Ә. Кекілбаевтің «Аңыздың ақыры» романындағы Әмірші бейнесі

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Көркем әдебиетке қойылар талап барынша күшейіп отырған қазіргі дәуірде жұртшылықтың, әдеби туынды көтерген қоғамдық-әлеуметтік мәселелерге, алуан-алуан маңызды философиялық-психологиялық сыр-толғаныстарға айрықша назары ауып отыр. Сонымен образдағы «таныс-бейтаныстарға» - типтік бейнелерге бұрынғыдан әлдеқайда зор ынтамен зер салуда. Мейлі қоғамдық-тарихи және философиялық-әлеуметтік мәселелер болсын, мейлі моральдық-этикалық қарым-қатынастар болсын, қай-қайсысы да образдар арқылы шынайы көркемдікпен дәлелді дәйекті шешімін тапқан жағдайда ғана оқушы санасында құбылыс туғызарлықтай қуатты әсерге ие болмақ.

Образдар танымының диалектикасын ашуға жазушының көркемдік-эстетикалық принциптері, суреткерлік концепциясы ғана емес, ic жүзінде қолданып отырған көркемдік тәсілі де әсерін тигізбек. Образ - болмыс, тіршілік келбетінің қоршаған орта мен жағдай, уақыт және адам арасында туындайтын құбылыс-құпиялардың жинақтаушылық мәнге ие бейнелі көрінісі. Өмip танушылық ролі тұрғысынан келгенде қазақ прозасының қол жеткен табыстары аз емес. Алысқа ұзамай-ақ қазақ жазушыларының шығармаларын шолып шықсақ, әр кезеңдегі тарихи жағдайға сәйкес образдардың да өзіндік ерекшеліктері бар.

Образ табиғатынан туындаған әрекетті шығарманың көркемдік байланысына апарып телу дұрыс емес. Өйткені, туынды бітімінен қорытылатын заңды, көркемдік логика жазушының концепциясынан тамыр алады. Соның нәтижесінде қоғамдық-әлеуметтік, философиялық-психологиялық, моральдық-этикалық, эстетикалық қарым-қатынастардың жинақталған сыр-сипаты аңғарылып, образ логикасы соның көркем дәлелі, талдауы болады, сол сыр-сипаттардың ішкі-құбылыс өзгерістерін бейнелейді.

Суреткерлердің шығармаларында айқынырақ көрінетін өзіндік қолтаңбалары болады. Ол ерекшеліктер: композициялық шымырлық, терең психологизм, кейіпкерлердің әрекет-қимылдарын жан-жақты талдап көрсету, әдемі баяндау тәсілі деп білеміз.

Өзге замандас жазушылары секілді, Әбіш Кекілбаев та өз халқының ежелгі әдет-ғұрып, дәстүр-тағлымдарын егжей-тегжейлі кейде суреттеуге құмбыл, ол көшпенділер өмірінің қазір ұмытыла бастаған этнографиялық детальдарына ерекше мән береді, сол детальдардың әлеуметтік, философиялық мән-мағынасына үңіліп, халық өмірін, адам жанының ішкі иірімдерін ашуға тырысады.

Адам болмысына қатысты терең философиялық толғаныстар 70-80 жылдар прозаның дарынды өкілдерінің бірі - Ә. Кекілбаев шығармашылығының негізгі бағыттарын айқындады. «Шыңырау», «Күй», «Ханша-Дария хикаясы», «Бәсеке», «Құс қанаты», «Шеткері үй» повестері, «Аңыздың ақыры» романы жазушының адам жөніндегі көркем-философиялық концепциясын барынша ашып көрсетуге болатын көркем шығармалар. Қаламгер әдебиеттік өрістеудің кейінгі кезеңдеріне тән ерекшеліктер - тарих қойнауларына үңіліп аңыздық желілерді көркемдік мақсатына сай қолдана отырып, өнердің ұлы нысанасы - адамды тануға тың талпыныстар жасады. Өткен күннің көмескі суретін қиялымен байытып, қайта тірілте отырып бүгінгінің мәселелерін бажайлайды.

Әбіш Кекілбаевтың прозасы, жалпы алғанда «өмір құбылыстарына байсалды ой-парасат көзімен қарауға шақырып, өткен мен бүгіннің ажырамас, диалектикалық бірлігін тереңірек түсінуге көмектеседі» [1] .

Ал «Аңыздың ақыры» романы Әбіш Кекілбаевтың бұрын жазғандарынан сыры да, сипаты да мүлде бөлек, жазушының творчестволық тың табысы, өсу, іздену эволюциясының жаңа қыры дерлік, өзіндік концепциясы бар дүние. Мұнда қаламгер өзінің ойшылдығы мен парасатты суреткерлігін көрсеткен еді.

Диплом жұмысының мақсат-міндеттері: Жазушы шығармашылығымен, оның ішінде, біз талдағалы отырған «Аңыздың ақыры» романымен таныса отырып, ондағы басты қаһарман бейнесіне тоқталу, сол арқылы кейіпкер әлеміне барлау жасау. Бұл еңбегіміз қаламгердің көркемдік әлемін тануға және жазушының Әмірші бейнесін сомдаудағы шеберлігін айқындауға бағытталады.

Диплом жұмысының өзектілігі: Әбіш Кекілбаев бұл романда өзінің суреткерлік екі қасиетін - құлашы кең философтығы мен терең психолог екендігін, бір сөзбен айтқанда, жазушылық биік интеллектісін дәлелдейді. Жеке адам психикасы арқылы-ақ әр қоғамның әлеуметтік сипатын анық байқауға болатындығын осы романнан аңғаруға болады. Адам бойындағы небір қасиеттерді ашып, табиғи динамикасын автор суреткерлікпен өрістетеді. Романда жасалған күрделі характердің даралығына, оның психологиялық мотивировкасының нанымдылығына, логикалық жүйелілігіне мән беруге тырыстық.

Өткен ғасырдың соңғы жылдарындағы қазақ әдебиетінің соны табыстары туралы сөз болғанда, көбінесе осы туынды ауызға алынатын еді. Аса көрнекті көркем сөз шеберінің қаламынан туған бұл шығарма сол кездегі ұлттық әдеби қазынамызға да, жазушының өз шығармашылығына да елеулі үлес болып қосылған кесек дүние болды деген пікірге қаламгерлер мен қалың оқушы қауым да, әдеби сын да бірауыздан бүгін де қосылар деген ойдамыз.

Ендеше сол тілеулес қауымға өзінің мол-мол көркемдік сырларымен, ғажайып сұлу сымбатымен, адам жанының шын суреткер құдіретіне ғана ашылатын не бір терең құбылыс-құлпырыстарымен ағыл-тегіл ақтарылып, кең арналы дариядан жайылып салған осынау керемет көркемдік дүниесінің өзіндік ажары қандай еді? Идеялық-көркемдік ерекшеліктері қандай еді? Жазушы өмірдің қай белесін ойып алып, тарихтың қай бетін аударыстырып, біздің алдымызға қандай тағдырлар талқысын елестетіп еді?

Бұлар - Әбіш Кекілбаевтай ірі талант иесінің шығармаларын көктей шолып өткенде, әсіресе «Аңыздың ақыры» сияқты үздік туындының эстетикалық, көркемдік ізденістер сипатын бағамдағанда туған сұрақтар. Сол сұрақтарға жауап беру - біздің міндетіміз болып табылады.

Диплом жұмысының дерек көздері: Әбіш Кекілбаевтың шығармаларына кезінде Т. Тоқбергенов, С. Әшімбаев, Б. Кәрібаева, Б. Майтанов, т. б өз пікірлерін білдіріп, жақсы баға берді. Жұмысты жазу барысында С. Ғұбайдуллин, Ж. Жарылғапов, С. Асылбеков т. б ғалымдар еңбектерін үнемі басшылыққа алдық. Автордың әр кезеңде жазылған туындыларына толымды ойлар айтқан замандастарының да еңбектері де қарастырылды. Әсіресе, Г. Бельгер мен Ә. Нұрпейісовтің өзекжарды құнды пікірлері біз іздеген үміттің үстінен шыққандай.

Диплом жұмысын жазу барысында қолданған әдіс-тәсілдер: әдеби талдау мен жинақтау, жүйелеу.

Диплом жұмысының зерттеу нысаны: Тақырыпқа қатысты жарық көрген зерттеушілердің ғылыми еңбектері мен мақалалары, ой-тұжырымдары және Әбіш Кекілбаевтың «Аңыздың ақыры» романы талдау нысанына алынды.

Диплом жұмысының құрылымы: Жұмыс кіріспеден, негізгі бөлім және қорытындыдан тұрады. Негізгі бөлім өз ішінен екі үлкен тарауға, әр тарау тараушаларға бөлінген. Соңынан пайдаланылған әдебиеттер тізімі беріледі.

1 Жазушы және оның көркемдік әлемі

1. 1 Авторлық концепция

Көркем әдебиеттің негізгі зерттеу обьектісі - Адам екені белгілі. Егер әр көркем туындыда « . . . әбден дараланып, тұлғаланып адам тұрсын; жан- жақты танылар жанды бейне жүрсін. Кесек бітімді күрделі характер жоқ жерде тақырып пен идея да, композиция мен сюжет те, тіл мен стиль де - бірі де іске аспайды» деген өмірлік қағидаға сүйенсек, қазақ әдебиетіне роман көптеп келіп, ол романдар « . . . өмірдің өзекті мәселелерін зерттеп, адамды тануда, оның қоғаммен арақатынасын суреттеуде дұрыс бағыт» ұстанды. Санада туған серпіліс барша адамзат баласына ортақ проблемаларды алға тартты, барлық қаламгерлердің алдында «Адам! Ол кім? Өмір сүрудің мәні неде? Маңызы неде? Адам мен тарих. Адам мен қоғам. Адам мен табиғат. Жақсылық пен жамандық дегеніміз не? Адам барша әлемді танып үлгере ме, таным зердесінен өткізе ала ма? Өмір дегеніміз не? Өлім дегеніміз не? Адам Жамандықты жеңе ала ма?» деген мәңгілік сұрақтар тұрды. Бұндай ауқымды проблемалар бұрын да бар-тын, алайда оларға жауап іздеуге деген жаңаша талпыныс ерекше байқалды.

Замана, дәуір талабы осынау жалпы адамзаттық проблемаларды алға тартса, тек қазақ әдебиеті ғана емес, бүкіл әлем әдебиеті осынау мәселелерге жауап табуға талпынды, өйткені «Суреткер - өз заманының ұлы, өз дәуірінің үні. Ол өзі өмір сүріп отырған мезгіл мен мекендегі қандай құбылысқа болса да енжар, бейтарап қарай алмайды. Оны бәрі тебірентеді, ол бәріне араласады. Ендеше, оның қаламынан туған шығармалар да бір емес, бірнеше тақырыпқа жазылады; бір емес, бірнеше проблемаға құрылады».

Міне, осылайша жаңа серпінге ие болған соңғы жылдар әдебиеті төл әдебиетіміздің тарихына көптеген жаңалықтармен, соны ізденістерімен енетіні анық. Санадағы сілкініс қазақ қаламгерлерінен осыны талап етті. Себебі, «әдебиет әдебиет болғалы жазып келе жатқан адам және адамгершілік проблемаларының жаңа жағдайда өзгеше жырлануы қажеттігі де осыдан туады . . . әрбір әдебиетші сол дәуір сырын түсінер, көркем бейнелер философ жазушы, саясатшыл азамат болуы қажет».

Қаламгерлер Адамды зерттей отырып, сол Адамның бойындағы алуан түрлі сипаттарға үңіле білді. Оның нәтижесінде қоғамның бет-бейнесіне, қыр-сырына үңілуге күш салады. Адам мен қоғам деген мәңгілік ұғымдарға зерделілікпен үңіліп, солардағы жағымсыз деген сипаттардың түп-төркініне, әлеуметтік себептеріне барлау жасайды. Содан келіп қаламгер алдына қоғам және проблема деген мәселелер күн тәртібіне қойылады. Қарап отырсақ, қандай дәуірде болсын, заманның, уақыттың қаламгер алдына қоятын міндеттері болады, олай болса, әрбір кезеңнің де қазақ қаламгерлеріне жүктеген міндеті осы жоғарыда айтылғандардан туындады деуімізге толық негіз бар [2] .

Адам болмысына қатысты терең философиялық толғаныстар 70-80 жылдар прозаның дарынды өкілдерінің бірі - Ә. Кекілбаев шығармашылығының да негізгі бағыттарын айқындады. «Шыңырау», «Күй», «Ханша-Дария хикаясы», «Бәсеке», «Құс қанаты», «Шеткері үй» повестері, «Аңыздың ақыры» романы жазушының адам жөніндегі көркем-философиялық концепциясын барынша ашып көрсетуге болатын көркем шығармалар. Қаламгер әдебиеттік өрістеудің кейінгі кезеңдеріне тән ерекшеліктер - тарих қойнауларына үңіліп аңыздық желілерді көркемдік мақсатына сай қолдана отырып, өнердің ұлы нысанасы - адамды тануға тың талпыныстар жасады. Өткен күннің көмескі суретін қиялымен байытып, қайта тірілте отырып бүгінгінің мәселелерін бажайлайды.

«Әбіш шығармашылығында біздің қазақ жазушыларынан жиі ұшыраса бермейтін бір ерекшелік сипат бар. Ол әр шығармадағы әр түрлі тақырыптар мен идеялардың тұтасып барып бір жүйеге құруы, жазушы концепциясына айналуы. Сол концепция «Күй», «Ханша-Дария хикаясы», «Аңыздың ақыры» үшеуіне циклдық сипат дарытса, «Шыңырау», «Бәйгеторы» повестері автордың жаңағы шығармаларындағы ойын, дүниетанымын, өмір құбылыстарына деген көзқарастарын айқындап, толықтыра түседі. Айналып келгенде, Әбіштің біз атаған бес туындысының қай-қайсысында болмасын, бір мәселе - адамның қоғамдағы рөлі мен орны деген жалғыз проблема қозғалады» [3] - деп баға береді сыншы М. Ысқақбаев. Біз осы айтылған орынды пікірге қосыла отырып, Әбіш кейіпкерлерінің қоғамдағы орын-салмағын іздеумен шектелмейтінін айтқымыз келеді. Рас, адам және қоғам қарым-қатынасы суреткердің көркемдік қазынасына ерекше орын алатыны талас тудырмайды. Дей тұрса да, жазушы адам мен оның тіршілік маңызын жан-жақтылық тұрғысынан зерттейді. Соның бірі - адамның онтологиялық жалғыздығы мәселесі. Әрине бұл проблеманы Ә. Кекілбаевтың аталып отырған шығармаларының барлығынан табамыз деу ағаттық болар еді. Адам табиғатына қатысты бұл мәселе жекелеген туындыларында және әр деңгейде көрінеді.

Жазушының «Шыңырау» повесіндегі бас кейіпкер - Еңсеп ата кәсібі - құдық қазумен қоңырқай тірлік етіп жүрген, өз ортасы үшін елеусіз ғана адам. Оның өмір сүріп келе жатқан осы шағына дейін «қыран топан қызыққа батқан берекелі өмірі жоқ. Түксиген сыз қабырғалар мен қиыршық топырақтан басқа, екі иінінен аждаһадай айқара басқан көр-қараңғыдан басқа, көргені де шамалы. Бірақ оның осы қара көр қуыс пен бір шөкім сұрқай өмірінен бөгде ойлайтын да ештеңесі жоқ еді» [4] .

Суреткер өзінің стильдік бедері - аналитикалық, философиялық баяндауға сүйене отырып шығарманы трагедиялық коллизияларға құрады. Еңсепті ғұмыр бойы иектеп келе жатқан сезім - үрей мен күдік. Осы үрей сезімі «Шекспир айтқандай адамды ерлікке бастаған, адамның пасық сезімдерінен жиіркендіретін ұғымнан басқаша» екендігі повестің алғашқы рецензияларында айтылып қалды да, әркем қарай тереңірек сөз болған жоқ [5] .

Ол жер шұқып құдық қазу барысында, шыңыраудың түбінен судың шығу-шықпауы екіталай. Өзі ойлаған мәжеге жеткенде «өлім аузында жүрген кісінің» күйін кешеді. Баяғыдағы сәл болмашы қуанышы, бұдан әлде қайда бұрынғы, тіпті кешегі талай құдық қазып бетегелі белге берекелі су келтіргендігі қызығының барлығы ұмытылды. Еңсептің бойындағы үрей сезімі талай жылғы құдықшылық еткен кәсібінің нәтижесінде пайда болды делік. Ал тас қараңғы шыңырау түбінен жарық әлем - жердің бетіне шыққанда бұл сезімнің көлеңкедей еріп жүретіні қалай? Үнемі солай. «Күні кеше жігерін құм қылған қыран шұңқырға қайтадан жетелеп алып келген әзәзіл күштің аты не екенін ол кезде Еңсептің өзі де білмейтін. Келе-келе түсінді. Бірін-бірі жақсы мен жаманға бөліп, жағаластырып қойған мына дүниеде бөтеннің аузынан шыққан жылы сөз, қошемет-қолпаш әлі арыны қайта қоймаған арғымақ атқа қатты тебінген үзенгімен бірдей екен. Ал ол кезде адам пақырды тауға ұрып, тасқа соқтыратын аяр алдыныштың әлі арыны мұқалмаған арғымақ кезі еді» [4] .

Жазушы Еңсептің еңсесін езгілеген осы бір сергелдең сезімдердің түпкі сырын оның тек құдықшылығынан ғана емес, тіршілік еткен ортасынан да табады. Демек, Еңсеп еңбегінен ғана жатсынбайды. Оны жатсындырған мынау қатыбас өмірі мен кекілінен сипамаған тағдыры. Яғни, үрей мен күдік Еңсептің тіршілік ету формасына айналып кеткен. Ақырында ол өз өмірінің ішіндегі ең терең шыңырауды қазып жүріп қазаға ұшырады. Қу тағдырдан талай рет су шығарған ағасы Дәржанның да тағдыры осылай аяқталған.

Әбіш Кекілбаев Еңсептің жалғыздық өмірін, сайқымазақ тіршілігін сыртқы моральдық қатынастар мен ішкі сезімдік әсерлерді тұтастықта суреттеу арқылы нанымды етіп көрсете біледі. Жатбауыр әлемдегі адам өмірінің өткіншілігі мен өкініштілігін баса суреттеген жазушы концепциясы таза скептикалық арнада түйінделеді деуге де негіз аз. Повестегі мына бір үзіндіде қаламгердің басты философиялық тұжырымы жатыр:

«Асылы, адам көңілі өмірдің көп өткіншісі шұбырып жататын айдау қара жолының үстіндегі қайыршының кетік тостағаны сияқты: өткіншілердің біреуі у тамызады; өңшең у болса, әлдеқашан жер қабар едің, аз болса да, анда-санда бір тамса да, жер үсті тіршіліктің тәттілігін сездіріп, таңдайыңды татытып кететін балы бар ғой тағы да. Адамның есінен қанша таңғанмен, есірік дәмеден қол үзбей, ылғи әлденеге тырмысып, арам тер болып жүретіні де сондықтан шығар» [4] .

Әбіштің «Бәйгеторысы» бір қарағанда қамыттан қалып, тақымға жарамаған, тұяқтан тозған, енді ешкімге керегі жоқ бір кездегі сұлу сәйгүліктің бүгінгі пұшайман қалі туралы сияқты. Ал, үңіле қарасақ, автор не айтқысы келген деген сауалды сауырлай түссек мысқылдап басталып, тереңдей берген мыс-мыс ойға тап боламыз. Тұғырдан сәл тайып кеткен адамзаттың шетқақпай болған тағдырын, яғни өз кезіндегі сұңқылдаған сұңқардың қарқылдаған қарғалардың имансыздығының құрбандығы болып кеткендігін әңгімені оқып отырып ойға аламыз. «Бәйгеторы» - осынау мазағы да азабы мол, күрделі де күрмеуі мол, итжығысы мен текетіресі тең түсіп жататын өмірдегі әділетсіздікті, немкеттілікті, тасжүректілікті айыптайтын, күні түскенде күйбең қағатын, күйің кетсе, сәл сүрініп қалсаң демеудің орнына деміңді алғанша тұншықтырып жіберетін екіжүзділер мен ішінде ит өлігі жатқандардың жалған моралін әшкерлейтін хикая. Адамды шені мен шекпеніне қарап бағалайтын, қызметі мен атағына бола «ағалаған» желбуаз жандардың азаматтың қадір-қасиетін біле бермейтіндігін жазушы жақсы жеткізген.

Әбіштің тарихи тақырыпқа жазылған баяндарының ең мойны озықтарының бірі - «Ханша-Дария хикаясы». Мұнда алып-жұлып бара жаткан қым-қиғаш сюжет те, сол себепті «мені көр, мені көр» деп тұрған аса қызғылықты оқиғалар да жоқ. Повесть фабуласының ұзын-ырғасын бес-алты ауыз сөзбен тәмәмдауға болады. Жарты әлемді аузына қаратқан ұлы әмірші Шыңғыс хан қартайған шағында таңғұттардың астанасының ойран-ботқасын шығарып, бүткіл еркек кіндіктілерінің бәрін қырып салады. Ең соңғы болып олардың ханы Шидүргінің басы алынады. Таңғұрттар Отаны қан сасып, қаңырап қалады осылайша. Енді бүткіл таңғұт төменетектілері монғол әміршісінің қарауында: ашса - алақанында, жұмса жұдырығында. Оның ішінде ай десе - аузы, күн десе - көзі бар Шидүргінің әйелі Гүрбелжін ханша да бар. Кәрі Шыңғыстың есіл-дерті осы ханшада. Сұлуды қалай да өзіне қаратып, кұмарынан шықпақ. Алайда жүрегін туған елі мен өзінің адал жарына деген махаббат кернеген сұлу ханшаны Шыңғыс қаһары бағындыра алмайды. Гүрбелжін қойнында жатқан әміршіні жарып өлтіреді, сонан соң өзі де мерт болады. Енді каһарымен дүниенің жарымын тітіркенткен, қатыгез қаған да, сұлулығымен жұртты аузына қаратқан ханша да жоқ бұл тіршілікте. Арттарында тек аңыз ғана қалады сөйтіп. Жай ғана көп аңыздың бірі емес, тағлымы ғасырдан ғасырға ұласатын әфсана.

Кекілбаев зұлымдықтың, қара күштің әділет пен сұлулықтың алдында түптің түбінде бәрібір жеңілетінін жеріне жеткізе дәлелдеп береді бұл баянда. Жазушы қара күштің жеңісінің уақытша ғана екенін, оның ешқашан түбегейлі бола алмайтынын аңғартады. Түпкі жеңіс Гүрбелжін ханша жағында. Сөйтіп, бүткіл жарты әлемнің еркектерінің шамалары келмеген әміршінің сазайын тал шыбықтай бұралған бір ару береді. Өктем күшті ауыздықтауға соның ғана шамасы жетеді.

Гүрбелжін ханшаға осыншама күш дарытқан оның бойындағы өз жұрты мен жарына деген шексіз сүйіспеншілшік, махаббат еді. Мұндай асқан тектілік, мол қайрат пен қайсарлық тек осындай жанның ғана қолынан келетін. «Ханшадария хикаясының» өлмес сабағы, міне, осындай. Егер Достоевский «Әлемді сұлулық кұтқарады» десе, жоғарыдағы хикаяны оқып болғаннан кейін осы бір даусыз пікірді «Әлемді сұлулык және әйел жүрегінің адал махаббаты құтқарады», деп толықтырғыңыз келіп кетеді.

Жазушыға осы бір көне аңызды қайта тірілту немене үшін қажет болды деген сауал тумай қоймайды повестің ең соңғы бетін жауып, сәл-пәл ойланып қалған оқырманның көкейінде. Бәсе, неге? Сүйегі қурап қалған Шыңғысты мәнсұқтап, таңғұт ханшасын асқақтату үшін бе? Болары болып, бояу сіңген кәрі тарихта біздің неміз бар? Бұ дүниеде не болмады, адамзаттың жұмыр басынан не өтпеді. Бәрі де өтті, кетті емес пе?

Алайда бұлдыр-бұлдыр бұлыңғыр сағымға сіңіп кеткен сол көне замандардың шындығы, сол мезгілдердің шешілмеген түйінді мәселелері әлі де жалғасып келеді екен. Өзіміз өркениетке жетті деп есептейтін мына біз өмір сүріп отырған әлем әлі де сол Шыңғыс пен Гүрбелжін сұлу заманының көкейтесті сауалдарына кесімді жауаптарын бере алмай отырғанға ұқсайды. Өктемдік, зорлық әлі де тыйылар емес, момындардың көз жасы әлі де төгілуде. Байлық пен барлыкқа мастанған қара күштер жер шарының бүгін мына жерінен, ертең ана жерінен бас көтеріп, азу тісін ақситып қояды. Мен баймын, мен бармын, сондықтан өктеммін, ал қыларынды қыльш көр деп сес көрсетеді. Осыған қарап мынандай қорытынды шығаруға болады - адамзаттың ақылы әлі әдемілік пен әділеттің, сүйіспеншіліктің күшіне толық иланып болмапты, тарих сабақтарының тағылымдары әлі көптің жетесіне жетіп үлгермепті. Ендеше, Әбіштің көне аңызды қайта тірілтуінің жөңі бар. Ендеше уақыт шаңына көміліп, ұмытылып бара жатқан Ханшадария аңызының біздің рухани тәжірибемізге, адамдық санамызға қайта оралғаны жөн болған. Тарих тағылымдарының өлмегені жақсы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.