Алихан Бөкейханов өмірбаяны
Жоспар
Кіріспе
1.1 Өмірбаяны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.2 Қоғамдық.саяси әрекеттері,тарихи деректер ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Алаш Орда партиясындағы орны, ғылыми еңбектері ... ... ... ... ... .9
Қортынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
1.1 Өмірбаяны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.2 Қоғамдық.саяси әрекеттері,тарихи деректер ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Алаш Орда партиясындағы орны, ғылыми еңбектері ... ... ... ... ... .9
Қортынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлт азаттық қозғалысының теориялық негізін салушы әрі көсемі, қазақтың тұңғыш саяси партиясын ұйымдастырушы және Алашорда үкіметінің төрағасы. Ата тегі Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошыдан тарайтын төре тұқымы. Арғы атасы атақты Көкжал Барақ. Қазақтың соңғы хандарының бірі Бөкей хан осы Көкжал Барақтың баласы. Бөкейден Батыр, одан Мырзатай, одан Әлиханның әкесі Нұрмұхамед, Бөкейханов Әлихан Нұрмұхамедұлы .
Тоғыз жасында Қарқаралыға апарып, жергілікті молданың қолында оқыған. Жиырма жасында Дала генерал губернатор кеңсесінің ұсыныс хаты мен қазақ қауымдастығының 200 сом стипендиясын алып, Ресейдің астанасы Санкт Петербургке барып, Орман шаруашылығы иснтитутын бітірген. Ол мұнда жүріп күнделікті сабақтарына қоса студенттердің саяси, әдеби, экономикалық және тағы басқа үйірмелердің жұмысына қызу араласып, студенттік толқуларға қатысады. Жас Әлихан ды екі ғасырға жуық Ресей империясының қол астында отырған халқының ауыр тағдыры қатты толғандыра бастайды. Қараңғылық пен надандықтың шырмауында отырған халқына білім мен мәдениет керек екенін ұғады, елдің тұрмысын, мәдениетін, білімін көтеруді өзінің алдына мақсат етіп қояды. Оқуын бітіріп, Омбыға оарлғанда Ә.Бөкейханов Ресей империясының қазақ даласына жүргізген отаршылдық саясатына деген өзіндік көзқарасы қалыптасқан, марксизмнің капиталистік қоғамның қанау тетіктерін ашып берген экономикалық қағидаларымен қаруланған, саяси астыртын күрестің түрлері мен әдістерін үйреніп, білген, күрес тартыстан біршама тәжірибесі бар саяси күрескер болатын. Ол Омбыға келісімен қаланың саяси әлеуметтік, қоғамдық жұмысына белсене араласады. «Халық бостандығы» партиясының қатарына өтіп, өзі қазақ зиялылары мен саяси белсенділерінің арасында осы партияның шағын тобын ұйымдастырады.
Көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлт азаттық қозғалысының теориялық негізін салушы әрі көсемі, қазақтың тұңғыш саяси партиясын ұйымдастырушы және Алашорда үкіметінің төрағасы. Ата тегі Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошыдан тарайтын төре тұқымы. Арғы атасы атақты Көкжал Барақ. Қазақтың соңғы хандарының бірі Бөкей хан осы Көкжал Барақтың баласы. Бөкейден Батыр, одан Мырзатай, одан Әлиханның әкесі Нұрмұхамед, Бөкейханов Әлихан Нұрмұхамедұлы .
Тоғыз жасында Қарқаралыға апарып, жергілікті молданың қолында оқыған. Жиырма жасында Дала генерал губернатор кеңсесінің ұсыныс хаты мен қазақ қауымдастығының 200 сом стипендиясын алып, Ресейдің астанасы Санкт Петербургке барып, Орман шаруашылығы иснтитутын бітірген. Ол мұнда жүріп күнделікті сабақтарына қоса студенттердің саяси, әдеби, экономикалық және тағы басқа үйірмелердің жұмысына қызу араласып, студенттік толқуларға қатысады. Жас Әлихан ды екі ғасырға жуық Ресей империясының қол астында отырған халқының ауыр тағдыры қатты толғандыра бастайды. Қараңғылық пен надандықтың шырмауында отырған халқына білім мен мәдениет керек екенін ұғады, елдің тұрмысын, мәдениетін, білімін көтеруді өзінің алдына мақсат етіп қояды. Оқуын бітіріп, Омбыға оарлғанда Ә.Бөкейханов Ресей империясының қазақ даласына жүргізген отаршылдық саясатына деген өзіндік көзқарасы қалыптасқан, марксизмнің капиталистік қоғамның қанау тетіктерін ашып берген экономикалық қағидаларымен қаруланған, саяси астыртын күрестің түрлері мен әдістерін үйреніп, білген, күрес тартыстан біршама тәжірибесі бар саяси күрескер болатын. Ол Омбыға келісімен қаланың саяси әлеуметтік, қоғамдық жұмысына белсене араласады. «Халық бостандығы» партиясының қатарына өтіп, өзі қазақ зиялылары мен саяси белсенділерінің арасында осы партияның шағын тобын ұйымдастырады.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. Қозыбаев М.Қ. Тарих зердесі. Арыстар тұғыры. (Екінші кітап)./ М.Қ.Қозыбаев.- Алматы: Ғылым, 1998.- 280 бет.
2. Бөкейхан Әлихан. Таңдамалы / Ә.Бөкейхан.- Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 1995.- 472 бет.
3. Бөкейхан Әлихан. Шығармалар / Ә.Бөкейхан.-Алматы: Қазақстан, 1994.-384 бет.
4. Тынышпаев М. Қазақтар және азаттық қозғалыс / М.Тынышпаев // Ақиқат - 1992. - №5.- 22-27 бет.
5. Қозыбаев М.Қ. История и современность / М.Қ.Қозыбаев.- Алматы: Ғылым, 1991.- 294 бет.
1. Қозыбаев М.Қ. Тарих зердесі. Арыстар тұғыры. (Екінші кітап)./ М.Қ.Қозыбаев.- Алматы: Ғылым, 1998.- 280 бет.
2. Бөкейхан Әлихан. Таңдамалы / Ә.Бөкейхан.- Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 1995.- 472 бет.
3. Бөкейхан Әлихан. Шығармалар / Ә.Бөкейхан.-Алматы: Қазақстан, 1994.-384 бет.
4. Тынышпаев М. Қазақтар және азаттық қозғалыс / М.Тынышпаев // Ақиқат - 1992. - №5.- 22-27 бет.
5. Қозыбаев М.Қ. История и современность / М.Қ.Қозыбаев.- Алматы: Ғылым, 1991.- 294 бет.
Жоспар
Кіріспе
1. Өмірбаяны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2. Қоғамдық-саяси әрекеттері,тарихи деректер ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3. Алаш Орда партиясындағы орны, ғылыми еңбектері ... ... ... ... ... .9
Қортынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлт
азаттық қозғалысының теориялық негізін салушы әрі көсемі, қазақтың
тұңғыш саяси партиясын ұйымдастырушы және Алашорда үкіметінің
төрағасы. Ата тегі Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошыдан тарайтын төре
тұқымы. Арғы атасы атақты Көкжал Барақ. Қазақтың соңғы хандарының
бірі Бөкей хан осы Көкжал Барақтың баласы. Бөкейден Батыр, одан
Мырзатай, одан Әлиханның әкесі Нұрмұхамед, Бөкейханов Әлихан
Нұрмұхамедұлы .
Тоғыз жасында Қарқаралыға апарып, жергілікті молданың қолында оқыған.
Жиырма жасында Дала генерал губернатор кеңсесінің ұсыныс хаты мен
қазақ қауымдастығының 200 сом стипендиясын алып, Ресейдің астанасы
Санкт Петербургке барып, Орман шаруашылығы иснтитутын бітірген. Ол
мұнда жүріп күнделікті сабақтарына қоса студенттердің саяси, әдеби,
экономикалық және тағы басқа үйірмелердің жұмысына қызу араласып,
студенттік толқуларға қатысады. Жас Әлихан ды екі ғасырға жуық
Ресей империясының қол астында отырған халқының ауыр тағдыры қатты
толғандыра бастайды. Қараңғылық пен надандықтың шырмауында отырған
халқына білім мен мәдениет керек екенін ұғады, елдің тұрмысын,
мәдениетін, білімін көтеруді өзінің алдына мақсат етіп қояды. Оқуын
бітіріп, Омбыға оарлғанда Ә.Бөкейханов Ресей империясының қазақ
даласына жүргізген отаршылдық саясатына деген өзіндік көзқарасы
қалыптасқан, марксизмнің капиталистік қоғамның қанау тетіктерін ашып
берген экономикалық қағидаларымен қаруланған, саяси астыртын күрестің
түрлері мен әдістерін үйреніп, білген, күрес тартыстан біршама
тәжірибесі бар саяси күрескер болатын. Ол Омбыға келісімен қаланың
саяси әлеуметтік, қоғамдық жұмысына белсене араласады. Халық
бостандығы партиясының қатарына өтіп, өзі қазақ зиялылары мен саяси
белсенділерінің арасында осы партияның шағын тобын ұйымдастырады.
1.1Өмірбаяны
Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан (1866—1937) — XIX ғ. соңы мен XX ғ.
басындағы қазақ зиялыларының, қоғам және мемлекет қайраткерлері
қатарындағы аса ерекше тұлға. Көрнекті қоғам және мемлекет
қайраткері, ұлт-азаттық және Алаш қозғалысының жетекшісі, Алашорда
автономиялы үкіметінің төрағасы, публицист, ғалым, аудармашы. 1870ж.
наурыздың 5 бұрынғы Семей облысы, Қарқаралы уезі, Тоқырауын болысының
7-ші ауылында туған. Бұл қазіргі Қарағанды облысының Ақтоғай
ауданындағы бұрынғы Қаратал кеңшарының жеріне қарасты, 1992 жылы
Ақтоғай аудандық кеңестің шешімімен Ә.Н. Бөкейханов есімі берілді.
Әлихан Орта жүз ханы Бөкейдің ұрпағы. Ата тегі: Бөкей - Батыр -
Мырзатай - Нұрмұхамед - Әлихан. Жасынан зерек, алғыр өскен Әлиханды
әкесі Қарқаралыға алып барып, жергілікті молданың қолына оқуға
береді. Бірақ ол молданың қолынан оқуды канағат тұтпай, қаладағы үш
сыныпты бастауыш мектепке ауысады. Оны бітіргеннен кейін 1879-1886
жылдары Қарқаралы қаласындағы қазақ балаларына арналған мектепте
оқиды. 1886-1890 жылдар аралығында Омбыдағы техникалық училищеде
оқып, оны "техник" мамандығы бойынша бітіріп шықты. 1890-1894 жылдар
аралығында Санкт-Петербургтегі Орман технологиялық институтының
экономика факультетінде оқыды. Мұнда ол студенттік қызу
пікірталастарға қатысып, XX ғасырдың босағасын аттағалы тұрған
Ресейдің қандай жолмен дамуы тиімді болатындығы туралы қайшылықты
пікірлер қақтығысына куә болды, өз ойын да шыңдай түсті. Ата тегі
Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошыдан тарайтын төре тұқымы. Арғы атасы
атақты Сұлтан Барақ. Қазақтың соңғы хандарының бірі Бөкей осы
Сұлтан Барақтың баласы. Бөкейден Батыр, одан Мырзатай, одан Әлиханның
әкесі Нұрмұхамед. Әлиханды әкесі тоғыз жасында Қарқаралыға апарып,
жергілікті молданың қолына оқуға береді. Бірақ зерделі бала молдадан
оқығандардан гөрі осындағы мектепте оқып жүргендердің сауаттылығын
аңғарып, қаладағы үш кластық бастауыш мектепке өз еркімен ауысып
алады.
Бұдан кейін ол Қарқаралы қаласының үш жылдық училищесіне түсіп, оны
да өте жақсы деген бағамен бітіріп шығады. Осыдан кейін он алты
жасар Әлихан 1888 жылы Омбы техникалық училищесіне қабылданады. Төрт
жыл бойы үздік оқыған алғыр шәкіртіне риза болған мүмкіндік жасайды.
Сөйтіп ол жиырма жасында Дала генерал губернатор кеңсесінің ұсыныс
хаты мен қазақ қауымдастығының 200 сом стипендиясын алып, 1894 жылы
Ресей империясының елордасы Санкт-Петербургға барып, Орман
шаруашылығы институтының экономика факультетіне түседі. Ол мұнда
жүріп күнделікті сабақтарына қоса студенттердің саяси, әдеби,
экономикалық және тағы басқа үйірмелердің жұмысына қызу араласып,
студенттік толқуларға қатысады. Оны екі ғасырға жуық Ресей
империясының қол астында отырған халқының ауыр тағдыры қатты
толғандыра бастайды. Қараңғылық пен надандықтың шырмауында отырған
халқына білім мен мәдениет керек екенін ұғады, елдің тұрмысын,
мәдениетін, білімін көтеруді өзінің алдына мақсат етіп қояды.
1.2 Қоғамдық-саяси әрекеттері,тарихи деректер
Оқуын бітіріп, Омбыға оралғанда Ә. Бөкейхан Ресей империясының қазақ
даласына жүргізген отаршылдық саясатына деген өзіндік көзқарасы
қалыптасқан, марксизмнің экономикалық қағидаларымен қаруланған, саяси
астыртын күрестің түрлері мен әдістерін үйреніп, білген, күрес
тартыстан біршама тәжірибесі бар саяси күрескер болатын. Ол Омбыға
келісімен қаланың саяси әлеуметтік, қоғамдық жұмысына белсене
араласады.Народная свобода (Халық бостандығы) партиясының қатарына
өтіп, өзі қазақ зиялылары мен саяси белсенділерінің арасында осы
партияның шағын тобын ұйымдастырады. Әлиханның саяси көзқарасының
пісіп, жетілуіне, кейін белгілі саяси, қоғам, мемлекет қайраткері әрі
қазақ ұлт азаттық қозғалысының ұйымдастырушысы және көсемі ретінде
танылуына, саяси күрескер ретінде шыңдалуына Омбыдағы күндері ерекше
ықпал етеді. 1905 жылдан бастап Ресей конституциялық-демократиялық
партиясының (кадеттер) мүшесі, оның қазақ бөлімшесін құру мақсатында
Оралда, Семейде жиындар өткізген. Қарқаралыда патша өкіметінің
отаршылдық саясатына қарсы өткен қозғалысқа қатысып, 14 500 адам қол
қойған Қарқаралы петициясын ұйымдастырушылардың бірі болған. 1905
жылы Әлихан Бөкейхан Семей облысы қазақтарының атынан 1-ші
Мемлекеттік думаға депутат болып сайланды. Бірақ ол 1-ші Мемлекеттік
дума жұмысына қатыса алмады. Өйткені Ә.Н. Бөкейхан өз жұмысын
бастаған кезде Дала өлкесі генерал-губернаторының негізсіз
жарлығымен, соттың тергеуінсіз, 3 ай Павлодар абақтысында отырды. Ал
абақтыдан шығып Санкт-Петербургға жеткенде, Дума патшаның үкімімен
таратылып, оның біраз мүшелері наразылық актісін қабылдау үшін сол
кездегі Финляндияның Выборг қаласына жүріп кеткен еді. Ә.Н. Бөкейхан
да солардың артынан аттанып Выборг үндеуіне қол қойды. Сол үшін
жазаға тартылып, Санкт-Петербург сот палатасының төтенше мәжілісінің
шешімімен 3 айға Семей түрмесіне жабылды. 1906 жылы Омбыдан шығатын
кадеттік Голос степи, Омич және Иртыш газеттерінде, 1908 жылы
Санкт-Петербургда жарық көрген меньшевиктік Товарищ, кадеттік
Речь, Слово газеттерінде редакторлық қызмет атқарды. 1909-17 жж.
Дон егіншілік банкі бөлімшесінде жұмыс істеді. 1911-14 Қазақ
газетін ұйымдастыруда және оның жалпы ұлттық деңгейге көтерілуіне зор
еңбек сіңірді. 20 ғасырдың басында қазақ даласында екі ағымның
болғаны белгілі. Бірі Бұқар мен Түркістан өлкесіне бет бұрған
дәстүршіл, панисламшыл ағым, екіншісі негізінен Батыс өркениетін үлгі
тұтқан жаңашыл, пантүркішіл ағым. Осы екінші ағымның басында Әлихан
бастаған орыс мектептерінен тәлім тәрбие алған озық ойлы қазақ
зиялылары тұрады. Бұл топ саяси ұстамдылық танытып, Ресей империясына
қарсы ашық күреске шығудың әлі ерте екенін анық түсінеді. Сондықтан
олар, ең алдымен, халықтың сана сезімін оятатын жағдай жасау керек
деп білді. Бар күш қуаттарын осы мақсатқа жұмылдырады. Бірақ олардың
ойдағыдай жұмыс істеуіне жандармерия басқармасының жансыздары
мүмкіндік бермейді. Солардың көрсетуімен қуғынға түседі, түрмеге
қамалады. Бұдан студент кезінде-ақ сенімсіздердің қара тізіміне
ілігіп, бақылауда жүрген Әлихан да тыс қалған жоқ, алдымен, Семей
түрмесіне қамалып, кейін Самар қаласына жер аударылып, онда тек
ғылыми-шығармашылық қызметпен айналысуға ғана мәжбүр болды. 1916 жылы
жер аудару мерзімі бітіп, Самардан Орынборға келген Әлихан бірден
қаланың қоғамдық, саяси өміріне араласып кетеді. Қаланың қазақ
тұрғындары атынан қалалық думаға сайланады. Бүкіл мағыналы өмірін
халқының азаттық алып, еркін ел болуына арнаған аяулы азаматтың соңғы
демі біткенше сол мақсат жолында жасаған қызметі сан қилы. Ол Ресей
жергілікті және қалалық қоғам қайраткерлері съезінің делегаты,
Ресейдің I Мемлекеттік думасының және мұсылман халықтары съезінің
депутаты, IV Мемлекеттік Думаның мұсылмандар фракциясының Бюро мүшесі
болды.
Тарихи дерек Бір дерек -Ленин қайтыс бола салысымен бар билікті
қолына жинап алған компартияның бас хатшысы Сталиннің беделі күшейе
түскен кез еді, бұл. Тіпті, Сталиннің әмірінің күштілігі сондай, 1924
жылы 12 мамырдағы БКП(б) Орталық Ко¬митетінің пленумында жариялануға
тиісті Н. Крупская өз қолымен ресми түрде табыс ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Өмірбаяны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2. Қоғамдық-саяси әрекеттері,тарихи деректер ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3. Алаш Орда партиясындағы орны, ғылыми еңбектері ... ... ... ... ... .9
Қортынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлт
азаттық қозғалысының теориялық негізін салушы әрі көсемі, қазақтың
тұңғыш саяси партиясын ұйымдастырушы және Алашорда үкіметінің
төрағасы. Ата тегі Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошыдан тарайтын төре
тұқымы. Арғы атасы атақты Көкжал Барақ. Қазақтың соңғы хандарының
бірі Бөкей хан осы Көкжал Барақтың баласы. Бөкейден Батыр, одан
Мырзатай, одан Әлиханның әкесі Нұрмұхамед, Бөкейханов Әлихан
Нұрмұхамедұлы .
Тоғыз жасында Қарқаралыға апарып, жергілікті молданың қолында оқыған.
Жиырма жасында Дала генерал губернатор кеңсесінің ұсыныс хаты мен
қазақ қауымдастығының 200 сом стипендиясын алып, Ресейдің астанасы
Санкт Петербургке барып, Орман шаруашылығы иснтитутын бітірген. Ол
мұнда жүріп күнделікті сабақтарына қоса студенттердің саяси, әдеби,
экономикалық және тағы басқа үйірмелердің жұмысына қызу араласып,
студенттік толқуларға қатысады. Жас Әлихан ды екі ғасырға жуық
Ресей империясының қол астында отырған халқының ауыр тағдыры қатты
толғандыра бастайды. Қараңғылық пен надандықтың шырмауында отырған
халқына білім мен мәдениет керек екенін ұғады, елдің тұрмысын,
мәдениетін, білімін көтеруді өзінің алдына мақсат етіп қояды. Оқуын
бітіріп, Омбыға оарлғанда Ә.Бөкейханов Ресей империясының қазақ
даласына жүргізген отаршылдық саясатына деген өзіндік көзқарасы
қалыптасқан, марксизмнің капиталистік қоғамның қанау тетіктерін ашып
берген экономикалық қағидаларымен қаруланған, саяси астыртын күрестің
түрлері мен әдістерін үйреніп, білген, күрес тартыстан біршама
тәжірибесі бар саяси күрескер болатын. Ол Омбыға келісімен қаланың
саяси әлеуметтік, қоғамдық жұмысына белсене араласады. Халық
бостандығы партиясының қатарына өтіп, өзі қазақ зиялылары мен саяси
белсенділерінің арасында осы партияның шағын тобын ұйымдастырады.
1.1Өмірбаяны
Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан (1866—1937) — XIX ғ. соңы мен XX ғ.
басындағы қазақ зиялыларының, қоғам және мемлекет қайраткерлері
қатарындағы аса ерекше тұлға. Көрнекті қоғам және мемлекет
қайраткері, ұлт-азаттық және Алаш қозғалысының жетекшісі, Алашорда
автономиялы үкіметінің төрағасы, публицист, ғалым, аудармашы. 1870ж.
наурыздың 5 бұрынғы Семей облысы, Қарқаралы уезі, Тоқырауын болысының
7-ші ауылында туған. Бұл қазіргі Қарағанды облысының Ақтоғай
ауданындағы бұрынғы Қаратал кеңшарының жеріне қарасты, 1992 жылы
Ақтоғай аудандық кеңестің шешімімен Ә.Н. Бөкейханов есімі берілді.
Әлихан Орта жүз ханы Бөкейдің ұрпағы. Ата тегі: Бөкей - Батыр -
Мырзатай - Нұрмұхамед - Әлихан. Жасынан зерек, алғыр өскен Әлиханды
әкесі Қарқаралыға алып барып, жергілікті молданың қолына оқуға
береді. Бірақ ол молданың қолынан оқуды канағат тұтпай, қаладағы үш
сыныпты бастауыш мектепке ауысады. Оны бітіргеннен кейін 1879-1886
жылдары Қарқаралы қаласындағы қазақ балаларына арналған мектепте
оқиды. 1886-1890 жылдар аралығында Омбыдағы техникалық училищеде
оқып, оны "техник" мамандығы бойынша бітіріп шықты. 1890-1894 жылдар
аралығында Санкт-Петербургтегі Орман технологиялық институтының
экономика факультетінде оқыды. Мұнда ол студенттік қызу
пікірталастарға қатысып, XX ғасырдың босағасын аттағалы тұрған
Ресейдің қандай жолмен дамуы тиімді болатындығы туралы қайшылықты
пікірлер қақтығысына куә болды, өз ойын да шыңдай түсті. Ата тегі
Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошыдан тарайтын төре тұқымы. Арғы атасы
атақты Сұлтан Барақ. Қазақтың соңғы хандарының бірі Бөкей осы
Сұлтан Барақтың баласы. Бөкейден Батыр, одан Мырзатай, одан Әлиханның
әкесі Нұрмұхамед. Әлиханды әкесі тоғыз жасында Қарқаралыға апарып,
жергілікті молданың қолына оқуға береді. Бірақ зерделі бала молдадан
оқығандардан гөрі осындағы мектепте оқып жүргендердің сауаттылығын
аңғарып, қаладағы үш кластық бастауыш мектепке өз еркімен ауысып
алады.
Бұдан кейін ол Қарқаралы қаласының үш жылдық училищесіне түсіп, оны
да өте жақсы деген бағамен бітіріп шығады. Осыдан кейін он алты
жасар Әлихан 1888 жылы Омбы техникалық училищесіне қабылданады. Төрт
жыл бойы үздік оқыған алғыр шәкіртіне риза болған мүмкіндік жасайды.
Сөйтіп ол жиырма жасында Дала генерал губернатор кеңсесінің ұсыныс
хаты мен қазақ қауымдастығының 200 сом стипендиясын алып, 1894 жылы
Ресей империясының елордасы Санкт-Петербургға барып, Орман
шаруашылығы институтының экономика факультетіне түседі. Ол мұнда
жүріп күнделікті сабақтарына қоса студенттердің саяси, әдеби,
экономикалық және тағы басқа үйірмелердің жұмысына қызу араласып,
студенттік толқуларға қатысады. Оны екі ғасырға жуық Ресей
империясының қол астында отырған халқының ауыр тағдыры қатты
толғандыра бастайды. Қараңғылық пен надандықтың шырмауында отырған
халқына білім мен мәдениет керек екенін ұғады, елдің тұрмысын,
мәдениетін, білімін көтеруді өзінің алдына мақсат етіп қояды.
1.2 Қоғамдық-саяси әрекеттері,тарихи деректер
Оқуын бітіріп, Омбыға оралғанда Ә. Бөкейхан Ресей империясының қазақ
даласына жүргізген отаршылдық саясатына деген өзіндік көзқарасы
қалыптасқан, марксизмнің экономикалық қағидаларымен қаруланған, саяси
астыртын күрестің түрлері мен әдістерін үйреніп, білген, күрес
тартыстан біршама тәжірибесі бар саяси күрескер болатын. Ол Омбыға
келісімен қаланың саяси әлеуметтік, қоғамдық жұмысына белсене
араласады.Народная свобода (Халық бостандығы) партиясының қатарына
өтіп, өзі қазақ зиялылары мен саяси белсенділерінің арасында осы
партияның шағын тобын ұйымдастырады. Әлиханның саяси көзқарасының
пісіп, жетілуіне, кейін белгілі саяси, қоғам, мемлекет қайраткері әрі
қазақ ұлт азаттық қозғалысының ұйымдастырушысы және көсемі ретінде
танылуына, саяси күрескер ретінде шыңдалуына Омбыдағы күндері ерекше
ықпал етеді. 1905 жылдан бастап Ресей конституциялық-демократиялық
партиясының (кадеттер) мүшесі, оның қазақ бөлімшесін құру мақсатында
Оралда, Семейде жиындар өткізген. Қарқаралыда патша өкіметінің
отаршылдық саясатына қарсы өткен қозғалысқа қатысып, 14 500 адам қол
қойған Қарқаралы петициясын ұйымдастырушылардың бірі болған. 1905
жылы Әлихан Бөкейхан Семей облысы қазақтарының атынан 1-ші
Мемлекеттік думаға депутат болып сайланды. Бірақ ол 1-ші Мемлекеттік
дума жұмысына қатыса алмады. Өйткені Ә.Н. Бөкейхан өз жұмысын
бастаған кезде Дала өлкесі генерал-губернаторының негізсіз
жарлығымен, соттың тергеуінсіз, 3 ай Павлодар абақтысында отырды. Ал
абақтыдан шығып Санкт-Петербургға жеткенде, Дума патшаның үкімімен
таратылып, оның біраз мүшелері наразылық актісін қабылдау үшін сол
кездегі Финляндияның Выборг қаласына жүріп кеткен еді. Ә.Н. Бөкейхан
да солардың артынан аттанып Выборг үндеуіне қол қойды. Сол үшін
жазаға тартылып, Санкт-Петербург сот палатасының төтенше мәжілісінің
шешімімен 3 айға Семей түрмесіне жабылды. 1906 жылы Омбыдан шығатын
кадеттік Голос степи, Омич және Иртыш газеттерінде, 1908 жылы
Санкт-Петербургда жарық көрген меньшевиктік Товарищ, кадеттік
Речь, Слово газеттерінде редакторлық қызмет атқарды. 1909-17 жж.
Дон егіншілік банкі бөлімшесінде жұмыс істеді. 1911-14 Қазақ
газетін ұйымдастыруда және оның жалпы ұлттық деңгейге көтерілуіне зор
еңбек сіңірді. 20 ғасырдың басында қазақ даласында екі ағымның
болғаны белгілі. Бірі Бұқар мен Түркістан өлкесіне бет бұрған
дәстүршіл, панисламшыл ағым, екіншісі негізінен Батыс өркениетін үлгі
тұтқан жаңашыл, пантүркішіл ағым. Осы екінші ағымның басында Әлихан
бастаған орыс мектептерінен тәлім тәрбие алған озық ойлы қазақ
зиялылары тұрады. Бұл топ саяси ұстамдылық танытып, Ресей империясына
қарсы ашық күреске шығудың әлі ерте екенін анық түсінеді. Сондықтан
олар, ең алдымен, халықтың сана сезімін оятатын жағдай жасау керек
деп білді. Бар күш қуаттарын осы мақсатқа жұмылдырады. Бірақ олардың
ойдағыдай жұмыс істеуіне жандармерия басқармасының жансыздары
мүмкіндік бермейді. Солардың көрсетуімен қуғынға түседі, түрмеге
қамалады. Бұдан студент кезінде-ақ сенімсіздердің қара тізіміне
ілігіп, бақылауда жүрген Әлихан да тыс қалған жоқ, алдымен, Семей
түрмесіне қамалып, кейін Самар қаласына жер аударылып, онда тек
ғылыми-шығармашылық қызметпен айналысуға ғана мәжбүр болды. 1916 жылы
жер аудару мерзімі бітіп, Самардан Орынборға келген Әлихан бірден
қаланың қоғамдық, саяси өміріне араласып кетеді. Қаланың қазақ
тұрғындары атынан қалалық думаға сайланады. Бүкіл мағыналы өмірін
халқының азаттық алып, еркін ел болуына арнаған аяулы азаматтың соңғы
демі біткенше сол мақсат жолында жасаған қызметі сан қилы. Ол Ресей
жергілікті және қалалық қоғам қайраткерлері съезінің делегаты,
Ресейдің I Мемлекеттік думасының және мұсылман халықтары съезінің
депутаты, IV Мемлекеттік Думаның мұсылмандар фракциясының Бюро мүшесі
болды.
Тарихи дерек Бір дерек -Ленин қайтыс бола салысымен бар билікті
қолына жинап алған компартияның бас хатшысы Сталиннің беделі күшейе
түскен кез еді, бұл. Тіпті, Сталиннің әмірінің күштілігі сондай, 1924
жылы 12 мамырдағы БКП(б) Орталық Ко¬митетінің пленумында жариялануға
тиісті Н. Крупская өз қолымен ресми түрде табыс ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz