Сыныптан тыс жұмыстарда оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту жолдары

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Мазмұны:

Мазмұны: Кіріспе

: 3 - 4

Мазмұны: 1-тарау. Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытудың теориялық негіздері

: 4 - 5

Мазмұны:

Қабілет түсінігі

: 6 - 12

Мазмұны:

Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту жолдары

: 12- 23

Мазмұны: 2-тарау. Сыныптан тыс жұмыстарда оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту жолдары

: 24

Мазмұны: 2. 1 Информатика сабағынан ұйымдастырылатын сыныптан тыс жұмыстардың түрлері

: 24 - 27

Мазмұны: 2. 2 Информатикадан ұйымдастырылатын «Ойлайық та, шешейік!» факультативтік курсының жоспары

: 28 - 53

Мазмұны: Қорытынды

: 53

Мазмұны: Пайдаланылған әдебиеттер

: 54

Мазмұны: Қосымша

: 55 - 62

Мазмұны:

Кіріспе

Президент Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында, Қазақстан Республикасындағы жалпы білім беретін орта мектептердің даму тұжырымдамасында, “Қазақстан Республикасында 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында” “Білім берудің басты мақсаты - оқушының білім алуына, өзгермелі дүние жағдайында өздігінен әрекет ету, өзін таныту, әлеуметтік дағдыларды меңгеру қызметтерін орындауына қажетті іскерліктерді қалыптастыра отырып дара тұлғаның қабілеттерін дамыту”, - деп көрсетілді. Мұндай өмірлік дағдылар информатика пәнінде оқушыға логикалық ойлау дағдыларын логикалық есептерді шығару негізінде білім мен біліктерді меңгерту нәтижесінде ғана қалыптасары сөзсіз. Бүгінгі таңда білім беру жүйесін жаңалауды іске асырудың қажеттігі күн санап арта түсуде. Бұл мақсатты іске асырудағы өзекті мәселелердің бірі - оқушылардың ой-өрісін дамыту мәселесі болып табылады. Оқушылардың ойлау қабілетін тереңдету, пәнге қызығушылығын арттыру бағытында информатиканы жаңа технологиялар негізінде оқытумен қатар, пәндер бағдарламасында жоқ мәліметтерді пайдаланудың, логикалық есептер құру және оларды шешудің жолдарын үйретудің де пайдасы бар.

Ел егемендігін алып, демократия кең өрістей бастаған қоғамда, әлемдік қауымдастыққа ұмтылып, бәсекелестік өмір сүрудің басты шартына айналған бүгінгі өзгермелі дүние жағдайында адамның мәні мен әлеуметтік рөлі жаңа сипатқа ие болып отыр. Соған сай рухани құндылықтар әлемі де түбегейлі жаңарып, адамның ақыл-ой қуаты мен интеллектуалдық әлеуетін қалыптастырудағы білімнің маңызы туралы қағидалар түбірімен өзгерді. ХХІ ғасырдың оқыту жүйесінде меңгерілетін білімнің түпкі нәтижесі ең тұғырлы мәселеге айналды. Сондықтан жалпы білім беретін мектеп қабырғасында әрбір пән оқушыны дара тұлға ретінде жетілдіру, оның шығармашылық қабілеттерін дамыту, логикалық ойлау қабілетін дамыту мәселесіне көп көңіл бөлуді қажет етеді.

Бұл «Сыныптан тыс жұмыстарда оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту жолдары» тақырыбының көкейкестілігін көрсетеді.

Түлектің жұмыстың мақсаты - орта мектептегі информатика пәнінде оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін дамыту мәселесін шешуге арналған факультативтік курсты ұйымдастырып өткізу әдістемесін жасау.

Бұл мақсатқа жету үшін төмендегідей міндеттер қойылады: Оқушыларға логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға арналған «ОШ» факультативтік курсының жоспарын жасау, жоспар бойынша есептер мен тапсырмалар дайындау.

Логикалық тапсырмалар сан жағынан бай бола отырып, ойлау және ақыл жүгіртуді көп талап етеді. Түрлі типтегі тапсырмалар орындату арқылы оқушылардың қызығушылығын оятып, жалықтырмайды. Викториналық тапсырмалар сияқты, таласып шешуге ұмтылады. Сонымен бірге, оқушылар өздері де әр түрлі типтегі тапсырмаларды құрастыруға қызығады.

1-тарау. Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытудың теориялық негіздері

Қазіргі әлемдік ауқымдағы қайта құрулар, жедел ақпараттандыру білім саласындағы өзгерістер адамзат қоғамы алдында білім сапасын арттыру қажеттілігін туындайтыны анық. XXI - ғасыр білім ғасыры, тұлғаның ой-өрісінің даму тенденциясын заман талабына сай дамыту әрбір ұстаздың міндеті.

Логикалық ойлауды оқушының саналы әрекетін дамытатын, өмірлік қажеттілігін ақтайтын тегеурінді тетікке айналдыру үшін сол білімнің өзегінде, біріншіден, өзіндік көзқарас, дүниетаным мен сенім қалыптастыратын, екіншіден, ортаға тез бейімделу, жаңа ақпаратты түсіну, қабылдау, өзгелермен қарым-қатынас жасай алу қабілеттерін дамытатын компоненттердің қатар қамтылуына назар аударыла бастады. Сондықтан тәуелсіздік алған алғашқы жылдардан бастап-ақ Қазақстанның білім жүйесін реформалауда оқушының дара тұлғалық қабілеттерін дамыту проблемасы күн тәртібіне қойылды. Бұл информатика пәнін оқытуда оқушының логикалық ойлауын қалыптастыруға басымдылық беруді талап етеді.

Білімнің нәтижеге айналуы - қазіргі таңда бүкіл өркениетті елдер ұмтылып жатқан меже. Сол себепті нәтижеге бағдарланған білімді ендіру басты міндет етіп қойылды. Білім алу, білімнің мәні оқушының өмір қажетін өтеуінде деп саналады. Бұл тұрғыдан алғанда да ойлау мәдениеті мектеп түлегі міндетті түрде меңгеруі тиіс білім мен біліктің түпкі нәтижесі болып саналады. Өйткені мектепте оқушының информатикадан меңгеретін білімдері логикалық ойлау дағдыларын қалыптастырудың базасы қызметін атқарғанда ғана бұл пән оның өміріне қажетті дағдыларды дамытудың құралына айналады. Бұл дара тұлғаның логикалық тапсырмаларды шеше білуі - білім нәтижесі ретінде зерделеп зерттеудің көкейкестілігін бекіте түседі.

Білім беруді жетілдірудің басты факторларының бірі - пән мазмұнының өзімен сәйкес келетін ғылымның даму бағытымен үйлесімділігі. Ғылымдағы осындай жаңа бағыттарды оқыту үрдісіне енгізу тұрғысынан қарағанда да логикалық ойлау дағдыларын логикалық тапсырмаларды шешуді білімнің тұтқасы ретінде ұстану, оны білім мазмұнында қамту информатиканы оқыту әдістемесінің жаңа талаптарымен толық сай келеді. Сондықтан логикалық ойлау дағдыларын логикалық тапсырмаларды шешу жолдарын қарастыру негізінде дамыта меңгертуді, мектептегі информатикалық білімді ғылым дамуымен тығыз сабақтастықта жетілдірудің маңызды факторы ретінде зерттеу де күн тәртібіндегі өзекті мәселенің бірі. Сонымен, жоғарыдағы тұжырымдарды саралай келгенде, информатиканы оқыту барысында адамның рухани жетілуі мен көп қырлылығының белгісі саналатын, адам болмысы мен өміртанымы тоғысатын есеп шығаруда логикалық ойлауды дамыту мәдениетіне оқушыны мектеп қабырғасынан бастап баулу - бүгінгі уақыт сұранысынан туып отырған өзекті мәселе. Оған қоса қазіргі таңда өріс алып отырған дара тұлға дамуына мүмкіндік жасауды талап ететін мемлекеттік стратегиялық бағыт пен білім берудің схоластикалық жүйесі арасындағы, қоғамдық-әлеуметтік сұраным мен оқыту нәтижесі арасындағы қайшылықтар да есептерді әр түрлі тәсілдермен шығаруды меңгертудің ғылыми-әдістемелік негіздерін айқындаудың көкейкестілігін бекіте түседі.

Логикалық тапсырмаларды шешу барысында оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін дамыту; Логикалық ойлау қабілетін дамытуға 7-сынып оқушыларына арналған есептер жинағын жасау; логикалық тапсырмаларды әр түрлі тәсілдермен шығару және салыстыру; Логикалық ойлауды қалыптастыру да логикалық тапсырмалардың орнын анықтау;

Бұл мақсатқа жету үшін келесі негізгі мәселелерді шешу керек:

-Оқушылардың жеке мүмкіндігін көрсетіп, өзінше ізденімпаздыққа баулу;

- Логикалық тапсырмаларды шешу барысында оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін дамыту;

-Оқушылардың логикалық ойлау қабілеттеріне әсер етуші логикалық тапсырмалар жүйесін жасау;

Жалпы білім беретін орта мектепте оқушыларының логикалық ойлау дағдыларын логикалық тапсырмалар негізінде оқытудың ғылыми-әдістемелік негізін тұжырымдау.

Егер логикалық ойлау дағдыларын логикалық тапсырмаларды шешу негізінде оқыту барысында оқушының логикалық есеп шығару дағдылары белгілі бір жүйемен үздіксіз дамытылып отырылса; оқушыларды логикалық ойлау дағдыларын логикалық тапсырмалар мен есептерді шығару негізінде төселдіру арнаулы тақырыптар бойынша ұсынылатын кешенді тапсырмалар мен жаттығулар негізінде жүргізілсе; оқытудың жаңа технологияларын тоғыстыра қолдану арқылы оқушының өзіндік әрекетіне, шығармашылық ізденістеріне басымдылық берілсе, күтілетін білім нәтижелері оқушылардың логикалық ойлау дағдыларын логикалық тапсырмалар мен есептерді шығару негізінде негізделсе, онда дара тұлға қабілеттерін дамытудың мүмкіндігі кеңейіп, оқытудың нәтижелілігі мен тиімділігі арта түседі, өйткені логикалық ойлау дағдыларын мәтіндік есептерді шығару негізінде өзгермелі дүние жағдайында өмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті тұлғаларды қалыптастыруға, оқушының ойлау құзыреттіліктерін жетілдіруге жол ашады.

1 . 1 Қабілет түсінігі

Адамның қабілеті жайлы сөз болғанда оның іс-әрекеттің белгілі бір түрін орындай алу мүмкіндіктері есте болады. Мұндай мүмкіндіктер іс-әрекеттерді меңгеруде айтарлықтай табысқа, еңбекте жоғары көрсеткішке жетуге әкеледі.

Біркелкі тең жағдайларда (дайындық деңгейі, білім, дағды, білік, жұмсалған уақыт, ақыл-ой, дене күші) қабілетті кісі қабілеті төмендеу адамға қарағанда істе мейлінше жақсы нәтиже көрсетеді.
Қабілетті адамның жетістігі - оның нервтік психикалық қасиеттері комплексінің іс-әрекет талаптарымен сәйкес келуінің нәтижесі болып табылады. Кез келген іс-әрекет күрделі де сан қырлы болып келеді. Ол адамның психикалық және физикалық қуатына әр түрлі талап қояды. Егер жеке адамда бар қасиеттер жүйесі осы талаптарға сай болса, онда іс-әрекетті табысты, әрі жоғары дәрежеде орындай алады. Егер осындай сәйкестік болмаса, онда индивидте қабілет болмағаны.
Міне, сондықтан қабілетті адамнын басқа бір қасиетімен (заттың түстерін жақсы айыру, пропорцня сезімі, музыкалық есту т. б. ) шатастыруға болмайды. Қабілет әр кезде де және адам қасиеттерінің синтезі.
Сөйтіп, қабілетті іс-әрекет талабына сай және онда жоғары көрсеткішке жетуді қамтамасыз ететін жеке адам қасиеттерінің синтезі деп анықтауымызға болады.
Қабілет қоғамдық және жеке адамдық зор мәнге ие. Экономика мен ғылымның, өнердің дамуында әлеуметтік объективтік жағдайлармен қатар адамдардың қабілеттері де маңызды орын алады. Осы айтылғандармен қатар қабілеттілік адамның дамуын жеделдетеді, еңбекте шағырмашылық табысқа жеткізеді, оған материалдық және рухани ләззат береді.

Қабілеттің құрылымы. Қабілеттің әрқайсысының құрылымы бар, ондағы басты және жетекші қасиеттерді айыруға болады. Мәселен, сурет өнерінің тірек қасиеті әрекет үстінде дамып жетілетін көру анализаторының жаратылысынан ритмді, бояуды, жарық пен көлеңкені, форманы, пропорцияны, сызықтарды (линияларды) жоғары дәрежеде сезгіштігі. Тірек қасиеттерге суретші қолының сенсомоторлық сапалары да, сондай-ақ дамыған бейнелік ес те жатады. Жетекші қасиеттерге көркем творчестволық қиялдау қасиеттері жатады. Солардың арқасында өмір құбылыстарындағы негізгі, елеулі нәрселер көзге түседі, жалпылау және типтендіру жүзеге асады, тың композиция жасалады. Белгілі бір эмоциялық күй және қабылданатын, суреттелетін құбылысқа деген эмоциялық қатынас осындай қабілетке қажетті фон міндетін атқарады.

Қабілет деңгейі. Қабілеттердің құрылымы - жеке адамның дамуына тәуелді. Қабілеттердің дамуы репродуктивтік және шығармашылық деп аталатын екі деңгейге бөлінеді. Қабілет дамуының бірінші деңгейіндегі адам - білім игеруде, іс - әрекетті меңгеруде, оны белгілі үлгіде жүзеге асыруда жоғары іскерлік көрсетеді. Қабілеттің дамуының екінші деңгейінде - адам жаңа туынды жасай алады.

Әрине, бұл деңгейлерді метафизикалық тұрғыдан қарастыру дұрыс емес. Біріншіден, репродуктивтік әрекеттің қандай түрінде де шығарманың элементі болады, ал шығармашылық әрекетке репродуктивтік енеді, мұнсыз шығарма болмайды. Екіншіден, қабілет дамуының аталмыш деңгейлері өзгермейтін қатып қалған нәрсе емес. Білімді және іскерлікті игеру үрдісінде, іс - әрекет үрдісінде деңгейлердің біріншісінен екіншісіне «ауысып» отырады, осыған орай оның қабілетінің құрылымы да өзгеріске түседі. Тіпті өте дарынды адамдардың өздері де өмір жолын біреуге еліктеуден бастағаны, тек тәжірибеге ие болғаннан кейін ғана шығармашылыққа ауысқаны белгілі.

Қабілеттің дамуы мен көрінісінің ең жоғары деңгейі - «талант», «дана» деген терминдермен аталады. Талантты және дана адамдар өнерде, ғылымда зор қоғамдық мәні бар нәтижеге жетеді. Дана адам әдебиет, өнер, өндіріс, ғылым саласында бұрын сонды болмаған, соңғы жаңалықтар ашады. Талантты адам да жасампаз, бірақ өзіндік жаңалықты белгілі идеялар, бағыттар, зерттеу тәсілдері шеңберінде жасайды.

Таланттылық - даналықтың қалыптасуына аса қолайлы жағдайлар, жеке адамның жан - жақты дамыған кезінде туады. Мәселен, Леонардо да Винчи, Гете, Ломоносовтар шығармашылық қызметтегі даналықтың және адамның жан - жақты дамуының үлгісі болып табылады.

Қабілеттің түрлері. Қабілетті деңгейлермен қоса оның бағыт - бағдарына, мамандық ерекшеліктеріне қарай түрлерге бөлу қажет. Әдетте, психологияда осы бағытта жалпы және арнаулы қабілеттерді зерттейді.

Жалпы қабілет ретінде жеке адамның білім меңгерудің жеңіл де нәтижелілігін салыстырмалы түрде қамтамасыз ететін интеллектуалды қасиеттер жүйесі ұғынылады. Шетел психологиясында қабілеттің бұл түрін intelligens деп атайды, бұл «ақыл - ой қабілеті» деген сөздің мағынасын береді.

Арнаулы қабілет - іс-әрекеттің, мәселен, әдебиет, сурет өнері, музыка, сахна өнері т. б. арнаулы салаларда, жоғары нәтижеге жетуге жәрдемдесетін жеке адам қасиеттерінің жүйесі.

Қабілеттің аталған осы екі түрінен басқа практикалық іс - әрекетке қабілеттілік дейтін үшінші түрін де атауға болады. Бұған конструктивті-техникалық, ұйымдастырғыштық, педагогтық қабілеттер кіреді. Қабілеттердің осындай жіктелуінің негізінде іс - әрекеттің жекеленген түрлерінің ( ғылым, өнер, практика) адамға қоятын өзіндік талап, тілектерін ажырата білушілік жатады.

Өмір шындығының көрсетуі басқаша.

Біріншіден, арнаулы қабілеттер жалпы, ақыл - ой қабілеттерімен табиғи байланыста. Адамның жалпы қабілетінің жақсы жетілуі - оның арнаулы қабілетінің өрістеуіне ішкі жағдай туғызады. Арнаулы қабілеттер өз тарапынан белгілі жағдайларда ақыл - ойдың (интеллект) дамуына жақсы әсерін тигізеді.

Екіншіден, әр түрлі: әдеби, математикалық, ғылыми, өнерлік қабілеттерді жоғары дәрежеде дамыған жеке адамдар аз кездеспейді. Бұл жайт қабілет түрлерін бір - біріне қарсы қоятын концепциясының жалған екендігін көрсетеді.

Үшіншіден, практикалық қабілеттер шығармашылық әрекетте жоғары деігейде дамыған интеллексіз дамымайды және іс жүзңнде аспайды. Мәселен, адамның конструктивтік - техникалық қабілеті көбіне үлкен ғылыми дарынмен байланысты, дарынды өнертапқыш жиі - жиі өндіріске ғана емес, ғылымға да жаналық енгізеді. Дарынды ғалымда конструкторлық қабілетте болуы мүмкін (Жуковский, Циолковский, Эдисон, Фарадей т. б. ) .

Сөйтіп іс - әрекеттің қай - қайсысы да қабілеттің жалпысына да, арнаулысына да белгілі бір талап қояды. Адамда тар өрісті мамандыққа баулудың, қабілет аясында тарылтудың дұрыс емес екені осыдан шығады. Тек жеке адамның жан - жақты дамуы ғана жалпы және арнаулы қабілеттің көрініс беруіне, қалыптасуына көмегін тигізеді. Бұдан, әрине, адам қабілеті мен бейімділігін байқалған салада маманданбауы керек деген қорытынды шықпайды.

Демек нұсқалып отырған жіктеудің ақиқатты негізі бола тұрса да қабілеттердің нақты түрін талдайтын жеке жағдайдың әрқайсысында жалпы және арнаулы компоненттері ескерілуі тиіс.

Ағылшын биохимигі С. Роус адам қабілетінің дамуына биологиялық жағдайлардан гөрі әлеуметтік жағдайлар жеке адамның дене, ақыл - ой, мамандық жағынан дамуына кедергі жасайды. Осындай пікірге ағылшын психологы Д. Киджен де қосылады, ол тәрбие - адамның дамуында шешуші орын алады дейді.

Қабілет деп - адамының білімді, ептілікті, дағдыны біршама жеңіл меңгеруіне және қандайда да бір іс - әрекетпен ойдағыдай айналысуына көмектесетін психикалық қасиеттерді айтамыз.

Қабілет проблемасы - адамның жеке ерекшелік проблемасы. Егер барлық адамдардың жан -жақты дамуларының және білімді меңгерулерінің потенциялдық мұмкіндіктері бірдей болса, қабілет туралы мәселе қозғалмас еді. Әрбір адамның қабілеттері әртүрлі болады. Егер адам белгілі бір облыста (музыкада, хореографияда, сызба өнерінде ғана емес математикада да) қабілеті болмаса, оны мүлдем талапсыз деп есептеуге болмайды. Қабілет адамға туа бітпейді. Қабілет адам белгілі бір іс -әрекетпен шұғылдану барысында бірте - бірте дамиды.

Белгілі ғалым психологтар, дені сау, психикасы дүрыс оқушының оқып білім алуга қабілетгері бар, әр оқушы орта білім алуға қабілетті, ал мұғалім оларды мектеп бағдарламасы көлемінде білім алуларына жәрдем беруге тиісті деп есептейді. Бүл мақсатқа жету жеңіл емес. Оқу үрдісін жақсы үйымдастырғанның өзінде, оқушы барлық сабақты бірдей меңгере алмайды. Бүл оқушының жеке мүмкіндіктеріне және қабілеттеріне байланысты.

Сонымен оқушының білімі, білігі, дағдысы оқыту әдістемесін жетілдіруге, мүғалімнің шеберлігіне ғана байланысты емес, ол оқушылардың жеке психологиялық ерекшеліктеріне де байланысты болып отыр.

Мысал ретінде информатикалық қабілетті қарастырсақ, «Информатикалық қабілет» дегеніміз адамның информатиканы саналы және терең меңгеруіне қажет ақыл ойының жеке психологиялық ерекшеліктері».

Оқушының информатикалық іс әрекеті табысты болу үшін:

а) информатиканы қызыға оқып үйренуі керек;

ә) информатикамен айналысуға бейімділігі оны бар ынтасымен беріліп оқуға жалғасу керек;

б) информатикамен айналысуға жеткілікті білімнің, біліктің, дағдының қоры болу керек;

в) айналысып отырған іс-әрекетіне сәйкес ақыл-ойының ерекшеліктері болу керек.

Информатикалық дарындылық информатикалық қабілеттің жоғары деңгейі. Информатикалық таланты бар адамда таланттардың басқа да түрлері болуы мүмкін. Информатикалық таланты жоқ адамның басқа ғылым саласына таланты болуы мүмкін. Талантты адамның информатикалық қабілеті болмауы мүмкін. Д. И. Менделеев математикадан, физикадаи өте жақсы баға алғанмен, тіл сабақтарынан нашар баға алған. А. С. Пушкин лицейде оқып жүргенде қанша еңбектенсе де математикадан «табысқа жете алмаған».

Г. Ревеш «магематикалық таланттың озіне тән ерекше сипаты бар екенінде ешбір математик күманданбайды», - деген пікір айтты. Неміс психологы К. Струн математикалық қабілет ерекшелігін жоққа шығарды. Академик Колмогоров: «математикалық табиғи дарындылық кез келген адамға берілмейді, ешқандай қажымас еңбек табиғи дарындылыққа тең келмейді. Қажымас еңбек табиғи дарындылықпен біріккенде ғана зор нәтиже береді, ал табиғи дарындылық қажырлы және табанды шексіз нәтиже бермейді», - деді.

Сонымен, дамуға мүмкіндік жасау үрдісінде әрбір адамның қабілеттері айқындалады.

Информатикалық қабілеттердің негізгі комноненттері мектеп жасындағы балалардың информатикалық, математикалық қабілеттерін атақты ғалым психологтар И. Вердслин, Э. Торндайк, М. Тсплов, Л. Н. Ланд, А. Пуанкаре, Ж. Пиаже, В. А. Кругеңкий арнайы зерттеді. Э. Торндайктың келтірген қабілеттерінің көпшілігі біліктілік пен дағдыға жатады. Ол алгебраны жетік меңгеруге әсер ететін адамның жеке психологиялық ерекшеліктері туралы мәселе қозғай алмады.

“қабілет” - жеке тұлғаның белгілі бір әрекетті орындауына жағдай жасайтын жеке ерекшеліктері дей келе, олар қоғамдық-тарихи іс-әрекеттердің нәтижесінде қалыптасып әрі қарай дамып отырады деп есептейді. [16]

Хуан Уарте адам қабілеттерінің шектеулі екенін, сол себепті ол әртүрлі әрекеттерді бірдей нәтижелі орындауы мүмкін еместігін айтса, оған керісінше Я. А. Коменский оқыту арқылы балада әртүрлі шығармашылық қабілеттерді қалыптастыруға болады деген идеяны ұсынады. [17]

Қабілет ұғымына психологияда түрлі анықтамалар бар. Ең алғаш қабілет мәселесін көтерген С. Л. Рубинштейн іс-әрекеттің қабілетті дамытудағы ролін нақтылап, қабілеттердің іс-әрекет барысында дамитындығы жайлы теорияның негізін салды. [18]

С. Л. Рубинштейн: «Қабілет әрекеттің талаптарын қанағаттандырады және үлкен жетістіктерге жеткізеді. Ол қасиеттердің синтезі» дейді [19]

Б. М. Теплов және оның шәкірттері қабілетті жеке адамның психологиялық ерекшелігі деп қарастырып, оның дамуындағы нышанның роліне ерекше назар аударады. Олар қабілет туа пайда болмайды, туа берілетін тек табиғи алғышарттар, яғни нышандар дейді. [20]

Қабілет жайлы ой-пікірлерді әрі қарай өрбіте отырып, Б. Г. Ананьев қабілет тек білім, білік жиынтығы ғана емес, оларды қолдана білудегі дербестік, саналылық, шығармашылық деген пікір айтады. Ол қабілет дамуын тұлғаның дамуымен байланыстырады және таланттылық деп қабілеттің көпқырлылығын айтады. Б. Г. Ананьевтің пікірі бойынша, нышан қабілеттердің алғышарты және олар тек іс-әрекетте ғана қабілетке айналады. [21]

В. А. Крутецкий математикалық қабілетке байланысты еңбегінде қабілетті әрекетке жарамдылық деп тануды ұсынады және ол әрекеттің белгілі бір түрін ойдағыдай орындауда көрінетін қасиет деп есептейді. [22]

Ж. Адамар «интуитивті» және «геометриялық» қабілеттерді магематиканың әртүрлі саласына қатыстырмай, аналитикалық (логикалық) және интуитивтік ойлау тәсілдеріне жатқызып, аналитикалық ойлау қабілеті де интуитивті ойлау қабілеті де оқушы есеп шыгарғанда алган мағлұматтарын бағалау қорытындылап отырған жагдайда олар арқылы білім алады, яғни есептің комегімен оқиды деп түсінеміз. Мектеп курсындағы математикада жаңа сабақты терең түсінуге және бағдарлама бойынша көзделген математикалық білім мен біліктілікке жеткілікті есептер мен жаттығулар берілген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.