Өндіріс түрлері және тұрпаттары

Жоспар

Кіріспе

1. 1. Өндіріс түрлері және тұрпаттары

1. 2. Шығындар және оларды жіктеу басқару есебі

1. 3. Өндірістік шығындар есебін ұйымдастыру

1. 4. Өнім өндірісіне шыққан шығындардың есебі

2. 1. Үстеме шығыстардың есебі

2. 2. Еңбекке өтеуге шығатын шығындар

2. 3. Әлеуметтік салық

2. 4. Негізгі өндіріс шығындарының есебі

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі өзі жүргізетін операциялар бойынша ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесін, сол сияқты басқа да мүдделендіру мөлшерін белгілейді. Өндіріс шығындарын есептеуге жүргізетін бағыт - өндіріске арналған шығындар есебін мақсатты түрде дербес есептеуді талап ететін қызмет аумағы.

Шешілетін міндеттеріне қарай шығыстарды жіктеу өнімнің өзіндік құны мен алынған пайданы есептеу - келген және шыққан, өндірістік және кезеңдік бағалауда есепке алынатын және алынбайтын, болашақ кезеңнің шығындарын жоспарлау мен шешім қабылдау, қайтарымсыз жүктелген.

Шығындар есебі жүйесі екі негізгі іс -қимыл үшін өндірістік шығындар туралы ақпаратты жинайды: жұмыс күшіне шыққан шығындар, материалдар немесе қосымша шығындар сияқты белгілі бір категориялар бойынша жіктейді және оларды есеп бағыттары бойынша бөледі.

Қазақстан Республикасындағы 2002 жылдың 29 қазанындағы №542 «Қаржылық есепті дайындау мен ұсынуға арналған тұжырымдамалық негіздерге» сәйкес шығыстарға ұйымның және тағы басқа қызмет барысында туындайтын шығыстар кіреді. Активтердің азаюына немесе сенімді өлшенетін міндеттемелердің ұлғаюына байланысты болашақ экономикалық пайданың кемуі ұйымның шығыстары деп танылады.

7 «Тауарлы - материалдық қорлардың есебі» атты Бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес 2003 ж. 28 қаңтардағы №27 өзгерістерімен бірге шығындар былайша жіктеледі. Өндіріс бойынша шығындар өндірістік қосымша шығыстар ретінде жіктеледі, оларға шығынның үш түрі кіреді: материалдарға жанама шығындар, еңбекке жұмсалатын жанама шығындар, басқа өндірістік шығындар. Ғылыми -зерттеу жұмыстарына арналған шығындар жаңа өнімдер мен көрсетілетін қызметті жасау бойынша барлық тәжірибелік үлгілерді жасау, жаңа бұйымдарды сынау, ғылыми зертхананы ұстау шығындарын біріктіреді.

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі пайыз саясатының басты мақсаты - айналыстағы теңге деңгейін көтере отырып, несиеге деген сұранысты азайту, соның нәтижесінде ақша жиыны және инфляцияның өсуін төмендетуді қамтамасыз ету болып табылады. Жоғары пайыз мөлшерлемесі, шын мәнісінде пайыз үшін төлемдер өз кезегінде шығынның көлемін құрайды. Демек, жаңа пайыз саясаты алдағы уақытта немесе белгілі бір уақыт аралығында өзінің нәтижелеріне қол жеткізуге тиіс.

Жалпы, курстық жұмыстың жазылу құрамы кіріспеден, бөлімдерге бөлініп сегіз сұрақты және сондай-ақ қорытынды, пайдаланған әдебиеттер қамтып отыр.

1. 1. Өндіріс түрлері және тұрпаттары

Өндірудің мына түрлері бар:

1. Негізгі- шығарылуы үшін кәсіпорын құрылған өнімді, сондай-ақ сатуға және ішкі зауыттық тұтынуға (литтік, ұсталық, престеу цехтарына) қажетті жартылай өнімді дайындауға арналған.

Қосалқы -өндірістік процеске аса қажетті шыныққан жұмысшылары, құрал-сайманы, аспаптары бар оқшауланған кәсіпорын, кәсіпорын негізгі өндіріске арналған өнімді өндіреді және оны мына тарапқа өткізеді (механикалық-жөндеу, аспаптық, электрмен жүретін көлік цехтары және тағы басқа) .

Бұған қоса кәсіпорында (негізгі және қосалқы өндірісте) мыналар бар:

а) қосалқы цехтар (побочные цехи) -қалдықтарды кәдеге жаратады (мақтаның қалған-құтқанынан вата (мақта) өндіру цехы және тағы басқалар) ;

ә) қосалқы (подсобное) -өнімді негізгі материалдан дайындайды, алайда негізгі және қосалқы өндірістерде пайдаланған материалдан дайындайды (тараны және буып-түю материалдарын дайындайды ) ;

б) эксперименттік және тәжірибелік цехтар-тәжірибелік үлгілерді дайындайды және әр түрлі эксперименттік жұмыстарды орындайды.

Қосалқы өндіріс -өндірістік процеске аса қажетті шыныққан жұмысшылары, құрал-сайманы, аспаптары бар ұйымдасқан- оқшауланған кәсіпорын, негізгі өндіріске қажетті өнімдерді өндіреді және оны мына тараптарға өткізеді (ашық кеніш, ағаш өндіру шеберханасы, кірпіш және тағы басқа) .

Өндіріс тұрпаттары.

1. Жеке (жеке -дара) - өнім жеке даналармен немесе аса көп емес, қайталанатын партиямен дайындалады (бірегей станок, турбин өндірудегі ауыр машина жасау), бұл арада цехтардың тұрпаты нақты мамандандырылудан айырылған, бұйымдардың және олардың бөліктерінің көп бөлігі өндіріледі, әзірлеу және аяқтау жұмыстарына үлкен шығын кетеді, өндірістік кезең ұзаққа созылады.
2. Сериялық өндіріс-біркелкі бұйымдарды әзірлеу және шығару кезеңдік қайталанумен сипатталады. Сериялардың мөлшеріне байланысты сериялық өндірістің үш түрін бөліп көрсетуге болады:

а) ірі сериялық өндіріс (өнім үзіліссіз жыл бойы дайындалады) ;

ә) сериялық (мамандандырылуы тар болады, ал өндірістік желілер мен цехтардың пәндік және технологиялық мамандандырылуы болады) ;

б) ұсақ сериялы (ұсақ сериядағы өнімдерді шығару жеке-дара өндірістен келген формамен шығарылады) . Сериялық өндірісте шығын есебінің мөлшерлік немесе қайта бөлу (попеедельный) әдісі қолданылады және өнімнің өзіндік құны калькуляцияланады.

3. Жаппай өндіріс-уақыт кезеңінің ұзақтығында (ұзақ күні) біркелкі өнім дайындалады.

Сипаттық белгілері:

• аса көп ассортиментінде өнім шығарылымының көлемі айтарлықтай (значительно) болады;
• жабдықтардың жоғары деңгейде мамандандырылуы;
• өндіріс ырғақтығының жоғары болуы.

Жаппай өндіру машина жасауда қолданылады (аспаптар, жабдықтар өндіріледі) ; прибор жасауда, кондитерлік өнеркәсіпте және басқа өндірістерде қолданылады. Жаппай өндірісте шығын есебінің мөлшерлік әдісі және оның элементі қолданылады.

Ірі сериялы және жаппай өндірісте талдамалы есеп ауысым үшін өнімділік туралы рапорт ұштастырылған бағыттық құжатта жүргізіледі, ал жеке және ұсақ сериялыда -кесімді жұмысқа жүктеліммен (наряд) жүргізіледі.

1. 2. Шығындар және оларды жіктеу басқару есебі

Басқару есебі ұйымның менеджерлері мен басшыларына шешім қабылдау, жоспарлау, іс -әрекетті бақылау мен реттеу үшін ақпарат бере отырып, қызмет етеді. Өндірістік есеп міндетіне қаржылық есептер жасау үшін тікелей өндірістік шығыстарды (өнімнің өзіндік құны) анықтау кіреді. Бухгалтерлік есептің мәліметтері көптеген сұрақтарды шешу үшін талап етіледі және бұл ақпаратты тіркеу мен жетіктеудің ықпалды жүйесін құру қажет.

Бухгалтерлік ақпаратты жіктеудің көптеген сызбалары бар, олардың біреуін эталон деп бөлу мүмкін емес, өйткені жіктеу сызбасы ақпарат тағайындауына байланысты. Шығындарды жіктеу әр түрлі белгілер бойынша жүргізіледі: өндіріс процесіндегі экономикалық рөл (негізгі және қосымша) ; өнімнің өзіндік құнына кіргізу әдісі (тікелей және жанама) ; өндіріс көлеміне қатысты (өзгермелі және тұрақты) .

Шешілетін міндеттеріне қарай шығыстарды жіктеу бар: өнімнің өзіндік құны мен алынған пайданы есептеу -келген және шыққан, өндірістік және кезеңдік; бағалауда есепке алынатын және алынбайтын, болашақ кезеңнің шығындарын жоспарлау мен шешім қабылдау, қайтарымсыз (өткен кезең шығыстары), жүктелген, өсіммен артатын және шектік; бақылау мен реттеу -реттелетін және реттелмейтін.

Өндіріске шығынды есептеу жүргізетін бағыт - өндіріске арналған шығындар есебін мақсатты түрде дербес есептеуді талап ететін қызмет аумағы. Тауардың өзіндік құнын калькуляциялау, яғни шын мәнісінде қайсібір қызмет адамының пайдаланылған ресурстарды бағалау қажет деп ойлайтынның бәрі де өндіріске жұмсалған шығысты есептеу бағыттарының мысалы болып табылады. Шығындар есебі жүйесі екі негізгі іс -қимыл үшін өндірістік шығындар туралы ақпаратты жинайды: жұмыс күшіне шыққан шығындар, материалдар немесе қосымша шығындар ( немесе шығындар қарқыны бойынша, мысалы, өзгермелік және тұрақты шығындар) сияқты белгілі бір категориялар бойынша жіктейді және оларды есеп бағыттары бойынша бөледі.

Шығыстың шығыннан айырмашылығы

Оңтайлы басқару шешімдерін қабылдау үшін ұйымның өндірістік қызметінің барлық кезеңдеріндегі шығыстарды білу қажет. Шығыстарды талдау олардың тиімділігін анықтауға, олардың шектен тыс болу -болмауын айқындауға, жұмыстың сапалық көрсеткіштерін тексеруге, бағаны дұрыс есептеуге, шығындарды реттеу мен бақылауға, өндірістің пайда мен тиімділігін жоспарлауға көмектеседі. Сондықтан шығын басқару есебінің негізгі обьектілерінің бірі болып табылады.

Ұзақ уақыт бойы шығындарды «қазандық» деп аталатын тәсілмен анықтап келді, ол кәсіпорынға өндірістің шығын бағыты, пайда болу орындары шығарылатын өнім түрлері бойынша шығындарды бақылау үшін қажетті мәліметтерді алуға мүмкіндік бермейтін. 1987 жылы ағылшын экономистері шығын туралы хабардар болуды арттыратын және оларды бақылауды күшейтуе мүмкіндік беретін, шығын есебінің икемдірек жүйесін жасауды ұсынды.

Оның негізіне шығынды шартты -тұрақты және шартты -өзгермелі деп бөлу жатты. Ғалымдар мынаны анықтады, шартты -тұрақты шығынды өзгерту өндірілген өнім көлеміне тікелей байланысты емес, ол шартты -өзгермелі шығын өндірістің көлемін пропорциональды өсуіне немесе кемуіне тікелей ұлғаяды немесе азаяды.

Осы негізде шығарылған және сатылған өнім көлеміне және кәсіпорын пайдасын жоспарлауға байланысты шартты -тұрақты және шартты -өзгермелі шығын жолдауға жол алатын «директ -костинг» тұжырымдамасын ұсынды.

Осыған байланысты кәсіпорынның өзіндік құнды толық және дәл анықтау міндетті емес, өзін -өзі ақтамайтын шығынды болдыртпау күннен -күнге көкейкесті болып келуде. Нақты шығындарды мөлшерленгендігімен салыстыратын «стандарт -кост» жүйесінің өмірге келуі бұл міндеттің шешуі болып шықты.

Шыққан шығындар есебі әкімшілік шығыстарды ғана есептеп қана қоймай, ақталмаған шығыстардың пайда болмауы үшін алдын алып, ресурстарды пайдалануды бақылап, дами бастады. Кейіннен бұл жауапкершілік орталықтарының тұжырымдамасы қалыптасуына әкелді, соған сәйкес шығындар кәсіпорын шегінде ғана қарастырылып қоймай, жауапты адамдарды тағайындап, жауапкершілік орталықтары бойынша әртараптандырылды. Осылайша, шығындар есебі өндірістің түпкілікті өніміне назар аударып қана қоймай, тікелей өндірістік процеске де бағытталды.

Басқару есебі жүйесін толық түсіну үшін мынадай ұғымдардың экономикалық мәнін білу және шектеу маңызды.

Шығындар -шаруашылық іс -әрекет барысында (еңбек, өнім өндірісі құралдары мен керек -жарақтарын алуға, жұмыс орындау, қызмет көрсетуге алынған) тұтынылған материалдық, еңбек, қаржылық және басқа ресурстардың және баланста көрсетілетін болашақта кіріс әкелу мүмкіндігі бар кәсіпорын активі ретінде көрсетілетін құн. Бұдан шығатыны, «шығындар» ұғымы «өндіріске шыққан шығындар» дегеннен кең екені білінеді өндіріске шыққан шығындар -өнімді (жұмысты, көрсетілген қызметті) өндіру барысында тұтынылған ресурстар бөлігі.

Көбіне экономикалық әдебиетте «шығыстар» мен «шығындар» түсінігі ұқсастырылып, теңдестіріліп жүр, алайда бұлардың үлкен айырмашылықтары бар. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарына сәйкес шығысқа шеккен зиян да шыққан шығын да кіреді.

Қазақстан Республикасындағы 2002 жылдың 29 қазанындағы №542 «Қаржылық есепті дайындау мен ұсынуға арналған тұжырымдамалық негіздерге» сәйкес шығыстарға ұйымның және тағы басқа қызмет барысында туындайтын шығыстар кіреді. Активтердің азаюына немесе сенімді өлшенетін міндеттемелердің ұлғаюына байланысты болашақ экономикалық пайданың кемуі ұйымның шығыстары деп танылады.

Басқаша айтсақ, шығыстарды ұйымның кіріс алуына байланысты көтерген шығындарының бөлігі деп түсіндіруге болады.

Есепті кезең қатысына орай шығыстар екі категорияға бөлінеді:

• ағымдағы есепті кезең;
• кейінге қалдырылған.

Ағымдағы есепті кезең шығыстары ағымдағы есепті кезеңнің шаруашылық іс-әрекетінің фактілеріне байланысты және осы кезеңнің кірістері мен шығыстары туралы есепте танылады.

Есепті кезеңнің кірістермен өзара байланысының белгілері бойынша олар мыналарға бөлінеді:

• осы есепті кезеңде алынған кірістермен байланыстырылған шығыстар (негізгі және негізгі емес қызмет шығыстары) ;
• ағымдағы кірісті алумен байланысты емес есепті кезеңнің осы (ағымдағы) шығыстары. Осы есепті кезеңнің кірістерін алу фактісіне қарамастан, кірістер мен шығыстар туралы есепте және ағымдағы есепті кезеңде танылады, мойындалады. Олар көбіне кірістің бары немесе жоғынан (мысалы, активтің амортизациясы, кеңсе бөлмелерін жалға алу жөніндегі шығыстар) гөрі, кезеңнің бар болуымен негізделеді.

Кейінге қалдырылған шығыстар болашақта ықтимал кірістер алу мақсатымен есепті кезеңде жүзеге асатын ұйымның ресурстарын қолдану жөніндегі шаруашылық операцияларымен байланысты. Олар ұйым балансында капиталдандыруға жатады.

Ұйымның болашақтағы ресурстарында пайда болу мүмкіндігі белгілеріне қарай кейінге қалдырылған шығыстар былайша бөлінеді:

• инвестициялар (күрделі қаржы) ;
• болашақ кезең шығыстары.

Басқару есебінде қолданылатын шығындарды жіктеу

Кәсіпорынның өндірістік қызметінің мақсаты -өнім шығару, оны өткізу мен пайда алу. Барлық кәсіпорынның да, оның бөлімшелерінің өндіріс тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштердің жалпы жүйесінде басты орын құрмы оны қалыптастыратын шығындармен белгіленетін өзіндік құнға беріледі. Өндіріс шығындары -өнімді (жұмысты, көрсетілетін қызметті) өндіру мен өткізуге жұмсалған қоғамдық еңбек шығындары.

Өндіріс шығындарының басқару есебі кәсіпорынның негізгі мақсатын орындауға бейімделген басқарудың белгілі бір үлгісіне сәйкес өткен, осы және болашақ шығынды қолдануды талдаудан тұрады.

Шығындар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін оларды ғылыми негізделген жіктеудің мәні зор.

Шығындар - басқару есебі негізгі объектілерінің бірі, күрделі және сан қырлы құбылыс. Оларды тиімді басқару үшін белгілі бір белгілер бойынша шығындарды топтастырудың көздейтін жіктеуді қолданған жөн.

7 «Тауарлы - материалдық қорлардың есебі» атты Бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес 2003 ж. 28 қаңтардағы №27 өзгерістерімен бірге шығындар былайша жіктеледі:

• пайда болу орны бойынша - өндіріс, цехтар, учаскелер, құрылымдық бөлімшелер бойынша. Мынадай жіктеу жауапкершілік орталықтары бойынша есепті ұйымдастыру мен өнімнің өндірістік өзіндік құнын белгілеу үшін қажет;
• шығынды көтерушілер, яғни өнім түрлері бойынша -өнімнің өзіндік құнын анықтау үшін қажет;
• өнімнің өзіндік құнына жатқызу тәсілі немесе шығын түрлері бойынша экономикалық элементтер мен калькуляция баптары бойынша;

а) экономикалық элементтер бойынша - өнім өндірісіне нақты не жұмсалғанын көрсетеді 7 БЕC -ке сәйкес бұған мынадай экономикалық элементтер жатады:

• материалдық шығындар;
• еңбек өтеуге жұмсалатын шығындар;
• ақша аударулар;
• құралдардың тозуы;
• басқадай шығындар.

ә) калькуляция баптары бойынша - өнімнің кейбір түрлерінің өзіндік құнын есептеу үшін қолданылады. 7 БЕC бойынша бұларға:

• материалдар;
• еңбекті өтеу;
• ақша аударулар;
• қасымша шығыстар.

Көрсетілген топтарды салыстыру 3- кестеде келтірілген.

Элементтер мен калькуляция баптары бойынша шығындарды топтастыру, мың теңге

Экономикалық элементтер (117000 теңге) және калькуляция баптары (114000 теңге) бойынша шығындар өндірістік емес шоттарға есеп өзгерту бөлігіне түзету элементтері бойынша жиынтыққа кірмей тұрып сандық жағынан бірдей болмайды. Шығындардағы айырмашылықтар сондай -ақ ұқсас атаулардың элементтері мен калькуляция баптары бойынша да болады. Мысалы, Экономикалық элемент бойынша «Еңбек өтеу шығындары» 17000 теңге болып, ал

«Еңбек өтеу» калькуляция бабы бойынша 1 теңге болып көрсетілген. Айырма жабдықты күтумен шұғылдантын еңбекшілердің еңбегін өтеу шығыстарында, яғни қосымша шығыстарда ескерілген.

Алайда экономикалық элементтер мен шығын баптары бойынша шығын есебіндегі топтасулар өзара байланысты екендігін байқаған жөн, өйткені олар субъектінің бірдей шығындарын және мақсатты белгілеуі бойынша сипаттайды.

Бұл есепте тұтастай шаруашылық жүргізуші субъект бойынша ақпаратты элементтік тұрғыда қалыптастыруға және оны шығындардың пайда болу орны мен өнім түрлері, калькуляция баптары бойынша мұқият қарастыруға, өзіндік құнды анық есептен шығаруға, кәсіпорын шығындарын бақылауды жақсартуға мүмкіндік береді.

Экономикалық элементтер бойынша топтастыру олардың құрылымын оқып-үйрену, өндірістік шығыстардың сметасы қолданылады. Екі топтасу да бірін -бірі толықтырады және өнім өндірісіне жұмсалған шығынды есептеуге, өзіндік құнды есептеу мен талдауға мүмкіндік береді.

Өндіріс шығындары бірқатар басқа белгілер бойынша жіктелуі мүмкін:

Өндіріс шығындарын жіктеу

Негізгілер - өндірістік технологиялық процесімен тікелей байланыстылар: шикізат пен материалдар, қосалқы материалдар мен басқадай шығындар.

Қосымшалар - өндірісті ұйымдастыру мен оған қызмет етуге, оны басқаруға байланысты пайда болады.

Тікелей -өнімнің белгілі бір түрін қндіруге байланысты, оның өзіндік құнына тура және тікелей кіруі мүмкін шикізат, негізгі материалдар, аударымдар (ақша аударулар) . Жеке бөлімшеге жатқызылуы мүмкін шығындар бөлімшенің шығындары деп аталады.

Жанамалар - өнімнің жеке түрлерінің өзіндік құнына тікелей енгізілмейтін және жанама түрде бөлінеді. Жеке бөлімшелерге жатқызылмайтын шығындар жанамалар деп аталады.

Шығындар бір бөлімше үшін тікелей, екіншілері үшін жанама, завод менеджерлерінің еңбек ақысы - кейбір бөлімшелер үшін қосымша шығындар, алайда бүкіл завод үшін тікелей шығын болуы мүмкін. Тура және жанама етіп бөлу салалық ерекшеліктерге, өндірісті ұйымдастыруға, өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың қабылданған тәсіліне, көмір өнеркәсібінде, энергетикада - шығындар тікелей байланысты.

Бірэлементтілер -бір элементтен тұратындар (еңбекақы, материалдар, ақша аударулар) .

Кешенділер -бірнеше элементтен тұратындар (құрамына тиісті риске құрамның еңбекақысы, аударымдар, материалдар, амортизация мен басқадай бір элементті шығыстар кіретін цехтық шығыстар) .

Өзгермелілер -мөлшері өндіріс көлемінің өзгеруіне тура сайма -сай (пропорциональды) өзгеретіндер (өндірістік жұмысшылардың еңбекақысы, технологиялық энергия, отын және тағы басқалар) және осы кезеңдегі өнім өндіруге сайма -сай бөлінеді.

Мысалы, егер өндіріс көлемі 10%-ке көбейсе, жалпы өзгермелі шығындар да 10%-ке ұлғаяды.

өндіріс көлемі

3-сурет. Өндіріс көлемі мен өзгермелі шығындар сомасы арасындағы тәуелділік.

3-суреттен және 5-кестеден көрініп тұрғандай, өзгермелі шығындар өндіріс көлеміне сайма -сай (пропорционалды) өседі. Өндіріс көлемі екі есе 100-ден 200 бірлікте дейін өссе, жалпы өзгермелі шығындар 1000-нан 2000 теңгеге дейін ұлғаяды. Алайда өзгермелі шығындар өнім бірлігін есептегенде көлем өзгергенде тұрақты болып қалады. Бірінші, екінші, оныншы бірлік болғанына қарамастан. Сондықтан өзгермелі және тұрақты шығындар шартты - өзгермелі немесе шартты - тұрақты деп саналады, өйткені олар қосарлы рөл атқарады, бірақ әр түрлі көзқарас тұрғысынан.

Өзгермелі шығындардың өнім өндірісі көлеміне тәуелділігі

Тұрақтылар -өнім өндірісі көлемінің өзгеруіне байланысты емес дерлік (жылыту, өндірістік бөлмеге жарық беру, аммортизация, жалға алу жарнамаға шығындар және тағы басқалар) .

Егер көлем 10%-ке ұлғайса немесе кемісе, онда жалпы тұрақты шығындар өзгермей қалады, бірақ бір бірлікке тұрақты түседі.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс