DELPHI ортасында мәлметтер қорымен жұмыс жасау

1 DELPHI ОРТАСЫМЕН ТАНЫСУ 4
1.1 Delphi.дің негізгі ұғымдар 4
2.2 Бағдарламаның сыртқы құрылымы. 8
2.3 Delphi интерфейсінің элементтері 14
2 АВТОМАТТЫ АҚПАРАТТЫ ЖҮЙЕНІҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ. 21
2.1 Мәлметтер қоры. 23
3.DELPHI ОРТАСЫНДА МӘЛМЕТТЕР ҚОРЫМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ 25

ҚОРЫТЫНДЫ. 27

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 27

1 DELPHI ОРТАСЫМЕН ТАНЫСУ
1.1 Delphi-дің негізгі ұғымдар
Бұл бөлімде қазіргі кезде жиі қолданылатын белгілі бір программалау тілдері, олардың құрлымы, қазіргі кездегі программалардың дамуының негізгі тұжырымдамалары қарастырылады.
80-жылдардың ортасында программалауда жаңа бағыт орын алды, оны объектілі-бағытталған программалау (ОБП) деп атады. Программалаудың бұл бағытында да құрылымдық программалаудың принциптері маңыздылығын жойған жоқ. Оған мәліметтер мен программалаудың құрылымдылығы, модульдығы т.б айтуға болады. ОБП негізінде объект ұғымы жатыр, бұл ұғымда мәліметтер мен олармен мүмкін амалдарды түсіну керек. Сөйтіп объектіде оның қасиеттері мен қимыл-тәртібі топтастырылған. Объектілердің құрылымы ұқсас, тек қана қасиеттердің мәнімен ажыратылуы мүмкін. Мұндай жағдайда, программалауда объектінің бір құрылымына негізделген жаңа типтер жасалады, оны класс деп атайды. Ал осы кластың құрылымына дәл объектіні кластың экземпляры деп атайды.
Объектілік, оқиғалық және құрылымдық программалаулардың технологиялары қазіргі заманда RAD-жүйелеріне біріктірілген, ондай жүйелердің құрамында көрнекі құрауыштар ретінде көптеген дайын кластар бар, олар программаға тышқанның бір түртуімен қосылады. Программист тек қана қолданба терезесінің сыртқы түрін және негізгі оқиғалардың өңделуін анықтауы қажет (яғни, түймешелерді, меню пункттерін, тышқан түймешесін басқанда қандай операторлар орындалатынын). Барлық қажетті алғашқы кодтарды программалау орталары өздері генерациялайды. Осындай орталарға Visual Basic, Visual C++, Delphi жатады.
Осы кемшіліктер ескеріле отырып, Borland фирмасы Delphi программасын жасап шығарды. Delphi – объектілі-бағытталған программалаудың тамаша жүйесі. Delphi – қазіргі кездегі жеке қолданбалы Windows программаларын құруға мүмкіндік беретін, сонымен қатар интернетте және корпоративтік жүйелерде жұмыс жасауға арналған жүйелердің бірі.
Delphi – өте тез дамитын жүйе. Оның бірінші нұсқасы Delphi 1.0 1995 жылдың ақпан айында шыққан. Сосын жыл сайын жаңа нұсқалары шығып отырды. Сонғы нұскау Delphi 7 бағдарламалау жүйесі.
Delphi – Windows операциялық жүйесінде жұмыс жасауға бағытталған бағдарлама құру ортасы. Delphi - дегі бағдарлама қазіргі көркемдік жобалау технологиясының негізінде құрылады, ал олар өз кезегінде объектілі (3 – ші бөлімді қараңыздар). Delphi – дегі бағдарлама Object Pascal тілінде жазылады, ол Turbo Pascal тілінің қабылдауышы мен дамушысы болып табылады. Turbo Pascal бағдарламалау тілі мен ол қолданылатын біратты интегралдық құру ортасы кезінде бағдарламалық өнімді құру құралы, соның ішінде бағдарламалауды оқып – үйренетін құрал негізінде кеңінен танымал болған. Бұл танымалдық тілдің қарапайымдылығы, жоғары сапалы компилятор және қолайлы құру ортасына байланысты.
Delphi бағдарлама құратын және жаңа бағдарламаны даярлайтын бағдарлама құру әдістерінен, сондай-ақ құрауыштар кітапханасынан тұрады. Delphi бағдарламасы – бұл өзара байланысқан бірнеше файлдар. Кез – келген бағдарлама жоба файлы (мұндай файл .dpr кеңейткішінен тұрады) және бір немесе бірнеше модульден тұрады (.pas кеңейткіші бар файлдар). Жоба файлы бағдарламаның жинақтаушы бөлігі болып табылады, ол өте үлкен емес және Delphi бағдарламалау жүйесінде автоматты түрде қалыптасады.
Класс: Берілгендер мен оларға әрекет жасайтын арнайы тип. Ол өріс, әдіс және қасиеттерден тұрады. Кластың данасы болып объект табылады.
Объект: Белгілі тапсырманы орындауға арналған, екілік бағдарламалық кодтың автономды бөлігі болып саналады. Объектінің барлық құрауыштары объект болып табылады, бірақ керісінше емес.
Құрауыш: Delphi – дің стандартты класы, Delphi ортасында көрнекілік бағдарламаны іске асыруға арналған. Құрауыш болып меню, батырмалар, стандартты диалогтар (мысалы, қаріпті таңдау, файлды сақтау), енгізу

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Ф.Н.Абдолдина, С.Сайларбек . Delphi ортасында бағдарламалау. Өскемен
С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2005ж
2. Архангельский А.Я. Object Pascal в Delphi. -М., 2002г.
3. Гофман В.Э., Хомоненко А.Д. Delphi 5. –СПб.: БХВ – Санкт-Петербург, 1999. – 800 с.:ил.
4. Дарахвелидзе П.Г., Марков Е.П., Котенок О.А. Программирование в Delphi 5. –СПб.: БХВ-Питербург, 2001.
5. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Delphi 5. Язык Object Pascal. –М: «Диалог –МИФИ» 2000
6. Епанешников А.М., Епанешников В.А. Программирование в среде Delphi: Часть 3. Проектирование программ. –М: «Диалог –МИФИ» 1998

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

СОДЕРЖАНИЕ

1 DELPHI ОРТАСЫМЕН ТАНЫСУ 4
1.1 Delphi-дің негізгі ұғымдар 4
2.2 Бағдарламаның сыртқы құрылымы. 8
2.3 Delphi интерфейсінің элементтері 14
2 АВТОМАТТЫ АҚПАРАТТЫ ЖҮЙЕНІҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ. 21
2.1 Мәлметтер қоры. 23
3.DELPHI ОРТАСЫНДА МӘЛМЕТТЕР ҚОРЫМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ 25
ҚОРЫТЫНДЫ. 27
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 27

1 DELPHI ОРТАСЫМЕН ТАНЫСУ

1.1 Delphi-дің негізгі ұғымдар

Бұл бөлімде қазіргі кезде жиі қолданылатын белгілі бір программалау
тілдері, олардың құрлымы, қазіргі кездегі программалардың дамуының негізгі
тұжырымдамалары қарастырылады.

80-жылдардың ортасында программалауда жаңа бағыт орын алды, оны
объектілі-бағытталған программалау (ОБП) деп атады. Программалаудың бұл
бағытында да құрылымдық программалаудың принциптері маңыздылығын жойған
жоқ. Оған мәліметтер мен программалаудың құрылымдылығы, модульдығы т.б
айтуға болады. ОБП негізінде объект ұғымы жатыр, бұл ұғымда мәліметтер мен
олармен мүмкін амалдарды түсіну керек. Сөйтіп объектіде оның қасиеттері мен
қимыл-тәртібі топтастырылған. Объектілердің құрылымы ұқсас, тек қана
қасиеттердің мәнімен ажыратылуы мүмкін. Мұндай жағдайда, программалауда
объектінің бір құрылымына негізделген жаңа типтер жасалады, оны класс деп
атайды. Ал осы кластың құрылымына дәл объектіні кластың экземпляры деп
атайды.

Объектілік, оқиғалық және құрылымдық программалаулардың
технологиялары қазіргі заманда RAD-жүйелеріне біріктірілген, ондай
жүйелердің құрамында көрнекі құрауыштар ретінде көптеген дайын кластар бар,
олар программаға тышқанның бір түртуімен қосылады. Программист тек қана
қолданба терезесінің сыртқы түрін және негізгі оқиғалардың өңделуін
анықтауы қажет (яғни, түймешелерді, меню пункттерін, тышқан түймешесін
басқанда қандай операторлар орындалатынын). Барлық қажетті алғашқы кодтарды
программалау орталары өздері генерациялайды. Осындай орталарға Visual
Basic, Visual C++, Delphi жатады.
Осы кемшіліктер ескеріле отырып, Borland фирмасы Delphi программасын
жасап шығарды. Delphi – объектілі-бағытталған программалаудың тамаша
жүйесі. Delphi – қазіргі кездегі жеке қолданбалы Windows программаларын
құруға мүмкіндік беретін, сонымен қатар интернетте және корпоративтік
жүйелерде жұмыс жасауға арналған жүйелердің бірі.
Delphi – өте тез дамитын жүйе. Оның бірінші нұсқасы Delphi 1.0 1995
жылдың ақпан айында шыққан. Сосын жыл сайын жаңа нұсқалары шығып отырды.
Сонғы нұскау Delphi 7 бағдарламалау жүйесі.
Delphi – Windows операциялық жүйесінде жұмыс жасауға бағытталған
бағдарлама құру ортасы. Delphi - дегі бағдарлама қазіргі көркемдік жобалау
технологиясының негізінде құрылады, ал олар өз кезегінде объектілі (3 – ші
бөлімді қараңыздар). Delphi – дегі бағдарлама Object Pascal тілінде
жазылады, ол Turbo Pascal тілінің қабылдауышы мен дамушысы болып табылады.
Turbo Pascal бағдарламалау тілі мен ол қолданылатын біратты интегралдық
құру ортасы кезінде бағдарламалық өнімді құру құралы, соның ішінде
бағдарламалауды оқып – үйренетін құрал негізінде кеңінен танымал болған.
Бұл танымалдық тілдің қарапайымдылығы, жоғары сапалы компилятор және
қолайлы құру ортасына байланысты.
Delphi бағдарлама құратын және жаңа бағдарламаны даярлайтын
бағдарлама құру әдістерінен, сондай-ақ құрауыштар кітапханасынан тұрады.
Delphi бағдарламасы – бұл өзара байланысқан бірнеше файлдар. Кез – келген
бағдарлама жоба файлы (мұндай файл .dpr кеңейткішінен тұрады) және бір
немесе бірнеше модульден тұрады (.pas кеңейткіші бар файлдар). Жоба файлы
бағдарламаның жинақтаушы бөлігі болып табылады, ол өте үлкен емес және
Delphi бағдарламалау жүйесінде автоматты түрде қалыптасады.
Класс: Берілгендер мен оларға әрекет жасайтын арнайы тип. Ол өріс,
әдіс және қасиеттерден тұрады. Кластың данасы болып объект табылады.
Объект: Белгілі тапсырманы орындауға арналған, екілік бағдарламалық
кодтың автономды бөлігі болып саналады. Объектінің барлық құрауыштары
объект болып табылады, бірақ керісінше емес.
Құрауыш: Delphi – дің стандартты класы, Delphi ортасында көрнекілік
бағдарламаны іске асыруға арналған. Құрауыш болып меню, батырмалар,
стандартты диалогтар (мысалы, қаріпті таңдау, файлды сақтау), енгізу
терезесі және редактірлеу терезесі және т.б. табылады. Құрауыштар өріс,
әдіс және қасиеттерден тұрады. Қолданушының құрауыштармен жұмысы, оны
негізгі терезедегі Құрауыштар палитрасынан таңдап және пішіннің терезесіне
орналастырып, олардың қасиеттері мен мазмұнына қарай белгілі оқиғаға
ықпалын икемдеу болып табылады. Delphi құрауыштары қолданушымен жылдам
қарым – қатынас жасау үшін қолданылады.
Құрауыштар қасиеті: Белгілі объекті берілгенде немесе өзгергенде
автоматты түрде оның атрибутын өзгертетін құрауыштың өрісі. Құрауыштың
функциясын анықтайды.
Құрауыштың оқиғасы:Құрауыштың қолданушы немесе операциялық жүйемен
әрекеттесуінің нәтижесінде пайда болады. Әрбір құрауыш стандартты
оқиғалардың жиынынан тұрады.
Құрауыш хабарламаны өңдеу әдісінен тұрады, олардың әрқайсысы
құрауыштың белгілі оқиғаға ықпалын анықтайды.
Оқиғаны өңдеу деп: Өрбіген оқиғаға жауап ретінде белсенділік
танытатын қосымшаның код бөлімін айтамыз.
Құрауыш пішінге немесе басқа құрауышқа тиісті болуы мүмкін.
Пішін деп - Windows терезесінің қасиеттеріне ие және біркелкі
функционалдық тағайындалумен байланысқан, құрауыштарды орналастыруға негіз
болатын көрнекілік құрауышты айтамыз.
Қосымшаның пішіні қолданушылық интерфейстің негізі болып саналады.
Қосымшада бірнеше пішін болуы мүмкін.
Пішін туралы ақпарат екі типті файлда сақталады - .dfm және .pas,
файлдың бірінші типі пішіннің файлы бұл екілік пішіннің кескінін және
қасиеттерін сақтайды, екінші тип пішіннің модулі сіздің қосымшаңыздың
функциясын іске асыратын кодтардан тұрады және пішін мен оның құрауыштары
үшін оқиғаларды өңдеуді қарастырады. Екі файл да автоматты түрде Delphi –
де синхрондалады. Әрбір пішінге өзінің модулі сәйкес келеді.

2.2 Бағдарламаның сыртқы құрылымы.

Delphi - дің көмегімен құрылған бағдарламаның құрылымы дәстүрлі
бағдарламаның құрылымынан өзгешелеу болады, ол өз кезегінде мұндай
бағдарламаларды құрудың ерекшеліктерін шартты түрде көрсетеді. Мұндай
бағдарламаны екі бөлімнен тұрады деп көрсетуге болады: интерфейс –
бағдарламаның бөлімі, ол бағдарламаға ақпаратты енгізуге және оны шығаруға,
сонымен бірге тікелей тапсырманы шешуге арналған операторларды тағайындауға
арналған (есептеу, ақпараттың түрленуі және т.б.). Бағдарлама өз жұмысында
операциялық жүйе, әртүрлі сыртқы құрылғылар, деректер базасы, басқа
бағдарлама және т.б. әрекеттеседі. Сондықтан бағдарламаның соған қатысты
сыртқы құрауыштармен әрекеттесу құрылымын суретте 1.1 көрсетілгендей түрде
көруге болады.
Интерфейс бұл объектілердің жиынтығы, оның көмегімен ақпаратты
белгілі бағытқа жіберу асырылады, - пішін, қарым – қатынас терезелері,
басқару элементтері және т.б. Көптеген жағдайларда таңдап алынған интерфейс
барлық бағдарламаның құрылымын анықтайды.
Объектілер бағдарламада жеткілікті түрде автономды болғандықтан,
олардың арасында ақпаратты жіберу, сонымен бірге бағдарлама мен операциялық
жүйе, бағдарлама мен сыртқы құрылғылар т.б. арасында ақпаратты беру үшін
хабарлама жүйесі қолданылады.

Сурет 1 Бағдарламаның сыртқы құрылғылармен әрекеттесуі

Мұндай бағдарламаның жұмысы да өз сипатында. Әдетте ол іске
қосылғаннан кейін келесі хабарламаны күту режимінде тұрады. Хабарлама пайда
болғанда бағдарлама оған талдау жасайды, қандай әрекет жасау керек екенін
анықтайды, одан кейін сол әрекетті орындап, келесі хабарламаны күтеді.
Әртүрлі хабарлама пайда болғаннан кейін бағдарлама шарт бойынша әртүрлі
әрекет жасайды, барлық орындалатын операторлар бағыныңқы бағдарламалардың
жиынтығын береді, олар әртүрлі объектінің әдістері ретінде бекітіледі
(хабарламаны және оқиғаны өңдеу әдістерін қоса алады), немесе өздік
бағыныңқы бағдарлама. Нақтылы түрде әртүрлі операциялық жүйелер және оларды
баптау, олар белгілі командаларды күтеді, содан кейін оларды өңдеуге
кіріседі.
Объект (TApplication класының) болып бағдарламаның өзі саналады.
Шынында бұл объектіні программист өзі құрмайды, ол Delphi ортасында
автоматты түрде құрылады, бірақ бағдарлама құру кезінде оның әдістері мен
қасиеттерін қолдануға болады.
Құрауыштар пішінге орналастырылады және ақпаратты алу, түрлендіру
және бейнелеу үшін операцияларды орындауға қатысты объектілерді сипаттайды.
Олардың классификациясы қиындау, сондықтан жиі қолданылатын құрауыштар
тобын қарастырайық. Пішін құрауыштардың кез келген санынан тұра алады.
Құрауыштардың бәрі TComponent (Құрауыш) класына, объект жобасында
қолданылатын жалпы және көп санды топтарға қарайды. Нақты түрде бұнда тек
файлдармен жұмыс істеу, графикалық әдістер, әртүрлі тізімдер мен ағындар
және басқа объектілер қатары ғана кірмейді. Қосымша меншік TApplication
(Қосымша) класын қалыптастырады, ол тікелей TComponent класының ұрпағы
болып саналады.
Кластың басқа элементтері пішіннің өзін қоса алғанда айтарлықтай
қиынырақ құрылымды жасайды. Ең алдымен бұл элементтерді екі топқа бөлуге
болады:
- TControl (Басқару) класын қалыптастыратын басқару элементтері.
Басқару элементтері (TControl класының ұрпақтары болып келген
құрауыштар) – қолданушымен қарым – қатынасты жүзеге асыратын экранда
бейнеленетін құрауыштар (көрнекілік құрауыштар) Бағдарламада
қолданушы шарт бойынша оларды басқара алады (пернетақтаның көмегімен
ақпаратты енгізу, оларға тышқанның көмегімен әсер ету және т.б.).
Олар экранда қосымша орындалғанда бейнеленеді.
- Экранда бейнеленбейтін элементтер (бейнеленбейтін немесе көрнекілік
емес құрауыштар). Олар жүйелік ресурстарға қатынауға жауап береді:
драйвер, деректер базасы, таймер, меню, әртүрлі қиын объектілер,
стандартты диалог терезелеріне ұқсас және т.б. Құру кезінде
көрнекілік емес құрауыштар пиктограмма түрінде бейнеленеді, ал
қосымшаны орындағанда ереже бойынша көрінбейді.
Басқару элементтерін өз кезегінде екі үлкен кластарға бөлуге болады
және олардың арасында принциптік айырмашылық бар:
- Терезелік басқару элементтерінің класы TWinControl (Терезелік
басқару элементі).
Терезелік басқару элементі ( TForm, TButton, TEdit, TMemo, TPanel,
TGroupBox және т.б. кластардың құрауыштары) терезелік функциялардан
(немесе процедуралар) тұрады, олардың арқасында ол келіп түскен
ақпаратқа ықпал етеді және экранда активтенеді.
- Графикалық басқару элементтерінің класы TGraphicControl Графикалық
басқару элементі ( TImage класының құрауышы – кескін, TPaintBox –
сурет салуға арналған панель, TShape – геометриялық фигура,
TCustomLabel – белгінің тегі) мұндай функцияны басқармайды, тек
экранға ақпаратты ғана шығарады, олар тышқан арқылы берілетін
хабарламадан басқа белгілі қимылға ықпалын тигізе алмайды. Жеке
жағдайларда пішін терезелік басқару элементіне жатады.
Мысал 1. Бұл мысал ерікті түрде пішінге орналастырылған келесі
құрауыштардан тұрады: радиотоп, екі радиобатырма және батырма.
Қосымшаны іске қосқанда, пішіннің OnCreate оқиғасы туындағанда екі
радиобатырма RadioGroup1 құрауышына жоғарғы сол жақтың берілген
координатасы бойынша орналасады. Button1 батырмасына шерткенде екі
радиобатырма пішінге тасымалданады.
procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);
begin
RadioGroup1.Caption := 'Радиогруппа';
RadioButton1.Parent := RadioGroup1;
RadioButton1.Caption := 'Первая радиокнопка';
RadioButton1.Top := 15;
RadioButton1.Left := 10;
RadioButton1.Checked := True;
RadioButton2.Parent := RadioGroup1;
RadioButton2.Caption := 'Вторая радиокнопка';
RadioButton2.Top := 35;
RadioButton2.Left := 10;
end;
procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject);
begin
RadioButton1.Parent := Form1;
RadioButton2.Parent := Form1;
end;
property ControlCount: Integer – тек оқу үшін. Басқару элементінің
кіші құрауыштарының санын береді (тек терезелік құрауыштарда ғана болады).
property Controls[Index: Integer]: TControl – тек оқу үшін. Ағымды
басқару элементінің барлық кіші құрауыштарының тізімін береді (тек
терезелік құрауыштарда ғана болады).
Негізгі - Көмекші деген қарым – қатынасты бейнеленген және
бейнеленбеген құрауыштарға қолдануға болады.
Үлкен - Кіші қарым – қатынасы тек қана бейнеленген құрауыштарға
ғана қолданылады.
Мысал 2. Бір пішіннен тұратын жобаны қарастырамыз. Тікелей пішінге
төмендегілерді орналастырамыз:
- Негізгі меню - MainMenu.
- Таймер - Timer.
- GroupBox – тақырыбы бар панель.
- Button - батырмасы.
GroupBox тақырыбы бар панельге орналастырамыз:
- Енгізу жолы - Edit.
- Белгі - Label.

Құрауыш ComponentCComponents Owner ControlCControls Parent
ount ount
Form1 6 MainMenu1 Application2 GroupBox1 nil
Timer1 Button1
GroupBox1
Button1
Edit1
Label1
GroupBox1 0 Бос Form1 2 Label1 Form1
Edit1
Button1 0 Бос Form1 0 Бос Form1
Label1 0 Бос Form1 - - GroupBox1
Edit1 0 Бос Form1 0 Бос GroupBox1
MainMenu1 0 Бос Form1 - - -
Timer1 0 Бос Form1 - - -

Бағдарлама құрарда шешілетін тапсырмалар

Негізгі болып келесілер табылады:
1) Жобаның түрін анықтау
a) бір құжатты интерфейс;
b) көп құжатты интерфейс;
c) DLL-кітапханасы.
2) Пішінді таңдау
3) Құрауыштарды орналастыру
4) Менюді құру
5) Хабарламаны өңдеу
хабарламаны өңдеудің келесі кезеңдерін ерекшелеуге болады:
a) хабарламаның типін қалыптастыру;
b) инициализация сообщения;
c) хабарламаны өңдеу және оқиғаны құру;
d) оқиғаны өңдеу;
e) хабарламаны өңдеу циклін қалыптастыру.
6) Деректер базасын қалыптастыру.
7) Тапсырманы бағдарламалау.
8) Қарым – қатынас, ақпарат терезелерін қалыптастыру.
9) Ерекше жағдайларды өңдеуді қамтамасыз ету.
10) Анықтама жүйесін құру.

2.3 Delphi интерфейсінің элементтері

Бірінші тәжірибелік жұмыс Delphi ортасы мен осы тіл туралы негізгі
ұғымдарға кіріспеден басталады. Сіздер жобамен Delphi ортасының қосымшасы
ретінде танысу, ал пішінді құрауыштарынан бағдарлама құрылатын жобаның
қалауы ретінде қарастырамыз. Нақты мысалдарда Delphi ортасында
бағдарламалаудың концепциясы тереңдетіліп оқылады, олар: жобаны анықтау,
жаңа пішінді құру, пішінге құрауыштарды қосу, осы құрауыштардың қасиеттерін
анықтау және бағдарламаның орындалуы.
Жұмыстың мақсаты: Delphi ортасымен және оның негізгі терезелерімен
танысу. Өзіміздің бірінші қосымшамызды құрып және оны сақтауды үйренейік.
Delphi — Windows жүйесінде жұмыс істеуге арналған бағдарламалаудың
көрнекілік тілі. Оның қосымшасы, яғни Delphi ортасында құрылған бағдарлама
да Windows жүйесіне арналған.
Delphi ортасында бағдарламалау объектілі-бағытталған технологияға
сүйенеді. Бағдарламалаудың базалық тілі ретінде Object Pascal тілі таңдап
алынған.
Delphi ортасында бағдарлама құру жұмысының көп бөлігі құрауыштарды
таңдау, оларды тышқанның көмегімен экранға орналастыру және осы
құрауыштардың қасиеттерін анықтауға кетеді. Құрауыштар — құрылысшы
блоктар деп саналады, олардан Delphi ортасының қосымшалары құрылады. Олар
өз кезегінде көрінетін болуы мүмкін, олар қолданбалы интерфейстің
бөліктері (айналдыру жолағы, басқару батырмалары, меню т.б.), сонымен
бірге көрінбейтінде болуы мүмкін — таймер, деректер базасы.
Енді Delphi – ді қалай іске қосу жөнінде қысқаша тоқтала кетейік.

Delphi – ді іске қосу үшін 3 әдістің біреуін орындаймыз:
1. Егер сіз Windows ортасында отырсаңыз , онда Жұмыс стөліндегі Delphi
пиктограммасына тышқанның көмегімен екі рет шертіңіз.
2. Келесі қадамдарды орындаңыз: Пуск – Программы – Borland Delphi 6 –
Delphi 6
3. Windows бағыттауышынан (Каталог Program Files\Borland\Delphi 6\Bin)
delphi32.exe файлын тауып алып, соны орындаңыз.

Delphi интерфейсінің элементтерін оқып – үйрену.
Ортаның интегралдық құрылымы (IDE – Integrated Development Environment).
Delphi ортасының интегралдық құрылымына қосымшаларды құрайтын және
жобаны басқаратын келесі құралдар кіреді:
Негізгі меню
Құрал – саймандар панельі
Жоба диспетчері (Project Manager)
Код редакторы (Code Editor)
Құрауыштар палитрасы (Component Palette)
Пішін терезесі
Объект инспекторы (Object Inspector)
Объект бұтақтары (Object Tree View)
Меню конструкторы (Menu Designer)
Зерттеуші (Browser)
Delphi 6 ортасын іске қосқанда компьютер экраны сурет 1.3 – де
көрсетілгендей көрініс табады.

Сурет 1. Delphi 6 ортасының терезелері мен панельдері
Бағдарламалау ортасының негізгі терезесін қарастырайық. Ол терезенің
тақырыбы — Delphi 6 – Project 1, яғни Delphi сізге бірінші жобаңызды
құруға нұсқау береді және оған Project 1 деген ат ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.