресе мал қолға қарағанда негізгі азығы болады. Жақсы сапалы пішен, әсіресе бұршақ тұқымдас аралас пішен белокқа бай болады, өте жақсы сапалы пішен жұғымдылығы жағынан жемге жақындайды. Мұның үстіне ағзаның өсуіне қажетті дәруменді де мал көбінше пішеннен алады.

Пішеннің сапасы, ең алдымен оның қандай шөптерден тұратындығы мен жиналу мерзіміне байланысты. Пішенде жоңышқа, беде, сиыр жоңышқа сияқты бұршақ тұқымдас өсімдіктер және бидайық, аққонақ, тарғақ шөп, мысыққұйрық, қарабас шалғын сияқты шөптер неғұрлым көп болса, оның қоректілігі соғұрлым жақсы болады. Пішен шөп гүлдей бастаған кезінде орылып, қурап кетпей, уақытымен жиналуы тиіс. Пішен қурап кеткен болса, жапырағы мен гүлі түсіп шөптердің сояуланып, тек сабақтары қалады. Ал пішеннің жапырағы сабағына қарағанда екі еседей бағалы болады. Мезгілімен шабылмаған шөптердің пішені ірі келеді, клетчаткасы көп болып, мал оны сүйсініп жей қоймайды. Жақсы пішеннің түсі жасыл, қош иісті болып келеді.

Суармалы жерлердің пішені өте жоғары сапалы келеді. Онда негізінен дәнді шөптер мен бұршақ тұқымдас өсімдіктер басым өседі. Шалғын пішеннің ең жақсы шөптері көбінесе қоңырбас, арпабас, суоты, сиыржоңышқа, жоңышқа сияқты астық тұқымдас шөптер. Тоғай пішенінің тәуірі орманды жерлердегі, күннің көзі жақсы түсетін тегіс беткейлерден және бұталар арасындағы ашық жерлерден шабылады, ал тоғай арасындағы алаңның, әсіресе күннің көзі онша түспейтін жерлердің пішені жақсы болмайды. Ондай жерлерде малға жұғымсыз, тіпті ағзаға зиянды шөптерде көп өседі.

Аралас егілетін шөптердің пішенінен ең тәуірлері сиыржоңышқа, сұлы пішені, беде - тарғақ шөп, беде - бидайық пішені болады. Еркек шөп, атқонақ сияқты астық тұқымдас шөптердің өздерін ғана егіп алған пішеннің қоректік бағасы кемдеу болады. Өйткені бұлар ақуыз бен кальцийге бай болмайды.

Дәруменді пішен әрбір фермада да болуы керек. Дәруменді пішен ең алдымен тұқымдық мал мен төлге беріледі. Оны бұршақ тұқымдас шөптер пішенге арналған жердің шөбін гүлдеу алдында шауып алады. Дәруменді пішеннің жапырағының түсіп қалмауының үлкен маңызы бар.

Шабылған шөптегі дәрумендердің сақталуы, ең алдымен, оны кептіріп ала білуге байланысты, ол үшін шабылған шөпті дереу жинап, дестеге салады. Дестеде жатып шөп кебеді. Оны салмағы 1, 5 - 3 центнерлік кішігірім шөмелелерге салады. Шөмеледе 2 - 4 күн жатқан соң, негізгі сақталатын орынға жеткізіледі.

Пішен ұны жем орнына қолданылады. Пішен ұнының ірілігі түрліше болуы мүмкін. Оны кәдімгі ұн сияқты майда турап беруге болады. Ұн тартылатын пішенді құрғақ, бұзылмайтын, жабық жағдайда сақтайды. Ылғалдылығы 10 - 12 % болуға тиіс. Пішен ұны қараңғы қора - жайдағы жәшіктерге немесе қаптарға нығыздап салып сақтайды. Ұн нығыздалып ылғал тартқыш келетіндіктен, оның дәрумендері жойылады.

Сабанның қоректілігі қандай дақылдың сабаны екендігіне және сақталу жағдайына байланысты. Әсіресе, сұлы, арпа, жүгері дақылдарының сабақтарының қоректілігі жақсы деп есептелінеді. Жаздық егін дақылдары сабандарының, күздік егіндердің сабандарына қарағанда акуызы көп, клетчаткалары аз болады. Сабан неғұрлым ірі және қатты болса, ол малға соғұрлым жұғымсыз келеді. Жақсы сабанның түсі ақшылдау, ажарлы және жылтыр болады. Сабан түсінің қараюы, иістенуі, көгеруі оның азық ретінде жарамсыз болғандығының белгісі.

Топан сабанға қарағанда қоректілігі жақсы азық ретінде белгілі. Әсіресе, сұлының топаны бағалы деп есептелінеді. Топан көп жатып қалмағаны жөн. Жауынды күндері жиналған егіннің топаны су сіңді болып қалады да, тез бұзылады.

Шөптің сүрлену сапасының оның иісіне, реңіне және түріне қарап бағалайды. Жақсы сүрленген шөптің нан ашытқысының иісіндей ашыған хош иісі болады. Сүрленген шөптің бастапқы түрі мен түсі көп өзгермей сақталады. Бұзылған, нашар сүрлем шөптің түсі қарауытып, мұрын жарып кетерліктей ашыған иісі болады.

Тамыржемістермен, тамыртүйнектілер шырынды азықтарға жатады. Бұларды барлық малдар, әсіресе сауын сиырлары өтие сүйсініп жейді. Тамыржемістердің құрамында су мол, ақуыз аз болады. Ол малға сіңімді азық ретінде белгілі.

Тамыржемістерден, әсіресе, пайдалысы мал азығына арналған қызылша, сабіз, турнепс және басқалар. Малға берілетін тамыржемістілер мен тамыртүйнектердің шірігендері, көгергендері болмауы тиіс.

Астық дәндері мал азықтарының ішіндегі ең құндысы. Жем есебінде астық дәні берілетін болса, онда дәннің толықтығын ескеру қажет. Дәннің толық, жұмыр болуы оның жақсы саплы екендігін көрсетеді. Дәннің реңіне, жылтырлығына назар аудару керек. Дән жылтыр емес, ала-құла дақты болса, бұлар да оның бұзылғандығының белгісі. Дәннің тазалығына қарау керек. Құм, топырақ, шаң, тас, кесек, шөп-шалам болса жемнің сапасын, құндылығын төмендетеді.

Кебек - жем есебінде малға өте жақсы азық. Таза дәннің өзіне қарағанда кебектің ақуызы көбірек келеді. Кебек, әсіресе сиыр мен жас төлге пайдалы. Ірілі - уағына, шаң, топырақтың тазалығына қарай кебек түрліше болады. Кебектің сапасын иісіне, дәміне және құрамында басқа заттардың болу болмауына қарай айырады.

Бұзылмаған кебектің түсі ақ немесе қызыл күрең болып келеді. Түсі қарайып, қоңыр тартқан, дәмі ашқылтым нашар иісті болса кебектің бұзылғандығы.

Күнжара - құнарлы азықтардын бірі. Күнжарада ақуыз бен май өте көп болады. Сондықтан сауылатын сиырға, төлге асыл тұқымды малға өте пайдалы азық болып есептеледі. Майдың қандай дәннен шығарылуына қарай күнбағыс күн жарасы, зығыр күнжарасы, мақта күнжарасы болып бөлінеді. Кейбір күнжарада малды уландыратын ерекше зиянды зат болады. Оның әсерінен сиыр іш тастауы мүмкін. Дегенмен, оны буаз сиырларға аз-аздан беруге болады. Мақта күнжарасы да басқа күнжаралар сияқты ақуызға бай. Бірақ онда минералдық заттар мен дәрумендер аз болады.

Алайда мақта күнжарасында зиянды зат болғандықтан аздап бермесе, мал уланып қалуы мүмкін.

Азық өлшемі. Сиырға беретін азықтарды таңдап алып рацион жасау үшін, әрбір азықтың қоректік құндылығын білу керек. Өйткені, түрлі азықтарда қоректік заттар түрліше, сондықтан ол азықтардың қоректік құндылығы да әртүрлі болады.

Негізгі бөлім

2. 1. Сиырларды азықтандыру

Малдың сүтін, етін және басқа өнімділігін көбейту үшін дұрыс азықтандырудың негізі, оларды нормамен азықтандыру болады. Азықты мөлшерлеу үшін әрбір сиырға берілетін азықтың нормасы болуға тиіс.

Тәуліктік рацион жасағанда мыналар ескеріледі:

Азық рационына сол малдың сүйсініп жейтін жем-шөптері кіреді. Оның мөлшері және сапасы малдың ішін бұзбайтындай, сондай-ақ одан тез шығып кетпейтіндей болуы керек.

Тәуліктік рацион жасағанда, сиыр организміне қажетті барлық қоректік заттар сол азықтардан табылатын болуы керек. Әсіресе, жас, әлі де өсетін сиырлардың азығында қорытылатын протеин мен минералдық заттар көп болғаны дұрыс.

Рациондағы азықтардың көлемі мал толық тоярлықтай болуы керек. Сонда ғана сиырдың ас қорыту органдары дұрыс қызмет атқарады және сиыр өзін тоқ сезінеді;

Рациондағы азықтар әртүрлі болғаны жөн, мұны әсіресе сүтті сиырларды азықтандыруда ескеру керек.

Рационда минералдық азықтар жеткілікті болуға тиіс. Егер азықтардында тұз, кальций және фосфор сияқты минералдық заттар жеткіліксіз болса, сиырдың қысыр қалуына, ауруға шалдығуына, сүтінің азаюуына, іштегі бұзаудығ нашар өсуіне себепші болады.

Сиырға берілетін азықтағы дәрумендер де жеткілікті болуы қажет. Бұл әсіресе жас малға берілетін азықта көбірек ескерілгені жөн.

Азық рационы шаруашылықтағы бар азық түрлеріне қарай жасалуға тиіс, онда да шаруашылықтың өзі өсіретін азықтардан жасалғаны жөн, жетіспейтін компоненттердің сырттан алатын азықтармен толықтырған дұрыс.

Қандай малға болса да рацион жасауда құнарлы азықтар астық дәнін, кебекті, күнжараны ықшамдап пайдалануға тырысу керек. Өйткені, жемді көп берудің орнына, оның мөлшерін азайтып, есесіне басқа заттарды мол беріп те сиырдан сүтті көп алуға болады. Сауын сиырларға рацион көлемді, шырынды азықтарға біразжем қосылып жасалады. Сауын сиырларға шырынды азықтар неғұрлым көбірек берілсе, көлемді азықтар соғұрлым аз берілуге тиіс.

1 кесте

Майлылығы 3, 8 - 4 % сүт беретін сиырларды азықтандыру нормасы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.