Мағжан Жұмабайұлы

Жоспар
Кіріспе
1.1 Өмірбаяны,шығармашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2 Мағжантану ғылымы Мағжан поэзиясы,поэмалары ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.3 Мағжан Жұмабайұлының мемориалдық мұражайы,ескерткіші ... ... ...9
Қортынды
Пйдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Мағжан – қазақ поэзиясының шолпан жұлдыздарының бірі әрі бірегейі.Ол артына өшпес рухани мол мұра,өзіне өлмес мәңгілік ескерткіш қалдырып кеткен.
Жарты ғасырдан аса оның есімін де,шығармаларын да атай алмай келген халқы көп жылдардан кейін ғана ұлы ақынымен сағына қауышқан. Мағжан төрт жасында мектеп есігін ашады, хат таниды, Шығыс әдебиетімен алғаш осы мектепте танысады. Қолына түскен қисса-дастандарды оқи бастайды. Ақын Шығыс әдебиеті даналары Фирдоуси, Сағди, Ғафиз,Омар Хаям дастандарын түпнұсқадан оқып-үйренеді. Оқуға зерек, білімге, білмекке ынталы Мағжанды әкесі Қызылжардағы медресеге оқуға түсіреді.Мұнда ол шығыс тілдерін үйренеді, сол тілдердегі әдебиеттерге ден қояды.Тап осы кездерде ақындық талантының бүрі де ашылады.
Мағжан сол кездерде Абайдың 1909 жылы Петербургте жарық көрген өлеңдерін оқып, сонан сусындайды. Ақын мұнан әрі білімін Уфадағы «Ғалия» медресесінде жалғастырады. Медреседе дәріс оқушылар ішінде татардың классик жазушысы Ғалымжан Ибрагимов бар еді.Бұл медреседе сол жылдары бірталай қазақ жастары да оқыған, солардың арасында халқымыздың біртуар жазушысы Бейімбет Майлин де болған. Мағжан өлеңдерінің тұңғыш рет Қазанда Кәрімовтар баспаханасынан басылып шығуына қол ұшын берген – ұстазы Ғалымжан Ибрагимов. Шәкіртінің алғырлығын да, зеректігін де таныған ол Мағжанның білімін әрі қарай жалғастыруына да ақыл-кеңес береді.Мағжан орыс һәм Еуропа мәдениетінен сусындамақ болып, Омбыдағы оқытушылар семинариясына оқуға түседі. Осы оқу орнында ол Сәкен Сейфуллинмен алғаш танысады.Мағжан семинарияны алтын медальмен бітіреді. Мағжан ана тілінің мол байлығын бойына барынша сіңірген, орыс тілін де жетік білген.Соның арқасында ол Пушкин, Лермонтов, Горкий, Байрон, Гете тағы да басқа орыс, Батыс ақын-жазушыларының шығармаларымен танысып, олардың таңдаулы туындыларын ана тілімізге аударып, халқымыздың игілігіне айналдырған. Мағжанның барлық өмірі – поэзиясында. Ақын ел ішіндегі әлеуметтік, қоғамдық өмірге белсене араласады. Соларға ақындық үн қосып отырады. Мағжан өлеңдері негізінен халқының, ел – жұртының тағдырына бағышталған.Мағжан – лирик ақын, сыршыл ақын.

Пйдаланған әдебиеттер тізімі
1. Әбілдина С.Қ., Коркина В.И. Педагогика тарихы бойынша атлас: Оқу құралы.- Қарағанды: Ақ –Нұр, 2012.- 384 б.
2. Әбиев Ж.Ә., Бабаев С.Б., Құдиярова А.М. Педагогика: Оқу құралы. А.: Дарын,-2004.- 448 б.
3. Қазақтың тәлімдік ойлар антологиясы /Құраст. С. Қалиев, К. Аюбай.- А., 2009.- Т.6-Ұлттық тәлім-тәрбиелік ғылымдардың дамып, қалыптасу тарихынан (1920-2000).
4. Жеті ғасыр жырлайды. Екі томдық.- А: Жазушы, 2004.-2-том.- 528 б.
5. Жұмабаев М. Педагогика.- А.: Ана тілі, 1992.- 160 б. (Халық қазынасы)

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
1.1
Өмірбаяны,шығармашылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..6
1.2 Мағжантану ғылымы Мағжан
поэзиясы,поэмалары ... ... ... ... . ... ... ... .8
1.3 Мағжан Жұмабайұлының мемориалдық мұражайы,ескерткіші ... ... ...9
Қортынды
Пйдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Мағжан – қазақ поэзиясының шолпан жұлдыздарының бірі әрі бірегейі.Ол
артына өшпес рухани мол мұра,өзіне өлмес мәңгілік ескерткіш қалдырып
кеткен.
Жарты ғасырдан аса оның есімін де,шығармаларын да атай алмай келген халқы
көп жылдардан кейін ғана ұлы ақынымен сағына қауышқан. Мағжан төрт
жасында мектеп есігін ашады, хат таниды, Шығыс әдебиетімен алғаш осы
мектепте танысады. Қолына түскен қисса-дастандарды оқи бастайды. Ақын
Шығыс әдебиеті даналары Фирдоуси, Сағди, Ғафиз,Омар Хаям дастандарын
түпнұсқадан оқып-үйренеді. Оқуға зерек, білімге, білмекке ынталы Мағжанды
әкесі Қызылжардағы медресеге оқуға түсіреді.Мұнда ол шығыс тілдерін
үйренеді, сол тілдердегі әдебиеттерге ден қояды.Тап осы кездерде ақындық
талантының бүрі де ашылады.
Мағжан сол кездерде Абайдың 1909 жылы Петербургте жарық көрген өлеңдерін
оқып, сонан сусындайды. Ақын мұнан әрі білімін Уфадағы Ғалия
медресесінде жалғастырады. Медреседе дәріс оқушылар ішінде татардың
классик жазушысы Ғалымжан Ибрагимов бар еді.Бұл медреседе сол жылдары
бірталай қазақ жастары да оқыған, солардың арасында халқымыздың біртуар
жазушысы Бейімбет Майлин де болған. Мағжан өлеңдерінің тұңғыш рет Қазанда
Кәрімовтар баспаханасынан басылып шығуына қол ұшын берген – ұстазы
Ғалымжан Ибрагимов. Шәкіртінің алғырлығын да, зеректігін де таныған ол
Мағжанның білімін әрі қарай жалғастыруына да ақыл-кеңес береді.Мағжан
орыс һәм Еуропа мәдениетінен сусындамақ болып, Омбыдағы оқытушылар
семинариясына оқуға түседі. Осы оқу орнында ол Сәкен Сейфуллинмен алғаш
танысады.Мағжан семинарияны алтын медальмен бітіреді. Мағжан ана тілінің
мол байлығын бойына барынша сіңірген, орыс тілін де жетік білген.Соның
арқасында ол Пушкин, Лермонтов, Горкий, Байрон, Гете тағы да басқа орыс,
Батыс ақын-жазушыларының шығармаларымен танысып, олардың таңдаулы
туындыларын ана тілімізге аударып, халқымыздың игілігіне айналдырған.
Мағжанның барлық өмірі – поэзиясында. Ақын ел ішіндегі әлеуметтік,
қоғамдық өмірге белсене араласады. Соларға ақындық үн қосып отырады.
Мағжан өлеңдері негізінен халқының, ел – жұртының тағдырына
бағышталған.Мағжан – лирик ақын, сыршыл ақын.
1. Өмірбаяны,шығармашылығы.
Атасы – Жұмабай қажы. Әкесі Бекен саудамен айналысқан дәулетті адам
болған. Анасының есімі – Гүлсім. Мағжан ауыл молдасынан сауатын ашып,
1905 – 1910 жылдары Қызылжардағы (Петропавл) №1 мешіт жанында белгілі
татар зиялысы, мұсылман халықтарының азаттығы жолында күрескен
М.Бегишевтің ұйымдастыруымен ашылған медреседе оқыды. Медреседе
Бегишевтен Шығыс халықтарының тарихынан дәріс алды, қазақ, татар
әдебиеттерін, Фирдоуси, Сағди, Хафиз, Омар Һайям, Низами, Науаи секілді
шығыс ақындарының дастандарын оқып үйренді. Баспадан 1909 жылы шыққан
Абай өлеңдерін оқып, “Атақты ақын, сөзі алтын хакім Абайға” деген өлең
жазды. 1910 – 1913 жылдары Уфа қаласындағы “Ғалия” медресесінде білім
алды. Онда татар жазушысы Ғ.Ибрагимовтен дәріс алып, белгілі қайраткер
С.Жантөринмен тығыз қарым-қатынас орнатады, болашақ көрнекті жазушы
Б.Майлинмен танысады. Ибрагимовтің көмегімен 1912 жылы Қазан
қаласындағы Кәрімовтер баспасында “Шолпан” атты тұңғыш өлеңдер жинағы
басылып шығады. “Садақ” журналын шығаруға қатысады, оған өзінің
өлеңдерін жариялайды. 1913 – 1916 жылдары Омбы мұғалімдер
семинариясында оқыды.“Бірлік” ұйымы жұмысына белсене араласып,
“Балапан” қолжазба журналын шығаруға қатысады. Ә.Бөкейхан,
А.Байтұрсынұлы, М.Дулатұлы секілді алаш қайраткерлерімен байланыс
орнатып, Қазақ газетіне өз өлеңдерін жариялайды. 1917 жылы Ақпан
төңкерісінен кейін қалыптасқан саяси жағдайға сай қоғамдық өмірге
белсене араласып, Ақмола облыстық қазақ съезін өткізуді
ұйымдастырушылардың қатарында болды. Осы жылы сәуірде Ақмола облысы
қазақ комитеті құрамына сайланды. Мәскеу қаласында өткен Бүкілресейлік
мұсылман съезіне қатысты. Бірінші жалпықазақ съезінің шешімі бойынша
Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына депутаттыққа кандидат ретінде
ұсынылды.“Алаш” партиясының Ақмола облысының комитетінің мүшесі болды.
“Үш жүз” партиясы өкілдерінің жалған айыптауымен бір айға жуық абақтыға
отырып шықты. Екінші жалпықазақ съезіне делегат ретінде қатысып, онда
оқу мәселесі бойынша құрылған комиссияға төрағалық етті. 1918 – 1919
жылдары Петропавл уездік земство басқармасында қызмет етті. 1919 – 1923
жылдары Ақмола губерниялық “Бостандық туы” газетінде, “Шолпан”, “Сана”
журналдарында, “Ақжол” газетінде қызмет істеп жүріп, халық ағарту
жұмысына белсене араласады. Сол кезеңде қалың қауымға таныс поэмасы
“Батыр Баянды” жазып, жарыққа шығарады. 1923 – 1927 жылдары Мәскеуде
Жоғары әдебиет-көркемөнер институтында оқиды. Онда орыс әдебиетін,
Батыс Еуропа әдебиетін терең зерттеп, орыс мәдениет қайраткерлерімен
жете танысып, көпшілігімен достық қарым-қатынаста болады. Мәскеуде оқып
жүргенде оның шығармалары орынсыз сынға ұшырады. 1924 жылы 24 қарашада
Мәскеу қаласындағы Шығыс еңбекшілері коммунистік университетінде қазақ
жастарының жерлестік ұйымында жиналыс өтіп, олар Жұмабайұлының 1922
жылы қазанда, 1923 жылы Ташкентте басылып шыққан жыр жинақтарын талқыға
салды. Онда ақын шығармаларын теріске шығаратын қаулы қабылданды. Бұл
қаулы “Еңбекші қазақ” газетінің 1925 жылы 14 ақпандағы санында басылды.
Орынсыз сыннан көңілі жабыққан ақын “Сәлем хат” деген өлең жазды. Ол
“Тілші” газетінде жарияланды. “Еңбекші қазақ” газетінің 1924 жылы 19
желтоқсанындағы санында С.Мұқановтың “Сәлем хат жазған азамат Мағжан
Жұмабайұлына” деген ескертпемен “Сәлемге сәлем” деген жауап өлеңі
басылды. Жаңа құрылысқа, жаңа тұрмысқа қатысты нақтылы өлең жазбаса да,
“уралап айқайламадың” деген кінәмен, тап күресіне белсене араласып,
кедей сөзін сөйлемедің деген айыппен Жұмабайұлы қатаң сынға алынды.
Жұмабайұлы 1927 – 1929 жылы Бурабайда, одан соң Қызылжарда оқытушылық
қызметтер атқарады. 1929 жылы Жұмабайұлы “Алқа” атты жасырын ұйым
құрғаны үшін деген айыптаулармен Мәскеудегі Бутырка түрмесіне қамалып,
10 жыл айдауға кесіледі. 1936 жылы М.Горький мен Е.Пешкованың
араласуымен бостандық алып, Қазақстанға қайтады. Петропавл қаласыннда
мектепте орыс тілі мен әдебиетінен сабақ беретін мұғалім болып жұмыс
істейді. Көп ұзамай қалалық оқу ісінің меңгерушісі оны саяси себептерге
байланысты деген айыппен мұғалімдік қызметтен босатады. 1937 жылы
наурызда Жұмабайұлы Алматыға келеді. Аударма ісімен айналысады. 1938
жылы қайтадан қамауға алынып, ату жазасына кесілді.
Мағжан шығармашылығы
Ақын тұңғыш өлеңінен бастап әлеуметтік тақырыпқа ден қойып,
ағартушылық, ұлт-азаттық, демократияшыл бағытты ұстанды. Абай
поэзиясының өшпес маңызын бірден танып, оны “хакім” деп атады, ұлы
ақынның “мың жыл жұтса дәмі кетпес” сөзін жаңа жағдайда ілгері дамытты,
Батыс пен Шығыстың рухани қазынасын сабақтастыру негізінде қазақ
поэзиясын тақырып, түр мен мазмұн жағынан байытты. Жұмабайұлы ел
ішіндегі әлеуметтік мәселелерді көтерді (“Шын сорлы”), халқын өнер-
білімге шақырды (“Ләззат қайда?”, “Жазғы таң”, “Өнер-білім қайтсе
табылар”, “Балалық шақ”, “Қазағым”, “Қарағым”, “Осы күнгі күй”, “Мен
сорлы”).Бірқатар өлеңдерін махаббат тақырыбына арнады (“Жас келін,
“Зарлы сұлу”, “Сүйгеніме”, “Алданған сұлу”). Өз поэзиясының алғашқы
қадамдарынан бастап ақтық демі біткенге дейін Жұмабайұлы ұлт азаттық
тақырыбын үзбей толғанды, оны өз поэзиясының өзегі етті. Бүкіл халықты
тап, топқа жіктемей, Қазақ елін әлемдік мәдени жетістіктерге қол
жеткізуге қандай күш кедергі деген сауал қойып, оған басты кедергі –
отаршылдық деген шешімге келді. Бастапқы кезде бұл тақырып туған жердің
табиғатын тамашалаудан барып қайран жердің ендігі күні не болады деген
уайым-қайғыға ұласады, ақыры келіп кіндік қаны тамған нулы, сулы өлкені
жаулап жатқан қара шекпенді отаршылдыққа қарсы наразылық оты болып
тұтанды (“Туған жерім – Сасықкөл”). Ақын халқымен бірге күйзелді,
осыдан келіп романтикалық әуенге бөленген жорық идеясы туды (“Жарыма”,
“Есімде... тек таң атсын”, “Жаралы жан”, “Мен жастарға сенемін”, т.б.).
Жұмабайұлы шығармаларындағы романтикалық сарын, әсіресе, оның
символистік арнада жазған өлеңдерінен айқын көрінеді. Ақын символизмі
болашақ пердесін ашатын жаңа мифология туғызды, келешек суретін салу
саясатшылардың емес, ақындардың қолында деген сенімге айналды (“От”,
“Пайғамбар”, “Күншығыс”, “Жаралы жан”, “Айға”, т.б.). Ақын дыбыс-
буынның соны үндестіктерін тауып, қазақ жырын байыта түсті (“Шолпы”).
Жұмабайұлы поэзиясындағы құнарлы арнаның бірі – түркі тақырыбы. Түркі
халықтарының бірлігі тақырыбы Жұмабайұлы поэзиясының әуелден
қалыптасқан алтын арқауы іспетті. Ақын дүниетанымына Қызылжардағы
Бегішев медресесінде оқуы көп ықпал етті. Ол жас өрен жүрегіне түрікке
деген бауырмалдық сезім туғызды. “Шолпан” жинағындағы “Орал тауы”
өлеңінде:““Қосылып батыр түрік балалары, Таптатпа, жолын кесіп тізгінге
орал”
– деп жазды. Ерекше атап өтетін бір жәйт – Жұмабайұлының түрік халқының
шет ел басқыншыларына қарсы азаттық қозғалысына үн қосуы. Мұнда
реалистік, романтикалық сарындар бір-бірімен астасып, бірге өріліп
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.