Қылмыстық ізге түсуді болғызбайтын мән жайлар
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. Қылмыстық ізге түсудің мазмұны мен негіздері
1.1Қылмыстық ізге түсудің түсінігі, әдістері
1.2 Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері
2. Қылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
2.1 Қылмыстық ізге түсу органының қылмыстық іс қозғалғаннан кейінгі іс . әрекеті
2.2Қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді болдырмайтын жағдайлар
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. Қылмыстық ізге түсудің мазмұны мен негіздері
1.1Қылмыстық ізге түсудің түсінігі, әдістері
1.2 Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері
2. Қылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
2.1 Қылмыстық ізге түсу органының қылмыстық іс қозғалғаннан кейінгі іс . әрекеті
2.2Қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді болдырмайтын жағдайлар
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырылады. Ал өз кезегінде мұндай қатынасқа түскен субъектілер заңға сәйкес белгілі бір іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болады.
Заңмен белгіленген құқықтық мәртебелерге байланысты қылмыстық іс жүргізудің қатысушылары деп-өзінің немесе өздері білдіретін құқықтар мен мүдделерін қорғау мақсатында қылмыстық істі тергеу өндірісіне мемлекеттік органдармен тартылған немесе жіберілген жеке не заңды тұлғаларды айтамыз. Сонымен қатар, олардың қатарына кең іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болатын, қылмыстық сот ісін жүргізуге өкілетті лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органда және көмекші қызметтерді атқаратын өзге тұлғалар мен органдар жатады.Осыған байланысты қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеу мәселелесімен көптеген авторлар айналысқан. Қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеудің қандай түрі болмасын, ондағы басты рөлді мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар атқарады. Оларға қылмыстық істі жүргізу, қылмыстық ізге түсуді бастау, қылмыстық істі бағыттау және оның тағдырын анықтау туралы шешімдерді қабылдау бойынша арнайы өкілеттіктер берілген. Іс жүргізудің қалған қатысушыларының орны өзгеше
Курстық жұмыстың өзектілігі:
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырыу.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Қылмыстық іс жүргізу функцияларының түсінігі мен жүйесін зерттеу.
Курстық жұмыстың міндеттері:
Жоғарыдағы мақсаттарға байланысты курстық жұмысқа мынадай міндеттер қойылды:
- қылмыстық іс жүргізу функцияларының түсінігі зерттеу;
- қылмыстық іс жүргізу функцияларының жүйесін қарастыру т.б. болып табылады.
Курстық жұмыстың пәні:
ылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
Заңмен белгіленген құқықтық мәртебелерге байланысты қылмыстық іс жүргізудің қатысушылары деп-өзінің немесе өздері білдіретін құқықтар мен мүдделерін қорғау мақсатында қылмыстық істі тергеу өндірісіне мемлекеттік органдармен тартылған немесе жіберілген жеке не заңды тұлғаларды айтамыз. Сонымен қатар, олардың қатарына кең іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болатын, қылмыстық сот ісін жүргізуге өкілетті лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органда және көмекші қызметтерді атқаратын өзге тұлғалар мен органдар жатады.Осыған байланысты қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеу мәселелесімен көптеген авторлар айналысқан. Қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеудің қандай түрі болмасын, ондағы басты рөлді мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар атқарады. Оларға қылмыстық істі жүргізу, қылмыстық ізге түсуді бастау, қылмыстық істі бағыттау және оның тағдырын анықтау туралы шешімдерді қабылдау бойынша арнайы өкілеттіктер берілген. Іс жүргізудің қалған қатысушыларының орны өзгеше
Курстық жұмыстың өзектілігі:
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырыу.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Қылмыстық іс жүргізу функцияларының түсінігі мен жүйесін зерттеу.
Курстық жұмыстың міндеттері:
Жоғарыдағы мақсаттарға байланысты курстық жұмысқа мынадай міндеттер қойылды:
- қылмыстық іс жүргізу функцияларының түсінігі зерттеу;
- қылмыстық іс жүргізу функцияларының жүйесін қарастыру т.б. болып табылады.
Курстық жұмыстың пәні:
ылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Қ.Р.Конституция 10.02.2008
2.Қ.Р.Қылмыстық іс жүргізу кодексі 21.01.2008.
3.Қ.Р Жедел іздестіру қызметі туралы заң 25.02.2010
4.Уголовный процесс Под ред.. Тарасов.Р.М.2009
5.Қылмысты іздестіру шаралары.Алматы 2007
6.Алауханов Е. КР қылмыстық атқару құқығы»:Оқу ұралы,
7.Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық:Оқулық/А.Н.Ағыбаев.-2-шi бас.,өңд.,толықт. Алматы:Жетi жарғы. Ерекше бөлiм.-2003.-560б..-ISBN 9965110247:1550.00
8. Бұғыбай Д. Б. Қылмыстық құқық :Оқулық.-Алматы:НҰР-ПРЕСС,2004.-CD-ROM.
9. Әпенов С. М. Қылмысқа қатысушылық:Теория және практика мәселелерi/С.М.Әпенов.-Алматы:Заң әдебиетi,2007.-173б.
10. Бриллиантов А. В., Дифференциация наказания и степень исправления осужденных к лишению свободы. М.: 2008г.
1. Қ.Р.Конституция 10.02.2008
2.Қ.Р.Қылмыстық іс жүргізу кодексі 21.01.2008.
3.Қ.Р Жедел іздестіру қызметі туралы заң 25.02.2010
4.Уголовный процесс Под ред.. Тарасов.Р.М.2009
5.Қылмысты іздестіру шаралары.Алматы 2007
6.Алауханов Е. КР қылмыстық атқару құқығы»:Оқу ұралы,
7.Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық:Оқулық/А.Н.Ағыбаев.-2-шi бас.,өңд.,толықт. Алматы:Жетi жарғы. Ерекше бөлiм.-2003.-560б..-ISBN 9965110247:1550.00
8. Бұғыбай Д. Б. Қылмыстық құқық :Оқулық.-Алматы:НҰР-ПРЕСС,2004.-CD-ROM.
9. Әпенов С. М. Қылмысқа қатысушылық:Теория және практика мәселелерi/С.М.Әпенов.-Алматы:Заң әдебиетi,2007.-173б.
10. Бриллиантов А. В., Дифференциация наказания и степень исправления осужденных к лишению свободы. М.: 2008г.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. Қылмыстық ізге түсудің мазмұны мен негіздері
1.1Қылмыстық ізге түсудің түсінігі, әдістері
1.2 Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері
2. Қылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
2.1 Қылмыстық ізге түсу органының қылмыстық іс қозғалғаннан кейінгі іс - әрекеті
2.2Қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді болдырмайтын жағдайлар
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырылады. Ал өз кезегінде мұндай қатынасқа түскен субъектілер заңға сәйкес белгілі бір іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болады.
Заңмен белгіленген құқықтық мәртебелерге байланысты қылмыстық іс жүргізудің қатысушылары деп-өзінің немесе өздері білдіретін құқықтар мен мүдделерін қорғау мақсатында қылмыстық істі тергеу өндірісіне мемлекеттік органдармен тартылған немесе жіберілген жеке не заңды тұлғаларды айтамыз. Сонымен қатар, олардың қатарына кең іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болатын, қылмыстық сот ісін жүргізуге өкілетті лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органда және көмекші қызметтерді атқаратын өзге тұлғалар мен органдар жатады.Осыған байланысты қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеу мәселелесімен көптеген авторлар айналысқан. Қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеудің қандай түрі болмасын, ондағы басты рөлді мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар атқарады. Оларға қылмыстық істі жүргізу, қылмыстық ізге түсуді бастау, қылмыстық істі бағыттау және оның тағдырын анықтау туралы шешімдерді қабылдау бойынша арнайы өкілеттіктер берілген. Іс жүргізудің қалған қатысушыларының орны өзгеше
Курстық жұмыстың өзектілігі:
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырыу.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Қылмыстық іс жүргізу функцияларының түсінігі мен жүйесін зерттеу.
Курстық жұмыстың міндеттері:
Жоғарыдағы мақсаттарға байланысты курстық жұмысқа мынадай міндеттер қойылды:
- қылмыстық іс жүргізу функцияларының түсінігі зерттеу;
- қылмыстық іс жүргізу функцияларының жүйесін қарастыру т.б. болып табылады.
Курстық жұмыстың пәні:
ылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
1.Қылмыстық ізге түсудің мазмұны мен негіздері
1.1Қылмыстық ізге түсудің түсінігі, әдістері
Қылмыстық ізге түсу- қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекет пен оны жасаған адамды, соңғысының қылмыс жасаудағы кінәлілігін анықтау мақсатында, сондай-ақ мұндай адмаға жаза немесе өзге де қылмыстық - құқықтық ықпал ету шараларын қолдануды қамтамасыз ету үшін айыптау тарабы жүзеге асыратын іс жүргізу қызметі ( ҚІЖК 7-бабының 13-тармағы)
Қылмыстық қудалаудың негізгі мақсаты -- қылмыстық іс бойынша барлық мән-жайларды анықтау, оны жасаған адамды анықтау және ұстау, айып тағу.
Қылмыстық ізге түсуді ұйымдастыру[6, 32-38бап.] Жеке айыптау ҚІ -ҚІЖК 33-бап,32-бап,2-бөл - Жәбірленушінің өтініші бойынша ғана қозғалады және оның айыпталушыменбітісуіне орай қысқартылуға тиіс;
Жеке жария айыптау ҚІ -ҚІЖК 33-бап,32-бап,3-бөл - Жәбірленушінің шағымымен ғана қозғалады, айыпталушымен бітісуіне орай қысқартылуға жатады, егер адам бірінші рет орташа ауырлықта жасаса және жәбірленушіге келтірілген зиянды өтесе;
Жариялы айыптау ҚІ -ҚІЖК 32-бап - Бұл істер бойынша жәбірленушінің шағым беруіне қарамастан жүзеге асырылады.Қылмыстық құдалауды жүзеге асыратын органдар мен лауазымды адамдар: олар прокурор (мемлекеттік айыпталушы), тергеуші, анықтау органы мен анықтаушы.
Қылмыстық қудалауды жүзеге асыратын органдар қылмыстық процеске қатысушылар ішінде негізгілері болып табылады. Олар қылмыстық іс жүргізу заңнамасының негізгі идеялары мен қағидаларын, міндеттерін сақтап, жүзеге асыруға, қылмыстық істі уақытында және дұрыс ашуға, заңнаманың біріңғай және дұрыс қолданылуын қамтамасыз етуге міндетті. Тергеуші мен анықтаушының әрбір әрекеті құқық нормаларымен көзделген және белгілі бір процессуалдық нысанда болады.
1.Сот бойынша ақталған адам, сонымен бірге оған қатысты ҚІЖК -де көзделген негіздер бойынша қылмыстық істі қысқарту туралы қылмыстық ізге түсу органының қаулысы шығарылған айыпталушы кінәсіз деп саналады және оның ҚР Конституциясымен кепілдік берілген құқықтары мен бостандықтарын қандай да бір шектеуге болмайды.
2.Сот, қылмыстық ізге түсу органы осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген адмады ақтау және оған қылмыстық процесте жүргізуші органның заңсыз іс-әрекетінің салдарынан келтірілген зияндарды жөнінде заңда көзделген барлық шараларды қолдануға тиіс .
Қылмыстық іс жүргізу заңнамасынан ауытқуларға жол берілмейді және олардың белгілі бір құқықтық салдары көзделген. Қылмыстық қудалауды жүзеге асырушы органдар тек қана осы нормаларды біліп қоймай, оларды сақтауы, дұрыс қолдануы, кәсіби деңгейде қолдануы қажет.
Алдын ала тергеу барысында істің фактілік мән-жайлары анықталады. Бұл жерде қылмыстық оқиға орын алдыма жоқпа, сезікті немесе айыпталушы адамның сол қылмысты істеуде кінәсі анықталды ма деген сұрақтарға жауап алынады. Осылардың барлығы тергеуші арнайы құжат -- айыптау қортындысымен рәсімдейді. Айыптау қорытындысын шығарып болған соң тергеуші оны айыпталушыға жариялайды және қылмыстық істі әрі қарай шешу үшін сот органдарына жібереді.
Қазақстан Республикасының әрекет етуші қылмыстық іс жүргізу заңдары мен арнайы қазақстандық және ресейлік әдебиеттерге талдау жасау арқылы қылмыстық қудалау мен айып тағудың проблемаларын айқындау, маңызын ашу:
1) Қазақстан Республикасының әрекет етуші қылмыстық іс жүргізу заңдарын зерттеу, оларға талдау жасау, талқылау;
2) Қазақстандық және ресейлік әдебиеттерді зерттеу;
3) Зерттеліп отырған мәселе бойынша өзіндік пікірді қалыптастыру;
4) Тақырып бойынша түсініктемелік негізді қалыптастыру.
Қылмыстық ізге түсу (ағыл. criminal prosecution (accusation); Қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекет пен оны жасаған адамды, сонғысының қылмыс жасаудағы кінәлілігін анықтау мақсатында, сондай-ақ мұндай адамға жаза немесе өзге де қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларын қолдануды қамтамасыз ету үшін айыптау тарабы жүзеге асыратын іс жүргізу қызметі[1].
Жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау сатысының мәні,маңызы және міндеттері.Жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты іс бойынша қайта бастаудың негіздері мен себептері.
Қылмыстық ізге түсу әдістері - жеке түрде асырылуы мүмкін қылмыстардың жеке айыптау істері бойынша соттың шығаратын шешімдері мен айыптау істерін қысқартудың негіздері.
Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану жөнінде іс жүргізу негіздері. Аталмыш санаттағы істер бойынша дәлелдеуге жататын мән -- жайлар. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану жөніндегі істер бойынша алдын ала тергеу және соттық қарауды жүргізу ерекшеліктері. Психикалық аурулармен ауратын тұлғаларға қатысты қауіпсіздік шаралары.
Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолдану туралы іс жүргізілетін тұлғаның құқықтары. Қорғаушының заңды өкілінің міндетті түрде қатысуы.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі қылмыстық процестің міндеттерін қылмысты тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және қылмыстық жауапқа тарту, әділ сот талқылауы және қылмыстық заңды дұрыс қолдану деп белгілеген болатын (ҚР ҚІЖК 8-бабының 1-бөлігі). Осы міндеттерді орындауға тергеу органдарының өздерінің іс жүзіндегі қызметін атқару кезінде заңдылықты тікелей қамтамасыз етуімен, сондай-ақ қылмыс жасауға жағдай туғызатын себептер мен шарттарды дер кезінде әшкерелеумен және болдырмаумен қол жеткізіледі. Қылмыстық сот ісін жүргізуде зақдылықты қамтамсыз етудің бірден-бір жолы прокурорлық қадағалау болып табылады.
* ҚП орындаушы лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органдар:
1) Прокурор
2) Тергеуші
3) Анықтаушы
4) Тергеу бөлімінің бастығы
* Қылмыстық процеске қатысушы жеке тұлғалар:
1) жәбірленуші
2) жеке айыптаушы
3) азаматтық талапкер
4) олардың өкілі немесе заңды өкілі
Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері:
1) Іс - әрекеттің қылмыстық заңда қылмысты деп, қылмыстық жаза қолдануға лайықты деп танылуы
2) Қылмыстық істі тоқтату, қылмыстық ізге түсуді тоқтату үшін негіздердің жоқтығы
3) Адамның кінәлі екенің қуаттайтын қажетті дәлелді базасың болуы
Қылмыстық процеске қатысушылар - қылмыстық істерді тергеуге және қарауға өздерінің немесе өздері білдіретін құқықтар мен заңды мүдделерді қоғауы мақсатымен мемлекеттік органдар тартатын немесе қатыстыратын және іс жүргізушілік кең құқықтар берілген жеке және заңды тұлғаларды,қылмыстық сот ісін жүргізуге өкілетті лауазымды адамдар мен мемелекеттік органдарды, сондай-ақ қосалқы функциялар атқаратын адамдар мен органдар.
Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың 2007 жылғы 28 ақпан күнгі Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан Қазақстан Республикасы халықтарына Жолдауындағы ...бәрі де заң бойынша өмір сүретін шынайы құқықтық мемлекет құру... және ...болашақ ұрпақтың алдында қазіргі біздің ұрпақтардың орасан зор жауапкершіліктері жатыр: ... олар өздерінің балалары үшін алаңдамай, көшелерде еркін жүріп және өздерінің мүліктері үшін алаңсыз бола алар ма екен- деп айтылған сөздері біздің мемле-кетіміздің алдындағы бірінші кезектегі міндеттердің бірі болып саналады.
Қылмыстық іс жүргізу функциялары деп іс жүргізу қызметінің негізгі түрлері мен бағыттарын түсіну керек, олар өз мүдделерін қорғайтын басқа да адамдар қатыстырылатын іс бойынша іс жүргізетін құзыретті органдардың қызметі нәтижесінде қол жететін арнайы және жеке мақсаттар мен міндеттерге қарай қылмыстық процесте саралануы мүмкін.
Қылмыстық іс жүргізу құқығында функциялардың екі тобы бар: негізгі және көмекші.
Негізгі функциялар тобына мыналар кіреді:
- қылмыстық істі тергеу;
- қылмыстық ізге түсу (айыптау);
- заңдылыққа прокурорлық қадағалау;
- қорғау;
- қылмыстық істі сотта қарау мен шешу.
Көмекші функциялар тобына мыналар жатады:
- ақтау;
- азаматтық талапты қолдау;
- азаматтық талаптан қорғау;
- процеске қатысушылардың қауіпсіздігі;
- қылмыстардығ алдын алу.
Сонымен, қылмыстық процестегі функцияларды дұрыс түсіну процеске әрбір қатысушының мәртебесін белгілеу, сондай-ақ жекелеген функциялар арасындағы өзара байланыстарды анықтау арқылы түрлі қатысушылардың өзара іс-қимылдарының процедуралық нысандары мен шектерін ажырату үшін маңызды.
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырылады. Ал өз кезегінде мұндай қатынасқа түскен субъектілер заңға сәйкес белгілі бір іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болады.
Заңмен белгіленген құқықтық мәртебелерге байланысты қылмыстық іс жүргізудің қатысушылары деп-өзінің немесе өздері білдіретін құқықтар мен мүдделерін қорғау мақсатында қылмыстық істі тергеу өндірісіне мемлекеттік органдармен тартылған немесе жіберілген жеке не заңды тұлғаларды айтамыз. Сонымен қатар, олардың қатарына кең іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болатын, қылмыстық сот ісін жүргізуге өкілетті лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органда және көмекші қызметтерді атқаратын өзге тұлғалар мен органдар жатады.1 Осыған байланысты қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеу мәселелесімен көптеген авторлар айналысқан. Қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеудің қандай түрі болмасын, ондағы басты рөлді мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар атқарады. Оларға қылмыстық істі жүргізу, қылмыстық ізге түсуді бастау, қылмыстық істі бағыттау және оның тағдырын анықтау туралы шешімдерді қабылдау бойынша арнайы өкілеттіктер берілген. Іс жүргізудің қалған қатысушыларының орны өзгеше. Олардың өздері іс бойынша ешқандай шешім қабылдамайды, бірақ іс жүргізуге қатыса отырып, белгілі бір іс-жүргізушілік қызметті жүзеге асырады және сонысымен қылмыстық істің қозғалысына әсерін тигізеді. [2] Қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес қылмыстық ізге түсу органдарына прокурор (мемлекеттік айыптаушы), тергеуші, анықтау органы және анықтаушы жатады (ҚР ҚІЖК 7-бап, 14-тармақ). Біздің диссертациялық зерттеу пәніне анықтау органы мен анықтау органы бастығының іс-жүргізушілік-құқықтық қызметтері мәселелері кіреді. Сондықтан да, біз іс жүргізу заңдылығын жетілдіру мақсатында осы екі субъектінің төңірегінде жиналған, әлі шешілмеген сұрақтарды қарастырамыз. Соның ішінде, әсіресе, "Анықтау органдары дегеніміз не, олар немен айналысады. Оның құқықтық мәртебесі және Анықтау органының бастығы деп кімді айтамыз, Оның құқықтық мәртебесі қандай деген мәселелерді қозғаймыз. Анықтау органы мен анықтау органы бастығының құқықтық мәртебелерін реттей отырып, заң шығарушы бұл іс жүргізудің қатысушыларына нақты және толық анықтамалар бермеді. ҚР ҚІЖК 65-бабының 1-бөлігінде анықтау органының құзыреті берілген, ал 2 және 3 бөліктерінде анықтау органы болып табылатын органдар мен лауазымды тұлғалар аталған, алайда анықтау органы категориясын толық түсіндіретін анықтама берілмеген. Бір жағдайда оларға мемлекеттік органдар жатады:
1. Ішкі істер органдары;
2. ұлттық қауіпсіздік органдары;
3. әділет органдары - сот шешімдерінің атқарылу тәртібін бұзуға байланысты қылмыстар туралы істер бойынша;
4. қаржы полициясы органдары;
5. кеден органдары- контрабанда және кеден төлемдерін төлеуден жалтару туралы істер бойынша;
6. әскери полиция органдары - ҚР қарулы күштерінде, ҚР басқа да әскерлері мен әскери құрамаларында шақыру немесе келісім-шарт бойынша әскери қызметін атқарып жүрген әскери қызметшілер; әскери жиындарды өткеру кезінде запастағы азаматтар; әскери бөлімдердің, құрамалардың, мекемелердің азаматтық қызметкерлері олардың қызметтік міндеттерін атқаруына байланысты немесе осы бөлімдердің, құрамалардың және мекемелердің орналасқан жерінде жасаған барлық қылмыстары туралы істер бойынша;
7. мемлекеттік өртпен күресу қызметінің басқару органдары мен бөлімшелері - өртке байланысты барлық қылмыстар туралы істер бойынша;
Басқа жағдайларда оларға мемлекеттік органдар мен мекемелердің басшылары жатады:
1. шекара бөлімдерінің командирлері - ҚР мемлекеттік шекарасы туралы заңдарды бұзу туралы істер бойынша, сондай-ақ ҚР континентальдық шелфінде жасалған қылмыстар туралы істер бойынша;
2. әскери полиция органы болмаған жағдайда әскери бөлімдердің, құрамалардың, командирлері, әскери мекемелер мен гарнизондардың бастықтары-ҚР Қарулы Күштерінде басқа да әскерлері мен әскери құрамаларында шақыру немесе келісім-шарт бойынша әскери қызметін атқарып жүрген өздеріне бағынышты әскери қызметшілер, сондай-ақ олар әскери жиындар өткеру кезінде запастағы азаматтар жасаған барлық қылмыстар туралы істер бойынша; әскери бөлімдердің, құрамалардың, мекемелердің азаматтық қызметкерлері олардың өзінің қызметтік міндеттерін атқаруына байланысты немесе осы бөлімдердің, құрамалардың және мекемелердің орналасқан жерінде жасаған қылмыстары туралы істер бойынша;
3. ҚР дипломатиялық өкілдіктердің, консулдық мекемелердің және өкілетті өкілдіктердің басшылары - өздерінің қызметкерлері болған елдерінде жасаған қылмыстар туралы істер бойынша;
Заң анықтау органының барлық қылмыстар туралы істер бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу және кезек күттірмейтін тергеу қимылдарын орындау жөніндегі құқықтар мен міндеттерді сол сияқты алысқа жүзу сапарындағы теңіз кемелерінің капитандарына, геологиялық барлау партияларының, басқа да мемлекеттік ұйымдар мен олардың бөлімшелерінің басшыларына жоғарыда аталған анықтау органдары алыс, көлік қатынасы болмаған кезеңде жүктейді.
1.2 Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері
Қылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары:
1) Қылмыстық іс жүргізу түсуді жеке түрде жүзеге асыру [6,33 бап]
2)Қылмыстық ізге түсуді жеке - жариялы түрде жүзеге асыру [6,34 бап]
3)Қылмыстық ізге түсуді жариялы түрде жүзеге асыру [6,32 баб. 4 бөл.]
Заң шығарушының мұндай ыңғайы Л.В. Павлухинның пікірінше бірқатар себептермен түсіндіріледі. Біріншіден, анықтау органдарының бұндай топтарға бөлінуі, ондағы анықтауды жүргізетін лауазымды тұлғалардың санына байланысты.Жоғарыда айтылған екінші топтағы анықтау органдарына қарағанда, бірінші топтағы анықтау органдарында (әсіресе ішкі істер органдарымен салыстырып қарағанда( лауазымды тұлғалардың саны басым болып келеді. Бұны ол екі топтың да анықтау органдарымен жүргізілетін қылмыстық істердің мөлшерімен де түсіндіреді. Екіншіден, мемлекеттік органдар басым көпшілік қылмыстық істер бойынша анықтауды жүргізетіндіктен, олардың негізгі функциясы болып анықтауды жүргізу функциясы табылады. Ал екінші топтағы анықтау органдарының негізгі функциясы, мысалы әскери бөлімдерде әскери тәртіп пен құқық тәртібін сақтау болғандықтан, әдетте, бұл мекемелермен анықтау жүргізілетін қылмыстық істер аз немесе мүлдем болмауы мүмкін ( мысалы, теңіз кемелерінде). Сондықтан да, анықтау өндірісі соңғы аталған органдарда эпизодикалық сипатқа ие болып, тұрақты функция ретінде бола алмайды. [3]
Ал ҚР ҚІЖК-ның 66-бабымен анықтау органының бастығы реттелген, бұл нормаға сәйкес анықтау органы бастығы болып өз құзыретінің шегінде Бас басқарманың (Департаменттің), басқарманың, бөлімінің, бөлімшенің және анықтау органының өзге де бөлімшелерінің бастықтары табылады. Біздің ойымызша, анықтау органының бастығы түсінігіне берілген бұл анықтама нақты және толық емес, оның себебі, ол тек 65-бапта көрсетілген орган деп аталатындарға ғана қатысты, ал қалған анықтау органдарының түрлеріне қолдануға жатпайды ( шекара бөлімдерінің командирлері, әскери бөлімдердің, құрамалардың командирлері, дипломатиялық өкілдердің, консулдық мекемелердің және өкілетті өкілдердің басшылары, т.с.) сонымен қатар, бұл анықтама анықтау органы бастығына тән барлық белгілерді ашып көрсетпейді. Бұл екі категория түсініктеріне баға бере отырып, біз олардың бір-біріне өте жақын және ұқсас ұғымдар екенін тұжырымдаймыз.
Бұндай қортынды жасауға көптеген іс-жүргізуші ғалымдардың осы екі түсінікке берген көзқарастары, пікірлері себеп болды.В.Н.Шпилев, А.П.Рыжаков пен А.И.Сергеев, В.М.Савицкий мен Ф.А.Томасевич, А.А.Чувилев,Р.Х.Якупов, Л.В.Павлухин, т.с.с. Енді жоғарыда айтылған анықтау органы мен анықтау органының бастығы түсініктеріне жан-жақты, толық және нақты дефинициялар беру мақсатында бұл субъектілердің құқықтық мәртебелерін ескере отырып, осы ғалымдардың көзқарастарын қарастырайық.
Анықтау органы болып оның құзыретіне жатқызылған кез-келген іс бойынша анықтауды жүргізуге құқылы басшы табылады. Анықтау органының бастығы анықтауға басшылық етіп, нақты істер бойынша анықтауды жүргізу үшін тұлғаларды тағайындайды.
Осындай В.Н.Шпилев сияқты берген көзқарасты А.П.Рыжаков пен А.И.Сергеев те ұстанады.Олар анықтау органын мемлекеттік мекеме деп, сонымен бірге, анықтау органдарының қатарына белгілі бір қызметтер мен басқармаларды қосқан. Сондай-ақ, олар мекеме дегеніміз - бұл атқарушылық және әкімшілік секілді қызметтердің бірін жүзеге асыратын белгілі бір қызметкерлер тобы деп есептейді.
Жоғарыда берілген анықтамалардың ішінен В.Н.Шпилевтің берген анықтамасын мейлінше дұрыс деп санауға болады, оның себебі әрбір анықтау органы деген кезде, ең біріншіден оның мәртебесін және т.б. белгілерін көрсететін оның бастығы болып табылады. Басқаша айтқанда, анықтау органы бастығының мәртебесін белгілейтін сол анықтау органы немесе мекеме, ал ондағы біз айтқан орындаушылар, яғни лауазымды адамдардың мәртебесі олардың өкілеттіктері, құқықтары мен міндеттері негізінде белгіленеді. Алайда, В.Н.Шпилевтің берген анықтамасында А.П.Рыжаков пен А.И.Сергеев айтқан атқарушылық функциясын жүзеге асыратын анықтаушылар көрсетілмеген. Анықтау органы үлкен мекеме болғандықтан, онда басшыдан басқа, атқарушылар, яғни анықтаушылар болуы тиіс. Бұл орайда А.П.Рыжаков пен А.И.Сергеевтың берген анықтамасын да бір жағынан дұрыс деп санауға болады.
Ал осыған байланысты, В.М.Савицкий мен Ф.А.Томасевич басқашалай анықтама берген. Олардың пікірінше, анықтау органының бастығы белгілі бір мекеменің тек әкімшілік басшысы болып табылады және ол ешқандай да іс-жүргізу қызметтеріне ие бола алмайды.
Біз бұл ғалымдардың берген анықтамасымен жартылай келісеміз. Оның себебі, бір жағынан, кез-келген мемлекеттік мекеме бастығы қызметінің негізгі сферасы әкімшілік немесе басқарушылық сипатқа ие. Ал, екінші жағынан, ҚР ҚІЖК 66-бабына көз жүгіртетін болсақ, анықтау органының бастығы процессуалды басшылық ету және тергеу функцияларын жүзеге асырады, олай болса, оның қызметі сонымен бірге, іс-жүргізушілік құқықтық сипатқа да ие.Осы анықтамаға ұқсас, біршама толық пікірді Ю.Н.Белозеров те білдірген болатын. Оның көзқарасы бойынша, полиция қызметіне тән үш бағытты бөліп қарауға болады және олардың әрқайсысының айрықша құқықтық сипаты бар. Олар: әкімшілік қызмет, жедел-іздестіру қызметі, анықтау өндірісі.
Алайда, ҚР "Жедел-іздестіру қызметі туралы" Заңының 6-бабына сәйкес анықтау органдарының кейбіреуінің ғана жедел-іздестіру қызметімен айналысуға құқығы бар. Олай болса, Ю.Н.Белозеровтың берген бұл пікірі заңда белгіленген барлық анықтау органдарына қатысты бірдей қолдануға келмейді. Сол себептен де, анықтау органдары түсінігінің дефинициясын берген кезде олардың жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыратындығын ерекше белгілеп айтудың керегі жоқ. Өйткені, бұндай жағдайда біз, анықтау органдарына кіретін мемлекеттік органдар мен мекемелердің санын жасанды түрде азайтып алуымыз мүмкін. Ю.Н.Белозеровтың көзқарасын әрі қарай дамытқан -Р.Х.Якупов. Ол, мемлекеттік мекеме басшысы қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес анықтаушының бүкіл процессуалдық өкілеттігіне ие бола тұрып, өзінің басшылық жағдайымен немесе мәртебесімен байланысты басқа да процессуалды құқықтар мен міндеттерге ие болатынын көрсеткен. Осының салдарынан ол қылмыстық іс жүргізудің дербес субъектісі болып, анықтау органының бастығы деп аталынған.
Бірқатар ғалымдардың пікірлерін қарастырып, олардың әрқайсысына біздің көзқарасымызды білдірігенен кейін, жоғарыда айтып өткендей бұл категориялардың іс-жүргізушілік-құқықтық мәртебесіне көңіл аударғанды жөн көріп отырмыз. Ең біріншіден, құқықтық мәртебенің не екенін, оның элементтерін еске түсірейік. "Мәртебе" этимология мағынасында - бұл субъектінің "құқықтық жағдайы, қалпы".
Яғни, егер құқықтық мәртебені тұлға мен қоғамның, азамат пен мемлекеттің, индивид пен басқа индивидтің өзара қатынасын көрсететін белгілер жүйесі ретінде кең мағынада қарастырсақ , онда адамның қоғамдағы шынайы жағдайын заңи түрде анықтайтын, сипаттайтын, кепілдейтін, бекітетінінің барлығы құқықтық немесе заңды мәртебені құрайды.
Құқықтық мәртебенің элементтерін Д.Д.Цабрия аса шеберлікпен сипаттап өтті. Ол, басқару органдарының құқықтық мәртебесін талдай отырып, олардың мемлекеттік органдардың жалпы жүйесінде орнын, түрін, белгілеуін, сипатын анықтайтынның барлығы мәртебенің сипатын құрайтынын айтты. Құқықтық мәртебеге ресми атауы; құрылу тәртібі мен тәсілдері; аумақтық қызметі; қызметтің мақсаттары; міндеттер мен функциялар; нақты билік өкілеттіктерінің көлемі мен сипаты; қызметтің нысандары мен әдістері; органдағы ведомстваға қарасты мәселерді шектеу тәртібі; жауапкершілік; органды қаржыландырудың қайнар көздері; заңды тұлғаның құқықтарының бар-жоқтығы; белгілі бір құрылымға ие болу құқығы және міндеті; мемлекеттік рәміздерді пайдалану құқығы және міндеті.
Мәртебе қызметінің мазмұнын сипаттайтын элементтерге, яғни мақсаттарға, міндеттерге, функцияларға, нақты билік өкілеттіктеріне және жауапкершілікке ерекше назар аудару керек. Бұл элементтер құқықтық мәртебенің өзегі болып табылады. "
Сонымен қатар, А.П.Кругликов анықтау органдарының құқықтық мәртебесінің элементтері қатарына олардың қылмыстылық пен күресті жүргізетін басқа да мемлекеттік органдармен және азаматтармен процессуалдық қарым-қатынасын жатқызады. [4]
Бұл мәселелерді ұғып алғаннан кейін, құқықтық мәртебенің бұл элементтерін ең біріншіден, анықтау органына қатысты қолданайық. Анықтау органының мақсаттарын сөз еткенде, олардың іс жүргізу заңдылығында көзделмегендігін ескерген жөн. Бұл іс жүргізу заңдылығындағы тағы бір кемшілік. Ол заң ғылымында "мақсаттар" және "міндеттер" түсініктерінің теңдестіріл-гендігімен түсіндіріледі.
Логика тұрғысынан алып қарағанда қылмыстық іс жүргізудің міндеттері (ҚР ҚІЖК, 8-бап) осы қылмыстық іс жүргізудің жалпы мақсаттарынан тікелей шығу керек және шығады, ал қылмыстық іс жүргізудің мақсаттары өз кезегінде қылмыстық сот ісінің жалпы бағыттарын анықтайды. А.Л.Хан өзінің диссертациялық зерттеуінде қылмыстық іс жүргізудің мақсаттары болып іс бойынша ақиқатқа жету және жазаны жүзеге асыру табылады және соған сәйкес қылмыстық сот ісін жүргізу органдарының алдына ҚР ҚІЖК 8-бабымен міндеттер қойылады деп жазған. Анықтау органының сотқа дейінгі қызметпен айналысатынына байланысты, оның міндеттері жалпы міндеттерден, ( ҚР ҚІЖК, 8-бап) қылмыстық іс жүргізудің кейбір қағидаларынан және дәлелдеуге жататын мән-жайлардан (ҚР ҚІЖК, 117-бап) шығады. Олар төмендегідей:
-қылмыстарды тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және әділ қылмыстық жазаға тарту;
- істің мән-жайын объективті, жан-жақты және толық зерттеп, қылмыстық заңды дұрыс қолдану;
- азаматтарды заңсыз айыптау мен соттаудан қорғау, заңсыз айыпталған немесе сотталған жағдайда толық ақтауды қамтамасыз ету;
- дәлелдемелерді табу мен бекіту негізінде оларды қылмыстық іс жүргізуде және сотта қолдану үшін алғышарттар жасау;
- қылмыспен келтірілген зиянның бар-жоқтығын анықтау, бар болған жағдайда, оның мөлшерін анықтау және оны қалпына келтіру бойынша шаралар қабылдау;
- қылмыстың алдын алу мен оны жасауға итермелеген жағдайларды анықтау, оларды жою;
- заңды және дәлелді түрде айыпталушы ретінде жауапқа тарту;
- заңдылық пен құқық тәртібін нығайту;
- құқықты құрметтеу көзқарасын қалыптастыру.
Анықтау органдарының функцияларын жалпы 3-ке бөліп қарауға болады: әкімшілік, тергеу және жедел іздестіру. Бірақ, соңғысын барлық анықтау органдары бірдей жүзеге асырмайды. Оның себебін біз жоғарыда толық түсіндіріп кеткен болатынбыз. ҚР ҚІЖК 65-бабында анықтау органдары мемлекеттік мекемелер мен басшылар деп бөлінген, ал мемлекеттік мекемелердің өздері оны басқаратын басшыдан және лауазымды тұлғалардан тұрады. Демек, олар қылмыстарды тергеуге бағытталған іс жүргізу қызметі мен басқа қызметтерді атқарады.
Анықтау органының құрылымы іс-жүргізу заңдылығына сәйкес анықтау органының бастығы мен лауазымды тұлғалардан, яғни анықтаушылардан тұрады. Бұл екеуіне де анықтауды жүргізу функциясы берілген, сонымен бірге, анықтау органының бастығы әкімшілік функциясын да жүзеге асырады. Ал, бұндай құқықтар мен міндеттерге заң бойынша ие болған субъектілер іс-жүргізушілік қатынастарға түсе отырып, өзіне берілген құқықтар мен міндеттерге сәйкес белгілі бір жауапкершілікті атқарады. Анықтаушы сотқа дейінгі іс өндірісін жүргізген кезде онымен қабылданатын бүкіл шешімдердің заңды және дәлелді болуына жауапты болады.
Іс жүргізу заңдылығында анықтаушының қылмыстық іс өндірісін жүргізу бойынша жауапкершілігі тікелей көрсетілмеген, ол "ҚР Прокуратурасы туралы" заңының 7-тарауында, сонымен бірге іс жүргізу заңдылығының кейбір нормаларында (ҚР ҚІЖК, 64-бап, 197-бап) жанама көрсетілген. Мысалы, 197-бап, 1-бөлігінің 14-тармағына сәйкес, прокурор қандай болмасын заң бұзушылықты анықтаған кезде анықтаушыны қылмыстық істі одан әрі тергеуден шеттетеді. Біздің ойымызша, ҚР ҚІЖК 64-бабының5-бөлігінде тергеушіге қатысты көрсетілген жауаптылықты заң аналогиясы бойынша анықтаушыға да қатысты қолдануға болады. Өйткені, ҚР ҚІЖК-нің 7-бабы, 14- тармағына сәйкес, қылмыстық ізге түсу органдарына тергеуші де, анықтаушы да кіреді, сондай-ақ, олардың атқаратын тергеу функциясы екеуіне де ортақ, арасындағы тек бір ғана айырмашылық олардың процессуалдық дербестігінде болып табылады.
Ал анықтау органы бастығының өз құзыреті шегіндегі жауапкершілігі іс-жүргізу заңдылығымен реттелмеген. Бірақ, бірқатар ғылыми әдебиеттерде оның қылмыстық іс өндірісін жүргізетін анықтаушымен қатар жауапты болатындығы көрсетілген. Мысалы, лауазымды тұлғаға тергеу үшін тапсырылған қылмыстық іс бойынша іс жүргізу міндеттеріне жету (қылмысты ашу, кінәлі адамдарды әшкерелеу, қылмыскермен келтірілген зиянды өтеуді қамтамасыз ету т.б.) мен анықтаудың сапасы мен мерзімдерін сақтау бойынша анықтау органының бастығынан жауапкершіліктің түспейтінін А.А.Чувилев айтқан болатын.
Алайда, олай айтылған болса да, анықтау органының бастығы заң бойынша анықтаушы сияқты ешқандай құқықтарынан айырылмайды. Мысалы, анықтаушы шығарған белгілі бір қаулының күшін формальды жою арқылы заңдылықты қалпына келтіру мүмкін болмаса ( тінту жүргізіліп, оны жүргізуге негіз болмаған жағдайда), прокурор кінәліні жауапқа тартуға шаралар қабылдайды, ол анықтаушыны қылмыстық істі одан әрі тергеуден шеттетуі мүмкін (ҚР ҚІЖК, 197-бап, 1-бөлік, 14-тармақ). Сонымен қатар, прокурор анықтау органының бастығына емес, анықтаушыға қатысты іс бойынша өндірісті жүргізуге қарсылық білдіру мәселесін де шешуге құқылы ( ҚР ҚІЖК, 90, 92- баптар). Бұл екі жағдайда да анықтаушы белгілі бір объективті немесе субъективті себептер бойынша істі тергеу құқығынан айырылады.
Анықтау органының қылмыстылықпен күресетін басқа мемлекеттік органдармен және азаматтармен процессуалдық қарым-қатынасы іс жүргізу заңдылығымен және осы мемлекеттік органдардың ведомствалық нормативтік актілерімен реттеледі. Бұл қатынас, мысалы, қылмыстық істерді тергелу реті бойынша бір органнан екінші органға беру (ҚР ҚІЖК, 192-бап), қылмыстық істерді біріктіру (ҚР ҚІЖК, 48-бап), анықтау, тергеу органдарының қызметін жетілдіру бойынша бірігіп шараларды өңдеу, біріккен кеңестерді өткізу және т.б. шаралардан айқын көрінеді.
Осы жоғарыда айтылған көзқарастар мен пікірлерді және анықтау органының құқықтық мәртебесін құрайтын элементтерін ескере отырып, анықтау органы деп-бұл заңға сәйкес белгілі бір құқықтар мен міндеттерге ие болған, іс жүргізу мақсаттары мен міндеттерін орындау мақсатында қылмыстық іс-жүргізу және басқа қызметтерді жүзеге асыратын және сол үшін белгілі бір себептер мен негіздер болған жағдайда жауапкершілік атқаратын, сондай-ақ қылмыстылықпен күресу жағдайында басқа мемлекеттік органдармен және азаматтармен өзара әрекет ететін мемлекеттік орган немесе мекеменің бастығы және олардың лауазымды тұлғаларын айтамыз.
2Қылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
2.1Қылмыстық ізге түсудің көзделген негізгі нысандары
Қылмыстық ізге түсу органының қылмыстық іс қозғалғаннан кейінгі іс - әрекеті прокурор істі алдын ала тергеу немесе анықтау жүргізуі үшін тергеушіге немесе анықтау органына жібереді;
-тергеуші алдын-ала тергеу жүргізуге кіріседі;
-алдын - ала тергеу жүргізу міндетті болып табылатын істер бойынша анықтау органы шұғыл тергеу іс - әрекеттерін орындағаннан кейін істі алдын - ала тергеу ісін жүргізуге жібереді.
ҚР ҚІЖК 66-бабына сәйкес, анықтау органы бастығының қылмыстың белгілері мен оны жасаған адамдарды анықтау, қылмыстарды болдырмау және жолын кесу мақсаты бойынша құзыреті:
Алдын ала тергеу органдары тергейтін қылмыстар туралы істер бойынша:
- прокурордың, тергеушінің тапсырмаларын, оның ішінде жекелеген тергеу және өзге де әрекеттер жүргізу туралы және қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысушыларға қорғау шараларын қолдану туралы тапсырмаларын орындауды ұйымдастыру;
- сот тапсырмаларын орындауды ұйымдастыру;
Анықтау органдары толық тергейтін қылмыстық істер бойынша:
- заңдылық пен дер кезділікке бақылау жасау;
- анықтаушылардың іс жүргізуіндегі істерді тексеру;
- жекелеген тергеу және өзге де іс жүргізу әрекеттерін жүргізу, айыпталушы ретінде жауапқа тарту, қылмысты саралау және айыптаудың көлемі туралы істерді бір анықтаушыдан екіншісіне беру туралы нұсқау беру;
- анықтау жүргізуді бірнеше анықтаушыларға тапсыру;
- қылмыстық іс қозғау және істі өзінің жүргізуіне қабылдап не жекелеген іс жүргізу әрекеттерін орындай отырып анықтауды жеке-дара жүргізу.
Демек, анықтау органы бастығының құқықтық мәртебесінің ерекшелігі мен жоғарыда айтылып кеткен ғалымдардың пікірлерін басшылыққа ала отырып, анықтау органының бастығы деп- бұл өзінде бір-бірімен байланысқан және шартталған әкімшілік, процессуалды басшылық ету және тергеу функцияларын біріктіретін және өзінің заңмен белгіленген құқықтары мен міндеттері шегінде белгілі бір құзыретке ие болатын және негіздер болған жағдайда сол бойынша жауапкершілік атқаратын мемлекеттік орган немесе мекеменің басшысын айтамыз. [5]
Жоғарыда айтылғанның барлығына қорытынды ретінде біз ҚР ҚІЖК 65-бабын "Анықтау органы" емес, "Анықтау органдарының түрлері және олардың құзыреті"- деп атағанды жөн деп санаймыз. Сонымен бірге кейбір ғалымдар анықтау органы деп тек оның бастығын ғана емес, сондай-ақ лауазымды тұлғаларды, яғни анықтаушыларды да жатқызады. Ал анықтаушының түсінігі, оның құқықтары мен міндеттері ҚР ҚІЖК 67-бабында бөлек көрсетілген.
Олай болса, жоғарыда берген біздің ұсынымыз әбден жүзеге асырылуы мүмкін. Не болмаса, анықтау органының ұғымын толық ашатын, яғни оған сай белгілерді түгел ескеретін анықтама беріп, 65-баптың атауын өзгертпей, сол күйінде қалдыруға болады. Сондай-ақ, анықтау органы бастығының іс-жүргізушілік жауапкершілігін іс-жүргізу заңдылығының сәйкес нормаларына енгізу қажет, өйткені, тек сол кезде ғана оның құқықтық мәртебесі іс жүргізу заңымен толық реттелінген деп есептеледі.
Алматы облысы прокуратурасымен 2013 жылы қылмыстық ізге түсу органдарымен бөтен мүлікті ұрлау, соның ішінде пәтер және мал ұрлығы қылмыстарын алдын алуға бағытталған профилактикалық шаралардың жағдайына, сол сияқты осы санаттағы қылмыстарды ашу және тергеу барысында заңдылықтың сақталуына талдау жүргізілген.
Өткен жылы өткізілген Үйлестіру Кеңестерінің қаралу нәтижесімен ағымдағы жылы өткізілген облыстық Мәслихат сессиясының шешімімен, 2014 жылға облыс бойынша 281 аймақтық полиция инспекторларына тұрғын үй салуға 923 млн. теңге бөлінген.
Сол сиықты осы санаттағы қылмыстардың жылдан жылға өсуіне байланысты, облыс прокуратурасымен Алматы облысында азаматтардың мүлкін ұрлау профилактикасының 2014 жылға арналған аймақтық Жоспары дайындалып, аталған Жоспар 08 қаңтар 2014 жылғы №5 санды облыс Әкімінің қаулысымен бекітіліп, орындау үшін облыстық құқық қорғау органдарына жолданған.
Дегенменде, атқарылған жұмыстарға қарамастан, осы санаттағы қылмыстардың жылдан жылға өсуіне байланысты, бұл бағытта әліде болса, бір қатар бірлескен шаралар атқарылуы қажет.
Мәселен, статистикалық мәліметтерге сәйкес, 2013 жылы облыс аумағында 28109 (2012 жылы - 20064) қылмыс тіркеліп, 2012 жылмен салыстырғанда қылмыстардың тіркелуі 40,1%-ға күрт өскен. Соның ішінде, ауырлығы онша емес қылмыс түрлері 80,7%-ға (1770-тен 3199-ға), ауырлығы орташа қылмыс түрлері 43,0%-ға (14 731-ден 21 066-ға) өскен.
Жалпы тіркелген қылмыстардың ашылу деңгейі 16,3%-ды (2012 жылы 3,2%) ғана құраған.
Қазіргі таңда, облысымыздағы алаңдатарлық мәселелердің бірі ол, бөтен мүлікті ұрлау қылмыстарының жылдан жылға күрт өсуі болып отыр.
2013 жылы бөтеннің мүлкін ұрлау қылмыстары 36,8%-ға (12 689-дан 17 357-ге) өсіп, жалпы тіркелген қылмыстардың 61,7%-ын құраса, осы санаттағы қылмыстардың ашылу көрсеткіші тек 12,2%-ды ғана құраған.
Бөтен мүлікті ұрлау қылмыстарының ішінде, пәтер және мал ұрлығы қылмыс түрлері жылдан жылға өсуде.
Талдау жасалып отырған мерзімдерде пәтер ұрлығы қылмысы 2012 жылға қарағанда 2013 жылы 10,1%-ға (4 726-дан 5 202-ға) өссе, мал ұрлығы қылмысы 9,7%-ға (1876-дан 2058-ге) өскен.
Облыс прокуратурасы тарапынан аумақтық ауыл шаруашылық инспекциясының және облыстық жол патруль полициясының қызметкерлерімен бірлесіп, Еңбекшіқазақ және Жамбыл ... жалғасы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. Қылмыстық ізге түсудің мазмұны мен негіздері
1.1Қылмыстық ізге түсудің түсінігі, әдістері
1.2 Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері
2. Қылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
2.1 Қылмыстық ізге түсу органының қылмыстық іс қозғалғаннан кейінгі іс - әрекеті
2.2Қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді болдырмайтын жағдайлар
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырылады. Ал өз кезегінде мұндай қатынасқа түскен субъектілер заңға сәйкес белгілі бір іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болады.
Заңмен белгіленген құқықтық мәртебелерге байланысты қылмыстық іс жүргізудің қатысушылары деп-өзінің немесе өздері білдіретін құқықтар мен мүдделерін қорғау мақсатында қылмыстық істі тергеу өндірісіне мемлекеттік органдармен тартылған немесе жіберілген жеке не заңды тұлғаларды айтамыз. Сонымен қатар, олардың қатарына кең іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болатын, қылмыстық сот ісін жүргізуге өкілетті лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органда және көмекші қызметтерді атқаратын өзге тұлғалар мен органдар жатады.Осыған байланысты қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеу мәселелесімен көптеген авторлар айналысқан. Қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеудің қандай түрі болмасын, ондағы басты рөлді мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар атқарады. Оларға қылмыстық істі жүргізу, қылмыстық ізге түсуді бастау, қылмыстық істі бағыттау және оның тағдырын анықтау туралы шешімдерді қабылдау бойынша арнайы өкілеттіктер берілген. Іс жүргізудің қалған қатысушыларының орны өзгеше
Курстық жұмыстың өзектілігі:
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырыу.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Қылмыстық іс жүргізу функцияларының түсінігі мен жүйесін зерттеу.
Курстық жұмыстың міндеттері:
Жоғарыдағы мақсаттарға байланысты курстық жұмысқа мынадай міндеттер қойылды:
- қылмыстық іс жүргізу функцияларының түсінігі зерттеу;
- қылмыстық іс жүргізу функцияларының жүйесін қарастыру т.б. болып табылады.
Курстық жұмыстың пәні:
ылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
1.Қылмыстық ізге түсудің мазмұны мен негіздері
1.1Қылмыстық ізге түсудің түсінігі, әдістері
Қылмыстық ізге түсу- қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекет пен оны жасаған адамды, соңғысының қылмыс жасаудағы кінәлілігін анықтау мақсатында, сондай-ақ мұндай адмаға жаза немесе өзге де қылмыстық - құқықтық ықпал ету шараларын қолдануды қамтамасыз ету үшін айыптау тарабы жүзеге асыратын іс жүргізу қызметі ( ҚІЖК 7-бабының 13-тармағы)
Қылмыстық қудалаудың негізгі мақсаты -- қылмыстық іс бойынша барлық мән-жайларды анықтау, оны жасаған адамды анықтау және ұстау, айып тағу.
Қылмыстық ізге түсуді ұйымдастыру[6, 32-38бап.] Жеке айыптау ҚІ -ҚІЖК 33-бап,32-бап,2-бөл - Жәбірленушінің өтініші бойынша ғана қозғалады және оның айыпталушыменбітісуіне орай қысқартылуға тиіс;
Жеке жария айыптау ҚІ -ҚІЖК 33-бап,32-бап,3-бөл - Жәбірленушінің шағымымен ғана қозғалады, айыпталушымен бітісуіне орай қысқартылуға жатады, егер адам бірінші рет орташа ауырлықта жасаса және жәбірленушіге келтірілген зиянды өтесе;
Жариялы айыптау ҚІ -ҚІЖК 32-бап - Бұл істер бойынша жәбірленушінің шағым беруіне қарамастан жүзеге асырылады.Қылмыстық құдалауды жүзеге асыратын органдар мен лауазымды адамдар: олар прокурор (мемлекеттік айыпталушы), тергеуші, анықтау органы мен анықтаушы.
Қылмыстық қудалауды жүзеге асыратын органдар қылмыстық процеске қатысушылар ішінде негізгілері болып табылады. Олар қылмыстық іс жүргізу заңнамасының негізгі идеялары мен қағидаларын, міндеттерін сақтап, жүзеге асыруға, қылмыстық істі уақытында және дұрыс ашуға, заңнаманың біріңғай және дұрыс қолданылуын қамтамасыз етуге міндетті. Тергеуші мен анықтаушының әрбір әрекеті құқық нормаларымен көзделген және белгілі бір процессуалдық нысанда болады.
1.Сот бойынша ақталған адам, сонымен бірге оған қатысты ҚІЖК -де көзделген негіздер бойынша қылмыстық істі қысқарту туралы қылмыстық ізге түсу органының қаулысы шығарылған айыпталушы кінәсіз деп саналады және оның ҚР Конституциясымен кепілдік берілген құқықтары мен бостандықтарын қандай да бір шектеуге болмайды.
2.Сот, қылмыстық ізге түсу органы осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген адмады ақтау және оған қылмыстық процесте жүргізуші органның заңсыз іс-әрекетінің салдарынан келтірілген зияндарды жөнінде заңда көзделген барлық шараларды қолдануға тиіс .
Қылмыстық іс жүргізу заңнамасынан ауытқуларға жол берілмейді және олардың белгілі бір құқықтық салдары көзделген. Қылмыстық қудалауды жүзеге асырушы органдар тек қана осы нормаларды біліп қоймай, оларды сақтауы, дұрыс қолдануы, кәсіби деңгейде қолдануы қажет.
Алдын ала тергеу барысында істің фактілік мән-жайлары анықталады. Бұл жерде қылмыстық оқиға орын алдыма жоқпа, сезікті немесе айыпталушы адамның сол қылмысты істеуде кінәсі анықталды ма деген сұрақтарға жауап алынады. Осылардың барлығы тергеуші арнайы құжат -- айыптау қортындысымен рәсімдейді. Айыптау қорытындысын шығарып болған соң тергеуші оны айыпталушыға жариялайды және қылмыстық істі әрі қарай шешу үшін сот органдарына жібереді.
Қазақстан Республикасының әрекет етуші қылмыстық іс жүргізу заңдары мен арнайы қазақстандық және ресейлік әдебиеттерге талдау жасау арқылы қылмыстық қудалау мен айып тағудың проблемаларын айқындау, маңызын ашу:
1) Қазақстан Республикасының әрекет етуші қылмыстық іс жүргізу заңдарын зерттеу, оларға талдау жасау, талқылау;
2) Қазақстандық және ресейлік әдебиеттерді зерттеу;
3) Зерттеліп отырған мәселе бойынша өзіндік пікірді қалыптастыру;
4) Тақырып бойынша түсініктемелік негізді қалыптастыру.
Қылмыстық ізге түсу (ағыл. criminal prosecution (accusation); Қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекет пен оны жасаған адамды, сонғысының қылмыс жасаудағы кінәлілігін анықтау мақсатында, сондай-ақ мұндай адамға жаза немесе өзге де қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларын қолдануды қамтамасыз ету үшін айыптау тарабы жүзеге асыратын іс жүргізу қызметі[1].
Жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау сатысының мәні,маңызы және міндеттері.Жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты іс бойынша қайта бастаудың негіздері мен себептері.
Қылмыстық ізге түсу әдістері - жеке түрде асырылуы мүмкін қылмыстардың жеке айыптау істері бойынша соттың шығаратын шешімдері мен айыптау істерін қысқартудың негіздері.
Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану жөнінде іс жүргізу негіздері. Аталмыш санаттағы істер бойынша дәлелдеуге жататын мән -- жайлар. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану жөніндегі істер бойынша алдын ала тергеу және соттық қарауды жүргізу ерекшеліктері. Психикалық аурулармен ауратын тұлғаларға қатысты қауіпсіздік шаралары.
Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолдану туралы іс жүргізілетін тұлғаның құқықтары. Қорғаушының заңды өкілінің міндетті түрде қатысуы.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі қылмыстық процестің міндеттерін қылмысты тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және қылмыстық жауапқа тарту, әділ сот талқылауы және қылмыстық заңды дұрыс қолдану деп белгілеген болатын (ҚР ҚІЖК 8-бабының 1-бөлігі). Осы міндеттерді орындауға тергеу органдарының өздерінің іс жүзіндегі қызметін атқару кезінде заңдылықты тікелей қамтамасыз етуімен, сондай-ақ қылмыс жасауға жағдай туғызатын себептер мен шарттарды дер кезінде әшкерелеумен және болдырмаумен қол жеткізіледі. Қылмыстық сот ісін жүргізуде зақдылықты қамтамсыз етудің бірден-бір жолы прокурорлық қадағалау болып табылады.
* ҚП орындаушы лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органдар:
1) Прокурор
2) Тергеуші
3) Анықтаушы
4) Тергеу бөлімінің бастығы
* Қылмыстық процеске қатысушы жеке тұлғалар:
1) жәбірленуші
2) жеке айыптаушы
3) азаматтық талапкер
4) олардың өкілі немесе заңды өкілі
Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері:
1) Іс - әрекеттің қылмыстық заңда қылмысты деп, қылмыстық жаза қолдануға лайықты деп танылуы
2) Қылмыстық істі тоқтату, қылмыстық ізге түсуді тоқтату үшін негіздердің жоқтығы
3) Адамның кінәлі екенің қуаттайтын қажетті дәлелді базасың болуы
Қылмыстық процеске қатысушылар - қылмыстық істерді тергеуге және қарауға өздерінің немесе өздері білдіретін құқықтар мен заңды мүдделерді қоғауы мақсатымен мемлекеттік органдар тартатын немесе қатыстыратын және іс жүргізушілік кең құқықтар берілген жеке және заңды тұлғаларды,қылмыстық сот ісін жүргізуге өкілетті лауазымды адамдар мен мемелекеттік органдарды, сондай-ақ қосалқы функциялар атқаратын адамдар мен органдар.
Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың 2007 жылғы 28 ақпан күнгі Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан Қазақстан Республикасы халықтарына Жолдауындағы ...бәрі де заң бойынша өмір сүретін шынайы құқықтық мемлекет құру... және ...болашақ ұрпақтың алдында қазіргі біздің ұрпақтардың орасан зор жауапкершіліктері жатыр: ... олар өздерінің балалары үшін алаңдамай, көшелерде еркін жүріп және өздерінің мүліктері үшін алаңсыз бола алар ма екен- деп айтылған сөздері біздің мемле-кетіміздің алдындағы бірінші кезектегі міндеттердің бірі болып саналады.
Қылмыстық іс жүргізу функциялары деп іс жүргізу қызметінің негізгі түрлері мен бағыттарын түсіну керек, олар өз мүдделерін қорғайтын басқа да адамдар қатыстырылатын іс бойынша іс жүргізетін құзыретті органдардың қызметі нәтижесінде қол жететін арнайы және жеке мақсаттар мен міндеттерге қарай қылмыстық процесте саралануы мүмкін.
Қылмыстық іс жүргізу құқығында функциялардың екі тобы бар: негізгі және көмекші.
Негізгі функциялар тобына мыналар кіреді:
- қылмыстық істі тергеу;
- қылмыстық ізге түсу (айыптау);
- заңдылыққа прокурорлық қадағалау;
- қорғау;
- қылмыстық істі сотта қарау мен шешу.
Көмекші функциялар тобына мыналар жатады:
- ақтау;
- азаматтық талапты қолдау;
- азаматтық талаптан қорғау;
- процеске қатысушылардың қауіпсіздігі;
- қылмыстардығ алдын алу.
Сонымен, қылмыстық процестегі функцияларды дұрыс түсіну процеске әрбір қатысушының мәртебесін белгілеу, сондай-ақ жекелеген функциялар арасындағы өзара байланыстарды анықтау арқылы түрлі қатысушылардың өзара іс-қимылдарының процедуралық нысандары мен шектерін ажырату үшін маңызды.
Қылмыстық іс жүргізу қызметі іс-жүргізушілік-құқықтық қатынас нысанында жүзеге асырылады. Ал өз кезегінде мұндай қатынасқа түскен субъектілер заңға сәйкес белгілі бір іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болады.
Заңмен белгіленген құқықтық мәртебелерге байланысты қылмыстық іс жүргізудің қатысушылары деп-өзінің немесе өздері білдіретін құқықтар мен мүдделерін қорғау мақсатында қылмыстық істі тергеу өндірісіне мемлекеттік органдармен тартылған немесе жіберілген жеке не заңды тұлғаларды айтамыз. Сонымен қатар, олардың қатарына кең іс-жүргізушілік құқықтар мен міндеттерге ие болатын, қылмыстық сот ісін жүргізуге өкілетті лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органда және көмекші қызметтерді атқаратын өзге тұлғалар мен органдар жатады.1 Осыған байланысты қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеу мәселелесімен көптеген авторлар айналысқан. Қылмыстық іс жүргізу қатысушыларын жіктеудің қандай түрі болмасын, ондағы басты рөлді мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар атқарады. Оларға қылмыстық істі жүргізу, қылмыстық ізге түсуді бастау, қылмыстық істі бағыттау және оның тағдырын анықтау туралы шешімдерді қабылдау бойынша арнайы өкілеттіктер берілген. Іс жүргізудің қалған қатысушыларының орны өзгеше. Олардың өздері іс бойынша ешқандай шешім қабылдамайды, бірақ іс жүргізуге қатыса отырып, белгілі бір іс-жүргізушілік қызметті жүзеге асырады және сонысымен қылмыстық істің қозғалысына әсерін тигізеді. [2] Қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес қылмыстық ізге түсу органдарына прокурор (мемлекеттік айыптаушы), тергеуші, анықтау органы және анықтаушы жатады (ҚР ҚІЖК 7-бап, 14-тармақ). Біздің диссертациялық зерттеу пәніне анықтау органы мен анықтау органы бастығының іс-жүргізушілік-құқықтық қызметтері мәселелері кіреді. Сондықтан да, біз іс жүргізу заңдылығын жетілдіру мақсатында осы екі субъектінің төңірегінде жиналған, әлі шешілмеген сұрақтарды қарастырамыз. Соның ішінде, әсіресе, "Анықтау органдары дегеніміз не, олар немен айналысады. Оның құқықтық мәртебесі және Анықтау органының бастығы деп кімді айтамыз, Оның құқықтық мәртебесі қандай деген мәселелерді қозғаймыз. Анықтау органы мен анықтау органы бастығының құқықтық мәртебелерін реттей отырып, заң шығарушы бұл іс жүргізудің қатысушыларына нақты және толық анықтамалар бермеді. ҚР ҚІЖК 65-бабының 1-бөлігінде анықтау органының құзыреті берілген, ал 2 және 3 бөліктерінде анықтау органы болып табылатын органдар мен лауазымды тұлғалар аталған, алайда анықтау органы категориясын толық түсіндіретін анықтама берілмеген. Бір жағдайда оларға мемлекеттік органдар жатады:
1. Ішкі істер органдары;
2. ұлттық қауіпсіздік органдары;
3. әділет органдары - сот шешімдерінің атқарылу тәртібін бұзуға байланысты қылмыстар туралы істер бойынша;
4. қаржы полициясы органдары;
5. кеден органдары- контрабанда және кеден төлемдерін төлеуден жалтару туралы істер бойынша;
6. әскери полиция органдары - ҚР қарулы күштерінде, ҚР басқа да әскерлері мен әскери құрамаларында шақыру немесе келісім-шарт бойынша әскери қызметін атқарып жүрген әскери қызметшілер; әскери жиындарды өткеру кезінде запастағы азаматтар; әскери бөлімдердің, құрамалардың, мекемелердің азаматтық қызметкерлері олардың қызметтік міндеттерін атқаруына байланысты немесе осы бөлімдердің, құрамалардың және мекемелердің орналасқан жерінде жасаған барлық қылмыстары туралы істер бойынша;
7. мемлекеттік өртпен күресу қызметінің басқару органдары мен бөлімшелері - өртке байланысты барлық қылмыстар туралы істер бойынша;
Басқа жағдайларда оларға мемлекеттік органдар мен мекемелердің басшылары жатады:
1. шекара бөлімдерінің командирлері - ҚР мемлекеттік шекарасы туралы заңдарды бұзу туралы істер бойынша, сондай-ақ ҚР континентальдық шелфінде жасалған қылмыстар туралы істер бойынша;
2. әскери полиция органы болмаған жағдайда әскери бөлімдердің, құрамалардың, командирлері, әскери мекемелер мен гарнизондардың бастықтары-ҚР Қарулы Күштерінде басқа да әскерлері мен әскери құрамаларында шақыру немесе келісім-шарт бойынша әскери қызметін атқарып жүрген өздеріне бағынышты әскери қызметшілер, сондай-ақ олар әскери жиындар өткеру кезінде запастағы азаматтар жасаған барлық қылмыстар туралы істер бойынша; әскери бөлімдердің, құрамалардың, мекемелердің азаматтық қызметкерлері олардың өзінің қызметтік міндеттерін атқаруына байланысты немесе осы бөлімдердің, құрамалардың және мекемелердің орналасқан жерінде жасаған қылмыстары туралы істер бойынша;
3. ҚР дипломатиялық өкілдіктердің, консулдық мекемелердің және өкілетті өкілдіктердің басшылары - өздерінің қызметкерлері болған елдерінде жасаған қылмыстар туралы істер бойынша;
Заң анықтау органының барлық қылмыстар туралы істер бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу және кезек күттірмейтін тергеу қимылдарын орындау жөніндегі құқықтар мен міндеттерді сол сияқты алысқа жүзу сапарындағы теңіз кемелерінің капитандарына, геологиялық барлау партияларының, басқа да мемлекеттік ұйымдар мен олардың бөлімшелерінің басшыларына жоғарыда аталған анықтау органдары алыс, көлік қатынасы болмаған кезеңде жүктейді.
1.2 Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері
Қылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары:
1) Қылмыстық іс жүргізу түсуді жеке түрде жүзеге асыру [6,33 бап]
2)Қылмыстық ізге түсуді жеке - жариялы түрде жүзеге асыру [6,34 бап]
3)Қылмыстық ізге түсуді жариялы түрде жүзеге асыру [6,32 баб. 4 бөл.]
Заң шығарушының мұндай ыңғайы Л.В. Павлухинның пікірінше бірқатар себептермен түсіндіріледі. Біріншіден, анықтау органдарының бұндай топтарға бөлінуі, ондағы анықтауды жүргізетін лауазымды тұлғалардың санына байланысты.Жоғарыда айтылған екінші топтағы анықтау органдарына қарағанда, бірінші топтағы анықтау органдарында (әсіресе ішкі істер органдарымен салыстырып қарағанда( лауазымды тұлғалардың саны басым болып келеді. Бұны ол екі топтың да анықтау органдарымен жүргізілетін қылмыстық істердің мөлшерімен де түсіндіреді. Екіншіден, мемлекеттік органдар басым көпшілік қылмыстық істер бойынша анықтауды жүргізетіндіктен, олардың негізгі функциясы болып анықтауды жүргізу функциясы табылады. Ал екінші топтағы анықтау органдарының негізгі функциясы, мысалы әскери бөлімдерде әскери тәртіп пен құқық тәртібін сақтау болғандықтан, әдетте, бұл мекемелермен анықтау жүргізілетін қылмыстық істер аз немесе мүлдем болмауы мүмкін ( мысалы, теңіз кемелерінде). Сондықтан да, анықтау өндірісі соңғы аталған органдарда эпизодикалық сипатқа ие болып, тұрақты функция ретінде бола алмайды. [3]
Ал ҚР ҚІЖК-ның 66-бабымен анықтау органының бастығы реттелген, бұл нормаға сәйкес анықтау органы бастығы болып өз құзыретінің шегінде Бас басқарманың (Департаменттің), басқарманың, бөлімінің, бөлімшенің және анықтау органының өзге де бөлімшелерінің бастықтары табылады. Біздің ойымызша, анықтау органының бастығы түсінігіне берілген бұл анықтама нақты және толық емес, оның себебі, ол тек 65-бапта көрсетілген орган деп аталатындарға ғана қатысты, ал қалған анықтау органдарының түрлеріне қолдануға жатпайды ( шекара бөлімдерінің командирлері, әскери бөлімдердің, құрамалардың командирлері, дипломатиялық өкілдердің, консулдық мекемелердің және өкілетті өкілдердің басшылары, т.с.) сонымен қатар, бұл анықтама анықтау органы бастығына тән барлық белгілерді ашып көрсетпейді. Бұл екі категория түсініктеріне баға бере отырып, біз олардың бір-біріне өте жақын және ұқсас ұғымдар екенін тұжырымдаймыз.
Бұндай қортынды жасауға көптеген іс-жүргізуші ғалымдардың осы екі түсінікке берген көзқарастары, пікірлері себеп болды.В.Н.Шпилев, А.П.Рыжаков пен А.И.Сергеев, В.М.Савицкий мен Ф.А.Томасевич, А.А.Чувилев,Р.Х.Якупов, Л.В.Павлухин, т.с.с. Енді жоғарыда айтылған анықтау органы мен анықтау органының бастығы түсініктеріне жан-жақты, толық және нақты дефинициялар беру мақсатында бұл субъектілердің құқықтық мәртебелерін ескере отырып, осы ғалымдардың көзқарастарын қарастырайық.
Анықтау органы болып оның құзыретіне жатқызылған кез-келген іс бойынша анықтауды жүргізуге құқылы басшы табылады. Анықтау органының бастығы анықтауға басшылық етіп, нақты істер бойынша анықтауды жүргізу үшін тұлғаларды тағайындайды.
Осындай В.Н.Шпилев сияқты берген көзқарасты А.П.Рыжаков пен А.И.Сергеев те ұстанады.Олар анықтау органын мемлекеттік мекеме деп, сонымен бірге, анықтау органдарының қатарына белгілі бір қызметтер мен басқармаларды қосқан. Сондай-ақ, олар мекеме дегеніміз - бұл атқарушылық және әкімшілік секілді қызметтердің бірін жүзеге асыратын белгілі бір қызметкерлер тобы деп есептейді.
Жоғарыда берілген анықтамалардың ішінен В.Н.Шпилевтің берген анықтамасын мейлінше дұрыс деп санауға болады, оның себебі әрбір анықтау органы деген кезде, ең біріншіден оның мәртебесін және т.б. белгілерін көрсететін оның бастығы болып табылады. Басқаша айтқанда, анықтау органы бастығының мәртебесін белгілейтін сол анықтау органы немесе мекеме, ал ондағы біз айтқан орындаушылар, яғни лауазымды адамдардың мәртебесі олардың өкілеттіктері, құқықтары мен міндеттері негізінде белгіленеді. Алайда, В.Н.Шпилевтің берген анықтамасында А.П.Рыжаков пен А.И.Сергеев айтқан атқарушылық функциясын жүзеге асыратын анықтаушылар көрсетілмеген. Анықтау органы үлкен мекеме болғандықтан, онда басшыдан басқа, атқарушылар, яғни анықтаушылар болуы тиіс. Бұл орайда А.П.Рыжаков пен А.И.Сергеевтың берген анықтамасын да бір жағынан дұрыс деп санауға болады.
Ал осыған байланысты, В.М.Савицкий мен Ф.А.Томасевич басқашалай анықтама берген. Олардың пікірінше, анықтау органының бастығы белгілі бір мекеменің тек әкімшілік басшысы болып табылады және ол ешқандай да іс-жүргізу қызметтеріне ие бола алмайды.
Біз бұл ғалымдардың берген анықтамасымен жартылай келісеміз. Оның себебі, бір жағынан, кез-келген мемлекеттік мекеме бастығы қызметінің негізгі сферасы әкімшілік немесе басқарушылық сипатқа ие. Ал, екінші жағынан, ҚР ҚІЖК 66-бабына көз жүгіртетін болсақ, анықтау органының бастығы процессуалды басшылық ету және тергеу функцияларын жүзеге асырады, олай болса, оның қызметі сонымен бірге, іс-жүргізушілік құқықтық сипатқа да ие.Осы анықтамаға ұқсас, біршама толық пікірді Ю.Н.Белозеров те білдірген болатын. Оның көзқарасы бойынша, полиция қызметіне тән үш бағытты бөліп қарауға болады және олардың әрқайсысының айрықша құқықтық сипаты бар. Олар: әкімшілік қызмет, жедел-іздестіру қызметі, анықтау өндірісі.
Алайда, ҚР "Жедел-іздестіру қызметі туралы" Заңының 6-бабына сәйкес анықтау органдарының кейбіреуінің ғана жедел-іздестіру қызметімен айналысуға құқығы бар. Олай болса, Ю.Н.Белозеровтың берген бұл пікірі заңда белгіленген барлық анықтау органдарына қатысты бірдей қолдануға келмейді. Сол себептен де, анықтау органдары түсінігінің дефинициясын берген кезде олардың жедел-іздестіру шараларын жүзеге асыратындығын ерекше белгілеп айтудың керегі жоқ. Өйткені, бұндай жағдайда біз, анықтау органдарына кіретін мемлекеттік органдар мен мекемелердің санын жасанды түрде азайтып алуымыз мүмкін. Ю.Н.Белозеровтың көзқарасын әрі қарай дамытқан -Р.Х.Якупов. Ол, мемлекеттік мекеме басшысы қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес анықтаушының бүкіл процессуалдық өкілеттігіне ие бола тұрып, өзінің басшылық жағдайымен немесе мәртебесімен байланысты басқа да процессуалды құқықтар мен міндеттерге ие болатынын көрсеткен. Осының салдарынан ол қылмыстық іс жүргізудің дербес субъектісі болып, анықтау органының бастығы деп аталынған.
Бірқатар ғалымдардың пікірлерін қарастырып, олардың әрқайсысына біздің көзқарасымызды білдірігенен кейін, жоғарыда айтып өткендей бұл категориялардың іс-жүргізушілік-құқықтық мәртебесіне көңіл аударғанды жөн көріп отырмыз. Ең біріншіден, құқықтық мәртебенің не екенін, оның элементтерін еске түсірейік. "Мәртебе" этимология мағынасында - бұл субъектінің "құқықтық жағдайы, қалпы".
Яғни, егер құқықтық мәртебені тұлға мен қоғамның, азамат пен мемлекеттің, индивид пен басқа индивидтің өзара қатынасын көрсететін белгілер жүйесі ретінде кең мағынада қарастырсақ , онда адамның қоғамдағы шынайы жағдайын заңи түрде анықтайтын, сипаттайтын, кепілдейтін, бекітетінінің барлығы құқықтық немесе заңды мәртебені құрайды.
Құқықтық мәртебенің элементтерін Д.Д.Цабрия аса шеберлікпен сипаттап өтті. Ол, басқару органдарының құқықтық мәртебесін талдай отырып, олардың мемлекеттік органдардың жалпы жүйесінде орнын, түрін, белгілеуін, сипатын анықтайтынның барлығы мәртебенің сипатын құрайтынын айтты. Құқықтық мәртебеге ресми атауы; құрылу тәртібі мен тәсілдері; аумақтық қызметі; қызметтің мақсаттары; міндеттер мен функциялар; нақты билік өкілеттіктерінің көлемі мен сипаты; қызметтің нысандары мен әдістері; органдағы ведомстваға қарасты мәселерді шектеу тәртібі; жауапкершілік; органды қаржыландырудың қайнар көздері; заңды тұлғаның құқықтарының бар-жоқтығы; белгілі бір құрылымға ие болу құқығы және міндеті; мемлекеттік рәміздерді пайдалану құқығы және міндеті.
Мәртебе қызметінің мазмұнын сипаттайтын элементтерге, яғни мақсаттарға, міндеттерге, функцияларға, нақты билік өкілеттіктеріне және жауапкершілікке ерекше назар аудару керек. Бұл элементтер құқықтық мәртебенің өзегі болып табылады. "
Сонымен қатар, А.П.Кругликов анықтау органдарының құқықтық мәртебесінің элементтері қатарына олардың қылмыстылық пен күресті жүргізетін басқа да мемлекеттік органдармен және азаматтармен процессуалдық қарым-қатынасын жатқызады. [4]
Бұл мәселелерді ұғып алғаннан кейін, құқықтық мәртебенің бұл элементтерін ең біріншіден, анықтау органына қатысты қолданайық. Анықтау органының мақсаттарын сөз еткенде, олардың іс жүргізу заңдылығында көзделмегендігін ескерген жөн. Бұл іс жүргізу заңдылығындағы тағы бір кемшілік. Ол заң ғылымында "мақсаттар" және "міндеттер" түсініктерінің теңдестіріл-гендігімен түсіндіріледі.
Логика тұрғысынан алып қарағанда қылмыстық іс жүргізудің міндеттері (ҚР ҚІЖК, 8-бап) осы қылмыстық іс жүргізудің жалпы мақсаттарынан тікелей шығу керек және шығады, ал қылмыстық іс жүргізудің мақсаттары өз кезегінде қылмыстық сот ісінің жалпы бағыттарын анықтайды. А.Л.Хан өзінің диссертациялық зерттеуінде қылмыстық іс жүргізудің мақсаттары болып іс бойынша ақиқатқа жету және жазаны жүзеге асыру табылады және соған сәйкес қылмыстық сот ісін жүргізу органдарының алдына ҚР ҚІЖК 8-бабымен міндеттер қойылады деп жазған. Анықтау органының сотқа дейінгі қызметпен айналысатынына байланысты, оның міндеттері жалпы міндеттерден, ( ҚР ҚІЖК, 8-бап) қылмыстық іс жүргізудің кейбір қағидаларынан және дәлелдеуге жататын мән-жайлардан (ҚР ҚІЖК, 117-бап) шығады. Олар төмендегідей:
-қылмыстарды тез және толық ашу, оларды жасаған адамдарды әшкерелеу және әділ қылмыстық жазаға тарту;
- істің мән-жайын объективті, жан-жақты және толық зерттеп, қылмыстық заңды дұрыс қолдану;
- азаматтарды заңсыз айыптау мен соттаудан қорғау, заңсыз айыпталған немесе сотталған жағдайда толық ақтауды қамтамасыз ету;
- дәлелдемелерді табу мен бекіту негізінде оларды қылмыстық іс жүргізуде және сотта қолдану үшін алғышарттар жасау;
- қылмыспен келтірілген зиянның бар-жоқтығын анықтау, бар болған жағдайда, оның мөлшерін анықтау және оны қалпына келтіру бойынша шаралар қабылдау;
- қылмыстың алдын алу мен оны жасауға итермелеген жағдайларды анықтау, оларды жою;
- заңды және дәлелді түрде айыпталушы ретінде жауапқа тарту;
- заңдылық пен құқық тәртібін нығайту;
- құқықты құрметтеу көзқарасын қалыптастыру.
Анықтау органдарының функцияларын жалпы 3-ке бөліп қарауға болады: әкімшілік, тергеу және жедел іздестіру. Бірақ, соңғысын барлық анықтау органдары бірдей жүзеге асырмайды. Оның себебін біз жоғарыда толық түсіндіріп кеткен болатынбыз. ҚР ҚІЖК 65-бабында анықтау органдары мемлекеттік мекемелер мен басшылар деп бөлінген, ал мемлекеттік мекемелердің өздері оны басқаратын басшыдан және лауазымды тұлғалардан тұрады. Демек, олар қылмыстарды тергеуге бағытталған іс жүргізу қызметі мен басқа қызметтерді атқарады.
Анықтау органының құрылымы іс-жүргізу заңдылығына сәйкес анықтау органының бастығы мен лауазымды тұлғалардан, яғни анықтаушылардан тұрады. Бұл екеуіне де анықтауды жүргізу функциясы берілген, сонымен бірге, анықтау органының бастығы әкімшілік функциясын да жүзеге асырады. Ал, бұндай құқықтар мен міндеттерге заң бойынша ие болған субъектілер іс-жүргізушілік қатынастарға түсе отырып, өзіне берілген құқықтар мен міндеттерге сәйкес белгілі бір жауапкершілікті атқарады. Анықтаушы сотқа дейінгі іс өндірісін жүргізген кезде онымен қабылданатын бүкіл шешімдердің заңды және дәлелді болуына жауапты болады.
Іс жүргізу заңдылығында анықтаушының қылмыстық іс өндірісін жүргізу бойынша жауапкершілігі тікелей көрсетілмеген, ол "ҚР Прокуратурасы туралы" заңының 7-тарауында, сонымен бірге іс жүргізу заңдылығының кейбір нормаларында (ҚР ҚІЖК, 64-бап, 197-бап) жанама көрсетілген. Мысалы, 197-бап, 1-бөлігінің 14-тармағына сәйкес, прокурор қандай болмасын заң бұзушылықты анықтаған кезде анықтаушыны қылмыстық істі одан әрі тергеуден шеттетеді. Біздің ойымызша, ҚР ҚІЖК 64-бабының5-бөлігінде тергеушіге қатысты көрсетілген жауаптылықты заң аналогиясы бойынша анықтаушыға да қатысты қолдануға болады. Өйткені, ҚР ҚІЖК-нің 7-бабы, 14- тармағына сәйкес, қылмыстық ізге түсу органдарына тергеуші де, анықтаушы да кіреді, сондай-ақ, олардың атқаратын тергеу функциясы екеуіне де ортақ, арасындағы тек бір ғана айырмашылық олардың процессуалдық дербестігінде болып табылады.
Ал анықтау органы бастығының өз құзыреті шегіндегі жауапкершілігі іс-жүргізу заңдылығымен реттелмеген. Бірақ, бірқатар ғылыми әдебиеттерде оның қылмыстық іс өндірісін жүргізетін анықтаушымен қатар жауапты болатындығы көрсетілген. Мысалы, лауазымды тұлғаға тергеу үшін тапсырылған қылмыстық іс бойынша іс жүргізу міндеттеріне жету (қылмысты ашу, кінәлі адамдарды әшкерелеу, қылмыскермен келтірілген зиянды өтеуді қамтамасыз ету т.б.) мен анықтаудың сапасы мен мерзімдерін сақтау бойынша анықтау органының бастығынан жауапкершіліктің түспейтінін А.А.Чувилев айтқан болатын.
Алайда, олай айтылған болса да, анықтау органының бастығы заң бойынша анықтаушы сияқты ешқандай құқықтарынан айырылмайды. Мысалы, анықтаушы шығарған белгілі бір қаулының күшін формальды жою арқылы заңдылықты қалпына келтіру мүмкін болмаса ( тінту жүргізіліп, оны жүргізуге негіз болмаған жағдайда), прокурор кінәліні жауапқа тартуға шаралар қабылдайды, ол анықтаушыны қылмыстық істі одан әрі тергеуден шеттетуі мүмкін (ҚР ҚІЖК, 197-бап, 1-бөлік, 14-тармақ). Сонымен қатар, прокурор анықтау органының бастығына емес, анықтаушыға қатысты іс бойынша өндірісті жүргізуге қарсылық білдіру мәселесін де шешуге құқылы ( ҚР ҚІЖК, 90, 92- баптар). Бұл екі жағдайда да анықтаушы белгілі бір объективті немесе субъективті себептер бойынша істі тергеу құқығынан айырылады.
Анықтау органының қылмыстылықпен күресетін басқа мемлекеттік органдармен және азаматтармен процессуалдық қарым-қатынасы іс жүргізу заңдылығымен және осы мемлекеттік органдардың ведомствалық нормативтік актілерімен реттеледі. Бұл қатынас, мысалы, қылмыстық істерді тергелу реті бойынша бір органнан екінші органға беру (ҚР ҚІЖК, 192-бап), қылмыстық істерді біріктіру (ҚР ҚІЖК, 48-бап), анықтау, тергеу органдарының қызметін жетілдіру бойынша бірігіп шараларды өңдеу, біріккен кеңестерді өткізу және т.б. шаралардан айқын көрінеді.
Осы жоғарыда айтылған көзқарастар мен пікірлерді және анықтау органының құқықтық мәртебесін құрайтын элементтерін ескере отырып, анықтау органы деп-бұл заңға сәйкес белгілі бір құқықтар мен міндеттерге ие болған, іс жүргізу мақсаттары мен міндеттерін орындау мақсатында қылмыстық іс-жүргізу және басқа қызметтерді жүзеге асыратын және сол үшін белгілі бір себептер мен негіздер болған жағдайда жауапкершілік атқаратын, сондай-ақ қылмыстылықпен күресу жағдайында басқа мемлекеттік органдармен және азаматтармен өзара әрекет ететін мемлекеттік орган немесе мекеменің бастығы және олардың лауазымды тұлғаларын айтамыз.
2Қылмыстық іс жүргізу заңында қылмыстық ізге түсудің көзделген нысандары
2.1Қылмыстық ізге түсудің көзделген негізгі нысандары
Қылмыстық ізге түсу органының қылмыстық іс қозғалғаннан кейінгі іс - әрекеті прокурор істі алдын ала тергеу немесе анықтау жүргізуі үшін тергеушіге немесе анықтау органына жібереді;
-тергеуші алдын-ала тергеу жүргізуге кіріседі;
-алдын - ала тергеу жүргізу міндетті болып табылатын істер бойынша анықтау органы шұғыл тергеу іс - әрекеттерін орындағаннан кейін істі алдын - ала тергеу ісін жүргізуге жібереді.
ҚР ҚІЖК 66-бабына сәйкес, анықтау органы бастығының қылмыстың белгілері мен оны жасаған адамдарды анықтау, қылмыстарды болдырмау және жолын кесу мақсаты бойынша құзыреті:
Алдын ала тергеу органдары тергейтін қылмыстар туралы істер бойынша:
- прокурордың, тергеушінің тапсырмаларын, оның ішінде жекелеген тергеу және өзге де әрекеттер жүргізу туралы және қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысушыларға қорғау шараларын қолдану туралы тапсырмаларын орындауды ұйымдастыру;
- сот тапсырмаларын орындауды ұйымдастыру;
Анықтау органдары толық тергейтін қылмыстық істер бойынша:
- заңдылық пен дер кезділікке бақылау жасау;
- анықтаушылардың іс жүргізуіндегі істерді тексеру;
- жекелеген тергеу және өзге де іс жүргізу әрекеттерін жүргізу, айыпталушы ретінде жауапқа тарту, қылмысты саралау және айыптаудың көлемі туралы істерді бір анықтаушыдан екіншісіне беру туралы нұсқау беру;
- анықтау жүргізуді бірнеше анықтаушыларға тапсыру;
- қылмыстық іс қозғау және істі өзінің жүргізуіне қабылдап не жекелеген іс жүргізу әрекеттерін орындай отырып анықтауды жеке-дара жүргізу.
Демек, анықтау органы бастығының құқықтық мәртебесінің ерекшелігі мен жоғарыда айтылып кеткен ғалымдардың пікірлерін басшылыққа ала отырып, анықтау органының бастығы деп- бұл өзінде бір-бірімен байланысқан және шартталған әкімшілік, процессуалды басшылық ету және тергеу функцияларын біріктіретін және өзінің заңмен белгіленген құқықтары мен міндеттері шегінде белгілі бір құзыретке ие болатын және негіздер болған жағдайда сол бойынша жауапкершілік атқаратын мемлекеттік орган немесе мекеменің басшысын айтамыз. [5]
Жоғарыда айтылғанның барлығына қорытынды ретінде біз ҚР ҚІЖК 65-бабын "Анықтау органы" емес, "Анықтау органдарының түрлері және олардың құзыреті"- деп атағанды жөн деп санаймыз. Сонымен бірге кейбір ғалымдар анықтау органы деп тек оның бастығын ғана емес, сондай-ақ лауазымды тұлғаларды, яғни анықтаушыларды да жатқызады. Ал анықтаушының түсінігі, оның құқықтары мен міндеттері ҚР ҚІЖК 67-бабында бөлек көрсетілген.
Олай болса, жоғарыда берген біздің ұсынымыз әбден жүзеге асырылуы мүмкін. Не болмаса, анықтау органының ұғымын толық ашатын, яғни оған сай белгілерді түгел ескеретін анықтама беріп, 65-баптың атауын өзгертпей, сол күйінде қалдыруға болады. Сондай-ақ, анықтау органы бастығының іс-жүргізушілік жауапкершілігін іс-жүргізу заңдылығының сәйкес нормаларына енгізу қажет, өйткені, тек сол кезде ғана оның құқықтық мәртебесі іс жүргізу заңымен толық реттелінген деп есептеледі.
Алматы облысы прокуратурасымен 2013 жылы қылмыстық ізге түсу органдарымен бөтен мүлікті ұрлау, соның ішінде пәтер және мал ұрлығы қылмыстарын алдын алуға бағытталған профилактикалық шаралардың жағдайына, сол сияқты осы санаттағы қылмыстарды ашу және тергеу барысында заңдылықтың сақталуына талдау жүргізілген.
Өткен жылы өткізілген Үйлестіру Кеңестерінің қаралу нәтижесімен ағымдағы жылы өткізілген облыстық Мәслихат сессиясының шешімімен, 2014 жылға облыс бойынша 281 аймақтық полиция инспекторларына тұрғын үй салуға 923 млн. теңге бөлінген.
Сол сиықты осы санаттағы қылмыстардың жылдан жылға өсуіне байланысты, облыс прокуратурасымен Алматы облысында азаматтардың мүлкін ұрлау профилактикасының 2014 жылға арналған аймақтық Жоспары дайындалып, аталған Жоспар 08 қаңтар 2014 жылғы №5 санды облыс Әкімінің қаулысымен бекітіліп, орындау үшін облыстық құқық қорғау органдарына жолданған.
Дегенменде, атқарылған жұмыстарға қарамастан, осы санаттағы қылмыстардың жылдан жылға өсуіне байланысты, бұл бағытта әліде болса, бір қатар бірлескен шаралар атқарылуы қажет.
Мәселен, статистикалық мәліметтерге сәйкес, 2013 жылы облыс аумағында 28109 (2012 жылы - 20064) қылмыс тіркеліп, 2012 жылмен салыстырғанда қылмыстардың тіркелуі 40,1%-ға күрт өскен. Соның ішінде, ауырлығы онша емес қылмыс түрлері 80,7%-ға (1770-тен 3199-ға), ауырлығы орташа қылмыс түрлері 43,0%-ға (14 731-ден 21 066-ға) өскен.
Жалпы тіркелген қылмыстардың ашылу деңгейі 16,3%-ды (2012 жылы 3,2%) ғана құраған.
Қазіргі таңда, облысымыздағы алаңдатарлық мәселелердің бірі ол, бөтен мүлікті ұрлау қылмыстарының жылдан жылға күрт өсуі болып отыр.
2013 жылы бөтеннің мүлкін ұрлау қылмыстары 36,8%-ға (12 689-дан 17 357-ге) өсіп, жалпы тіркелген қылмыстардың 61,7%-ын құраса, осы санаттағы қылмыстардың ашылу көрсеткіші тек 12,2%-ды ғана құраған.
Бөтен мүлікті ұрлау қылмыстарының ішінде, пәтер және мал ұрлығы қылмыс түрлері жылдан жылға өсуде.
Талдау жасалып отырған мерзімдерде пәтер ұрлығы қылмысы 2012 жылға қарағанда 2013 жылы 10,1%-ға (4 726-дан 5 202-ға) өссе, мал ұрлығы қылмысы 9,7%-ға (1876-дан 2058-ге) өскен.
Облыс прокуратурасы тарапынан аумақтық ауыл шаруашылық инспекциясының және облыстық жол патруль полициясының қызметкерлерімен бірлесіп, Еңбекшіқазақ және Жамбыл ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz