Мемлекеттік басқару жүйесінің қоғамдағы рөлі

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім
1.1 Мемлекеттік басқару жүйесінің қоғамдағы рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ...4

1.2 Мемлекеттік басқарудың әдістері мен ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... .7

Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесінің қазіргі жай.күйі...9

Қорытынды бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14

элеуметтік өмірімізде үдайы болып жататын өзгерістерге «қүлақ түріпң отыруы керек. Өйткені жаңағы тынымсыз өзгерістер уақытында еленбейтін, сондықтан да есепке алынбайтын болса, онда олар бұрынырақ қалыптасқан басқару жүйесіне қайшы келіп, оны эрі қарай жетілдіре өзгертуге мэжбүр етеді. Мұны қоғам дамуының ғасырлар ғана емес, өткен мыңжылдықтар тэжірибесі айқын дэлелдеп отыр. Ол дәлелдер марксизм ілімдерінің маңызды тармақтарының бірі — қоғамның өндіргіш күш-қуатында болатын жан-жақты өзгерістер ендірістік-экономикалыққатынастардыңдасэйкестіөзгеруінеалыпкелетіндігі жөніндегі ғылыми тұжырымды толығымен растап отыр. Осындай қатынастар жүйесіне мемлекеттік басқарудан туындайтын қарым-қатынастарды да жатқызуға болар еді. Өйткені мемлекеттің даму негізі экономика болса, онда аталмыш қарым-қатынастар да ең алдымен әлеуметтік-шаруашылық сипатта болып, осы бағытгағы заңнамалық шешімдерге сүйенеді. Осы тұрғыдан келгенде еліміз тэуелсіздік алған кезден (1991 жылдың желтоқсаны) бастап мемлекеттілігімізді жаңадан қүру барысында оны басқару жүйесі өзгермелілік жағдайға жиірек ұшырағаны өзінен-өзі түсінікті. Оның басты себебі — экономикалық тоқырау жағдайынан тезірек шығып, шаруашьшық жүргізудің жаңа, нарықтық үлгісін орнықтыру, соның арқасында элеуметгік-экономикалық өсу қарқынының түрақтылығына қол жеткізу проблемаларын шешу барысында мемлекетгік басқару органдары жүйесі мен міндеттерін үдайы жетілдіріп отыру керек болды. Сондықтан да Елбасының жарлықтары мен Парламент қабылдаған заңдар арқылы мемлекеттік басқару органдарының құрылымын элденеше рет қайта қарастырып, олардың міндеттері мен қүқықтарын барған сайын «таразыға салыпң отыруға тура келді. Осы үрдіс элі күнге жалғасып келеді.
Қоғамда әлеуметтiк-экономикалық жағдайларға және жаңа функционалдық қажеттiлiктерге бейiмделу керектiгiн негiзге ала отырып, мемлекеттiк басқару жүйесiн, оның жұмыс iстеуiнiң құқықтық және қаржылық негiздерiн одан әрi жетiлдiру талап eтiледi.
Бүгiнгi таңда негiзгi проблемалар мыналар болып табылады:
1. Тұтастай алғанда мемлекеттiк басқару саласында мемлекеттiк функцияларды жүйелендiру мен оңтайландыру аяқталған жоқ.
Мемлекеттiк функцияларды бөлу жүйесi және әрбiр мемлекеттiк басқару деңгейiнiң құзыретi тиiстi заңнамалық кесiмдерде түбегейлi түрде бекiтiлмеген. Нәтижесiнде мемлекеттiк органдардың функциялары бақылаусыз кеңейтiлiп жатады.
Экономикада нарықтық өзгерiстердi тереңдету экономика мен қоғам тiршiлiгiнiң жекелеген салаларын тiкелей реттеп отырудан мемлекеттiң одан әрi бас тарту қажеттiлiгiн негiздейдi. Алайда, мемлекетке тән емес және бәсекелес секторға берiлуге тиiс жекелеген функцияларды әлi де болса мемлекеттiк органдар жүзеге асыруда.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, Юрист, 2007.
2. Ж.Ихданов, Ғ.Сансызбаева, Р.Есенжігітова, Мемлекеттік басқару теориясы. Оқу құралы, Экономика, Алматы. 2007ж. 216 бет
3. «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. (23 қаңтар 2001 жыл №148-11). - Алматы, 2006.

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
1.1 Мемлекеттік басқару жүйесінің қоғамдағы рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ...4

1.2 Мемлекеттік басқарудың әдістері мен ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... .7

Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару жүйесінің қазіргі жай-
күйі...9

Қорытынды
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .12
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...14

Кіріспе

Мемлекетгік басқару жүйесі қоғам дамуының іргетасың - экономика мен
элеуметтік өмірімізде үдайы болып жататын өзгерістерге қүлақ түріпң отыруы
керек. Өйткені жаңағы тынымсыз өзгерістер уақытында еленбейтін, сондықтан
да есепке алынбайтын болса, онда олар бұрынырақ қалыптасқан басқару
жүйесіне қайшы келіп, оны эрі қарай жетілдіре өзгертуге мэжбүр етеді. Мұны
қоғам дамуының ғасырлар ғана емес, өткен мыңжылдықтар тэжірибесі айқын
дэлелдеп отыр. Ол дәлелдер марксизм ілімдерінің маңызды тармақтарының бірі
— қоғамның өндіргіш күш-қуатында болатын жан-жақты өзгерістер ендірістік-
экономикалыққатынастардыңдасэйкесті өзгеруінеалыпкелетіндігі жөніндегі
ғылыми тұжырымды толығымен растап отыр. Осындай қатынастар жүйесіне
мемлекеттік басқарудан туындайтын қарым-қатынастарды да жатқызуға болар
еді. Өйткені мемлекеттің даму негізі экономика болса, онда аталмыш қарым-
қатынастар да ең алдымен әлеуметтік-шаруашылық сипатта болып, осы бағытгағы
заңнамалық шешімдерге сүйенеді. Осы тұрғыдан келгенде еліміз тэуелсіздік
алған кезден (1991 жылдың желтоқсаны) бастап мемлекеттілігімізді жаңадан
қүру барысында оны басқару жүйесі өзгермелілік жағдайға жиірек ұшырағаны
өзінен-өзі түсінікті. Оның басты себебі — экономикалық тоқырау жағдайынан
тезірек шығып, шаруашьшық жүргізудің жаңа, нарықтық үлгісін орнықтыру,
соның арқасында элеуметгік-экономикалық өсу қарқынының түрақтылығына қол
жеткізу проблемаларын шешу барысында мемлекетгік басқару органдары жүйесі
мен міндеттерін үдайы жетілдіріп отыру керек болды. Сондықтан да Елбасының
жарлықтары мен Парламент қабылдаған заңдар арқылы мемлекеттік басқару
органдарының құрылымын элденеше рет қайта қарастырып, олардың міндеттері
мен қүқықтарын барған сайын таразыға салыпң отыруға тура келді. Осы үрдіс
элі күнге жалғасып келеді.
Қоғамда әлеуметтiк-экономикалық жағдайларға және жаңа функционалдық
қажеттiлiктерге бейiмделу керектiгiн негiзге ала отырып, мемлекеттiк
басқару жүйесiн, оның жұмыс iстеуiнiң құқықтық және қаржылық негiздерiн
одан әрi жетiлдiру талап eтiледi.
Бүгiнгi таңда негiзгi проблемалар мыналар болып табылады:
1. Тұтастай алғанда мемлекеттiк басқару саласында мемлекеттiк
функцияларды жүйелендiру мен оңтайландыру аяқталған жоқ.
Мемлекеттiк функцияларды бөлу жүйесi және әрбiр мемлекеттiк басқару
деңгейiнiң құзыретi тиiстi заңнамалық кесiмдерде түбегейлi түрде
бекiтiлмеген. Нәтижесiнде мемлекеттiк органдардың функциялары бақылаусыз
кеңейтiлiп жатады.
Экономикада нарықтық өзгерiстердi тереңдету экономика мен қоғам
тiршiлiгiнiң жекелеген салаларын тiкелей реттеп отырудан мемлекеттiң одан
әрi бас тарту қажеттiлiгiн негiздейдi. Алайда, мемлекетке тән емес және
бәсекелес секторға берiлуге тиiс жекелеген функцияларды әлi де болса
мемлекеттiк органдар жүзеге асыруда.

1. Мемлекеттік басқару жүйесінің қоғамдағы рөлі

Басқару – мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарда, қоғамдық құрылыстың
барлық саласында қолданады, аз шығындармен барынша тиімділікке қол
жеткізуді көздейтін болғандықтан да басқару теориясы мен тәжірибесі барлық
деңгейлерге тән. Басқару – процесс ретінде жалпылама ортаға ие болып,
табиғаттың барлық құбылыстарында, яғни табиғатта (өндірістік құралдар мен
заттарын арттыруда) тірі табиғатта (биологиялық жүйелерде) және қоғамдағы
әлеуметтік жүйені басқару процестерінде орындалады. Осыған байланысты
басқару ісі барлық бірдей территориялық бөліктерде әлеуметтік –
экономикалық жүйелерде объективті түрде жүзеге асырылады. Сонымен қатар
менеджмент басқару процесіне объективті түрде қатыса отырып, өзінің
қалыптасуы мен барысында қолайлы жағдай жасауды талап етеді. Орталық
есебінде басқару әрекетінде әрбір территориялық ерекшелігін барынша ескеру,
жергілікті экономикалық дамуы мен жасауын реттеуді қалыпты орынға қою талап
етіледі.
Аристотель Платонның ілімін жалғастыра отырып басқару формасына
байланысты кім және қалай басқарғанына қарай ежелгі мемлекеттерді бөліп
қарастырған. Ол мемлекетті басқару формасына байланысты бірнеше түрлерге
бөлді: республика, монархия, деспотия т.б. және мұнда ол мемлекеттік
органдардың құрылу ерекшелігін, олардың ара-қатынасын, мемлекеттік билікті
жүргізу тәртібін ескерді. Аристотель басқару формаларын бөлген кезде сандық
және сапалық баға беру әдістерін қолданды. Сол арқылы басқару формаларына
әртүрлі ат берді.
Сонымен мемлекеттік басқару мәні келесі қағида бойынша айқындалады.
Мемлекеттік басқару деп – мемлекеттің билік күшін пайдалану арқылы белгілі
бір мақсаттарға жету үшін адамдардың қоғамдық өміріне тәжірибелі,
ұйымдасқан және реттеуші бағытта әсер етуі аталады Мемлекеттік басқарудың
мақсаттылығын, тиімділігін адамдардың қажеттігін орындау барысындағы
әлеуметтік бағыттылығы анықтайды. Ендеше мемлекеттік басқару - ерекше
субъектілер тобының экономикалық, әкімшілік, саяси және әлеуметтік,
мәдениет аяларына басшылық жасау процесінде міндеттерімен қызметтерді іс
жүзінде орындаудан тұратын заңға тәуелді заңдық біліктілік ұйымдастыру
қызметі.
Мемлекеттік басқару мыналармен сипатталады:
қоғамдық пайдалы қызметтің нақтылы түрімен;
бұл қызметтің атқару өкім ету сипатымен;
арнайы уәкілетті субъектілердің жүзеге асырумен;
күнделіктілігімен және үзіліссіздігімен;
заңға тәуелді сипатымен;
қызметтің әр түрлі нысандарымен.

Мемлекеттік басқару принциптері – оның мән мағынасын білдіретін
негізгі бастамалары, идеялары. Мемлекеттік басқару принциптері екі түрге
бөлінеді:
Жалпы мемлекеттік басқару;
Ұйымдастырушылық мемлекеттік басқару;
Жалпы мемлекеттік басқарудың өзі бірнеше топқа бөлінеді:
жалпы демократиялық;
жалпы объективтілік;
жалпы ғылымдық;
жалпы нақтылық;
жалпы шапшаңдық;
жалпы тиімділік;
жалпы жариялылық;
Ал ұйымдастырудың түрлері мыналар:
салалық;
желілік;
аумақтық;
функционалдық;
екі жақта бағалаушылық;
жеке дара басшылық пен оқылықты үйлестіру.
Мемлекеттік басқару ол жүйелі құрастырсаң басқару қызметтерден тұрады.
Олар:
Жоспарлау қызметі – мұнда қандай мақсат қойылуы қажет, ол қашан және
қалай орындалады деген сұрақтарға жауап беріледі.
Ұйымдастыру қызметі – адамдарға өкілеттіліктер мен міндеттерді бөліп
беру арқылы оларды ортақ нәтижеге жұмылдыру:
Реттеу қызметі – адамдардың белгілі бір ұйым шеңберінде белгілі бір
қызметтерді атқаруға міндеттейді;
Қызметкерлермен жұмыс істеу қызметі - әлемдік тәжірибеде бұл қызметке
маңызды көңіл бөлініп, қолданылып келеді.
Бақылау қызметі – барлық жоғарыда аталған қызметтердің кері байланысын
көрсетеді.
Мемлекеттік басқару нысаны – атқарушы билік органдарының өзінің
құдіреті шеңберінде жүзеге асырылған және нарықтық реттеуші мен белгілі бір
сардарлар туғызатын қызметтің сыртқы көрінісі. Сондықтан нарықты экономика
механизмінде мемлекеттің экономикаға араласуынсыз экономиканың толық өзін -
өзі реттеуі мүмкін емес. Осы орайда мемлекет салық, инвестиция, жеңілдіктер
беру арқылы нарықтық экономиканы реттеп отырады. Ал, мемлекеттің арнайы
қызметтері ретінде ғылыми – техникалық дамуды қамтамасыз ету, еңбек
қатынастары мен қаржы жүйесін мемлекеттік бақылау және реттеу қызметтерін
қарастырсақ болады. Мемлекеттік басқаруды жүйелі түрде қарастыру үшін оның
қағидаларын бір – бірімен байланысқан субъектілердің даму заңдылығын
анықтайды. Мемлекеттік басқаруда келесі 3-қағиданы атап көрсетсек болады:
Онтологиялық – мұнда элементтердің табиғатпен байланысын, оның даму
заңдылығын және бір – бірімен байланысын қарастырады:
Гносологиялық – қағидалардың негізгі ерекшеліктерін талдау және оларға
ғылыми түрде сипаттама беру;
Методологиялық – қағидалардың теориялық және іс – тәжірибеде қолдану
механизмін анықтайды.

1.2 Мемлекеттік басқарудың әдістері мен ерекшеліктері.

Мемлекеттік басқару әдістеріне – басқару субъектісінің басқару
объектісіне ықпал ету тәсілі, амалы, ал басқарудың алдына қойған мақсаттар
мен міндеттерге қол жеткізу үшін басқарудың функцияларын іске асыру үшін
пайдаланады. Мемлекеттік басқару әдісінің мынандай белгілері бар:
Мемлекеттік қызметтің белгілі бір түрін мақсатты түрде танумен табиғи
байланысты.
Басқару қызметі субъектісін объектіге басқару ықпалын білдіреді.
Басқару субъектісінің өз – құқық өкілеттілігін іске асырудың құралы.
Тиісті объектіге арналған.
Алға қойылған мақсатына нақты жағдайда қол жеткізудің қолайлы тәсілі.
Белгілі бір мерзімдік шеңберлері болады.
Мемлекеттік басқарудың ерекшеліктерін
Басқару тарихы адамзат тарихымен бірге келеді. Адамдардың
қажеттіліктерін қанағаттандырумен байланысты алғашқы дәуірден бастап,
мамандану мен автоматтандыру ең маңызды элемент ретінде, пайда болуы
қазіргі кезеңге дейін әрбір топ пен қоғамдарда “басқарушы – бағынышты және
бағыну” болған. Басқаша айтқанда, адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыру
мақсатында құрылған ұйымдар ескіргендіктен, бұл ұйымдардағы басқару
әдістерінің де ескергендігі сөзсіз. Басқару адамзат тарихымен бірге
басталғанымен, басқару туралы ой-пікірлердің пайда болуы барынша жаңа болып
табылады. Сондықтан да, басқаруды “өнердің ең көнесі, ғылымдардың ең
жаңасы” деп те айтуға болады. Ал жаңашыл басқару туралы ой-пікірлерінің бір
ғасырлық тарихы бар.
Басқарудың өз алдына өзгеше бір қызмет көрсету саласы болып түбегейлі
зерттелуі өткен ғасырдың туындысы болып табылады. Жазушылардың көбі осы
жаңа ұғымның 1900 жылы F.W. Taylor мен көмекшілерінің ғылыми басқару
нәтижесінде пайда болды деген пікірде. Басқару теориясындағы сатыларды
тарихи эволюция негізінде төмендегідей етіп қарастыруымызға болады.
Өндірісті басқарудың ғылыми негіздерін қалыптастыру өткен ғасырдың
соңғы он жылдығында басталды. Бұл процесс тез арада әр жақты сипат ала
тұрса да, оның ойдағыдай өркендеу ортасы өнеркәсіптік өндіріс болады. Ғылым
мен техниканың дамуы өндірісті шоғырлаңдыруға, ал сонғысы өз кезегінде
жаратылыс-техникалық білімнің барлық сапасында қарқынды іздестіру
жұмыстарына ықпал етті.
XІX ғасырдың соңғы он жылдығында өнеркәсіптік электротехникада
энергетикалық базасы және су энергетикалық негізде құрылды.
80-жылдардың орта шенінде Г.Даймлер мен К.Бенц (Германия) автомобиль
қатынасының энергетикалық негізі — іштен жанатын жеңіл бензин двигателін
шығарды, ал 1896-1897 жылдары Р.Дизель елде энергетикалық негізі ауыр
отыннан тұратын іштен жанатын двигательді ұсынды. Соңғысы стационарлық
және кеме қондырғыларына жаппай қолданыла бастады. Орыс ғалымдары
А.Н.Ладыгин мен П.Н.Яблочков және американдық ғалым Т.Эдисон жарық
техникасынын негізін қалаған.
Басқару дегеніміз — алға қойылғак мақсаттарға жету үшін адамдар
бағыттап, жузеге асыратын күрделі де серпінді процесс. Басқару
субъектісінің басқарылатын объектіге ыкпал жасау әдістері басқару әдістері
деп түсініледі.
Басқару әдістері дегеніміз-басқару процесінің маңызды элементі.
Басқарудың прогресшіл әдістерінің болуы, оларды іс жүзінде шебер пайдалана
білу өндірісті баскару тиімділігінң алғышарты болып табылады.
Басқару әдістері ұжымдар қызметінің жоғары тиімділігін, олардың
ынтымақты жүмысын қамтамасыз етуге тиіс. Мұның өзі: басқару әдістерін
өндірістік-шаруашылық міндеттерді шешупроцесінде пайдаланылатын басқа да
техникалық және технологиляық әдістерден ерекше етеді
Басқару әдістері басқару процесін мүлтіксіз ұйымдастыру, осы заманғы
техниканы пайдалану және еңбек пен өндірісті прогресті жолмен ұйымдастыру
үшін жағдайлар жаеайды, олардың барынша тиімді болуын қамтамасыз етеді
Сонымен, әдістер — басқару қызметінің мәні жәке негізгі мазмұны болып
табылады,өйткені басқару міндеттері солар арқылы іске асырылады.
Жалпы турде алғанда, басқару әдістерін мынадай екі үлкен топқа бөлуге
болады;
а) бүкіл басқару жүйесіне жататындар (жалпы әдістер);
ә) басқару жүйесінің жекеленген бөліктеріне жататындар (шағын ауқымдағы
әдістер);
Басқарудың жалпы әдістері:
- кәсіпорын, бірлестік, зкономикалық аймақ деңгейіндегі басқару
қызметінің неғурлым нақты тәсілдеріне;
- министрліктердің, мемлекеттік комитеттердің қызмет әдістеріне;
- түрлі деңгейдегі басшылардың өз кызметінде қолданатын әдістеріне;
- белгілі бір басқару функцияларын іске асыру әдістеріне бөлінеді
Нақты әдістер немесе жұмыс стилі деп аталатын бұл әдістердің бәрі шағын
сипатта болады, өйткені олар кайсыбір жекелеген басқару органына,
қызметкерге катысты.
Ықпал ету сипаты жөнінен барлык басқару әдістерін 3 топқа:
а)материалдық себеп әдістеріне;
ә)әлеуметтік себеп әдістеріне;
б)билік ету себептері әдістеріне бөлуге болады,
Осы топтардың әр қайсысы:
- оңды себепті (ынталандыру);
- теріс себепті (жазалау, мәжбүр ету) қамтиды.
Ықпал ету улгісі бойынша ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.