Ақша-қаражатының аудиті және талдауы

Кіріспе

Нарықтық экономикада кәсіпорындар арасында еңбек құралдары мен заттарын сатып алу, өнімдерді, жұмыстар мен қызметтерді сату жөніндегі мәмілелер тұрақты түрде жасалып отырады.

Ақша қаражаттарының бір бөлігі қызметкерлерімен еңбекақы бойынша қолма-қол есеп айрысу үшін, қолма-қол ақшаға құндылықтарды сақтану үшін есеп беретін адамдар пайдаланады. Мұндай қаражаттар кассада сақталып, сол арқылы айналымға түседі. Есеп айрысу операцияларының тиімділігі көбіне ақша қаражаттарының бухгалтерлік есебінің жағдайына тәуелді.

Барлық шаруашылық жүргізуші субъектілерде өндірлген өнімді сату барысында, сондай-ақ материалдық құндылқтарды, негігі құралдарды, тауарларды сатып алғанда немесе көрсетілген қызметке және бюджетке немесе бюджеттен тыс басқада мекемелерге әртүрлі төлемдерді төлеуге байланысты түрлі операциялар пайда болады. Әрбір кәсіпорын, ұйым, мекеме немесе фирма әдетте бір уақытта өндірілген өнім сатып немесе қызмет көрсетіп, жабдықтаушы ретінде, болатын болса, екіншіден сол өнімді өндіріп шығару үшін қажет болатын шикізаттар және материалдармен жабдықтайтын жабдықтаушылар алдында сатып алушы болып табылады. Осындай кәсәпорындар мен ұйымдардың, фирмалардың арасында алшақ және берешек операциалар көбіне қолма-қол ақша және қолма-қол ақшасыз төлеу жолы арқылы жүргізіледі. Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды түлғалар арасында есеп айрысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелерінде банк шоттарын ашады.

Есеп жүргізу саясатын қалыптастыру маңызды да жауапты рәсім болып табылады, ол қаржы есептемелерін дайындауға және тапсыруға ықпал етеді.

Есеп жүргізу саясаты - бұл есеп объектілерін есепке алу мен бағалаудың варианттарын ұйымдастыруды таңдау, сондай-ақ бухгалтерлік есеп принциптерінің негізін қалаушы бекітілген талаптарды орындай отырып бухгалтерлік есепті жүргізу мен ұйымдастырудың формасы мен техникасы.

Есеп жүргізу саясаты қаржы есептеріне берілетін түсініктеме жазбахатта бірінші болып ашып көрсетілуі тиіс. Егер есеп беру кезеңінде есеп жүргізу саясатында өзгерістер болса, олардың себептерін көрсете отырып ашуы қажет. Ал егер бұл өзгерістер елеулі қаржы және материалдық зардаптарға душар етсе, ондаашып көрсету кезінде осындай өгерістердің зардаптарын баға беру қажет.

Есеп саясатын қалыптастыру әр стандартта ұсынылатын тәсілдердің бірін таңдаумен, субъект қызметінің жағдайын басшылыққа ала отырып оларды негіздеумен және қаржы есептемесін тапсыру үшін оларды негіз ретінде қабылдаумен тұжырымдалады.

Басқарушы қызмет жүйесі баскару мақсаттарына бағынады. Басқару мақсаты шаруашылық субъектінің болашақтағы дамуы мен қызметінің нақты нәтижелерін талдау; түпкі мақсатқа қол жеткізудегі және шаруашылық субъектінің ішкі бөлімшелерінің қызметтерінің нәтижесін бағалау және бақылау; ішкі есеп беру арқылы басқару деңгейі мен бір деңгейдегі әр түрлі өндірістік бөлімшелер арасында ішкі коммуникацияны ұйымдастыру; жедел басқару шешімдерін қабылдау және бақылау, ағымдағы жоспарлау үшін басқарудың барлық деңгейлерін қажет ақпаратпен қамтамасыз ету сияқты кызметтердің орындалуы басқарушы есептің қатысуымен шешіледі.

Басқарушылық қызмет іс жүзінде басқыру процесін есеп процесімен байланыстырады, өйткені олармен бірдей объектілері бар:

-субъектінің шаруашылық қызметінің процесінде адамдардың мақсатқа сәйкес еңбегін қамтамасыз ететін өндірістік ресурстар;

-шаруашылық субъектілердің өндірістік қызметінің жиынтығын құрайтын, шаруашылық процестері және олардың нәтижелері

1 «Қожадар» ЖШС өндірісті басқаруының ұйымдастырылуы және ұйымның қаржы-экономикалық сипаттамасы

1. 1«Қожадар» ЖШС даму тарихы

«Қожадар» ЖШС Қазақстан Республикасының заңына сәйкес- жауапкершілігі шектеулі серіктестігі негізінде құқықтық формада,

Қазақстан Республикасының заңына сәйкес, сонымен қатар Қазақстан Республикасының «Шаруашылық серіктестігі» және ҚР заң актілеріне сәйкес құрылған.

«Қожадар» ЖШС 2002 жылы 12 наурызда құрылды және 2002 жылы 10 қазанында Жамбыл облысы әділет басқармасында №7936-1919- ТОО тіркеуге алынды.

Кәсіпорыннның айналысатын қызмет түрлері:

• технологиялық жабдықтарды, бу және ыстық су кұбырларын орнату, бу және су жылытатын қазандарды, жүк көтеретін крандарды, жоғарғы қысыммен жұмыс істейтін сосудтарды орнату
• өнеркәсіптік ғимарат және құрлыстарды, тұрғын үй құрылысы мен қайта жабдықтау кезіндегі құрлыс монтаждық жұмыстарды орындау
• арнайы құрлыс және монтаждық жұмыстарды орындау, мұнай газ құбырларының құрлысы, және заңға қарсы келмейтін кез келген қызметпен айналысу

Кәсіпорынның өткен кезеңдегі қаржы шаруашылық қызметін кешенді түрде сипаттайтын барлық көрсеткіштер жүйесі есеп беру деп аталады. Есеп беру процесін жасау есеп жүйесінің соңғы сатысы. Оның деректерін салық және басқада өндірістік толемнінің дер кезінде әрі толық төленуіне бақылау жасау үшін пайдаланылады. Қаржы есебін беру бухгалтерлік есептің «Қаржы шаруашлық қызметінің нәтижелері туралы есеп» деп аталады. № 3 БЕС -мен реттеледі. Стандартта негізгі қызметтен келген табыстан табыстары мен шығындарының әр түрлі баптарын есепке алғандағы есеп саясатын және қаржы есебін берудегі қателерді түзету тәртібін ашу анықталады.

Есепте бұрмалану, жасырып қалу анықталып жатса, салық органдары және статистикалық органдары жазықты адамдарды жауапқа тарту үшін жоғарыға немесе тергеу органдарына хабарлайд.

Қаржы-шаруашылық қызметін талдау үшін кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштерінің және олардың нәтижелерінің сипаттамасы қажет, олар жоспардың, есеп берудің және басқа ақпарат көздерінің көрсеткіштерінде өз көрінісін табады.

Шаруашылық операцияларын, активтерді, меншікті капиталды, міндеттемелерді, қызмет нәтижелерін және басқаларын көрсетудің балама тәсілдерін теріске шығармайтын бухгалтерлік есепке алудың стандарттары есеп жүргізу саясатын қалыптастырудың базасы болып табылады.

Есеп жүргізу саясатын қалыптастыру маңызды да жауапты рәсім болып табылады, ол қаржы есептемелерін дайындауға және тапсыруға ықпал етеді.

1. 2 Ұйымның негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштерін талдау

Негізгі қаржы - экономикалық көрсеткіштер көрсетілген қызметердің көлемін өткен жылмен салыстырып талдау арқылы жасалынады, егер қызмет көлемі салыстырмалы жылдан көп немесе аз болғанда өзгермеге әсер еткен факторларды анықтау қажет.

Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің мәліметтері бойынша кәсіпорынның қаржы экономикалық жағдайы қалай жүргізіледі және осы мәліметтер бойынша талдау жүргізілуін көрсетейік

Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы берліген есепте мынадай ақпаратты: негізгі қызметтен келген табысты; өткізілген өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құны; жалпы табысты; кедендегі шығындарды; жалпы және әкімшілік шығындарды; проценттерді төлеуге жұмсалған шығындарды; өткізу бойынша жұмсалған шығындарды; негізгі қызметтен келген табысты (зиянды) ; негізгі емес келген табысты (зиянды) ; табыс салығын; әдеттегі қызметке келген салық салынғаннан дейінгі табысты (зиянды) ; төтенше жағдайлардан келген табысты (зиянды) ; таза табысты (зиянды) ашу қажет.

Егер бухгалтерлік есеп үлгілері басқа қырынан келуді немесе кезендегі таза табысты не зиянды анықтағанда есепті кезеңде танылған табыстар мен шығындардың барлық баптар енгізіледі.

Есепті кезендегі таза табыс немесе зиян шоттар жоспарының мынадай бөлімдерінен: әдеттегі қызмет еткеннен келген табыс не зияннан; төтенше жағдайлардан келген табыс не зияннан шығарылып анықталады, олардың әр қайсысы қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы берілетін есепке ашылуға тиіс.

Төтенше жағдайлардан келген табыс не залал қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы берілетін есепке жеке көрсетіледі. Әрбір төтенше жағдайдың мәні мен сомасын түсініктеме жазбада ашқан жөн.

Әрбір тоқтатылған операциялар бойынша: операциялардың тоқтатылуының мәні; қаржы жөніндегі есеп беруге дайындық мақсатында, салалық құрылымдардың және географиялық аудандардың құрамына енетін операцияларын; есепке алу мақсатымен, операцияның нақты тоқтатылған кұнін; тоқтатылу жолын (сатылуын, таратылуын т. б. ) ; тоқталыған операциядан келген табысты және зиянды, сосын табысты не зиянын өлшеу үшін қолданылатын есеп саясатын; өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден келген табысын; филиалдың мұның алдындағы әрбір есепті кезеңдердегі тиісті сомалармен бірге, есепті кезеңдегі әдеттегі қызметтен келген табысты және зиянды ашқан жөн.

Есеп бағаларындағы өзгерістердің нәтижесі, егер өзгеріс тек сол кезеңге ғана ықпал ететін болса, онда табысты не зиянды осы есептік кезеңге енгізеді; ал егер өзгеріс болған есепті кезеңдегі, өзгерістер келесі есепті кезеңге ықпал ететін болса, онда таза табысты не зиянды осы соңғы есептік кезеңге енгізеді.

Әр түрлі кезеңдерде берілетін қаржы есептерінің салыстырылуын қамтамасыз ету мақсатында, есеп бағаларындағы өзгерістер қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы берілген есептің бұрын да баға үшін пайдаланылған баптарына енгізіледі.

Есеп бағаларындағы өзгерістердің есепті кезеңнің немесе келесі есепті кезеңдердің нәтижелеріне елеулі ықпал ететін мәні және көлемі ашылуға тиіс. Егер өзгеріс нәтижесін құн шамасында анықтау мүмкін болмаса, мұны ашу қажет.

Мұның алдындағы кезеңдердің қаржы есептерін бергенде жіберілген қателердің түзетілу сомасы есепті кезеңдегі табысқа не зиянға енгізіледі.

Осының алдындағы кезеңдерге қатысты елеулі қателердің түзетілу сомасы берілетін есепте бөлінбеген табыстың бастапқы сальдосын өзгерту жолымен көрініс табады; есепті кезеңдегі таза табысты не зиянды анықтағанда енгізіледі.

Елеулі қатені бөлінбеген табыстың бастапқы сальдосын өзгерту жолымен түзеткенде (салыстырмалы деректер егер мүмкін болса осылай түзетіледі) мыналарды: елеулі қатенің сипатын; есепті кезеңдегі және осының алдындағы әрбір есеп берілген кезеңдегі түзеті сомасын; салыстырмалы деректерді немесе оларды қайта есептеудің мүмкін болмайтын себептерін ашу қажет.

Есепті кезеңнің нәтижелеріне енгізу жолымен осының алдындағы кезеңнің елеулі қатесін түзеткенде салыстырмалы деректер осының алдындағы кезеңнің қаржы жөнінде берілген есептерінде көрсетілген күйінде беріледі.

Алайда қосымша ақпарат елеулі қатенің жіберілген кезеңде түзетілгеніндей, есепті кезеңдегі және осының алдындағы кез келген кезеңдердегі таза табысты немесе залалды көрсету үшін жеке кестелер түрінде берілуі мүмкін.

Мұндайда заңды тұлға елеулі қатенің сипатын; есепті кезеңнін таза табысында немесе залалында таңылған түзету сомасын; қосымша деректер берілген енгізілген кезеңдердің алдындағы кезеңдерге қатысты түзету сомасын ашады.

Есеп беру деп кәсіпорынның өткен кезеңдегі қаржылық-шаруашылық қызметін кешенді түрде сипаттайтын барлық көрсеткіштер жүйесін айтамыз. Есеп беру процесін жасау есеп жұмысының соңғы сатысы болып табылады.

Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына занды тұлғаның қаржылық жағдайы туралы сенімді, мәнді және пайдалы акдараттарды бөру болып табылады. Қаржылык есеп берудің пайдаланушыларынын катарына потенциалды инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып алушылар, еңбеккерлер, сондай-ақ мемлекеттік органдар, т. б. кіреді.

Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың жұмысын және субъектің ресурстарын, міндеттемелерін және ақша қаражаттарының болашақтағы ашндарын бағалауга, несие беру бойынша шешімдерге және инвестициялық шешімдерді қабылдауға пайдалы ақпараттарды береді.

Кесте 1 - ЖШС «Қожадар» негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштерін талдау

Кестенің берілгендері бойынша көріп отырғанымыздай, қызмет көрсетуден түскен кіріс -127522, 1 теңгеге төмендегенін көрсетеді. Дегенмен талданылатын кезең ішінде көрсетілген өнімнің өзіндік құны -106679, 24 теңгеге кеміді. ЖШС «Қожадар» қаржы нәтижелері - есеп беру кезеңінің жалпы кірісі (залалы) -20942, 9 теңгеге кеміді. Мерзімдік шығындар -169, 172 теңгеге кеміді. Негізгі қызметтен түскен кіріс 2008 жылы, 2007 жылмен салыстырғанда -20773, 684 теңгеге азайды, ал негізгі емес қызметтен түскен кіріс -10, 75теңгеге кеміді. ЖШС «Қожадар» барлық кіріс (залал) -20777, 43 мың теңгеге кемігені көрсетіледі. Өнімдер көлемдерінің өзгеруіне негізгі құралдарға, еңбек және материалдық ресурстарды тиімді пайдаланумен байланысты факторлар әсер етеді. Өткен жылдың мәліметтерімен салыстыру бойынша қызмет көрсетуден түскен кірістердің кемуіне көрсетілген факторлар тобының әсер етуі талданады. Қызметкерлердің орташа тізімдік саны 2008 жылы, 2007 жылмен салыстырғанда 77 адамға кеміген. Қызметкерлердің еңбекақы қоры -20977, 2 мың теңгеге кеміген. Осының нәтижесінде бір қызметкердің орташа жылдық еңбекақысы -45, 6 мың теңгеге кеміген. Негізгі құралдардың орташа жылдық құны есептік жылы өткен жылмен салыстырғанда -53406, 7 мың теңгеге кеміді. Қор қайтарымы 2008 жылмен салыстырғанда 2007 жылы 0, 54 теңгеге кеміген, яғни кәсіпорын қызметінің тиімсіз жүргізіліп отырғаны көрсетіледі

Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына занды тұлғаның қаржылық жағдайы туралы сенімді, болып табылады.

Бұрмаланған есеп бергені үшін кәсіпорыннын басшысының бас бухгалтері Қазақстан Рсепубликасының әрекет етіп тұрған зандарына сәйкес жауап береді.

Қаржылық есеп -берудің негізгі кағидалары болып:

Есептеу. Қаржылық есеп беру есептеу кағидасының негізінде жасалады, соған сөйкес өнім жөнелтілген, жұмыс аткарылған кезінен бастан, олардың тадену нәтижесіне қарамастан табыс болып танылады (көрініс табады), ал шығысы мен зияны орын алынған кезден бастап танылада.

Толассыздык, . Субъект өз қызметін жақын арада тоқтатпауды топшылайды және оидай ииеттің көз жетерлік болашақта пайда болуын да мақсат түтпайды.

Түсініктілік. Қаржылық есеп беруде берілген ақпарат пайдаланушыларға түсінікті болуы тиіс.

Маңыздылық. Қаржылық есеп беруді пайдаланушылар ондағы мәліметтерге қанағаттануы тиіс; қаржылық, шаруашылык, жедел жағдайларын (оқиғалары) бағалаған кезде олардың қабылданған шешіміне алынған (немесе пайдаланған) мәліметтер өз септігін тигізуі керек.

Мәнділік. Каржылық есеп беру негізінде қабылданған экономикалық шешімдер олардың ұғымдарының дүрыстығына немесе дүрыс еместігіне әсер етуі мұмкін.

Дұрыстық. Есеп беру негізінен анық мәліметтердің көрсеткіштерінен құрылады, егер де онда мәнді кателер немесе күні бүрын пішілгеи ойлар болмаса.

Шындық жэне алалықсыз ұсыну. Қаржылық есеп беру субъекттің ақша қаражатының қозғалысы, операцияның нәтижесі, каржылық жағдайы туралы пайдаланушыларға шындық және алалықсыз мәліметтерді ұсынуы тиіс.

Бейтарапттык, . Қаржылық есеп беруде берілген ақпараттар күні бүрын ойластырылған мәліметтен алшақ болуы керек, яғни сенімді болжамы болғаны абзал.

Сақтық. Кез келген шешімді кдбылдаған кезде сақтық деңгейін сақтаған жөн, белгісіз жағдайда активтер мен табыстың, сондай-ақ міндеттемелер мен шығыстын қайта бағалануына барынша жол бермеу керек.

Аяқтау және салыстыру. Қаржылық есеп берудегі ақпараттардың анықтылығын қамтамасыз ету мақсатында ондағы мәліметтер толық болуы тиіс. Ақпараттың пайдалылығы мен мазмұндылығын арттыру үшін бір есептік кезеңі екінші бір есептік кезеңмен салыстырылуы тиіс.

Жүйелілік. Пайдаланушы субъекттің каржылық есеп беруін, оның әртүрлі есептік кезеқімен салыстыру мүмкіндігін қалыптастыру керек, өйткені оның көмегімен каржылық жағдайдьщ тенденциялық өзгерістерін анықтай алады, демек қабылданатын шешімдердіқ жүйелілігін сактау мүмкіндігі артады.

Есеп беруге қойылатын ең басты талап онын, тазалығы (ашықтығы) болып табылады, яғни акционерлер мен инвесторларға есрп берудің мәліметі түсінікті болуы тиіс. Есеп беру белгіленген мәліметтердің мерзімінде жасалғаны жөн. Кәсіпорынның есеп беруі бухгалтерлік, статистикалықжәне жедел (оперативтік) болып бөлінеді. Жедел-статистикалык есеп беру кәсіпорыннық өндірістік және қаржылық қызметінің жекелеген жақтарын бухгалтерлік және жедел-статистикалық есепке алудың деректері бойынша жасалады. Бухгалтерлік есеп беру кәсіпорындардың өндірістік және каржылық қызметін бастапқы қужаттармен және есепке алу жазбаларымен расталып, жинакталған деректерден жасалады. Қандай кезең үшін берілгендігіне қарай есеп шұшл және почта арқылы берілетін есептер болыл бөлінеді.

Балансты және басқа да берілетін есептерді уақытында, әрі сапалы жасау үшін бухгалтерия өндірістік бөлімшелеріндегі барлық мәліметтердің (деректердің) құжатталуын, белгіленген материалдық және басқа есептерін толық көлемде берілуін қамтамасыз ету керек.

Бухгалтерлік есептің ақпараттары балансқа дейін кажет өндеулерден өтеді. Бұл өндеу процесі төрт кезеңнен тұрады:

Бірінші кезең. Әртүрлі шаруашылық фактілері құжатталады (іскерлік мәміле жасалады) .

Екінші кезеқ. Есеп мәліметтері есеп талабына байланысты жіктеледі, содан соң бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетіледі (есеп регистрлеріде ЖО, ведомость, Бас кітап) . Үшінші кезең. Есеп жиынтығы есеп беру нысандарына көшіріледі (баланс, қаржылық-шаруашылық қызметі туралы есеп беру, акша-қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру т. б. ) .

Төртінші кезең. ШС-нің каржылық-шаруашылық қызметі талдаиады.

Есеп беру жөніндегі жұмыстарды мұлтіксіз ұйымдастыру ісінде есепші қызметкерлердің міндеттерін өзара дұрыс бөлудің және есеп жұмыстарының кестесін белгілеудің маңызы зор. Берілетін есеп тиісті жиынтық кұжаттарында, саралау парақтарында жөне белгіленген көлемдерде есептік тізімдемесінде жинакталады. Аталған деректердің негізінде талдау жасалынады.

Жасалган баланстық және баска берілетін есептердің көрсеткіштерінін дәлдігін қамтамасыз ету үшін арифметикалық және логикалық тұрғыдан мұқият тексеру керек. Баланстын сабактастығын есепті кезеңнің басындағы баланс баптарының деректерін ағымдағы кезеңніқ осы баптағы деректерімен салыстырып, жыл соқындағы көрсеткіштердің әрбір жолы анықталады.

Жылдық есептің меншік иелерінде (қатысушышарында, құрылтайшыларында) немесе құрылтай құжаттарында көрсетілген мәліметтері бойынша тиісті органдарға: салық инспекциясына (кәсіпорынның тұрған жері бойынша) ; жергілікті қаржы органына, мемлекеттік статистика органдарына есеп береді.

Тараптары бар кәсіпорындар өздерініқ бухгалтерлік есептерін берумен қатар, жалпы белгіленген төртіпте біріккен (жиынтық) есебін де береді.

Кәсіпорындар (бұған шетелдіктердің қатысы бар кәсіпорындар да енгізіледі), егер Қазақстан Республикасынын зандарылда баскадай ерекшеліктері ескерілмеген болса, онда жылдық бухгалтерлік есепті есепті жылдан кейінгі келесі жылдың 1 наурызынан кешіктірмей береді. Бухгалтерлік есеп берудің нақты күнін көрсетілген мерзівдердің шегінде салық органдарының келісімдері бойынша кәсіпорынның иелері (қатысушылары, кұрылтайшылары) белгілейді.

Бухгалтерлік есеп беру күні болып бір қаладағы кәсіпорындар үшін оның барлық қажетті акпараттарын нақты берген күні есептеледі, ал басқа қаладағы кәсіпорын үшін почта арқылы жіберілген күні есептеледі.

Берілген бухгалтерлік есепке кәсіпорын басшысы мен бас бухгалтер қол қоады, олар оның уақытында берілуіне жауап береді.

Кәсіпорындардың шаруашылық қызметінің нәтижелерін, мүлік пен қаржы жағдайы туралы жылдық бухгалтерлік есептерін мүдделі пайдаланушылар үшін жариялауға жол ашық.

Бухгалтерлік есепте жазбаларға өзгеріс енгізу жағдайы туындаса, осы жылға және өткен жылға қатысты берілген есептер мен баланс деректерінің барлығын түзетуді қажет деп тапса, онда ол есепті айдан кейінгі бірінші айда жасалады, сонда тиісті түзетулер көрініс береді. Өткен жыл үшін берілген жылдық бухгалтерлік есептер мен баланстар деректерінің түзетілуі, сол жыл үшін берілген есептер мен баланстар бекітілгенге дейін жасалады. Мұндайда өткен жылғы желтоқсан айында есепке алынған деректерге қажетті түзетулер енгізілуі мүмкін.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс