Қазақстан Республикасындағы Президент институты
ЖОСПАР
І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
ІІ.Негізгі бөлім.
1.Басқарманың Президенттік үлгісінің теориялық аспектісі.
а) Басқарудың республикалық үлгісінің тарихы мен түсінігі ... ... ... ... ..3
ә) Президенттік республиканың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2. Қазақстан Республикасында президенттік институттың қалыптасуының құқықтық алғышарты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
а)Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық статусы ... ... ... ... ..6
ә) ҚР Президентінің құқықтық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
ІҮ.Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
ІІ.Негізгі бөлім.
1.Басқарманың Президенттік үлгісінің теориялық аспектісі.
а) Басқарудың республикалық үлгісінің тарихы мен түсінігі ... ... ... ... ..3
ә) Президенттік республиканың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2. Қазақстан Республикасында президенттік институттың қалыптасуының құқықтық алғышарты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
а)Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық статусы ... ... ... ... ..6
ә) ҚР Президентінің құқықтық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
ІҮ.Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
Кіріспе
Мемлекеттік биліктің институттарын қалыптастырудың негізгі міндеті жүйе ретінде қоғамның даму деңгейі мен саяси, әлеуметтік және экономикалық жағдайына сәйкес оның саяси және құқықтық рәсімдеуін таңдау болып табылады. Мұндай таңдау мемлекетті қалыптастыруда саяси және құқықтық негізін және мемлекет пен қоғамның өзара іс-қимылының сипаттамасын анықтайды. Ғылыми талдауда объективті қажетілік берілген мәселемен, сонымен қатар Қазақстан қатысты ауыспалы қоғамда басқару үлгісінің саяси және құқықтық табиғатын зерттеуде көрінеді. Бұл қазақстандық қоғамның басқарудың қазіргі заманғы және демократиялық үлгіні таңдаудағы бірінші тәжірибесі жөнінде сөз болып отырғаны анық. Бір жағынан, Қазақстан мемлекеті тәуелсіздік алғаннан кейін басталған кезеңде саяси реформаның негізгі мақсаттарының бірі – ауыспалы кезеңдегі қоғамның қажеттілігін толық жүзеге асыру үшін, мемлекеттік билікті ұйымдастырудың әдістерінің өзгеруі болды.
Біздің көзқарасымыз бойынша, таңдау мәселесін ғылыми-теориялық дәлелдеу, Қазақстанда президенттік институттың қалыптасуы мен дамуы және мемлекеттік «құрылыстың» қиын процссінің стратегиялық концепциясын, басқарудың берілген үлгісін таңдауды жүзеге асырғандағы жағдайын, саяси және конституциялық табиғатының ерекшеліктерін, барлық заңдылықтарды шығару жоспарында қазақстандық ғалымдар әлі аяғына дейін әзірлеген жоқ.
Қазақстан Республикасының президенті – мемлекет басшысы, мемлекеттік биліктің және халық бірлігінің кепілі және рәмізі, тұрақты Конституция, азаматтар мен адамның бостандығы мен құқығы.
Негізгі өзгерудің шешуші факторы президенттік институт республикасында қазақстан мемлекетінің барлық қалыптасу процесі табысты іс-әрекет болып табылады. Осыған байланысты басқарудың президенттік үлгісінің қазақстандық нұсқасы, шетел мемлекетінің конституциясының тәжірибесі есебімен қалыптасқан процесс, біздің елдің ұлттық дәстүрі актуалды болып отыр.
Мемлекеттік биліктің институттарын қалыптастырудың негізгі міндеті жүйе ретінде қоғамның даму деңгейі мен саяси, әлеуметтік және экономикалық жағдайына сәйкес оның саяси және құқықтық рәсімдеуін таңдау болып табылады. Мұндай таңдау мемлекетті қалыптастыруда саяси және құқықтық негізін және мемлекет пен қоғамның өзара іс-қимылының сипаттамасын анықтайды. Ғылыми талдауда объективті қажетілік берілген мәселемен, сонымен қатар Қазақстан қатысты ауыспалы қоғамда басқару үлгісінің саяси және құқықтық табиғатын зерттеуде көрінеді. Бұл қазақстандық қоғамның басқарудың қазіргі заманғы және демократиялық үлгіні таңдаудағы бірінші тәжірибесі жөнінде сөз болып отырғаны анық. Бір жағынан, Қазақстан мемлекеті тәуелсіздік алғаннан кейін басталған кезеңде саяси реформаның негізгі мақсаттарының бірі – ауыспалы кезеңдегі қоғамның қажеттілігін толық жүзеге асыру үшін, мемлекеттік билікті ұйымдастырудың әдістерінің өзгеруі болды.
Біздің көзқарасымыз бойынша, таңдау мәселесін ғылыми-теориялық дәлелдеу, Қазақстанда президенттік институттың қалыптасуы мен дамуы және мемлекеттік «құрылыстың» қиын процссінің стратегиялық концепциясын, басқарудың берілген үлгісін таңдауды жүзеге асырғандағы жағдайын, саяси және конституциялық табиғатының ерекшеліктерін, барлық заңдылықтарды шығару жоспарында қазақстандық ғалымдар әлі аяғына дейін әзірлеген жоқ.
Қазақстан Республикасының президенті – мемлекет басшысы, мемлекеттік биліктің және халық бірлігінің кепілі және рәмізі, тұрақты Конституция, азаматтар мен адамның бостандығы мен құқығы.
Негізгі өзгерудің шешуші факторы президенттік институт республикасында қазақстан мемлекетінің барлық қалыптасу процесі табысты іс-әрекет болып табылады. Осыған байланысты басқарудың президенттік үлгісінің қазақстандық нұсқасы, шетел мемлекетінің конституциясының тәжірибесі есебімен қалыптасқан процесс, біздің елдің ұлттық дәстүрі актуалды болып отыр.
ӘДЕБИЕТ ЖӘНЕ ДЕРЕКТЕР
1. Конституция Республики Казахстан. Официальное издание. – Алматы, 1995.Ст.5,п.1-2;ст.23,п.1.
2. Введение в политологию: Словарь-справочник. / Под ред. В.П. Пугачева. – М.: Аспект Пресс, 1996. – С. 198
3. Сулейменов О. Я. – за народную... // Казахстанская правда, 27 января 1993 года.
4.Политическое лидерство в современном Казахстане: методологические, ме¬тодические и теоретические аспекты. – Алматы, Акыл кітабы, 1998.-134с. – С. 129.
5. Назарбаев Н. А. Осмысление пройденного и дальнейшее демократическое реформирование общества. – Алматы, 1995.-С.11.
6. Машан М.С. Политическая система Казахстана: трансформация, адаптация, целедостижение. – Алматы: Білік, 2000. – 208с.
7. Назарбаев Н.А. В сердце Евразии. – Алматы, 2008. - С. 17
8. Назарбаев Н.А. Демократизация политических систем Содружества Неза¬висимых Государств. - Алматы. Билим. 1997. - 304 с. (146).
9. Назарбаев Н.А. Стратегия становления постиндустриального общества и партнерство цивилизации. Москва. 2008 г. с. 131.
10. Мурзалин Ж.А. Традиционные основы функционирования института пре¬зидентства в системе властных отношений // Саясат. 1999. №5. С. 53-
11. М. Матаева Конституционная история Казахстана и стран Центральной Азии. 20 век .Астана. 2007. с. 353-355.
12. Ведомости Верховного Совета Казахской ССР. Алматы, 1991. № 48-50 С. 585
13. Б.Ғ. Аяған Егеменді елдің Конституциясы – ізденіс пен тұрақтылық кепілі. «Ел Президентінің Конституциялық бастамалары – демократияны одан әрі дамытудың факторы» атты ғылыми-практикалық конференция материалдарының жинағы.
28 тамыз 2009 жыл. Астана , 47 б.
1. Конституция Республики Казахстан. Официальное издание. – Алматы, 1995.Ст.5,п.1-2;ст.23,п.1.
2. Введение в политологию: Словарь-справочник. / Под ред. В.П. Пугачева. – М.: Аспект Пресс, 1996. – С. 198
3. Сулейменов О. Я. – за народную... // Казахстанская правда, 27 января 1993 года.
4.Политическое лидерство в современном Казахстане: методологические, ме¬тодические и теоретические аспекты. – Алматы, Акыл кітабы, 1998.-134с. – С. 129.
5. Назарбаев Н. А. Осмысление пройденного и дальнейшее демократическое реформирование общества. – Алматы, 1995.-С.11.
6. Машан М.С. Политическая система Казахстана: трансформация, адаптация, целедостижение. – Алматы: Білік, 2000. – 208с.
7. Назарбаев Н.А. В сердце Евразии. – Алматы, 2008. - С. 17
8. Назарбаев Н.А. Демократизация политических систем Содружества Неза¬висимых Государств. - Алматы. Билим. 1997. - 304 с. (146).
9. Назарбаев Н.А. Стратегия становления постиндустриального общества и партнерство цивилизации. Москва. 2008 г. с. 131.
10. Мурзалин Ж.А. Традиционные основы функционирования института пре¬зидентства в системе властных отношений // Саясат. 1999. №5. С. 53-
11. М. Матаева Конституционная история Казахстана и стран Центральной Азии. 20 век .Астана. 2007. с. 353-355.
12. Ведомости Верховного Совета Казахской ССР. Алматы, 1991. № 48-50 С. 585
13. Б.Ғ. Аяған Егеменді елдің Конституциясы – ізденіс пен тұрақтылық кепілі. «Ел Президентінің Конституциялық бастамалары – демократияны одан әрі дамытудың факторы» атты ғылыми-практикалық конференция материалдарының жинағы.
28 тамыз 2009 жыл. Астана , 47 б.
ЖОСПАР
І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
ІІ.Негізгі бөлім.
1.Басқарманың Президенттік үлгісінің теориялық аспектісі.
а) Басқарудың республикалық үлгісінің тарихы мен түсінігі ... ... ... ... ..3
ә) Президенттік республиканың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 4
2. Қазақстан Республикасында президенттік институттың қалыптасуының құқықтық алғышарты ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...5
а)Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық статусы ... ... ... ... ..6
ә) ҚР Президентінің құқықтық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
ІҮ.Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 0
Кіріспе
Мемлекеттік биліктің институттарын қалыптастырудың негізгі міндеті жүйе ретінде қоғамның даму деңгейі мен саяси, әлеуметтік және экономикалық жағдайына сәйкес оның саяси және құқықтық рәсімдеуін таңдау болып табылады. Мұндай таңдау мемлекетті қалыптастыруда саяси және құқықтық негізін және мемлекет пен қоғамның өзара іс-қимылының сипаттамасын анықтайды. Ғылыми талдауда объективті қажетілік берілген мәселемен, сонымен қатар Қазақстан қатысты ауыспалы қоғамда басқару үлгісінің саяси және құқықтық табиғатын зерттеуде көрінеді. Бұл қазақстандық қоғамның басқарудың қазіргі заманғы және демократиялық үлгіні таңдаудағы бірінші тәжірибесі жөнінде сөз болып отырғаны анық. Бір жағынан, Қазақстан мемлекеті тәуелсіздік алғаннан кейін басталған кезеңде саяси реформаның негізгі мақсаттарының бірі - ауыспалы кезеңдегі қоғамның қажеттілігін толық жүзеге асыру үшін, мемлекеттік билікті ұйымдастырудың әдістерінің өзгеруі болды.
Біздің көзқарасымыз бойынша, таңдау мәселесін ғылыми-теориялық дәлелдеу, Қазақстанда президенттік институттың қалыптасуы мен дамуы және мемлекеттік құрылыстың қиын процссінің стратегиялық концепциясын, басқарудың берілген үлгісін таңдауды жүзеге асырғандағы жағдайын, саяси және конституциялық табиғатының ерекшеліктерін, барлық заңдылықтарды шығару жоспарында қазақстандық ғалымдар әлі аяғына дейін әзірлеген жоқ.
Қазақстан Республикасының президенті - мемлекет басшысы, мемлекеттік биліктің және халық бірлігінің кепілі және рәмізі, тұрақты Конституция, азаматтар мен адамның бостандығы мен құқығы.
Негізгі өзгерудің шешуші факторы президенттік институт республикасында қазақстан мемлекетінің барлық қалыптасу процесі табысты іс-әрекет болып табылады. Осыған байланысты басқарудың президенттік үлгісінің қазақстандық нұсқасы, шетел мемлекетінің конституциясының тәжірибесі есебімен қалыптасқан процесс, біздің елдің ұлттық дәстүрі актуалды болып отыр.
ІІ.Негізгі бөлім
1.Транзитті даму кезеңінен өту, қалыпты эволюциялық жолына түсу мемлекет алдындағы өзінше күрделі міндеттер болып табылады. Соны - мен қатар нарықтық экономиканы қалыптастыру, қоғамдық қатынастардың барлық салаларын нарықтық экономикаға сәйкестендіру, тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы әлеуметтік - экономикалық қиыншылықтарды шешу проблемасы - XX ғасырдың 90 жылдарындағы Қазақстан Республикасының күн тәртібіндегі ең өзекті мәселе болып табылатын.1995 жылғы Конституция бойын - ша ортақ тарихи тағдыр біріктірген Қазақстан халқы, байырғы қазақ жерінде мемлекеттік құра отырып, өзімізді еркіндік, теңдік және татулық мұраттарына берілген бейбітшіл азаматтық қоғам деп ұғына отырып, дүниежүзілік қоғамдастықта лайықты орын алуды тілей арқылы, қазіргі және болашақ ұрпақтар алдындағы жоғары жауапкершілігімізді сезіне отырып, өзіміздің егемендік құқығымызды негізге ала отырып,... -деп қоғамның негізгі бағыты айшықталады. Соны - мен қатар, Конституцияда мемлекеттік биліктің бірден - бір бастауы - халық деп көрсетілген. Конституцияның 2 бабында көрсетілгендей Қазақстан Республика - сы - президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет
Басқарудың президенттік форма - сы жағдайында президент халық атынан арнайы өкілдіктерге ие болады және де билік бөлісі принципі айқын болса, ол әрі мемлекеттік атқарушы органның төрағасы болып саналады.
а)Қоғамды саяси қайта - құру кезеңінде Қазақстандағы парламенттік жүйенің тиімсіз болуының объективті себептері де бар. Әдетте, парламенттік жүйе, дамыған көппартиялық жағдайда тиімділік танытады. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары Қазақстанда көппартиялық саяси жүйе құру үрдісі әлі де күрделі және қайшылықты жағдайды бастан кешірді. Бұл құбылыс осы уақытқа дейін бастапқы сипатында, қоғамның көп бөлігін қамти алған жоқ. Әлеуметтік топтардың өзіндік мүдделері қалыптаспаған. Міне, осындай жағдайда парламент қызметі тиімділік таныта ал - мады, табанды да жүйелі экономикалық реформаларға ықпалы кем еді.
Мұндай проблемалар парламенттік жүйесі осал елдердің бәрінде кездесті, сондықтан, олар белгілі бір уақыт аралығына өз президенттеріне төтенше өкілдіктер беріп, қоғамды басқарудың, әсіресе, әлеуметтік-экономикалық жағдайды тұрақтандырудың оңтайлы жолдарын тауып, басқарудың президенттік формасына көшу, атқарушы билікті күшейту -
модерни - зация кезеңіндегі тарихи және саяси заңды кезең болып табылады.
Саяси де - мократия мен нарықтық экономиканың құқықтық негіздерін жасау - бірінші кезектегі аса маңызды міндет болған шақта, дәл осы президенттік жүйе ғана мейлінше тиімді екенін уақыт көрсетті. Парламент болмаған кезде, мемлекет басшысы жаңа нормативтік негіз жасай отырып, экономиканы жандандыруға бағытталған 511 жарлық шығарды, оның 132-сінің заң күші бар. Осылайша, мем - лекет құрылысы мен қоғамдық өмірдің аса маңызды мәселелері жедел әрі икемді шешілді.
ә)Нақты Отандық ерекшеліктерге байланыстыра отырып, еліміздегі билік формасы туралы О. Сүлейменов, сонау 1993 жылдың өзінде-ақ: Қазақстандағы күшті Президенттік Республи - ка Нұрсұлтан Назарбаевтың ерекше тұлғасымен, кәсіби жағынан жетіле қоймаған Жоғарғы Кеңеспен және саясат сахнасына көтеріліп келе жатқан саяси партиялардың әлжуаздығымен сипатта - лады, - деген болатын .
Өтпелі кезеңде ұлт көсемінің ал - дында тұрған міндеттерді зерттеушілер былай бағамдайды: қоғамды тұтастыру және бұқараны біріктіру; тиімді сая - си шешімдерді іздеп табу; азаматтар - ды бюрократияның заңсыздығы мен бассыздығынан қорғау; тәртіп сақтау және қылмыстықпен күресу; азаматтардың биліктен алшақтауына жол бермеу; жаңашылдық үлгісін көрсету, келешекке деген үміт отын жағу және әлеуметтің қуат-күшін арттыруға жігерлендіру; өтпелі кезеңдегі реформалардың қажеттігіне жұртшылықты сендіру және соған жұмылдыру
Қайталап айтатын болсақ, мем - лекет басшысы ретінде жеке тұлғаның ықпалы - Президенттің қолындағы баға жетпес құралы болып табылады. Бұл құралды мемлекеттік саяси басшыларға (үкімет басшысы мен мүшелері, парла - мент, аймақ басшылары т.б.) қатысты да, партия және қоғам қайраткерлеріне қатысты да тиімді қолдануға мүмкіндік береді.
Сайланып қойылған саяси көсем, көбінесе нақты саяси міндеттер мен қолындағы қорлардың мүкіндігіне қарай ықпал ету құралдары мен жолдарын өзі таңдайды. Модернизацияның бастапқы теориясын жасаушылар оны вестерни - зациямен, яғни түбегейлі өзгерістерді басқа түрмен айырбастау, айталық, батыстың саяси институттарды қабылдау қажеттігіне ұқсата түсінген. Бірақ, бұл түсінік ұзаққа барған жоқ. Батыстың тәжірибесін сол қалпында көшіріп алып, тұтастай енгізе салудың дұрыс еместігі мәлім бола бастады. Осыған орай, шығыс елдерінде модернизатор ретінде танылып, мемлекеттің институттық негіздерін түбірінен өзгертуге кіріскен режимдер баянды бола алмай
бірінен-соң бірі ыдырай берді. Өйткені, стратегиялық тұрғыдан
модернизация жолын дұрыс таңдағанымен,
олар ба - тыс үлгісіндегі мемлекет құрсақ, сол батыстағыдай даму дәрежесіне
жетеміз деген теориялық қағиданы ұстанған еді. Шын мәнінде, нәтиже басқаша
болғанын өмір көрсетті. Мемлекеттік институттар - ды модернизациялаумен
қатар, қоғамдық сананы да түбірінен өзгерту керектігі, әрине жаңартылған
саяси жүйені халық түсініп, қабылдайтындай жағдайға жету қажеттігі барған
сайын айқындала берді.
2.Жан-жақты негізделген және жүйелі реформаторлық тұғырнама болмайынша, қоғамның ұйымшылдығын нығайтып, оны дағдарыстан алып шығу мүмкін емес. Мұндай тұғырнама тарихи кезеңдерде алда тұған міндеттерге сай келуге тиіс, тарихи кезеңнің мәні мен мағынасын аша отырып, қоғамдағы әлеуметтік өзгерістің салдары қандай боларын алдын-ала болжау арқылы, жүргізілетін реформалардың басымдылығы мен си - патын айқындап бере алатындай болуға тиіс. Тек, осындай-осындай жүйелі, байсалды қадамдар ғана әлеуметтің басындағы өзгерістердің баянды болуы - на жеткізеді. Әрине, саяси көсемдіктің ерекшелігі мен сипаты көсемнің жеке тұлғасына және нақты уақыт талабы - на тікелей байланысты. Сонымен бірге, көсемдікті жүзеге асыру жолдары мен амалдары, саяси көсемдік құралдарының қандай екендігі де өте маңызды. Міне, осылайша көсемдіктің құралдары деген - де, көсем сол құралдардың көмегімен елдегі әртүрлі топтардың, партиялар мен қозғалыстардың мүддесін салмақтай, ескере отырып жүгізетін құрылымдарды
айтамыз.
Бұл жағдайлар қайта қалыптаcу жо - лына кейінірек түскен мемлекеттерде де президент институтының енгізілуіне се - беп болды. Мұның өзі саяси жүйелердің дамуында әмбебап заңдылық бар екенін көрсетеді. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев әділ атап көрсеткендей: президенттік басқарудың тиімділігі, әсіресе реформалар мен басқа бір қоғамдық жүйеге көшу кезеңінде байқалады, мұндай кезеңдерде жағдай тұрақты бола қоймаған, әсіресе жер аумағы аса кең және көпұлтты мем - лекеттерде айқын сезіледі Сая - си көсем ретінде Президенттің қолында оның мемлекет басшысы тұрғысындағы міндеттерін жүзеге асыратын ықпалды құралдары болатыны мәлім. Бұл құралдар, жоғарыда айтқанымыздай - заңды жария билік құзіреті, материалдық, қаржылық және басқа да қорларды жұмсау мүмкіндігі, мемлекеттік ап - парат, көтермелеу және мәжбүрлеу құралдары, әрине, заң болып табылады. Бұған қоса, мемлекет басшысының жеке тұлға ретінде де ықпал ету мүмкіндігі бар. Бұл орайда көсемнің абыройы де негізгі ұғымдардың бірі болуға тиіс. Бұл орайда саяси көсемнің өз қадірін
өзі қалай бағалап, түсінуі; саяси мінез-құлқына әсер ететін тілек-
талаптары мен құштарлығы, аса маңызды сая - си сенім-ұстанымының
жүйесі, саяси шешімдер қабылдау стилі, басқа адам - дармен қарым-
қатынас дағдысы, қауіп-қатерге
шыдамдылығы - жеке тұлғаның ықпалдылығын анықтайтын ерекше си - паттар болып табылады. Көбінесе, елде болып жатқан қандай да бір саяси
проце - стер, құбылыстар мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
ІІ.Негізгі бөлім.
1.Басқарманың Президенттік үлгісінің теориялық аспектісі.
а) Басқарудың республикалық үлгісінің тарихы мен түсінігі ... ... ... ... ..3
ә) Президенттік республиканың ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 4
2. Қазақстан Республикасында президенттік институттың қалыптасуының құқықтық алғышарты ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...5
а)Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық статусы ... ... ... ... ..6
ә) ҚР Президентінің құқықтық жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
ІҮ.Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 0
Кіріспе
Мемлекеттік биліктің институттарын қалыптастырудың негізгі міндеті жүйе ретінде қоғамның даму деңгейі мен саяси, әлеуметтік және экономикалық жағдайына сәйкес оның саяси және құқықтық рәсімдеуін таңдау болып табылады. Мұндай таңдау мемлекетті қалыптастыруда саяси және құқықтық негізін және мемлекет пен қоғамның өзара іс-қимылының сипаттамасын анықтайды. Ғылыми талдауда объективті қажетілік берілген мәселемен, сонымен қатар Қазақстан қатысты ауыспалы қоғамда басқару үлгісінің саяси және құқықтық табиғатын зерттеуде көрінеді. Бұл қазақстандық қоғамның басқарудың қазіргі заманғы және демократиялық үлгіні таңдаудағы бірінші тәжірибесі жөнінде сөз болып отырғаны анық. Бір жағынан, Қазақстан мемлекеті тәуелсіздік алғаннан кейін басталған кезеңде саяси реформаның негізгі мақсаттарының бірі - ауыспалы кезеңдегі қоғамның қажеттілігін толық жүзеге асыру үшін, мемлекеттік билікті ұйымдастырудың әдістерінің өзгеруі болды.
Біздің көзқарасымыз бойынша, таңдау мәселесін ғылыми-теориялық дәлелдеу, Қазақстанда президенттік институттың қалыптасуы мен дамуы және мемлекеттік құрылыстың қиын процссінің стратегиялық концепциясын, басқарудың берілген үлгісін таңдауды жүзеге асырғандағы жағдайын, саяси және конституциялық табиғатының ерекшеліктерін, барлық заңдылықтарды шығару жоспарында қазақстандық ғалымдар әлі аяғына дейін әзірлеген жоқ.
Қазақстан Республикасының президенті - мемлекет басшысы, мемлекеттік биліктің және халық бірлігінің кепілі және рәмізі, тұрақты Конституция, азаматтар мен адамның бостандығы мен құқығы.
Негізгі өзгерудің шешуші факторы президенттік институт республикасында қазақстан мемлекетінің барлық қалыптасу процесі табысты іс-әрекет болып табылады. Осыған байланысты басқарудың президенттік үлгісінің қазақстандық нұсқасы, шетел мемлекетінің конституциясының тәжірибесі есебімен қалыптасқан процесс, біздің елдің ұлттық дәстүрі актуалды болып отыр.
ІІ.Негізгі бөлім
1.Транзитті даму кезеңінен өту, қалыпты эволюциялық жолына түсу мемлекет алдындағы өзінше күрделі міндеттер болып табылады. Соны - мен қатар нарықтық экономиканы қалыптастыру, қоғамдық қатынастардың барлық салаларын нарықтық экономикаға сәйкестендіру, тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы әлеуметтік - экономикалық қиыншылықтарды шешу проблемасы - XX ғасырдың 90 жылдарындағы Қазақстан Республикасының күн тәртібіндегі ең өзекті мәселе болып табылатын.1995 жылғы Конституция бойын - ша ортақ тарихи тағдыр біріктірген Қазақстан халқы, байырғы қазақ жерінде мемлекеттік құра отырып, өзімізді еркіндік, теңдік және татулық мұраттарына берілген бейбітшіл азаматтық қоғам деп ұғына отырып, дүниежүзілік қоғамдастықта лайықты орын алуды тілей арқылы, қазіргі және болашақ ұрпақтар алдындағы жоғары жауапкершілігімізді сезіне отырып, өзіміздің егемендік құқығымызды негізге ала отырып,... -деп қоғамның негізгі бағыты айшықталады. Соны - мен қатар, Конституцияда мемлекеттік биліктің бірден - бір бастауы - халық деп көрсетілген. Конституцияның 2 бабында көрсетілгендей Қазақстан Республика - сы - президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет
Басқарудың президенттік форма - сы жағдайында президент халық атынан арнайы өкілдіктерге ие болады және де билік бөлісі принципі айқын болса, ол әрі мемлекеттік атқарушы органның төрағасы болып саналады.
а)Қоғамды саяси қайта - құру кезеңінде Қазақстандағы парламенттік жүйенің тиімсіз болуының объективті себептері де бар. Әдетте, парламенттік жүйе, дамыған көппартиялық жағдайда тиімділік танытады. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары Қазақстанда көппартиялық саяси жүйе құру үрдісі әлі де күрделі және қайшылықты жағдайды бастан кешірді. Бұл құбылыс осы уақытқа дейін бастапқы сипатында, қоғамның көп бөлігін қамти алған жоқ. Әлеуметтік топтардың өзіндік мүдделері қалыптаспаған. Міне, осындай жағдайда парламент қызметі тиімділік таныта ал - мады, табанды да жүйелі экономикалық реформаларға ықпалы кем еді.
Мұндай проблемалар парламенттік жүйесі осал елдердің бәрінде кездесті, сондықтан, олар белгілі бір уақыт аралығына өз президенттеріне төтенше өкілдіктер беріп, қоғамды басқарудың, әсіресе, әлеуметтік-экономикалық жағдайды тұрақтандырудың оңтайлы жолдарын тауып, басқарудың президенттік формасына көшу, атқарушы билікті күшейту -
модерни - зация кезеңіндегі тарихи және саяси заңды кезең болып табылады.
Саяси де - мократия мен нарықтық экономиканың құқықтық негіздерін жасау - бірінші кезектегі аса маңызды міндет болған шақта, дәл осы президенттік жүйе ғана мейлінше тиімді екенін уақыт көрсетті. Парламент болмаған кезде, мемлекет басшысы жаңа нормативтік негіз жасай отырып, экономиканы жандандыруға бағытталған 511 жарлық шығарды, оның 132-сінің заң күші бар. Осылайша, мем - лекет құрылысы мен қоғамдық өмірдің аса маңызды мәселелері жедел әрі икемді шешілді.
ә)Нақты Отандық ерекшеліктерге байланыстыра отырып, еліміздегі билік формасы туралы О. Сүлейменов, сонау 1993 жылдың өзінде-ақ: Қазақстандағы күшті Президенттік Республи - ка Нұрсұлтан Назарбаевтың ерекше тұлғасымен, кәсіби жағынан жетіле қоймаған Жоғарғы Кеңеспен және саясат сахнасына көтеріліп келе жатқан саяси партиялардың әлжуаздығымен сипатта - лады, - деген болатын .
Өтпелі кезеңде ұлт көсемінің ал - дында тұрған міндеттерді зерттеушілер былай бағамдайды: қоғамды тұтастыру және бұқараны біріктіру; тиімді сая - си шешімдерді іздеп табу; азаматтар - ды бюрократияның заңсыздығы мен бассыздығынан қорғау; тәртіп сақтау және қылмыстықпен күресу; азаматтардың биліктен алшақтауына жол бермеу; жаңашылдық үлгісін көрсету, келешекке деген үміт отын жағу және әлеуметтің қуат-күшін арттыруға жігерлендіру; өтпелі кезеңдегі реформалардың қажеттігіне жұртшылықты сендіру және соған жұмылдыру
Қайталап айтатын болсақ, мем - лекет басшысы ретінде жеке тұлғаның ықпалы - Президенттің қолындағы баға жетпес құралы болып табылады. Бұл құралды мемлекеттік саяси басшыларға (үкімет басшысы мен мүшелері, парла - мент, аймақ басшылары т.б.) қатысты да, партия және қоғам қайраткерлеріне қатысты да тиімді қолдануға мүмкіндік береді.
Сайланып қойылған саяси көсем, көбінесе нақты саяси міндеттер мен қолындағы қорлардың мүкіндігіне қарай ықпал ету құралдары мен жолдарын өзі таңдайды. Модернизацияның бастапқы теориясын жасаушылар оны вестерни - зациямен, яғни түбегейлі өзгерістерді басқа түрмен айырбастау, айталық, батыстың саяси институттарды қабылдау қажеттігіне ұқсата түсінген. Бірақ, бұл түсінік ұзаққа барған жоқ. Батыстың тәжірибесін сол қалпында көшіріп алып, тұтастай енгізе салудың дұрыс еместігі мәлім бола бастады. Осыған орай, шығыс елдерінде модернизатор ретінде танылып, мемлекеттің институттық негіздерін түбірінен өзгертуге кіріскен режимдер баянды бола алмай
бірінен-соң бірі ыдырай берді. Өйткені, стратегиялық тұрғыдан
модернизация жолын дұрыс таңдағанымен,
олар ба - тыс үлгісіндегі мемлекет құрсақ, сол батыстағыдай даму дәрежесіне
жетеміз деген теориялық қағиданы ұстанған еді. Шын мәнінде, нәтиже басқаша
болғанын өмір көрсетті. Мемлекеттік институттар - ды модернизациялаумен
қатар, қоғамдық сананы да түбірінен өзгерту керектігі, әрине жаңартылған
саяси жүйені халық түсініп, қабылдайтындай жағдайға жету қажеттігі барған
сайын айқындала берді.
2.Жан-жақты негізделген және жүйелі реформаторлық тұғырнама болмайынша, қоғамның ұйымшылдығын нығайтып, оны дағдарыстан алып шығу мүмкін емес. Мұндай тұғырнама тарихи кезеңдерде алда тұған міндеттерге сай келуге тиіс, тарихи кезеңнің мәні мен мағынасын аша отырып, қоғамдағы әлеуметтік өзгерістің салдары қандай боларын алдын-ала болжау арқылы, жүргізілетін реформалардың басымдылығы мен си - патын айқындап бере алатындай болуға тиіс. Тек, осындай-осындай жүйелі, байсалды қадамдар ғана әлеуметтің басындағы өзгерістердің баянды болуы - на жеткізеді. Әрине, саяси көсемдіктің ерекшелігі мен сипаты көсемнің жеке тұлғасына және нақты уақыт талабы - на тікелей байланысты. Сонымен бірге, көсемдікті жүзеге асыру жолдары мен амалдары, саяси көсемдік құралдарының қандай екендігі де өте маңызды. Міне, осылайша көсемдіктің құралдары деген - де, көсем сол құралдардың көмегімен елдегі әртүрлі топтардың, партиялар мен қозғалыстардың мүддесін салмақтай, ескере отырып жүгізетін құрылымдарды
айтамыз.
Бұл жағдайлар қайта қалыптаcу жо - лына кейінірек түскен мемлекеттерде де президент институтының енгізілуіне се - беп болды. Мұның өзі саяси жүйелердің дамуында әмбебап заңдылық бар екенін көрсетеді. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев әділ атап көрсеткендей: президенттік басқарудың тиімділігі, әсіресе реформалар мен басқа бір қоғамдық жүйеге көшу кезеңінде байқалады, мұндай кезеңдерде жағдай тұрақты бола қоймаған, әсіресе жер аумағы аса кең және көпұлтты мем - лекеттерде айқын сезіледі Сая - си көсем ретінде Президенттің қолында оның мемлекет басшысы тұрғысындағы міндеттерін жүзеге асыратын ықпалды құралдары болатыны мәлім. Бұл құралдар, жоғарыда айтқанымыздай - заңды жария билік құзіреті, материалдық, қаржылық және басқа да қорларды жұмсау мүмкіндігі, мемлекеттік ап - парат, көтермелеу және мәжбүрлеу құралдары, әрине, заң болып табылады. Бұған қоса, мемлекет басшысының жеке тұлға ретінде де ықпал ету мүмкіндігі бар. Бұл орайда көсемнің абыройы де негізгі ұғымдардың бірі болуға тиіс. Бұл орайда саяси көсемнің өз қадірін
өзі қалай бағалап, түсінуі; саяси мінез-құлқына әсер ететін тілек-
талаптары мен құштарлығы, аса маңызды сая - си сенім-ұстанымының
жүйесі, саяси шешімдер қабылдау стилі, басқа адам - дармен қарым-
қатынас дағдысы, қауіп-қатерге
шыдамдылығы - жеке тұлғаның ықпалдылығын анықтайтын ерекше си - паттар болып табылады. Көбінесе, елде болып жатқан қандай да бір саяси
проце - стер, құбылыстар мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz